Het monster van de oorlog

[p. 336]

Het oude spel!

De heerschers en diplomaten
die speelden zoo'n aardig spel,
met vodjes papier en traktaten,
met kruisers en gas en granaten -
en ze maakten het volk tot soldaten
en ze joegen het volk in de hel -
O! de heerschers en diplomaten
die speelden zoo'n aardig spel.

De heerschers en diplomaten
die speelden zoo'n aardig spel:
Millioenen uit alle staten
hebben lijf en leven gelaten;
millioenen die nimmer haatten,
zijn moordend vermoord, op bevel...!
O! de pacts en papieren traktaten,
en terwijl ze van vrede praten,
komt de oorlog, zeker en snel...
Want de heerschers en diplomaten
die spelen het oude spel.

Proletaren van alle landen,
men speelt met uw leven, uw bloed!
Slaat den heerscher de macht uit handen,
die u drijven tot moorden en branden!
Proletaren van alle landen,
tóón uw liefde, uw menschzijn, uw moed!
Neem uw lot in eigen handen!
Proletaren van alle landen
maak Vrede, Vrede voorgoed!

Wapenstilstandsdag 1928

Garmt Stuiveling (1907-1985)

[p. 337]

De bekende neerlandicus Garmt Stuiveling maakte thuis al kennis met het socialisme en de vredesbeweging. Tijdens zijn jeugd op het Friese platteland kwam hij ook in aanraking met de opvang van Belgische vluchtelingen. In zijn vroege werk komen veel links geëngageerde en fel anti-militaristische gedichten voor, bijvoorbeeld in de bundel Elementen uit 1931. Behalve aan verschillende socialistische tijdschriften werkte Stuiveling in deze periode ook mee aan de al eerder genoemde bloemlezing Tijdsignalen (1929); bovendien was hij de auteur van de brochure Het vraagstuk van de vrede (1929). Bovenstaand gedicht verscheen in De Socialist van 10 november 1928. In Frankrijk, Engeland en België wordt ieder jaar nog herdacht dat de Duitsers en de Geallieerden op 11 november 1918 in een treinwagon bij Compiègne de wapenstilstand tekenden die een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog.