Den Uyl, grompff
Ed Nijpels stottert nog steeds een beetje als hij snel gaat praten, Ruud Lubbers denkt sneller dan hij spreekt en Joop den Uyl is onverstaanbaar. In de strategienotitie van de PvdA staat dat Den Uyl tijdens de verkiezingscampagne duidelijke taal moet spreken. Zou het hem ooit nog eens lukken?
In het onlangs verschenen boek Joop den Uyl: politiek als hartstocht haalt Milo Anstadt, van oorsprong Pool, een aardige herinnering op aan Den Uyl van veertig jaar geleden. Tijdens de bezetting trokken ze samen door Noord-Holland: met een kinderwagen op zoek naar voedsel. ‘We hadden een boerderij gevonden waar we konden logeren, en toen Joop op een gegeven moment naar de wc moest zei die boer - niet wetend dat ik Oostjood was - dat ze mij wel verstonden, maar van hem, afkomstig uit het Gooi en nog van boerenafkomst, geen woord! - Hij praatte toen al zo, met dat rekken van woorden en inslikken van letters.’
In een ander boek heeft Hans van de Werf, die Den Uyl toen twintig jaar lang als journalist van nabij had meegemaakt, een verklaring gegeven voor het gegrom van de PvdA-leider. ‘Zelf spreekt hij steeds in hoog tempo, zo snel vaak dat het moeilijk is hem te verstaan. Iemand die struikelt over zijn eigen tong - die veel sneller denkt dan menigeen kan praten, laat staan hijzelf.’
Den Uyl zelf vindt dat het moet kunnen, vooral's morgens: ‘Ik vind dat een mens er recht op heeft om nog een beetje voort te gaan in die half-slaap en alle vervelendheden een beetje van zich af te snauwen en te grommen’, zei hij in 1977 voor de VARA-microfoon.
Een onverstaanbare Den Uyl is van alle tijden. Ook de toekomst belooft weinig goeds. ‘Het zijn voorlopige schattingen van de Geofysische Dienst en het gaat om uhhh oempf miljard kubieke meter aardgas van een nog niet nader bekende samenstelling’, zegt hij in De Ministerraad 1989, het derde kabinet-Den Uyl vergadert.
Toch heeft Den Uyl liefde voor het woord, weet iemand die al jarenlang naar hem moet luisteren. In zijn bijdrage aan Tekens in de tijd, het boek dat Den Uyl voor zijn 65ste verjaardag kreeg, schrijft premier Lubbers: ‘Joop, je kan vermoeiend zijn, je kan hard zijn, maar het woord vertedert jou en met woorden kan je vertederen.’
Auteursrechtelijk beschermd