Parade der mannenbroeders

[p. 267]

1938

Wat lazen ‘onze mensen’ de eerste zondag van 1938?

Als een sprookjespaleis ligt het witte gebouw van het Prinselijk Paar te Soestdijk in het sneeuwlandschap.

Aldus meldt ‘onze speciale verslaggever’ van De Standaard. En onder een foto van mannen, die een gleuf in de grond graven, lezen onze mensen:

Een serie nieuwe telefoonkabels wordt aangelegd, voor het postkantoor, gelegen recht tegenover het Paleis Soestdijk.

Ook De Spiegel brengt de eerste zondag van het nieuwe jaar 1938 een foto over de komende gebeurtenissen.

De eerste voorbereidingen voor de viering van de geboorte van een Oranje-telg worden reeds overal getroffen. Een foto uit Den Haag: het aanleggen van de gasleidingen, die op den Vijverdam lichtzuilen hun vreugdevuur zullen geven.

Vol verwachting stapt het Nederlandse volk het nieuwe jaar in. En met Prins Bernhard, die twee maanden geleden op de Muiderstraatweg bij Diemen een ernstig ongeluk had, gaat het gelukkig ook goed.

De lezeressen van De Standaard spellen een opruimingsadvertentie van Vroom en Dreesmann:

Damesjaponnen 88 cent tot ƒ3,85; betere japonnen ƒ5,85-ƒ14,90. Dames-hoeden 38 cent-88 cent; betere soort ƒ1,88-ƒ2,95. Lakens ƒ1,98.

En Hitler houdt een nieuwjaarsrede:

Terwijl Duitschland een element van orde, van vrede in het binnenland en naar het buitenland geworden is, zien wij in vele ons omringende landen dezelfde koortsverschijnselen, als vijf jaar geleden ook Duitschland teisterden.

De Spiegel brengt foto's van een nieuwe gereformeerde kerk in Amstelveen, van de in aanbouw zijnde Maastunnel in Rotterdam en van een dochter van minister De Wilde, die in Den Haag in het huwelijk getreden is met de heer J. van Andel, leraar aan het Christelijk Lyceum.

Ook Het Schouwvenster brengt foto's in de rubriek ‘Uit eigen kring’. De Chr. Muziekvereeniging ‘Euterpe’ te Halle bij Zelhem herdacht haar 25-jarig bestaan en Dr. J.H. Gunning J.Hzn, de bekende Pniël-redacteur, hoopt 23 januari a.s. zijn 80ste verjaardag te vieren.

De schrijver van de Schouwvenster-rubriek ‘Van week tot week’ meldt dat de atmosfeer in de wereld geladen is.

Wat betreft den internationalen toestand bij de intrede van het jaar 1938, valt er het volgende op te merken. De Spaansche burgeroorlog heeft zijn beteekenis voor den toestand in Europa vrijwel verloren, althans wat betreft

[p. 268]

de dreiging van onmiddellijk oorlogsgevaar. Zeer waarschijnlijk is de uiteindelijke victorie voor Generaal Franco, en na diens overwinning zal Europa er als volgt uitzien:
Dictatorisch-Fascistisch geregeerde landen: Italië, Spanje, Portugal, Duitschland, Roemenië (eventueel met Polen, dat sterke sympathieën in deze richting heeft);
Dictatorisch-Communistisch geregeerd: Rusland;
Democratische republieken met communistische sympathieën dan wel defensieve verplichtingen ten opzichte van Rusland: Frankrijk en Tsjecho-Slowakije;
Democratische monarchieën: Engeland, Nederland, België, Zweden, Noorwegen, Denemarken.
Dat Hongarije voor een groot fascistisch blok te vinden is, staat wel vast en dat Oostenrijk ten slotte gedwongen zou worden tot een entente met Duitschland en Italië, en een fascistischen staatsvorm, lijkt nogal duidelijk.

En dan zijn er ten slotte de korte verhalen voor de eerste zondag van 1938. Boven die van Het Schouwvenster staat: ‘Wat een foto uitwerkte’. Het gaat over Hanne, die na een jaar haar verkering uitmaakt met Harry de Wilde.

De jonge man haalde ongeduldig z'n schouders op en zei bitter: Je kunt wel zien, dat je weer thuis geweest bent, Zaterdag en Zondag. Ze hebben je wel weer aardig tegen me opgestookt ... Waarom ben je er dan mee begonnen? Ik heb je toch nooit verborgen gehouden, dat ik wat jullie noemen ongeloovig ben?

Maar Hanne weet dat zij niet bij Harry past, al houdt ze van hem. Hun wegen gaan uiteen. Tien jaar later zien we Harry opereren als inbreker. In het huis van een welgestelde familie opent hij een cassette. Hij treft een stapel bankbiljetten aan, maar ook een foto van een vrouw en een kind. Wie blijkt de vrouw des huizes te zijn? Hanne!

Een zacht steunen ontsnapte hem, want eensklaps besefte hij hoe leeg en hol en waardeloos z'n bestaan tot dan toe geweest was! Ook hij immers had eens een goede positie gehad - als hij maar geluisterd had naar het eenigste meisje, dat hij ooit had liefgehad, dan zou hij nu ook een rustig tehuis gehad kunnen hebben ... Zij had gelijk gehad: verkeerde vrienden, drank en spel hadden hem gemaakt tot wat hij nu was...

Harry legt de duiten berouwvol terug en sluipt heen om z'n leven te beteren. Een jaar later krijgt Hanne een brief uit Zuid-Afrika dat hem dit gelukt is:

Het onverwachte vinden van jouw foto en die van je kind gaf mij een schok en deed me eindelijk beseffen, hoe verkeerd ik deed.

Ook De Spiegel brengt een soort ‘inkeer-verhaal’, ‘een vrije vertelling om een historische kern’ van K. Norel. Het speelt op de eerste oudejaarsavond in een gloednieuwe Zuiderzeepolder. Roomsen, hervormden en gereformeerden komen bijeen in één kerk. Veldwachter Kool en z'n vrouw begeven zich er - hoewel buitenkerkelijk - uit verveling ook heen. Want verder is er niks te doen.

Het is een ure van inkeer en wijding, en tegelijk van sterking om moedig met het pionierswerk voort te gaan. En dit samenzijn schenkt een sterk

[p. 269]

besef van eenheid ... Bij het dankgebed buigt Kool mee het hoofd.

Na de dienst laat Norel de buitenkerkelijke veldwachter aanklampen door de calvinist Laernoes.

‘Gaat ge mee; de avond is nog lang’. Kool kijkt z'n vrouw aan. Ze zijn altijd afhoudend geweest van de fijnen.

Maar ze gaan toch. Voor het eerst komt Kool in een protestants-christelijk gezin, waarin de oudejaarsavondsfeer raak door Norel wordt geschetst.

Alleen de oliebollen komen met vroeger overeen. Maar stijf is het er heelemaal niet. Er wordt druk en vroolijk gepraat. De kinderen van Laernoes - er is een heel koppel - zingen bij het harmonium de eene psalm na de andere en een heel repertoire uit den bundel van Johannes de Heer. Laernoes haalt avonturen op uit zijn diensttijd in de mobilisatiejaren. Kool vertelt van sluiptochten achter stroopers, dieven en brandstichters. Kool geniet om de gretigheid van zijn luisteraars en schrikt op als Laernoes op de klok wijst. Al tegen twaalven!
‘Geef nu de Bijbel, moeder?’ vraagt Laernoes.
Hij leest psalm 90.
Eer de bergen geboren waren, en Gij de aarde en de wereld voortgebracht hadt, ja van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God...