|
| |
| |
| |
XVII. Hoofddeel.
Van den Tweeden Rang der Frankduitsche Werkwoorden.
EVen gelijk bij 't M-Gottisch alzoo verwandelen ook de Wortelvocalen van deze ONGELYKVLOEYENDE VERBA, anders in 't Praeter: Imperf: Indic:, en nog anders in 't Particip: Praeter:; naemlijk aldus,
| |
I. De Regelmaet van de Vocael-wisseling is,
| |
bij No: 1.
in Infin: de II (of Y of lange I)... bij 't Praeter: Simpl: Ind: in Sing: EI (of EY) / in Plur: de lange I... bij 't Praet: Partic: de lange I.
als, Stiigan of Stigan (scandere); Steig of Steijg (scandi), Stigumes of Stigun (scandimus); gi-stigan (scansus).
Deze soort zoude men ook onder de III. CL: kunnen betrekken, even als in 't A-Saksisch, wanneer men den Infin: slegts als met I aenmerkt.
| |
No: 2.
in Infin: de IU (ook wel IO of EO in 't Alam:)... bij 't Praet: Ind: in Sing: OU (of IO of O / ook wel UO)/ in Pl: de lange U... en bij 't Praet: Part: de lange U (te mets ook O).
als, Giuzzan (fundere); Gouzz of Giozz of Gozz of Guozz (fudi), Guzzumes of Guzzun (fudimus); Gi-guzzan of Gi-gozzan (fusus).
| |
No: 3.
in Infin: de korte I... bij 't Praet: Ind: in Sing: de korte A / in Plur: de korte U /... en in Praet: Part: de korte U.
als, Bindan (ligare); Band (ligavi), Bundumes of Bundun (ligavimus); en Gi-bundan (ligatus).
| |
| |
| |
No: 4.
in Infin: de korte E... bij 't Praet: Ind: in Sing: de korte A / in Plur: de korte U... en in Praet: Partic: de korte U (ook wel O).
als, Werfan (projicere); Warf (projeci), Wurfumes of Wurfun (projecimus) en gi-wurfan of gi-worfan (projectus).
| |
No: 5.
in Infin: de lange E (waer voor te mets ook I)... bij 't Praet: Ind: in Sing: & Plur: de A... en bij 't Praet: Part: de O (waer voor somtijds ook U).
als, Neman (capere); Nam (cepi), Namumes of Namun (cepimus); en gi-noman (captus).
Aenmerk:
| (I.) | Die van No: 4 & 5, nemen gewoonlijk bij de 2 & 3. Pers: Sing: van 't Praes: Indicat:, en bij de 2. Pers: Sing: van den Imperat: de I / in steê van E / als thu Wirfist / er Wirfit / & thu Dimist / er Nimit: en Wirf thu / Nim thu. |
| (II.) | Het Praeteritum Subj: neemt dezelfde Vocael aen, als de Plur: van den Indicat:; welke eigenschap plaets heeft niet alleen bij de bovengemelde ONGELYKVLOEYENDEN van deze, maer ook bij die van de andere Classes. |
| |
II. De Regelmaet der Terminatien is,
Bij 't Praes: & Futur: agter 't Onveranderde Worteldeel,
| Ind: |
{Sing: (I. P:) U / O of ON... (2. P:) EST / ES of IS... (3. P:) ET / AT ED of ID.
{Plur: (I. P:) EN of EMES... (2. P:) ET of ED.... (3. P:) ENT / ONT / EN of ON. |
| Subj: |
{Sing: (I. P:) E of A....... (2. P:) ES... (3. P:) E / A.
{Plur: (I. P:) ON / EN / EMES of IMES... (2. P:) ET of ED... (3. P:) EN of IN. |
Zijnde in Indic: & Subj: genoegsaem eveneens als bij die van de I. CL: zo dat 'er geene Voorbeelden hier van noodig zijn.
| |
| |
Dog bij 't Praeter: Simplex agter 't Veranderde Worteldeel.
| Ind: |
{Sing: (1. P:) Niets.... (2. P:) EST / ES / of I.... 3. P:) Niets.
{Plur: (1. P:) IMUS / UMES of UN... (2. P:) ET / ED / IT of UT... (3. P:) AN / EN of UN. |
| Subj: |
{Sing: (1. P:) E of I........ (2. P:) IS of I.... (3. P:) E of I.
