Het monster van de oorlog

[p. 162]

Ode

a.d.a.s. ‘Wirklicher geheimer Oberpoesierat’ Dr. Jur. A. van der Leeuw.^*

Treflijk dichter, maar verrader,
Ja verrader van uw vader-
land, en vaderlandschen plicht,
Die, vol Mofsche sympathieën,
Daaglijks, nachtelijks op de knieën
Voor 't portret des Kaisers ligt; -

Gij, Apollos liefste zoon, wiens
Groot verlangen met den Kronprinz
Zoekt gemeenschap van den geest; -
Wien het bloed vol vreugd door de aderen
Klotst, wanneer hij denkt aan Zabern^* -
Die de Kreuzzeitung^* trouw leest; -

Die de Franschen laffe pochers
Vindt, maar Brandenburgsche jonkers
Goden in een sterflijk kleed;
Vrije geesten scheldt als zwakken,
Doch soldaten en klabakken
Geestelijke heerschers heet; -

Die geen schoon meer uit de blâren
Van Regnier puurt, dien Verhaeren,
Jammes noch Samain bekoort;
Maar in vuur geraakt door gezemel:
Otto Ernst en Richard Dehmel,
Werner, Marlitt, enzovoort;^* -

Zingt uw Liedren en Balladen^*
Thans als dichterlijke aubaden
Voor von Hindenburg^* z'n huis;
Smeek, dat eens uw borst geniete
Van de orde: Pour le Mérite^*
Ofwel van het IJzeren Kruis.

* A. van der Leeuw: via verzonnen Duitse aanspreektitels gaat het hier om de bekende dichter en prozaschrijver Aart van der Leeuw (1876-1931), die zijn rechtenstudie bekroond had met een vroeger gebruikelijke promotie op stellingen.

* In Zabern (de Duitse naam voor de Franse stad Saverne) had zich in 1913 een incident voorgedaan tussen Fransgezinde Elzassers en een Duitse luitenant.

* Kreuzzeitung: gangbare benaming voor de conservatieve Neue Preussische Zeitung.

* Bloem stelt hier enkele door hem bewonderde vooraanstaande Franse auteurs tegenover enkele door hem afgekeurde, veel minder bekende Duitse auteurs.

* Liedren en Balladen: vgl. Van der Leeuws bundel Liederen en balladen uit 1911.

* von Hindenburg: de Duitse opperbevelhebber.

* Pour le Mérite: de hoogste Duitse onderscheiding, ondanks de Franse benaming.

[p. 163]

 

Wenscht uw aandrift nieuwe banen,

 

neem dan dienst bij de Albanen^*,

 

Voor geen enkle daad bevreesd.

 

Belze^* vrouwen te schoffeeren,

 

Kathedralen bombardeeren,

 

Gott im Himmel, wat een feest.

 

 

 

Dichterlijkste der spionnen,

 

Plaats maar, listig en bezonnen,

 

Een betonvloer in uw tuin -

 

Na de zege der verbonden

 

Legers is uw lef verzwonden,

 

Ligt geheel uw hoop in puin.

 

 

 

J.C. Bloem (1887-1966)

Zie voor deze tekst en de toelichting daarbij de uitgave van Bloems brieven (1979) aan Aart van der Leeuw, verzorgd door A. Kets-Vree. Op 5 december 1914 schreef de dichter Bloem aan zijn vriend en collega Aart van der Leeuw: ‘Ik stuur je hierbij een Ode, waarvan ik hoop, dat hij je toch minstens één glimlachje zal ontrukken [...].’ De achtergrond van dit spottende gedicht, dat niet bestemd was voor publicatie, is dat de politiek reactionaire Bloem sympathiseerde met Franse nationalistische bewegingen als de Action française, terwijl Van der Leeuw duidelijk pro-Duits was, wellicht ook door zijn voorkeur voor de romantiek en neoromantiek. De brieven van Van der Leeuw zijn verloren gegaan, maar het staat vast dat deze ode niet leidde tot een breuk tussen beide dichters.

* Albanen: zinspeling op een expeditie o.l.v. de Nederlandse majoor Thomson, die vrede en rust in het pas onafhankelijk geworden Albanië moest gaan brengen.

* Belze: Belgische.