Ruud Lubbers. Manager in de politiek

[p. 8]

‘Isoleren van de boze buitenwereld’

[p. 9]

Voorwoord

Van de bekendste Nederlandse politicus is in feite maar weinig bekend. Er zijn een paar vage noties over zijn politieke loopbaan voordat hij in 1982 minister-president werd. Als fractievoorzitter van het CDA stond Ruud Lubbers te boek als ‘ongrijpbaar’ en ‘wollig’ en als minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl vormde hij ‘een hindernis’ voor snelle hervormingen door veelvuldig met aftreden te dreigen.

Over zijn loopbaan vóór hij in 1973 opdook in de landelijke politiek, circuleren slechts een paar trefwoorden: ‘progressief ondernemer’ en ‘bekwaam onderhandelaar’ bij de besprekingen over de metaal-cao. Soms vermelden de kranten bovendien nog, dat hij in de jaren zestig betrokken was bij de radicale stroming in de KVP en dat hij lid is geweest van een adviesorgaan van de KRO.

Met dit boek willen we enig reliëf aanbrengen in het vlakke beeld dat van Ruud Lubbers bestaat. Niet alleen om de nieuwsgierigheid naar het verleden van een invloedrijk politicus te bevredigen, maar ook om een verklaring te vinden voor de waardering die hij als minister-president weet op te wekken bij zijn politieke geestverwanten én bij vele van zijn tegenstanders.

Hoe Ruud Lubbers zich ondanks maatschappelijke oppositie tegen zijn beleid de afgelopen zeven jaar heeft kunnen manifesteren als premier met presidentiële neigingen, is veelvuldig in de media beschreven. Maar met de aanduiding ‘zondagskind’ is Ruud Lubbers wel getypeerd, maar nog niet verklaard.

[p. 10]

Dit uit interviews opgebouwd portret kan geen afgerond oordeel presenteren over Ruud Lubbers. Er is ook niet gestreefd naar een alles omvattende biografie. Wel hebben we zoveel mogelijk facetten van de hoofdpersoon willen belichten door ooggetuigen en insiders aan het woord te laten over verschillende fasen en aspecten van Lubbers' leven.

We hebben eenentwintig personen geïnterviewd die gedurende een bepaalde periode Ruud Lubbers van nabij hebben meegemaakt en daardoor geacht kunnen worden een gefundeerd oordeel over zijn functioneren te hebben. De bandopnamen van deze vraaggesprekken vormen de basis van de eenentwintig hoofdstukken.

Alle feiten en beweringen zijn zo goed mogelijk gecontroleerd. Daarna zijn de interviews, gepresenteerd in de vorm van een monoloog en zoveel mogelijk met handhaving van de spreektaal, voorgelegd aan onze gesprekspartners voor mogelijke correcties en aanvullingen. Alle geïnterviewden zijn uiteindelijk akkoord gegaan met onze weergave van de vraaggesprekken.

De gevolgde methode had makkelijk kunnen leiden tot een aaneenschakeling van loftuitingen en bekende verhalen. Sommige geïnterviewden schromen echter niet een positief oordeel op onderdelen te nuanceren door in te gaan op tekortkomingen van Ruud Lubbers. Andere dragen geheel nieuwe aspecten aan of geven een verhelderend tijdsbeeld.

Bij het samenstellen en schrijven van dit boek zijn we door velen geholpen. Onze dank gaat in de eerste plaats uit naar de eenentwintig geïnterviewden, zonder wie dit portret niet gemaakt zou zijn, en naar Winnie de Vries, die in totaal veertig uur interviewopnamen met veel zorg heeft uitgetikt. Bert Vuijsje heeft ons nuttige adviezen gegeven op grond van zijn ervaringen bij het schrijven - samen met John Jansen van Galen - van Joop den Uyl, Politiek als hartstocht, dat model stond voor dit boek.

Onmisbare steun bij de voorbereiding van de gesprekken en bij het verifiëren van vele feiten kregen we van Otto Spronk, en van de documentalisten en medewerkers van de Rijksvoorlichtingsdienst, de Volkskrant, Uitgeversmaatschappij Bonaventura, de Gemeentelijke Archiefdienst van Rotterdam, het Algemeen

[p. 11]

Rijksarchief, het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen, het CDA, de KRO en het NCW. Onze speciale dank gaat uit naar Henri Roggeri en Mariska van Venetië-Van Geldorp.

Amsterdam/Rijswijk, 6 september 1989

Arendo Joustra en Erik van Venetië