{Plur: (1. P:) IMES/ EMES/ UMES of IN... (2. P:) IT.....(3. P:) IN. |
| |
{Ind: |
{Sing: Ich Steig; thu Steigest; her Steig.
{Plur: Wir Stigumes of Stigun: ir Stigut; sie Stigun. |
| als |
|
|
| |
{Subj: |
{Sing: Ich Stigi; thu Stigis; her Stigi.
{Plur: Wir Stigimes of Stigin; ir Stigit; sie Stigin. |
| Imperat: 2. Pers: |
{Sing: Niets... als, Stiig thu}
{Plur: ET.... als, Stiget ir}. |
| Infinit: |
{Rectus, AN of EN / &c:...... als, Stiigan}
{Obliq: ENNE of ENE / &c:... als, zi Stigenne}. |
Praet: Part: AN / als, gi-Stigan.
Deze Regelmaet der Terminatien dient ook voor de ONGELYK-VLOEYENDEN van de volgende Classes.
De Verba, welken ik opgeteekent heb, voornaemlijk uit Tatiaen en Willeraem, als onder deze Classis behoorende, zijn de Volgende.
Tot No: r.
| Biidan / Biitan / Expectare; Is: agter Tatiaen p: 256, 259, 263. dog Beiton / expectare, is van de I. CL: |
| Drivan / W Trivan / T. pellere; en wither-Drivan / ver-Drivan / expellere; W. p: 103. en T. p: 99. &c. |
| Flizan / eniti, studere, W. p: 128, 147. en Junii Observ: p: 43. |
| Grifan / bi-Gryfan / be-Griphan / ge-Griphan / & umbe-Griphan / comprehendere, W. p: 113, 114, 147, 152. en T. p: 2. &c. |
| bi-Liban / be-Livan / manere, cessare, T. p: 207. Is: p: 261, 263, 264 &c. |
| Lithan / Lidan / ire, & pati, Alam: ka-lidan / discedere, recedere, en uz-Litan / & uz-ke-Lidan / excedere, Gloss: Keronis, en W. p: 34, 70, 86, 90, 91. &c. |
| Midan / bi-Mitan / vitare, latere; T. p: 112 & 376. |
| int-Rigan / int-Rihan / revelare; T. p: 22, 125, 126. &c. |
| |
| |
| Schinan/ Skinan/ bi-Skinan/ er-Skinan / affulgere; T. p: 18. W. p: 34, 73, 103. &c. |
| Scriban/ Scrivan / scribere; W. p: 52. T. p: 11, 24, 43, 145, 201. &c. |
| Slihan, repere; Al: untar-Slihhan, subrepere; Kero. |
| Slizan/ gi-Slizzan/ zi-Slizzan, scindere; T. p: 185, 200, 205, 230, &c. |
| Snithan / secare, metere; en bi-Snidan / concidere; W. p: 82, 143, &c. |
| Spiwan / spugere; T. p: 198. |
| Stiigan/ Stigan / scandere; en nidar-Stigan / descendere, W. p: 40, 55, T. p: 79, 91, 101, 103, 202, &c. |
| Strichan / tendere, thurch Strichan / pertransire; W. p: 42. |
| bi-Swichan / deficere, fatiscere; scandalizare, W. p: 12. T. p: 120, 138, 150, 161, &c. en Al: Swihhon / vagari, Kero. |
| Thihan/ ge-Thigan/ fure-Thihan proficere, augescere; Thuruh-thigan / perficere; W. p: 51, 73. 116, 151, T. p: 4, 92, 66, &c. |
| Wichan/ unt-Wichan/ henan-Wichan / cedere, recedere; W. p: 91, 107, 168, &c. |
| Zichan/ Zihan / trahere; W. p: 129. 139, &c. |
Tot No: 2.
| Biudan/ Biutan/ ge-Biudan/ gi-Biotan / Al: ke-Peotan / imperare, mandare, T. p: 40, 91, 95, 99, 159, 210, &c. |
| Biugan / flectere, T. p: 91. |
| bi-Driugan/ bi-Triugan / decipere, T p: 26. |
| Driuphan / stillare, W. p: 102. |
| ar-Driuzzan/ ver-Thriuzzan, taedere; W. p: 24. en Junii Observ:. |
| Fliugan/ Fliughan/ Fliuhan / fugere, & volare, W. p: 166. T. p: 34, 100, 178, 179, &c. |
| Fliuzan/ Fliezan fluere; ubar-Fliuzan / superfluere; W. p: 75. T. p: 74. |
| Giuzzan / fundere; fur-Giuzzan/ er-Giuzzan/ uz-Giuzzan / effundere; W. p: 2. T. p: 106, 148, &c. |
| kiusan/ kiuran / & gi-Ciusan/ gi-Ciuran / eligere, & for-kiusan/ verkiusen / spernere; W. p: 146, 163. en T.: p: 131, 159, &c. Dog Coron/ gi-Coron / gustare, is van de I. CL: |
| kliufan / findere, scindere. |
| Liuhhan/ bi-Liuhhan / claudere, ant-Luhhan / aperire, Is: p: 242. |
| Liugan / mentiri; Is: p: 265. |
| for-Liusan/ for-Liosan & for-Liuran / perdere, & perire; T. p: 85, 130, 177, 196, &c. |
| Liuzan/ Liozan / sortiri; T. p: 200. dus ook Ysl: Hlioota / sortiri; in Praet: Hlaut. |
| Liuvan/ Liuwan/ for-Liuwan / concedere, consentire; W. p: 82. en Junii Observat: in Willer: p: 143. ook A-S, Lyfan / concedere, permittere. |
| Riuzan/ Riozan / flere, dolere, lugere, pangere; T. p: 58, 122, 164, 198, & 352, &c. |
| Siufan / mergere, T. p. 49. |
| Siugan / sugere; T. p. 109. dog Sougan / lactare, is van de I. CL:. |
| Siuthan, coquere; Al: ka-Sotan coctus Kero. |
| Sliuphan / evadere, prorepere tacitè, W. p: 9. |
| Sliuzzan/ bi-Sliuzzan / claudere, in- |
| |
| |
| cludere, concludere; T. p: 137, 223. |
| Spiuwan / spugere; T. p: 185. |
| Tiuhan / trahere; in-Tiuhan / proficere; T. p: 197. |
| Ziugan/ Ziohan / trahere, nutrire; T. p: 45, 229, 230, &c. |
Tot No: 3.
| Bindan/ Bintan/ gi-Bintan / ligare; W. p: 131, 132; T. p: 96, 98, & 179. |
| Dinsan/ Thinsan / trahere; ar-Thinsan / extrahere; en chi-Dinsan / extrahere, T. en Is: p: 229, 269, 270, 397, &c. |
| Drinchan/ Drinkan/ Thrincan / bibere; en ver-Drinckan / demergi; en fol-Trincan / inebriari; W. p: 14, 83, 143. en T. p: 4, 90, &c. |
| Findan/ Vindan / invenire, T. p: 6, 42, 43, 93, 103, 110, 129, &c. W. p: 42, 43, 73, 92. |
| bi-Ginnan/ bigan/ bigunnan / incipere, T. p: 103, 127, &c. dog Isidor: heeft ook in Praet: bigunsta / p: 266. Wijders ook bi-gonnan/ in-Gunnan / incipere, I. CL: waer van de Praeter: Bigunda / of Bigonda / &c. |
| bi-Linnan / cessare, Is: p: 258, T. p: 48. en Al: pi-Linnan / bij Kero. |
| Rinnan/ bi-Rinnan / currere, incursare, fluere, T. p 174. Is: p: 248. |
| Singan / canare; T. p: 123, 150. |
| Springan / saltare; over-Springan / transilire; W. p: 28, &c. |
| Stincan / olere suaviter, W. p: 2, 80, & 142. Bij ons nu Stinken (putere) II. CL:. |
| ge-Thingan / sperare, W. p: 143. |
| Windan/ Wintan/ gi-Wintan / involvere, convertere; bi-Wintan / convolvere; sich under-Windan / se involvere, se ingerere; W. p: 90. en T p: 17, 118, 126, &c., dog Wendan/ Wentan/ Wantan / vertere, convertere, I. CL:. |
| Winnan/ ge-Winnan/ ver-Winnan/ ubar-Winnan / certare, vincere, W. p: 159. T. p: 167, 189, &c. |
Tot No: 4.
| Belgan/ gi-Belgan / irasci, indignari, T. p: 26, 60, &c. |
| Bergan / servare; ge-Bergan/ ver-Bergan/ chi-Bergan / abscondere, T. p: 58, 59, 125. Is: p: 240, &c. |
| Brestan/ ge-Brestan / rumpere, & deficere; T. p: 49. W. p: 74 & 128. en Junii Observ: in Willer: p: 138. bij ons, Bersten (rumpere). |
| Flehtan / plectere, T. p: 197. |
| Fechtan/ Vechtan/ Veghtan / certare, W. p: 9. |
| Geldan/ Geltan / solvere, reddere, T. p: 61, 63, 118. en Gheldan / honorem tribuere, Is: p: 243. |
| Helfan/ Helphan/ Helpan / juvare, T. p: 49. W. p: 6, & 157. |
| Skellan / clangere, tinnire, resonare; W. p: 35. en Jun: Obs: in Will: p: 81. |
| Skeltan / objurgare; Junii Obs: in Will: p: 81. |
| Sterban/ Stervan/ ar-Sterban / mori, T. p: 21, 27, 94, 103, 104, 110, &c. |
| Therfan/ bi-Therfan/ gi-Therfan /
|
| |
| |
|
egere, necesse habere, oportere, T. p: 73, 76, 94, 142, 147, 185, 215, 221, 225, &c. |
| Werban/ Hwerfan / vertere; widar-Werban / revertere; T. p: 10, 20, 25, 114, 206, 210. en Is: p: 259, 268, &c. dog ook Werban / I. CL: en gi-Werban / I. CL: convertere. |
| Werpahn/ Werfan/ for-Werfan / projicere, ar-Werfan / abjicere; uz-Werphan / ejicere; zi-Werfan / destruere; T. p: 62, 74, 79, 81, 85, 93, 95, 183, 187. en W. p: 66, &c. |
| Werthan/ Werdan/ ge-Werthan / esse, fieri; fur-Werdan / perire; en ar-Wertan / perire; T. p: 2, 3, 4, 5, 7, 9, 11, 20, 31, 35, 62, 71, 81, 95, &c. W. p: 17, 34, 46, 51, 96, 118, 119, 167, &c. |
Tot No: 5.
| Beran/ gi-Beran / ferre, proferre, gignere, T. p: 4, 7, 10, 14, 17, 146, 157, 199, &c. W. p: 82, &c. |
| Brechan/ Brehhan/ bi-Brehhan/ zi-Brechan/ a-Brechan / rumpere, abrumpere, T. p: 46, 48, 98, 106, 128, 131, 207, &c. |
| Helan/ ver-Helan / abscondere, W. p: 64, 66. Isid: p: 240. |
| Neman / sumere, capere; be-Neman / adimère; ana-Neman / assumere; fer-Neman/ ver-Neman / cognoscere, sciscitare, T. p: 26, 113, 172, 217. en W. p: 9, 15, 33, 42, 91, 92, &c. |
| Queman/ Quiman / venire; ar-Queman / stupescere, mirari; fram-Queman / exire; en er-Quiman / reviviscere, T. p: 8, 11, 17, 23, 29, 33, 44, 47, 59, 82, 93, &c. en W. p: 28, 29, 34, 90, 104, &c. dog Willeraem heeft in Infinit: &c. Kuman/ Cuman / en in Praet: Part: Gecuman/ Kuman / &c. behoudende Qu / alleenlijk bij 't Praeter: Ind: & Subj:. |
| Sprechan/ Sprehhan / loqui, W. p: 42, 100. en T. p: 10, 11, 12, 19, 20, 131, 136, 160, &c. |
| Stelan/ fur-Stelan / furari, T. p: 70, & 210. |
| be-Delan/ bi-Dilan / mandare, W. p: 163. T. p: 205. |
| Wegan/ Wecan / ponderare, T. p: 74; & Is: p: 251. dog ook Wegan / I. CL: agitare, movere. |
Dus ook de verdere Composita van ijder soort.
Van deze Regel wijken eenigsints af Sueran / be-Sueran / W. p: 32, 95, &c. en Suaran / T. p: 12. jurare, hebbende wel in Praet: Part: ge-Suoran / dog in Praet: Ind: Suor. Wijders Sceran / tondere, T. p: 63. en W. p: 66. even als Sueran.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd