Het 'Boeck der Natuere'

Nederlandse geleerden en de wonderen van Gods schepping 1575-1715

[p. 484]

Geraadpleegde bronnen en literatuur

Manuscripten

Nederland

amsterdam, artisbibliotheek

Ms legk. 37.1-2 (Anoniem manuscript ‘Aantekeninge van verschijde Rupsen, en wurmen’)

Ms legk. 238 (‘Wonderen der Natuur’ door Jan Velten)

amsterdam, gemeentearchief

Inv.nr. 5059 nr. 172 (autobiografie N. Witsen)

Inv.nr. 5059 nr. 173 (ongedateerde aantekeningen van N. Witsen over opgravingen rond Amsterdam gedaan)

Inv.nr. 5059 nr. 180 (afschrift brief Van Leeuwenhoek aan Constantijn Huygens)

amsterdam, koninklijk instituut voor de tropen

Inv.nr. rg 84 (H. d'Acquet, ‘Opus magnificentissimum et unicum ... ad exemplaria naturalia summo studio ultra quinquaginta annos e universis terrarum orbis quaesita’)

amsterdam, universiteitsbibliotheek

Ms Be 61, Be 74a, Bf 60, Bf 62b, Bf 85c, Bf 90 c (correspondentie tussen N. Witsen en G. Cuper)

Ms iii e 10 f 351 (N. Witsen aan I. Vossius)

Ms d 29 (J. Hudde aan L. van Velthuysen)

Ms i e 20-21 (bezoekersregister F. Ruysch)

den haag, koninklijke bibliotheek

Ms ka xlvii (Manuscript ‘Mijn jeugd’, Constantijn Huygens)

Ms 133 m 63 (album amicorum van B. Paludanus)

Ms 135 m 86; 135 k 4 en 133 m 87 (alba amicorum van E. Brinck)

Ms 72 c 31 (aantekeningen en brieven van G. Cuper)

Ms 71 j 51 (tekeningen bij S. Blankaart, Schouw-Burg der rupsen ...)

Ms 71 j 52 (manuscript van het ongepubliceerde tweede deel van S. Blankaart, Schouw-Burg der rupsen ...)

den haag, nationaal archief

Archief Johan de Witt [in bewerking] (correspondentie tussen A. Colvius en J. de Witt)

dordrecht, gemeentearchief

Oud Archief Hs 1024 (gedichten van M. van Godewijck)

harderwijk, gemeentearchief

Oud Archief inv.nrs 2051-2062 (aantekeningenboekjes van E. Brinck over talen, geschiedenis en naturalia).

leiden, gemeentearchief

Gilderarchieven inv.nr. 1485 (afschriften van gedichten uit de nalatenschap van J. van Hout)

leiden, universiteitsbibliotheek

Archief Curatoren, nr. 228 (‘Inventaris van de Rariteyten opte Anatomie en in de twee gallerijen van des Universiteyts Kruythoff’ (circa 1617))

bpl 126 b (manuscript van J. Swammerdam, Bybel der Natuure)

bpl 126 c (tekeningen bij J. Swammerdam, Bybel der Natuure)

bpl 284 (adversaria van A. Colvius)

bpl 2526 (correspondentie J. Camerarius ii en C. Clusius)

bpl ub 2596 facs A 15 2b (transcripties correspondentie B. Paludanus en J. Camerarius ii)

Ms Vulc. 101 (correspondentie U. Aldrovandi en C. Clusius)

Ms Bur. f 6 a (E. Brinck aan N. Heinsius)

Ms Bur. f 6 b (A. Colvius aan N. Heinsius)

Ms Bur. ii (correspondentie S. Bochartus en I. Vossius)

Ms Bur. ii 1 (afschrift A. Colvius aan I. Vossius)

Ms Bur. q 19 (correspondentie J. Graevius en M. Thévenot)

Ms Pap. 2 (lofdicht op A. Colvius door J. Vlitius; brief van Colvius aan Elisabeth van de Palts)

utrecht, universiteitsbibliotheek

Ms 798 (‘Commentarius rerum quotidianum’ van A. van Buchell)

Hs 992 (correspondentie J. Graevius en M. Thévenot)

Denemarken

kopenhagen, koninklijke bibliotheek

Ms K.S. 3467,8 (B. Paludanus, ‘Catalogus sive descriptio rerum naturalium et artificalium/Algemeijn register’)

Duitsland

wolfenbüttel, herzog august bibliothek

Ms Extrav. 253.1 (‘Itinerarium’ Christian Knorr von Rosenroth)

[p. 485]

Engeland

londen, archief royal society

lbc 11-13 (correspondentie tussen N. Witsen en Royal Society)

londen, british library

Add Ms 36,294 f 23-25 (copiën van brieven van W. Camden aan B. Paludanus)

Ms Sloane 1969, 3324, 4025, 4041, 4047, 4048, 4054, 4063, 4064, 4067, 4069 (correspondentie van N. Witsen, F. Ruysch, A. Seba, M.S. Merian en L. Vincent met H. Sloane en J. Petiver)

Ms Sloane 5273-5274 (‘A book containing severall sorts of insects ... From the collection of Mr. Albert Seba’)

oxford, bodleian library

Ms Rawl. lett 84 (b) (correspondentie tussen A. Colvius en G. Vossius)

Ms d'Orville 268-270 (correspondentie, en afschiften van correspondentie A. Colvius en I. Vossius)

Ms d'Orville 470 (correspondentie J. Graevius en I. Vossius)

Ms d'Orville 477 (correspondentie J. Graevius en G. Cuper)

Add. Ms A 96-97 (schriftelijke nalatenschap A. Bourignon en haar kring)

Ms Lister 2 f 160-173 (correspondentie tussen M. Lister en N. Witsen)

Italië

bologna, biblioteca universitaria

Fondo Aldrovandi Mss 21, 41, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 110, 136, 137, 143 (manuscripten, aantekeningen, excerpten en bezoekersregister van U. Aldrovandi)

florence, archivo di stato

Misc. Medm 92 ins.1 (verslag van Guiducci aan Cosimo 111 over zijn reis door de Republiek in 1714)

florence, biblioteca medicea-laurenziana

Ms Ashburn. 1828.10 (‘Index rerum naturalium omnium collectarum ab Bernardo Paludano Medico Enchusano’)

Fondo Redi 206 (L. Magalotti aan F. Redi)

rome, pontifica università gregoriana

Ms 555 f 198 (Nihusius aan A. Kircher)

Ms 557 f 222-224 (Nihusius aan A. Kircher)

Ms 562 f 139 (J. Golius aan A. Kircher)

Gedrukte bronnen

Acten ofte handelingen van de noord-hollandsche synodus, gehouden binnen Edam en Alkmaar, anno 1691 en 1692, rakende dr Balthazar Bekker (Enkhuizen 1692).

Afbeelding en Beschrijving van de drie aenmerckens-waerdige wonderen in den Jare 1664 't Amsterdam en daer omtrent voorgevallen (Amsterdam 1664).

Afbeelding en situacie des nieuwen en ongewoon-wonderlijke steertsterre (Amsterdam 1653).

Alanis de Insulis, De incarnatione Christi, mpl 210.

Aldrovandi, U., De animalibus insectis libri vi (Bologna 1602).

Aldrovandi, U., Monstrorum historia (Bologna 1642).

Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau. Eerste serie, 1577-1579. Ed. G. Groen van Prinsterer (Leiden 1839).

Aristoteles, Meteorologia. Ed. H. Lee (Cambridge Mass. 1978).

Aristoteles, De partibus animalium. Ed. A.L. Peck en E.S. Forster (Londen 1963).

Aristoteles, Historia animalium. Ed. A.L. Peck en D.M. Balme (3 dln., Londen 1954-1991).

Aristoteles, Over dieren. Vert. R. Ferwerda (Groningen 2000).

Augustinus, De stad van God. Vert. G. Wijdeveld (Baarn 1992).

Augustinus, De Genesi ad litteram libri duodecim, mpl 34.

B

Bakhuizen van den Brink, J.N., ed., De Nederlandse belijdenisgeschriften (Amsterdam 1976).

Balen, M., Beschryvinge der stad Dordrecht (Dordrecht 1677).

Barge, J., De oudste inventaris der oudste academische anatomie in Nederland (Leiden 1934).

Barlaeus, C., Theses theologicae de cognitione Dei (Leiden 1605).

Barlaeus, C., Theses theologicae de modis cognoscendi Deum (Leiden 1605)

Barlaeus, C., Oratio de coeli admirandis (Amsterdam 1636).

Bartas, G. du, De weke vanden Edelen Gheest-rijck en Willem van Saluste, Heer van Bartas, inhoudende De Scheppinghe des Werelts. Vertaelt door Zacherias Heyns (Zwolle 1616).

Bartas, G. du, La sepmaine. Ed. Y. Bellenger (2 dln., Parijs 1981).

Bartholinus, T., De unicornu observationes novae (Padua 1645).

Bartholinus, T., De unicornu observationes novae (Amsterdam 1678).

Bastingius, H., Verclaringe op den catechisme der christelicker religie, so die in den Belgischen oft Nederlantschen geunieerden Provincien ende inder keur-vorstelicker Pals in kercken ende scholen gepredict ende geleert wort ... Nu eerst wt de Latijnsche, inde Neder-duytsche sprake ghebracht: door Henricum van den Corput (Amsterdam 1591).

Baudartius, W., Memoryen ofte cort verhaal der gedenck-weerdighste so kerckelicke als wereltgeschiedenissen (2 dln., Amsterdam 1624).

Becius, J., Het ghesette exemplaer der Godlosen: ofte historie Sodomae ende Gomorrae, eertijds verclaert in xxv predicatien (Arnhem 1638).

Beeckman, I., Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Ed. C. de Waard (4 dln., Den Haag 1939-1953).

Been, H. la, Korte Beschrijvinge Van de hedendaeghsche Comeet-Gestarnte. Eerstelijck de Beschrijvinge in 't Kort, omme daer mede te vinden op de globe den loop der Comeet-gestarnte, by wat natie deselfde heeft konnen gesien en geobserveert werden (1665).

Bekker, B., Ondersoek van de betekeninge der kometen, by gelegentheid van de genen die in de Jaren 1680, 1681, 1682 geschenen hebben (Leeuwarden 1683).

Bekker, B., De betoverde weereld, zynde een grondig ondersoek van 't gemeen gevoelen aangaande de geesten, deselver aart en vermogen ... (4 dln., Amsterdam 1691-1694).

Bekker, B., Kort bericht ... aengaende alle de schriften, welke over zyn boek de Betoverde weereldt enen tijd lang heen en weder gewisseld zijn (Franeker 1691).

Bekker, B., De friesche godgeleerdheid (Amsterdam 1693).

Bekker, B., De leere der gereformeerde kerken van de vrye Nederlanden, begrepen in derselver geloofsbelydenisse (Amsterdam 1696).

Bekkers, J., ed., The correspondence of John Morris with Johannes de Laet (1634-1649) (Assen 1970).

Bie, A. de., Disputationum astronomicarum secunda, de cauda cometarum (Amsterdam 1653).

Bie, A. de., Disputationum astronomicarum tertia, de motu cometarum (Amsterdam 1653).

Birch, T., The history of the Royal Society of London (4 dln., Londen 1756-1757).

Blankaart, S., Collectanea medico-physica, oft Hollands Jaarregister der Genees- en natuur-kundige aanmerkingen van gantsch Europa &c I (Amsterdam 1680).

[p. 486]

Blankaart, S., De nieuw hervormde anatomie, ofte ontleding des menschelijke lichaams (tweede ed., Amsterdam 686).

Blankaart, S., Schouw-Burg der Rupsen, Wormen, Maden en Vliegende dierkens daar uit voorkomende (Amsterdam 1688).

Blankaart, S., Schau-platz der Raupen, Wuermer, Maden und fligende Thierchen welche daraus erzeuget werden (Leipzig 1690).

Boaistuau, P., Het Wonderlijcke Schadt-boeck der Historien, begrijpende vele seldsame, vreemde ende wonderbaerlijcke geschiedenissen bevonden inde Natuere, hare cracht en werckinghen (Dordrecht 1592).

Boaistuau, P., Histoires tragiques. Ed. R. Carr (Parijs 1977).

Boaistuau, P., Bref discours de l'excelence et dignité de l'homme. Ed. M. Simonin (Parijs 1982).

Boaistuau, P., Histoires prodigieuses. Ed. G. Mathieu-Catellani (Parijs 1996).

Boccone, P., Recherches et observations naturelles (Amsterdam 1674).

Boccone, P., Natuurkundige naspeuringen op proef- en waernemingen gegrond (Amsterdam 1744).

Bochartus, S., Hierozoicon sive bipertitum opus de animalibus Sacrae Scripturae (Londen 1663).

Boitet, R., Beschryving der stadt Delft (Delft 1729).

Bontekoe, C., Alle de philosophische, medicinale en chymische werken ... behelsende een afwerp der ongefondeerde medicyne, chirurgie en pharmacie der oude genees-heren (Amsterdam 1689).

Borch, O., Olai Borrichii Itinerarium 1660-1665. Ed. H. Schepelern (4 dln., Kopenhagen 1983).

Borel, P., Observationum microscopicarum centuria (Den Haag 1656).

Borsselen, P. van, Strande oft ghedichte van de schelpen, kinckhornen, en andere wonderlicke zee-schepselen, tot lof van de Schepper aller dinghen (Amsterdam 1614).

Brahe, T., Tychonis Brahe Dani Opera Omnia. Ed. J. Dreyer (Kopenhagen 1920).

Brandt, G., Historie der Reformatie en andre kerkelyke geschiedenissen in en ontrent de Nederlanden (Amsterdam 1674).

Brinck, H., Toets-steen der waarheid en der dwalingen, ofte Klaare en beknopte verhandelinge, van de Cocceaansche en Cartesiaansche geschillen (Amsterdam 1685).

Bruyn, J. de., Disputatio de specialibus quibusdam motus effectibus (Utrecht 1665).

Buchell, A. van., Diarium van Arend van Buchell. Ed. G. Brom en L.A. van Langeraad (Amsterdam 1907).

Buchell, A. van, Notae quotidianae van Aernout van Buchell. Ed. J. van Campen (Utrecht 1940).

Burgersdijk, F., Collegium physicum, disputationibus xxxii absolutum (Leiden 1632).

Burgersdijk, F., Institutio metafysica, dat is onder-wijs der overnatuur-weet (Amsterdam 1649).

Burman, F., Synopsis theologiae & speciatim oeconomiae focderum Dei (Utrecht 1671).

Burman, P., Redenvoering voor de comedie (Utrecht 1711).

C

Calvijn, J., Avertissement contre l'astrologie. Ed. A. Angliviel (Parijs 1962).

Calvijn, J., Commentarius in Genesin, Corpus Reformatorum 51.

Calvijn, J., Verklaring van de Bijbel. Genesis (2 dln., Kampen 1988).

Calvijn, J., Verklaring van de Bijbel. De Psalmen (4 dln., Kampen 1993).

Calvijn, J., Institutie of onderwijzing in den christelijke godsdienst. Vert. A. Sizoo (3 dln., Delft 1931).

Camerarius, J., De ostentis libri duo, cum praefatione Phil. Melan. (Wittenberg 1532).

Camerarius (ii), J., Hortus medicus et philosophicus (Frankfurt 1588).

Camerarius (ii), J., Symbola et emblemata. Ed. W. Harms (Graz 1986).

Catalogus principum, civitatum, et singularioru [qui] bibliothecam publicam in Academia Lugduno-Batava institutam liberaliter ditarunt (Leiden 1597).

Catalogus van alle de principaelste rarieteyten die op de Anatomie-kamer binnen de stadt Leyden vertoont worden (Leiden 1670).

Cats, J., Alle de Wercken (Amsterdam en Den Haag 1726).

Cats, J., Aenmerckinghe op de tegenwoordighe Steer-sterre. Ed. G.J. Johannes (Utrecht 1986).

Cats, J., Sinne- en minnebeelden. Ed. H. Luijten (3 dln., Den Haag 1996).

Cesi, F., en F. Stelluti, Apiarium (Napels 1625).

Cicero, Tusculanae disputationes. Ed. J. King (Londen 1926).

Cicero, De natura deorum. Ed. H. Rackham (Londen 1933).

Cicero, De goden. Vert. V. Hunink (Amsterdam 1993).

Clemens, J., Sneeuw en vyer-damp, of een korte verhandeling over den sneeuw en cometen (Middelburg 1665).

Clusius, C., Rariorum plantarum historia (Leiden 1601).

Clusius, C., Exoticorum libri decem (Leiden 1605).

Clusius, C., Curiae posteriores (Leiden 1611).

[Clutius, A.], Tractatus de lapide Calsuve, sive dissertatio lapidis nephritici, seu jaspidis viridis, a quibusdam Callois dicti, naturam, propietates & operationes exhibens ([Rostock] 1627).

Clutius, A., Memorie der vreemder blom-bollen, wortelen, kruyden, planten, zaden ende vruchten: hoe men die sal wel gheconditioneert bewaren ende over seynden (Amsterdam 1631).

Clutius, A., Opuscula duo singularia. i. De nuce medica. ii. De hemerobio sive ephemero insecto, & majali verme (Amsterdam 1634).

Cluyt, D.O., Van de byen, hare wonderlicke oorspronc, natuer, eygeschap, crachtige, ongehoorde ende seldsame wercken: Waerin gemerct werden hare wonderlicke Politien en ordentelicke Regeringe, die sy met haren Coning ende onder melcandern onderhouden. Vervat in drie Boecken: Seer genuechlich om te lesen (Leiden 1597).

Coccejus, J., Judaicarum responsionum et quaestionum consideratio; accidit praefatio de fide sacrorum codicum Hebraeorum ac versionis lxx interpretum (Leiden 1662).

Cocq, G. de, Cometographia ofte comeetbeschrijvinge, Waer in van de cometen natuer ende beduydenisse gehandelt wort (Utrecht 1682).

Het collegie der scavanten van Utrecht, behelsende een samenspraeck tusschen een Hollander en Utrechts proponent (z.p. 1674).

[Colvius, A.], Catalogus rarissimorum ac imprimis insignium librorum ... Andrea Colvii (Dordrecht 1671).

Conynenberg, L., Dissertatio physica de cometis (Utrecht 1728).

Corstens, C., Wtlegghinge des catechismi der gereformeerde Christelicke Kercke in Neerduytsland. Eertijts be-schreven door den E. Cornelis Cortsens, in sijnen tijt dienaer des Woorts tot Delfs-haven (Leiden 1598).

Cuper, G. Lettres de critique, d'histoire, de litterature &c (Amsterdam 1742).

D

Danaeus, L., Physica Christiana, sive de rerum creaturarum cognitione et usu (Lyon 1576).

Danaeus, L., Physices Christianae pars altera, sive de rerum creaturarum natura (Genève 1580).

Descartes, R., Oeuvres. Ed. C. Adam en P. Tannery (12 dln., Parijs 1897-1913).

Deusing, A., Naturae theatrum universale. Ex monumentis veterum, ad. S. Scripturae normam (Harderwijk 1644).

[p. 487]

Deusing, A., Disputationes de unicornu et lapide bezoar (Groningen 1659).

Dodonaeus, R., Cruyt-Bouck, volgens sijne laetste verbeteringe: met Byvoegels achter elck capittel, uit verscheyden Cruytbeschryvers (Leiden 1618).

Dretgraft, J., Op de hedendaegse Comeet-Gestarnte (s.d., s.l.).

Duijkerius, J., Het leven van Philopater & Vervolg van 't leven van Philopater. Ed. G. Maréchal (Amsterdam 1991).

Duisburg, J. van, De Perssiaansche Roosengaard: beplant met vermakelijke historien, scharp-zinnige redenen, nutte regelen, en leerrijke sin-spreuken (Amsterdam 1654).

Duisburg, J. van, Toonneel der gedenkwaardigste wonderen, geschiedenissen en vreemdigheeden. Uyt de Heeer Bosteau en anderen dus in beknopt Duyts gestelt (Amsterdam 1657).

Duisburg, J. van, De schimpige bolworm-spiegel, vol aartige Amsterdamsche en uytheemsche geschiedenissen en nieuwigheeden (Amsterdam 1671).

E

Effegies & vitae professorum Academiae Groningae & Omlandiae (Groningen 1654).

Emmius, U., Opus chronologicorum novum (Groningen 1619).

Episcopius, S., Opera theologica (Amsterdam 1650).

F

Feitama, S., Christelijke en stigtelijke Rymoefeningen (Amsterdam 1684).

Feylingius, J., De wonderen van de kleyne werelt (Amsterdam 1664).

Feylingius, J., De macrocosmus, en microcosmus, ofte de wonderen van de groote en kleyne werelt, met allerhanden historien verligt. Dat is: een tractaetjen, vertonende het gebouw van Hemel en Aerde, en hare heyren, met haer nuttigh gebruijk, en besonderlyck den mensche, als het voortreffelijkste schepsel van alle (Amsterdam 1665).

Feylingius, J., Het bloem-hofje der gedichten, vervattende aller-leye sinne-beelden (Den Haag 1683).

Fontana, F., Novae coelestium, terrestriumque rerum observationes (Napels 1646).

Fontanus, S., Die groote Practica Ofte Prognosticatie op het Jaer nae de Gheboorte onses Heeren ende Salichmakers Jesu Christi 1619 (Amsterdam 1619).

Francissen, F.P.M. en A.W.M. Mol, Augerius Clutius and his ‘De hemerobio’. An early work on ephemeroptera (Marburg 1984).

Franzius, W., Historia animalium sacra, cum commentariis & supplementis (Wittenberg 1612).

Freudenthal, J., Die Lebensgeschichte Spinoza's in Quellenschriften, Urkunden und nichtamtliche Nachrichten (Leipzig 1899).

G

Galenus, De usu partium. Ed. M.T. May (2 dln., Ithaca 1968).

Galilei, G., Il Saggiatore (1623) in: Le opere di Galileo Galilei (Florence 1896) vi.

Goedaert, J., Metamorphosis naturalis, ofte historische beschrijvinge van den oirspronk, aerdt, eygenschappen ende vreemde veranderingen der wormen, rupsen, maeden, vliegen, witjens, byen, motten en diergelijke dierkens meer; niet uit eenige boeken, maar aleenlyck door eygen ervaretntheyt uytgevonden, beschreven ende na de konst afgeteykent (3 dln., Middelburg s.d. [1660]-1669).

Goedaert., J., Metamorphosis et historia naturalis insectorum (3 dln., Middelburg s.d.).

Goedaert, J., Of insects. Done into English, and Methodized, with the Addition of Notes (York 1682).

Goedaert, J., De insectis in methodum redactum (Londen 1685).

Gomarus, F., De schildt der waerheyt, die in de Christelijcke Kercke der vereenichde Nederlande geleert wordt (Leiden 1599).

Gomarus, F., Opera theologica omnia (3 dln., Amsterdam 1644).

Graevius, J., Oratio de cometis, contra vulgi opinionem cometas esse malorum nuncios (Utrecht 1665).

Graevius, J., Oratio funebris in obitum...Iohannis De Bruyn (Amsterdam 1675).

Graevius, J., Redenvoeringh ofte oratie vernietigende het gemeene gevoelen dat selve yets quaets aenkundigen (Utrecht 1682).

Grau, A. de, Disputatio uranoscopia de cometis (Franeker 1665).

Grew, N., Musaeum Regalis Societas. Or a catalogue and description of the natural and artificial rarities belonging to the Royal Society. (Londen 1681).

Groenewegen, H., Hieroglyphica, anders emblemata sacra; ofte Schat-kamer der zinne-beelden en voorbeelden (Enkhuizen 1693).

Groot Placaet-boeck inhoudende de placaten ende ordonantien van de Hoogh-Mog. Heeren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden (Den Haag 1657).

Grotius, H., De veritate religionis christianae (Leiden 1629).

Grotius, H., Poemata (Leiden 1639).

Grotius, H., Annales et historiae de rebus Belgicis (Amsterdam 1657).

Grotius, H., Opera omnia theologica (4 dln., Basel 1734).

Gruber, I.D., Commercii epistolici Leibniziani (2 dln., Hanover 1741).

H

Heereboord, A., Meletemata philosophica ... editio altera (Leiden 1659).

Heinsius, N., Poematum nova editio (Leiden 1664).

Hendrix, L., en T. Vignau-Wilberg, ed., Mira calligraphiae monumenta: a sixteenth-century calligraphic manuscript inscribed by Georg Bocksay and illurninated by Joris Hoefnagel (Malibu 1992).

Heurnius, J., De Historie, Natuere ende Beduidenisse der erschrickelicke Comeet die geopenbaert is int Jaer ons Heren 1577 (Keulen z.j. [1578]).

Heurnius, J., Opera Omnia (Leiden 1609).

Heurnius, O., Barbaricae philosophiae antiquitatum libri duo (Leiden 1600).

Heurnius, O., Babylonica, Indica, Aegyptia ... philosophiae primordia (Leiden 1619).

Hilpertus, J., Disquisitio de praeadamitis, anonymo exercitationis et systematis theologici auctori opposita (Utrecht 1656).

Hoefnagel, J., Archetypa studiaque patris Georgii Hoefnagelii (Frankfurt 1592).

Holst, J. van, Een tractaat van de tekenen des hemels, ende in' t besonder van de cometen (Leeuwarden 1681).

Hommius, F., Het schatboeck der Christelicke leere ofte uytlegginghe over den catechismus (Leiden 1638).

Hondius, P., Dapes inemptae, of de Moufe-schans, dat is de soeticheydt des buytenlevens, vergeselschapt met de boucken (Leiden 1621).

Hooft, P.C., Nederlandsche Historiën (Amsterdam 1642).

Hoogewerff, G.J., De twee reizen van Cosimo de' Medici, prins van Toscane door de Nederlanden (1667-1669). Journalen en documenten (Amsterdam 1919).

Hoogstraten D., e.a., Groot algemeen historisch, geografisch, genealogisch en oordeelkundig woordenboek (10 dln., Amsterdam 1725-1733).

[p. 488]

Hooke, R., Micrographia: or some physiological descriptions of minute bodies made by magnifying glasses. With observations and inquiries there-upon (Londen 1665).

Hooke, R., The diary of Robert Hooke 1672-1680. Ed. H. Robinson en W. Adams (Londen 1935).

Horne, J. van, Waerschouwinge aen alle liefhebbers der anatomie (Leiden 1660).

Hornius, G., Dissertatio de vera aetate mundi qua sententia illorum refellitur qui statuunt Natale Mundi tempus annis minimum 1440 vulgarem aeram anticipare (Leiden 1659).

Hugo van St Victor, De tribus diebus, mpl 176.

Hugo van St Victor, De drie dagen van het onzichtbare licht. Vert. J. van Zwieten (Kampen 1997)

Hulsius, A., Non-ens prae-adamiticum: sive confutatio vani & socinizantis cujusdam somnii (Leiden 1656).

Hulsius, A., Authentia absoluta s. textus hebraei vindicata contra criminationes Cl. Viri Isaaci Vossii (Rotterdam 1662).

Huygens, C., Oeuvres complètes de Christiaan Huygens (22 dln., Den Haag 1888-1950).

Huygens, C., Vitaulium. Hofwyck. Hofstede Vanden Heere van Zuylichem onder Voorburgh (Den Haag 1653).

Huygens, C., De briefwisseling van Constantijn Huygens. Ed. J.A. Worp (6 dln., Den Haag 1911-1917).

Huygens, C., De gedichten van Constantijn Huygens. Ed. J.A. Worp (9 dln., Arnhem s.d.).

Huygens, C., Mijn jeugd. Ed. C.L. Heesakkers (Amsterdam 1987).

Huygens, C., Mijn leven verteld aan mijn kinderen. Ed. F. Blom (2 dln., Amsterdam 2003).

[Huygens, C. jr.], Journaal van Constantijn Huygens, den zoon, van 21 october 1688 tot 2. Sept. 1696 (3 dln., Utrecht 1876).

I

Imperato, F., Dell' Historia naturale (Napels 1599).

J

Jaccheus, G., Institutiones physicae (Leiden 1624).

J.H.S.M.F., Wonderen der natuyre, of een beschrijvingh van de wonderlijke geschapenheyt der natuyr (Den Haag 1694).

Jonston, J., Naeukeurige beschrijving van de natuur der viervoetig dieren, vissen, water-dieren, vogelen, kronkel-dieren, slangen ende draken (Amsterdam 1660).

Josephus, F., De joodse oorlog. Ed. F. Meijer en M.A. Wes (Baarn 1992).

Jugemens de plusieurs professeurs et docteurs en theologie ... qui pronconcent unanimément orthodoxe le livre de Louys de Wolzogue (Utrecht 1669).

K

Kaempfer, E., De beschryving van Japan, behelsende een verhaal van den ouden en tegenwoordien staat en regering van dat ryk (Amsterdam 1733).

Kate, L. ten, Den Schepper en Zyn bestier te kennen in Zyne Schepselen; Volgens het Licht der reden en Wiskonst. Tot opbouw van eerbiedigen Godsdienst, en vernietiging van alle grondslag van Atheïstery; alsmede tot een regtzinnig gebruyk van de philosophie (Amsterdam 1716).

[Kechel, S.], Copye van een brieff geschreven uyt Leyden, door S.C.K.H. aen sijn vriendt J.H.D.M dienende tot wederlegginge van de genoemde Tweede comeet (Leiden 1665).

Kernkamp, G.W., ed., Acta et decreta Senatus: vroedschapsresolutiën en andere bescheiden betreffende de Utrechtse Academie (3 dln., Utrecht 1936-1940).

Kircher, A., Ars magna lucis et umbrae in decem libros digesta (Rome 1646).

Kircher, A., Oedipus Aegyptiacus (3 dln., Rome 1652-1654).

Kircher, A., Mundus subterraneus in 12 libros digestus (2 dln., Amsterdam 1664-1665).

Kircher, A., Arca Noë, in tres libros digesta (Amsterdam 1675).

Klare Afbeeldinge van de Staert-Ster. Hoe, waer, en op wat manier en tijdt de selve haer vertoont heeft, 1664 en 1665, zo in Nederlandt, Hoogh-duytsland, Switserlandt, Vranckrijk enz (s.l. 1665).

Knuttel, W.P.C. ed., Acta der particuliere synoden van Zuid-Holland 1621-1700 (Den Haag 1910).

[Koelman, J.], De vruchteloose bid-dagen van Nederlandt, ghehouden tot tergingh van den Godt van den Hemel, en verhaestingh der verwoestende oordelen en plagen (Amsterdam 1682).

Koelman, J., Het vergift van de cartesiaansche philosophie grondig ontdekt (Amsterdam 1692).

[Koerbagh, A.], Een bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet, geplant door Vreederijk Waarmond, onderzoeker der waarheyyd, tot nut en dienste van al die geen die der nut en dienst uyt trekken wil (Amsterdam 1668).

Kopeczi, J., Disputatio philosophica de cometis prima ... sub praesidio D. Johannis de Raei (Leiden 1666).

Kopeczi, J., Disputatio philosophica de cometis secunda bipertita ... sub praesidio D. Johannis de Raei (Leiden 1666).

Korte historie van de Synode van Dordrecht ... begrepen in brieven van Mr. John Hales en Dr. Walter Balconquai (Gouda 1671).

L

Laet, J. de, Nieuvve Wereldt ofte beschijvinghe van West-Indien (tweede ed., Leiden 1630).

Laet, J. de, Notae ad dissertationem Hugonis Grotii De origine gentium americanarum, et observationes aliquot ad meliorem indaginem difficillimae illius quaestionis (Leiden 1643).

Laet, J. de, De gemmis et lapidibus libri duo (Leiden 1647).

[Laet, J. de], Catalogus bibliothecae amplissimi & clarissimi viri D. Joannis de Laet (Leiden 1650).

Lange, P. de, Wonderen des werelds. Vervattende uytstekende Vreemdigheden, en verwonderenswaardige saken, in alderleye gewesten des Werelds ontdeckt en voorgevallen. Aldus beknopt by een vergadert en getrokken uyt de oude en nieuwe historien mitsgaders Reysen soo te water als te land gedaen (Amsterdam 1671).

Lansbergen, P., Catechesis religionis Christianae quae in Belgii et Palatinatus ecclesiis docetur, Sermonibus lii explicata (Middelburg 1594).

Lansbergen, P., Catechismus ofte onderwijsinghe inde christelijcke religie, dewelcke soo inde Nederlandtsche als Paltsche kercken ghepredickt ende geleert wort. In lii. predicatien seer grondich uytgheleyt ende verklaert (Rotterdam 1616).

Lansbergen, P., Chronologiae sacrae libri iii. In quibus annorum mundi series, ab orbe condito ad eversa per Romanos Hierosolyma ... ostenditur (Middelburg 1625).

Lansbergen, P., Verclaringhe van 't ghebruyck des astronomischen ende geometrischen quadrants (Middelburg 1628).

Lansbergen, P., Progymnasmatum astronomiae restitutae liber i (Middelburg 1628).

Lansbergen, P., Bedenckinghen, op den daghelijcksen, ende iaerlijcksen loop vanden aerdt-cloot. Mitsgaders op de ware af-beeldinghe des zienelijcken Hemels; daer in de wonderbare wercken gods worden ontdeckt, tot prys van zijnen heylige Name, ende stichtinghe van alle menschen (Middelburg 1629).

Lansbergen, P., Commentationes in motum terrae diurnum et annuum (Middelburg 1630).

Leeuwenhoek, A. van, Alle de brieven van Antoni van Leeuwenhoek (15 dln. verschenen, Amsterdam 1939).

Leibniz, G.W., Sämtliche Schrifte und Briefe (37 dln. verschenen, Darmstadt 1923-).

[p. 489]

Lemnius, L., Occulta naturae miracula ac varia documenta (Antwerpen 1559).

Les delices de Leide, une des célébres villes de l'Europe (Leiden 1712).

Lesser, F., De Sapientia, omnipotentia et providentia divina ex partibus insectorum cognoscenda epistolaris disquisitio ad Albertum Sebam (Nordhausen 1736).

Lesser, F., Insecto-theologia, oder vernunft- und schriftmaessiger Versuch, wie ein Mensch durch aufmerksame betrachtungen der sonst so wenig geachteten Insekten zu lebendiger Erkaentniss und Bewunderung der Allmacht und Weisheit, der Guete und Gerechtigkeit des grossen Gottes Gelangen koenne (Leipzig 1738).

Lettres sur la vie et la mort de monsieur Louis de Wolzogue (Amsterdam 1692).

Lindeboom, G.A., ed., The letters of Jan Swammerdam to Melchisédec Thévenot (Amsterdam 1975).

Linschoten, J.H. van, Itinerario. Ed. C. Burger en F.W.T. Unger (3 dln., Den Haag 1934).

Lipsius, J., Iusti Lipsi Epistolae. I. Ed. A. Gerlo e.a. (Brussel 1978).

Lubbertus, S., Commentarius in Catechesin Palatino-Belgicam (Franeker 1618).

Lubieniecki, S., Theatrum cometicum (2 dln., Amsterdam 1667).

Luther, M., Martin Luthers Werke (69 dln. verschenen, Weimar 1883-).

Luyken, J., Beschouwing der wereld, bestaande in hondert konstige figuuren, met godlyke spreuken en stichtelyke verzen (Amsterdam 1708)

Luyken, J., De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond (Amsterdam 1712).

Lycosthenes, C., Prodigiorum ac ostentorum chronicon, quae praeter naturae ordinem, motum et operationem ... ab exordio mundi usque ad haec nostra tempora, acciderunt. Quod portentorum genus non temere evenire solet, sed humano generi exhibitum, severitatem iramque Dei adversus scelera, atque magnas in mundo viscissitudines portentit (Basel 1557).

M

Mackreel, D., Waernemingen en consideratien, aengaande Staert-starre of Vuur-balck, soo sich t'zedert eenige tijdt herwaerts aenden Hemel heeft vertoont (Amsterdam 1681).

Maire, J. le, Vivum theatrum, dat is, levendig tonneel: waer op vertoont wort de hoogh-aenbiddelijcke eygenschap Gods, syne Almogentheyt, ende dat ex libro naturae, de boeck der nature, 't welck is de macrocosmus, de groote werelt, ende microcosmus, de kleyne werelt, de mensch: ende ex libro gratiae, de boeck der genade; 't welck is de Heylige Schrifture des ouden en nieuwen testaments (Amsterdam 1642).

Malebranche, M., Oeuvres complètes (12 dln., 2e ed., Parijs 1972-1984).

Malpighi, M., Dissertatio epistolica de bombyce (Londen 1669).

Malpighi, M., The correspondence of Marcello Maipighi. Ed. H. Adelman (5 dln., Ithaca en Londen 1975).

Manilius, M., Astronomica. Vert. J. van Wageningen (Leiden 1914).

Maresius, S., Foederatum Belgium orthodoxum sive Confessionis Ecclasiarum Belgicarum exegesis (Groningen 1652).

Maresius, S., Refutatio fabulae prae-adamiticae absoluta septem primariis quaestionibus (Groningen 1656).

Mastricht, P. van, Vindiciae veritatis et authoritatis Sacrae Scripturae in rebus philosophicis (Utrecht 1655).

Mercator, G., Atlas minor ofte een korte doch grondige beschrijvinghe der geheele werelt met alle hare gedeelten: eerstelijc van Gerardo Mercatore in 't Latijn beschreven, ende vervolgens door Jodocum Hondium met vele caerten verbetert ende vermeerdert ende nu in onse Nederlantsche sprake overgeset door Ernestum Brinck (Amsterdam 1630).

Merian, M.S., Metamorphosis insectorum Surinamensis ofte verandering der Surinaamse insecten (Amsterdam 1705).

Mey, J. de, Commentaria physica sive expositio aliquot locorum Pentateuchi in quibus agitur de rebus naturalibus (Middelburg 1651).

Mey, J. de, Uytleggingen en bedenckingen over eenige bysondere moeyelijcke plaetsen des Nieuwen Testaments (Middelburg 1654).

Mey, J. de, Sacra physiologia sive expositio locorum sacrae scripturae in quibus agitur de rebus naturalibus (Middelburg 1655).

Mey, J. de, Halelu-jah, of lof des Heeren, verbreydt op het natuertoneel, kortelijck en grondelijk vertoonende den ganschen aert, oorsrponck, gestalte, eygenschappen, werckingen, en uytnemenste geheymenissen des werelts, en des selfs bysonderste deelen (Middelburg 1666).

Mey, J. de, Apologie ... gedaen voor het bevestigen van Do. Guilhelmus Momma op sondagh den 19 july 1676 (z.p. 1676).

Mey, J. de, Al de Nederduitsche wercken (Middelburg 1681).

Mey, J. de, Al de godgeleerde en natuurkundige werken (Delft 1704).

Mijle, A. van der, De origine animalium et migratione populorum (Genève 1667).

Molhuysen, P.C., ed., Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit (7 dln., Den Haag 1913-1924).

Monconys, B. de, Journal des voyages (2 dln., Lyon 1665).

Montaigne, M., Oeuvres complètes. Ed. A Thibaudet en M. Rat (Parijs 1962).

Mouffet, T., Insectorum sive minimorum animalium theatrum (Londen 1634).

Mulerius, N., Cort onderwijs van het gebruyck des astrolabiums (Harlingen 1595).

Mulerius, N., Almanach voor 't Jaer nae de gheboorte Christii, mdcviii (Groningen 1607).

Mulerius, N., Hemelsche Trompet Morgenwecker ofte Comeet met een langebaert. Erschenen anno 1618 in Novembri en Decembri (Groningen 1618).

Mulerius, N., Iudaeorum annus lunae solaris et turc-arabum meresolaris (Groningen 1630).

[Mulerius., N.], Catalogus librorum clarisimi celeberrimque viri D. Nicolai Mulerii (Groningen 1646).

N

Neickel, C.F., Museographia oder Anleitung zum rechten Begriff und nützlichen Anleitung der Museorum oder Raritätenkammern (Leipzig 1727).

Nicolai, B., Verklaringhe Om yegelijcken te adverteeren van de dreygementen Godts die wy aenmercken in 't aenschouwen vanden Comeet (Amsterdam 1618).

Nierop, D. Rembrandtsz van, Eenige oefeningen in God-lijcke, wis-konstige en natuerlijcke dingen (Amsterdam 1669).

Nieuwe ongewoon-wonderlyke staert-sterre op 't Recif in Brasil gesien (Amsterdam 1653).

Nieuwe prognosticatie over de Sterre, gezien binnen Middelburg den 15 dec. 1664 en den 18 dito (Middelburg 1664).

Nieuwentijt, B., Het regt gebruik der wereltbeschouwingen, ter overtuiginge van ongodisten en ongelovigen (Amsterdam 1715).

Nijenborch, J. van, Het Nederlandsche lust-hofken, waer in te vindenzijn de wonderlijcke beschrijvinghe van boomen, cruyden, beesten, vogelen, visschen, fonteynen, reegen, blixem, bergen, gesteenten, menschen, ghespoocken, mirakelen, eylanden ... &c (Amsterdam 1647).

Nijenborch, J. van, Het wonder-toneel ofte lusthof der historipaerlen, van wonderbaere behoudenissen, mistgaders vande vreemdigheden der gewassen ende gedierten op aerden ende wateren, blixem, bergen, mineralen, men schen ... Als oock van

[p. 490]

't Paradijs, verschijningen, eenige consten ende sin-dichten etc. meer (Groningen 1657).

Nijenborgh, J. van, De weeck-wercken, der gedenckwaerdighe historien, leerdichten, en spreucken (Groningen 1657).

Nijenborgh, J. van, Het dach-werck der historien en rymen (Groningen 1659).

Nijenborgh, J. van, Hof-stede. Met desselfs ander bedenckingen, gedichten en historien (Groningen 1659).

Nylant, P. en J. van Hextor, Het schouw-toneel der aertsche schepselen, afbeeldende allerhande menschen, beesten, vogelen, visschen, &c. Met een beschrijvende haer gestalte, hoedanigheden, natuur, krachten, eygenschappen en genegenheden; met 160 figuren (Amsterdam 1672).

O

Obsequens, J, Quae supersunt ex libro de prodigiis. Cum animadversionibus Jo. Schefferi, et supplementis Conr. Lycosthenes. Curante Fr. Oudendorpio (Leiden 1720).

Odierna, G., L'occhio della mosca (Palermo 1644).

Oldenburg, H., The correspondence of Henry Oldenburg. Ed. A.R. Hall en M.B. Hall (10 dln., 1965-1973).

Orationes, quas Ultrajecti habuit (Leiden 1717).

P

Paracelsus, Werke. Ed. W.E. Peuckert (5 dln., Basel 1965-1968).

Paré, A., Des monsters et prodiges. Ed. J. Céard (Genève 1971).

Pauw, P., Hortus publicus Academiae Lugduno-Batavae. Eius ichnographia, descriptio, usus (Leiden 1601).

Perkins, W., Onderrichtinghe van het misbruycken der prognosticatien (Amsterdam 1613).

Petit, P., Dissertation sur la nature des comètes (Parijs 1665).

[Peyrère, I. la], Praeadamitae. Sive, exercitatio super versibus 12., 13. & 14. captis quinti epistolae d. Pauli ad Romanos (s.l. [Amsterdam] 1655).

[Peyrère, I. la], Praeadamiten, of oeffening over het 12., 13., en 14., vers des vijfden capittels van de brief des Apos tels Pauli tot den Romeynen (s.l. 1661).

De Physiologus. Christelijk symboliek van dieren, planten en stenen. Ed. F. Ledegang (Kampen 1994).

[Piso, W. en G. Marcgraf], Historia naturalis Brasiliae ... in qua non tantum plantae et animalia, sed et indigenarum morbi, ingenia et mores describuntur et iconibus supra quigentas illustrantur. Ioannes de Laet ... in ordinem digessit & annotationes addidit, & varia ab auctore omissa supplevit & illustravit (Leiden en Amsterdam 1648).

Plancius, P., Tabula geografica, in qua Paradisus, nec non regiones, urbes, oppida, & loca describuntur opgenomen in: Biblia: dat is, de gantsche Heylige Schrift, Grondelijck ende trouwelijck verduytscht (Amsterdam 1590).

Plessis Mornay, P. du, De la vérité de la religion chrestienne contre les athées, epicuriens, païens, juifs, mahumédistes et autres infideles (Antwerpen 1581).

Plessis Mornay, P. du, Bybel der Nature, dat is, van de waerheyt der Christelycke religie, thegens de atheïsten, epicurieën, heydenen, joden, mahumetisten en de andere ongelovigen (Amsterdam 1602).

Plinius, Naturalis historia. Ed. H. Rackham (9 dln., Cambridge Mass. 1938-1952).

Plinius, Historiae naturalis Libri xxxvii. Curante Joannes de Laet (Leiden 1635).

Plinius, De wereld. Naturalis historia. Vert. J. van Gelder, M. Nieuwenhuis en T. Peters (Amsterdam 2004).

Pope, A, The poems of Alexander Pope. Ed. M. Mack (Londen 1950).

Ptolemaeüs, Claudij Ptolemaei De praedictionibus astronomicis. Philippo Melanthone interprete (Basel 1553).

Ptolemaeüs, Tetrabiblos. Ed. F.E. Robbins (Cambridge, Mass. 1956).

Ptolemaeüs, Claudii Ptolemaei Opera. Ed. E. Boer (Leipzig 1961).

R

Rabus, P., Licht en duisternisse der staartstarren. Schetswijze onderzocht, op 't geval van het tegenwoordig schijnende Hemelsteken (Rotterdam 1680).

[Ranouw, W. van], Kabinet der Natuurlyke Historiën, Konsten en Handwerken i (1719).

Rathgeben J. en H. Schickhart, Warhaffte Beschreibung zweyer Raisen (Tübingen 1603).

Ray, J., Observations, topographical, moral & physiological made in a journey through parts of the Low-Countries, Germany, Italy and France (Londen 1673).

Ray, J., The wisdom of God manifested in the works of creation (Londen 1691).

Redi, F., Esperienze intorno alla generazione degl'insetti (Florence 1668).

Regius, H., Fundamenta physices (Amsterdam 1646).

Resolutiën van de Heeren Staten van Hollant ende West-Friesland in de jaren 1544-1794 (s.l., s.d.) 88 (1655).

Revius, J., Analectorum theologicorum (Leiden 1647).

Revius, J., Statera philosophiae cartesianae (Leiden 1650).

Revius, J., Over-ysselsche sangen en dichten. Ed. W.A.P. Smits (3 dln., Amsterdam 1930-1935).

Ridderus, F., Reys-Discours Op het Verschijnen van de comeetsterre, Die voord'eerstemael gesien is den 15 December des Jaers 1664 en vervolgens in't Jaer 1665 (Rotterdam 1665).

Rochefort, C. de, Histoire naturelle et morale des Iles Antilles de l'Amérique (Rotterdam 1658).

Roggeveen, A., Het nieuwe droevige nacht-licht, Ontsteken door Gods toren, Ende vertoont op den Aerdt-kloot, in een comeet ofte Staert-starre Den 15 December 1664, tot den 9 Februarij 1665, waer in wort aengewesen den wonderlijcken loop der selve (Middelburg 1665).

Rösel von Rosenhof, A.J., Der monatlich-herausgegeben Insecten Belustigung (4 dln., Nuremberg 1746-1761).

Rumphius, G.E., D'Amboinsche rariteitkamer (Amsterdam 1705).

Ruysch, F., Observationum anatomico-chirurgicarum centuria accedit catalogus rariorum (Amsterdam 1691).

Ruysch, F., Thesaurus animalium primus. Het eerste cabinet der dieren (Amsterdam 1710).

Ruysch, F., Alle de ontleed, genees, en heelkundige werken (3 dln., Amsterdam 1744).

Ruysch, F., Dilucidatio valvularum in vasis lymphaticis et lacteis. Ed. A.M. Luyendijk-Elshout (Nieuwkoop 1964).

S

Salmasius, C., De annis climactericis et antiqua astrologia diatribae (Leiden 1648).

Sanderus, J., 's Weerelds wonderen, sichtbaar in bysondere toevallen der Natuur en menschelijke handel, by-een-verzaemelt uyt verscheyde voornaeme schrijvers (Utrecht 1663).

Scaliger, J., Opus de emendatione temporum: castigatius & multis partibus auctius, ut novum videri possit (Leiden 1598).

[Scaliger, J.], Epistolae omnes, quae reperiri potuerunt, nunc primo collectae ac editae (Frankfurt 1628).

Scaligerana, Thuana, Pithoeana et Columesiana (2 dln., Amsterdam 1740).

Scheuchzer, J., Jobs heylige natuur-kennis, vergeleeken met de hedensdaagse natuur-kunde (Amsterdam 1730).

[p. 491]

Schuechzer, J., Herbarium diluvianum (Zürich 1708).

Schoock, M., Diluvium Noachi universale sive vindicae communis sententiae quod diluvium Noachicum universae terrae incuberit (Groningen 1662).

Schoock, M., Physica caelestis (Amsterdam 1663).

Schotanus, C., Diatribe de authoritate versionis Graeca, quae dicitur lxx interpretum (Franeker 1662).

Schouten, W., Oost-indische voyagie; vervattende veel voorname voorvallen en ongemeen vreemde geschiedenissen (Amsterdam 1676).

Schouten, W., God verheerlijkt in zyn heiligheid ... tot troost der heiligen (Haarlem 1733).

Schulerus, J., Cometologia sive de cometis disquisitio philosphica; cui etiam subjicitur historia specialis cometae nuper visi mensibus Decembris & Januarii Annorum 1664 & 1665. Item Ejusdem explicatio astronomica, et prognosticon astrologicum generale (Den Haag 1665).

Schulerus, J., Tractaat Ofte philosophische ondersoeckinge Van de cometen ... Mitsgaders een Astronomische Uytlegginge, ende een Generale Astronomische Prognosticatie des selfde (Den Haag 1665).

Seba, A., Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descipitio et iconibus artificiosissimis expressis (4 dln., Amsterdam 1734-1765).

[Seba., A.], Catalogus van de uitnemende Cabinetten ... nagelaten door wylen den Heere Albertus Seba (Amsterdam 1752).

Seneca, Naturales quaestiones. Ed. T. Corcoran (Londen 1972).

Senguerdius, A., Oratio de vero philosopho (Amsterdam 1648).

Senguerdius, A., Introductionis ad physicam libri sex (Amsterdam 1653).

Sepp, C., Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachtte schepzelen. Of Nederlandsche insecten, in hunne aanmerkelyke huishouding, wonderbaare gedaanteverwisseling en andere wetenswaardige byzonderheden (8 dln., Amsterdam 1762-1860).

Serlin, W., Cometologia (Frankfurt 1665).

Slichtenhorst, A. van, Geldersche geschiedenissen (Arnhem 1654).

[Six van Chandelier, J.,], De ware afbeeldinge van de tegenwoordige staert-sterre (Amsterdam 1664).

Snellius, W., Descriptio cometae qui anno 1618 mense novembrum primum effulsit (Leiden 1619).

Spanheim, F., Historia Jobi, sive de obscuris historiae commentatio, editio altera (Leiden 1672).

Spanheim, F., L'Athée convaincu, en quatre sermons sur les paroles du pseaume xiv, vers. i ‘l'insensensé a dit dans son coeur, il n'y a point de Dieu’, prononcez en l'Eglise de Leyde (Leiden 1676).

Spanheim, F., Den atheist of God-verloochenaar overtuycht in vier predikatien over de woorden Psalm 14 v.i. De dwaes seght in sijn herte, daer is geen Godt, gedaen in de Franse kerck tot Leyden (Amsterdam 1677).

Spanheim, F., Opera Omnia (3 dln., Leiden 1701).

Spanheim, F., Geschiedenis van Job, verklarende meest alle de voornaamste byzonderheden die tot kennisse van Jobs persoon en verstant van zyn boek behoren (Leeuwarden 1745).

Spinoza, B., Briefwisseling. Vert. F. Akkerman, H.G. Hubbeling en A.G. Westerbrink (Amsterdam 1977).

Spinoza, B., Theologisch-politiek traktaat. Vert. F. Akkerman (Amsterdam 1997).

Spranckhuysen, D., Macro-cosmus, ofte aenmerckinghen over de scheppinghe vande groote werelt, soo als ons deselve beschreven wort van Moses, Gen. i v i (Delft 1634).

Spranckhuysen, D., Micro-cosmus, dat is aenmerckingen over de scheppinghe vanden menschen ofte de kleyne werelt, uyt het 1 en 2 cap. van Genesis t'samen ghestelt (Delft 1636).

Spranckhuysen, D., Opuscula practica, ofte alle de stichtelijke wercken, die haar strekken tot een waare oefeninge der Godsalicheidt (Amsterdam 1658).

Steno, N., Nicolai Stenonis epistolae et epistolae ad eum datae. Ed. G. Scherz (2 dln., Kopenhagen 1952).

Stevin, S., De weeghdaet (Leiden 1586).

Stevin, S., Wisconstighe gedachtenissen (5 dln., Leiden 1605-1608).

Struyck, N., Vervolg van de beschrijvinge der Staartsterren en nader ontdekkingen omtrent den staat van 't menschelijk geslagt (Amsterdam 1753).

Suetonius Tranquilius [Johannes Hoornbeek?], Den overtyghden cartesiaen, ofte clare aenwysinghe uyt de bedenckingen van. Iraneus Philaletius, dat de stellingen en allegatien inde nader openige tot latte der cartesianen, in soeken de theologie raeckende, nae waerheyt en ter goeder trouwe zijn by een gebracht (Leiden 1656).

Suetonius Tranquilius [Johannes Hoornbeek?], Verdedichde oprechtheyt van Suetonius Tranquillus, gestelt tegen de overtuygde quaerwilligheyt van Iraneus Philaletius (Leiden 1656).

Swammerdam, J., Disputatio medica inauguralis, continens de respiratione positiones (Leiden 1667).

Swammerdam, J., Tractatus physico-anatomico-medicus de respiratione usuque pulmonum (Leiden 1667).

Swammerdam, J., Historia generalis insectorum ofte Algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens (Utrecht 1669).

Swammerdam, J., Miraculum naturae sive uteri muliebris fabrica (Leiden 1672).

Swammerdam, J., ‘An extract of a letter, lately written to the publisher by Dr. Swammerdam, of an unusual rupture in the mesentry’, Philosophical Transactions, nr. 112 (1675) 273-274.

Swammerdam, J., Ephemeri vita of Afbeeldingh van 's menschen leven vertoont in de wonderbaarlijcke en nooyt gehoorde historie van het vliegent ende een-dagh-levent Haft of Oever-aas (Amsterdam 1675).

[Swammerdam., J.], Catalogus musei instructissimi/Catalogus van een seer wel gestofeerde Konstkamer, Inhoudende een grote menichte van allerhande uytheemsche so natuurlijcke als konstelijck uytgewrochte dingen, met onvermoeden arbeit ende meer als gemeene onkosten in vijftig jaeren tijds vergaedert der Johan Jacobsz Swammerdam, in sijn leven apotheker (z.p. 1679).

Swammerdam, J., Bybel der natuure of historie der insecten. Bibla naturae, sive historia insectorum (2 dln., Leiden 1737-1738).

[Swammerdam, J.], Le cabinet de Mr. Swammerdam, docteur en medecine, ou catalogue de toutes sortes d'insectes, & de diverses preparations anatomiques, que l'on peut dire être un supplément tres-considerable de l'histoire naturelle des animaux, opgenomen in: M. Thévenot, Recueil des voyages (Parijs 1681).

Sylloges epistolarum a viris illustribus scriptarum (5 dln., Leiden 1724-1727).

Synopsis purioris theologiae. Disputationibus quinquaginta duabus comprehense, ac conscripta per Johannem Polyandrum, Andream Rivetum, Antonium Walaeum, Antonium Thysium (Leiden 1625).

T

Tacitus, Jaarboeken. Vert. J.W. Meijer (Baarn 1990).

V

Velsius, J., Prognosticatie van den Nieuwe ende seer schrickelijcke Comeet ofte Harige Sterre Anno 1618 ver schenen (Leeuwarden 1618).

[Velthuysen, L. van], Bewys, dat het gevoelen van die genen, die leeren der Sonne stilstandt, en des aertrycks beweging niet strydich is met Godts Woort (s.l. [Utrecht] 1655).

Velthuysen, L., van, Tractaet van de afgodery en superstitie (Utrecht 1669).

Venne, A. van der, Tafereel van sinne-mal: waerin verscheyden verthoonighen werden aengewesen, met poëtische vermaeckelijcke, ende leersame sinne-dichten, en sang-liedekens (Middelburg 1623).

[p. 492]

Verscheyden rarietyten, Inde Galderijen des Universiteyts Kruyt-Hoff (Leiden 1659).

Vincent, L., Wondertooneel der nature: geopent in een korte beschryvinge der hoofddeelen van de byzonder zeldsaamheden daar in begrepen (Amsterdam 1706).

Vincent, L., Het tweede deel of vervolg van het Wondertooneel der Natuur (Amsterdam 1715).

Vincent, L., Elenchus tabulārum pinacothecarum (Haarlem 1719).

Vincent, L., Catalogus et descriptio animalium (Den Haag 1726).

Vincent, L., Descriptio pipae, seu bufonis aquatici surinamensis/Description du pipa, ou crapeau aquatil de Surinam (Haarlem 1726)

Visscher, R., Sinnepoppen (Amsterdam 1614).

Voet, P., Theologia naturalis Reformata (Utrecht 1656).

Voetius, G., Oratio de pietate cum scientia conjungenda (Utrecht 1634).

Voetius, G., Inaugurele rede over godzaligheid te verbinden met de wetenschap, gehouden aan de Illustre School te Utrecht. Vert. A. de Groot (Kampen 1978).

Voetius, G., Thersites Heautoutimeros, hoc est, Remonstrantium hyperaspystes ... (Utrecht 1635).

Voetius, G., Sermoen van de nuttigheydt der Academien ende Scholen mitsgaders der wetenschappen ende consten die in deselve gheleert werden: Gedaen inder Dom-kercke tot Utrecht den 13. Martij oude stijls, des Sondaegs voor de inleydinghe der nieuwe Academie aldaer (Utrecht 1636).

Voetius, G., Vraegen over den Catechismus, seer dienstich tot duydelijck ondersoeck, ende onderwijsinge van den eenvoudige (Utrecht 1640).

Voetius, G., Selectarum disputationum theologicarum Partes v (5 dln., Utrecht en Amsterdam 1648-1669).

Voetius, G., Exercitatio de prognosticis cometarum (Utrecht 1665).

Vossius, G.J., Doctissimi clarissimique Gerardi Johannis Vossii et ad eum virorum eruditione celeberrimorum epistolae (Londen 1693).

Vossius, G.J., De theologia gentili et physiologia Christiana, sive de origine ac progressu idololatriae, deque naturae mirandis quibus homo adducitur ad Deum (Amsterdam 1700, eerste ed. 1643).

Vossius, I., Dissertatio de vera aetate mundi, qua ostenditur natale mundi tempus annis minimum 1440 vulgarem aeram anticipare (Den Haag 1659).

Vossius, I., Discours van de rechten ouderdom der wereldt. Waer in getoondt wordt dat de werelt ten minsten 1440 jaren ouder is, dan men gemeenlijck reeckent (Amsterdam 1660).

Vossius, I., De septuaginta interpretibus, eorumque tralatione & chronologia dissertationes (Den Haag 1661).

Vossius, I., De lucis natura et proprietate (Amsterdam 1662).

Vossius, I., Appendix ad librum de lxx interpretibus. Continens responsiones ad objecta aliquot theologorum (Den Haag 1663).

Vossius, I., De motu marium et ventorum liber (Den Haag 1663).

Vossius, I., De Nili et aliorum fluminum origine (Den Haag 1666).

Vossius, I., De Sibyllinis aliisque quae Christi natalem praecessere oraculis (Oxford 1679).

Vossius, I., Variarum observationum liber (Londen 1685).

W

Walaeus, A., Opera omnia (Leiden 1643).

Walvisch van Berckhey, Dat is eene beschrijvinghe des grooten vissches die in het Jaer 1598 ... te Berckhey gestrandet is (z.p. 1598).

Westerbaen, J., Arctoa Tempe. Ockenburgh. Woonstede van den Heere van Brandwyck, in de Clingen buyten Loosduinen (Den Haag 1654).

Westerhoven, J. van, Den Schepper verheerlijkt in de schepselen, ofte choor-sang, aller geschapenen dingen, daer in den mensch de bovensngh heeft. Voorgestelt in 7 samenspraken, onder somersche wandelingen (Haarlem 1685).

Witkam, H.J., Catalogues of all the chiefest rarities in the publick anatomie hall of the university of Leyden (Leiden 1980).

Witsen, N., Prognostikon quod ... sub praesidio clarissimi doctissimique viri D. Alexander deBie. Defendum publicè suscepit Nicolaus Witsen (Amsterdam 1662).

Witsen, N., Aeloude en hedendaegsche scheeps-bouw en bestier (Amsterdam 1671).

Witsen, N., Noord en oost Tartarye, ofte bondig ontwerp voor enige dier landen en volken welke voormaels bekend zijn geweest (Amsterdam 1692; tweede editie 1705).

[Witsen., N.], Catalogus van de uitmuntende en zeer vermaarde konst- en natuurkabinetten ... Zeer keurlyk by een vergadert en naargelaten door den Wel Ed: Heer en Mr. Nicolaas Witsen (Amsterdam 1728).

Witsen, N., Moscovische Reyse 1664-1665, journaal en aantekeningen. Ed. Th.J.G. Locher en P. de Buck (3 dln., Utrecht 1966-1967).

Wittichius, C., Dissertationes duae de usu et abusu scripturae in rebus philosophicis (Amsterdam 1653).

Wolzogen, L., Libri duo de scripturarum interprete (Utrecht 1668).

Worm, O., Musaeum Wormianum (Amsterdam 1655).

Worm, O., Olai Wormii et ad eum doctorum virorum epistolae (2 dln., Kopenhagen 1751).

Z

Zeeusche Nachtegael (Middelburg 1623).

Zoet, J., d'Uitsteekenste digt-kunstige werken (Amsterdam 1675).

Secundaire literatuur

Ackerman, J. ed., The natural sciences and the arts. Aspects of interaction from the Renaissance to the 20th century (Uppsala 1985).

Allen, D.C., The legend of Noah. Renaissance rationalism in art, science and letters (Illinois 1949).

Alpers, A., The art of describing. Dutch art in the seventeenth century (Chicago 1983).

Ariew, R., ‘Theory of comets at Paris during the seventeenth century’, Journal of the history of ideas 53 (1992) 355-369.

Ariew, R., ‘Leibniz on the unicorn and various other curiosities’, Early science and medicine 3 (1998) 267-287.

Ashworth, W., ‘Natural history and the emblematic worldview’ in: Lindberg en Westman ed., Reappraisals, 303-323.

Ashworth, W., ‘Emblematic natural history of the Renaissance’ in: Jardine, Secord en Spary ed., Cultures of natural history, 17-37.

Asselt, W.J. van, Amicitia Dei. Een onderzoek naar de structuur van de theologie van Johannes Coccejus (1603-1669) (Utrecht 1988).

Assmann, J., Moses the Egyptian. The memory of Egypt in western monotheism (Cambridge Mass. 1997).

Azzi Visentini, M., L'orto botanico di Padova e il giardino del Rinascimento (Milaan 1984).

B

Baar, M. de, ‘Ik moet spreken’. Het spiritueel leiderschap van Antoinette Bourignon (1616-1680) (Zutphen 2004).

Bachrach, A.G.H., ‘The role of the Huygens family in seven-

[p. 493]

teenth century Dutch culture’ in: H.J.M. Bos e.a. ed., Studies on Christiaan Huygens. Invited papers from the symposium on the life and work of Christiaan Huygens at Amsterdam on 22-25 August 1979 (Lisse 1980) 27-52.

Baggerman, A., Een drukkend gewicht. Leven en werk van de zeventiende-eeuwse veelschrijver Simon de Vries (Amsterdam 1993).

Bakker, B., ‘Levenspelgrimage of vrome wandeling? Claes Janszoon Visscher en zijn serie Plaisante Plaetsen’, Oud Holland 107 (1993) 97-115.

Bakker, B., ‘Rembrandt en de olifant’, Kunstschrift 38 (1994) nr. 4, 28.

Bakker, B., Landschap en wereldbeeld van Van Eyck tot Rembrandt (Bussum 2004).

Bakker, N., e.a., Masters of Middelburg. Exhibition in the honour of Laurens J. Bol (Amsterdam 1984).

Barker P., en B. Goldstein, ‘The role of comets in the Copernican Revolution’, Studies in the history and philosophy of science (1988) 299-319.

Barnes, R., Prophecy and crisis: Apocalyptism in the wake of the Lutheran Reformation (Stanford 1988).

Barr, J., Biblical faith and natural theology (Oxford 1993).

Barton, T., Power and knowledge. Astrology, physiognomics, and medicine under the Roman Empire (Ann Arbor 1994).

Barton, T., Ancient astrology (Londen 1994).

Bäumer-Schleinkofer, A., ‘Biblische Zoölogie (Hermann Frey, Wolfgang Franz, Heinrich von Hoevel)’ in: H. Kattenstedt ed., ‘Grenz-Überschreitung’. Festschrift zum 70. Geburtstag von Mannfred Büttner (Bochum 1993) 3-17.

Beagon, M., Roman nature: the thought of Pliny the elder (Oxford 1992).

Bedford, R.D., The defence of truth. Herbert of Cherbury and the seventeenth century (Manchester 1979).

Beekman, A., Influence de Du Bartas sur la littérature néerlandaise (Poitiers 1912).

Belloni, L., ‘Swammerdams Zeichnungen des SEidenspinners, die Malpighi 1675 durch Vermittlung Stensens erhielt’ in: G. Scherz ed., Steno and brain research in the seventeenth century (Oxford 1968) 171-180.

Bentley, J.H., Humanists and the Holy Writ (Princeton 1983).

Berendts, A., ‘Carolus Clusius (1526-1609) and Bernardus Paludanus (1550-1633). Their contacts and correspondence’, Lias 5 (1978) 49-64.

Bergsma, W., Tussen Gideonsbende en publieke kerk. Een studie over het gereformeerd protestantisme in Friesland 1580-1650 (Hilversum en Leeuwarden 1999).

Bergström, I., Dutch still-life painting in the seventeenth century (Londen 1956).

Bergström, I., ‘On Georg Hoefnagel's manner of working with notes on the influence of the Archetypa series of 1592’ in: G. Cavalli-Björkman ed., Netherlandish mannerism (Stockholm 1985) 177-188.

Bergvelt, E. en R. Kistemaker ed., De wereld binnen handbercik. Nederlandse kunst- en rariteitenverzamelingen, 1585-1735 (Zwolle en Amsterdam 1992).

Bergvelt, E., D. Meijers en M. Rijnders ed., Verzamelen. Van rariteitenkabinet tot kunstmuseum (Heerlen 1993).

Bergvelt, E., D. Meijers en M. Rijnders ed., Kabinetten, galerijen en musea. Het verzamelen en presenteren van naturalia en kunst van 1500 tot heden (Zwolle 2005).

Bergvelt, E., M. Jonker en A. Wiechmann ed., Schatten in Delft. Burgers verzamelen, 1600-1750 (Zwolle 2002).

Berkel, K. van, ‘Universiteit en natuurwetenschap in de 17e eeuw, in het bijzonder in de Republiek’ in: Snelders en Van Berkel ed., Natuurwetenschappen van Renaissance tot Darwin, 107-130.

Berkel, K. van, ‘Intellectuals against Van Leeuwenhoek: Controversies about the method and style of a self-taught scientist’ in: Palm en Snelders ed., Van Leeuwenhoek, 187-209.

Berkel, K. van, Isaac Beeckman (1588-1637) en de mechanisering van het wereldbeeld (Amsterdam 1983).

Berkel, K. van, In het voetspoor van Stevin. Geschiedenis van de natuurwetenschap in Nederland 1580-1940 (Meppel 1985).

Berkel, K. van, ‘Citaten uit het boek der natuur’, in: Bergvelt en Kistemaker ed., De wereld binnen handbereik, 169-191.

Berkel, K. van, ‘Institutionele verzamelingen in de tijd van de Wetenschappelijke Revolutie (1600-1750)’ in: Bergvelt, Meijers en Rijnders ed., Verzamelen, 189-204.

Berkel, K. van, ‘De wetenschappelijke revolutie: een nieuwe kans voor een versleten metafoor?’, Tijdschrift voor geschiedenis 108 (1995) 483-498.

Berkel, K. van, Citaten uit het boek der natuur. Opstellen over Nederlandse wetenschapsgeschiedenis (Amsterdam 1998).

Berkel, K. van, A. van Helden en L. Palm ed., A history of science in the Netherlands: survey, theme and reference (Leiden 1999).

Beukers, H., ‘Clinical teaching in Leiden from its beginnings until the end of the eighteenth century’, Clio medica 21 (1987) 139-152.

Beukers, H., ‘De tijdschriften van Willem van Ranouw’, Nederlands tijdschrift voór geneeskunde 125 (1981) 1613-1617.

Beyssade, J.-M., ‘The idea of God and the proofs of his existence’ in: J. Cottingham ed., The Cambridge compag- non to Descartes (Cambridge 1992) 174-199.

Beyssade, J.-M., W. Klever en M. Wilson ed., Spinoza and Descartes, themanummer Studia Spinozana 10 (1996).

Bianchi, M.L., Signatura rerum. Segni, magia en conoscenza da Paracelso a Leibniz (Rome 1987).

Bierman, A., e.a., Worstelende wetenschap: aspecten van wetenschapsbeoefening in Zeeland van de zestiende tot de negentiende eeuw (Middelburg 1988).

Bijl, M. van der, Idee en interest. Voorgeschiedenis, verloop en achtergronden van de politieke twisten in Zeeland en vooral in Middelburg tussen 1702 en 1715 (Groningen 1981).

Bijtelaar, B., ‘Een krokodil in de Nieuwe Kerk’, Maandblad Amstelodamum 45 (1958) 70.

Bijvoet, T., ed., Bladeren in andermans hoofd: over lezers en leescultuur (Nijmegen 1996).

Blaas, P.B.M., Anachronisme en historisch besef. Momenten uit de ontwikkeling van het Europees historisch bewustzijn (Rotterdam 1988).

Blair, A., The theatre of nature. Jean Bodin and Renaissance science (Princeton 1997).

Blair, A., ‘Mosaic physics and the search for a pious natural philosophy in the late Renaissance’, Isis 91 (2000) 32-58.

Blok, F.F., Isaac Vossius en zijn kring. Zin leven tot zijn afscheid van koningin Christina van Zweden, 1618-1655 (Groningen 1999).

Blumenberg, H., Die Lesbarkeit der Welt (Frankfurt am Main 1981).

Bodenheimer, F.S., Materialien zur Geschichte der Entomologie bis Linné (2 dln., Berlijn 1928).

Boeseman, M., ‘The vicissitudes and dispersal of Albertus Seba's zoological specimens’, Zoölogische mededelingen 44 (1970) 177-207.

Boogert, B. van den, ed., Rembrandts schatkamer (Zwolle en Amsterdam 1999).

Bol., L.J., ‘Goede onbekenden’. Hedendaagse verkenning en waardering van verscholen, voorbijgezien en onbekend talent (Utrecht 1982).

Bono, J.J., The word of God and the languages of man. Interpreting nature in early modern science and medicine. I. Ficino to Descartes (Madison 1995).

Bos, E.J. en H.A. Krop ed., Franco Burgersdijk (1590-1635). Neo-Aristotelianism in Leiden (Amsterdam 1993).

Bosman-Jelgersma, H.A., ‘Dirck Outgaertsz Cluyt’, Farmaceutisch tijdschrift voor België 53 (1976) 525-548.

Bosman-Jelgersma, H.A., ‘Clusius en Clutius’, Farmaceutisch tijdschrift voor België 56 (1981) 41-45.

[p. 494]

Bosman-Jelgersma, H.A., ‘Augerius Clutius (1578-1636), apotheker, botanicus en geneeskundige’, Farmaceutisch tijdschrift voor België 57 (1982) 167-174.

Bosman-Jelgersma, H.A., ‘Dirck Cluyt, de eerste Leidse hortulanus’, Leids jaarboekje 83 (1991) 75-88.

Bots, H., ed., Pieter Rabus en de Boekzaal van Europe 1692-1702. Verkenningen binnen de Republiek der Letteren in het laatste kwart van de zeventiende eeuw (Amsterdam 1974).

Bots, J., Tussen Darwin en Descartes. Geloof en natuurwetenschap in de achttiende eeuw in Nederland (Assen 1972).

Bouveresse, R., ed., Spinoza, science et religion. De la méthode géométrique a l'interprétation de l'écriture sainte (Parijs 1988).

Bouwsma, W., John Calvin: a sixteenth-century portrait (Oxford 1988).

Bowler, P., ‘Preformation and pre-existence in the seventeenth century: a brief analysis’, Journal of the history of biology 4 (1971) 221-244.

Bremmer jr., R., ‘The correspondence of Johannes de Laet’, Lias 25 (1998) 139-164.

Breugelmans, R., ‘Een document uit het voormalig Theatrum Anatomicum te Leiden. Heurnius' opschrift bij de “grote mummie”’, Oudheidkundige mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Nieuwe reeks 63 (Leiden 1977) 233-234.

Brienen, T., e.a., De Nadere Reformatie. Beschrijving van haar voornaamste vertegenwoordigers (Den Haag 1986).

Brienen, T., e.a. De Nadere Reformatie en het gereformeerd piëtisme (Den Haag 1989).

Brienen, T., e.a. Theologische aspecten van de Nadere Reformatie (Den Haag 1993).

Brink, C.O., English classical scholarship. Historical reflections on Bentley, Porson and Housman (Cambridge 1985).

Broeyer, F.G.M. en E.G.E. van der Wall ed., Een richtingenstrijd in de gereformeerde kerk: voetianen en coccejanen (Zoetermeer 1994).

Brooke, J.H., Science and religion. Some historical perspectives (Cambridge 1991).

Brown, H., Scientific institutions in seventeenth-century France (1620-1680) (Baltimore 1934).

Bruin, C.C. de, De Statenbijbel en zijn voorgangers. Nederlandse bijbelvertalingen vanaf de Reformatie tot 1637. Ed. F.G.M. Broeyer (Haarlem 1993).

Bugter, S., J.F. Gronovius en de Annales van Tacitus (Leiden 1980).

Buisman, J.W., Tussen vroomheid en Verlichting. Een cultuurhistorisch en sociologisch onderzoek naar enkele aspecten van de Verlichting in Nederland (2 dln., Zwolle 1992).

Bunge, L. van, Johannes Bredenburg (1643-1691). Een Rotterdamse collegiant in de ban van Spinoza (Rotterdam 1990).

Bunge, W. van, ‘Balthasar Bekker's cartesian hermeneutics and the challenge of spinozism’, The British journal for the history of philosophy 1 (1993) 55-79.

Bunge, W. van, ‘Velthuysen, Batelier and Bredenburg on Spinoza's interpretation of the Scriptures’ in: P. Cristofolini ed., The Spinozistic heresy. The debate on the Tractatus Theologicopoliticus, 1670-1677, and the immediate reception of Spinozism (Amsterdam 1995) 49-65.

Bunge, W. van, ‘Balthasar Bekker over Daniël: Een zeventiendeeeuwse kritiek op het millenniarisme’, It Beaken 58 (1993) 138-145.

Bunge, W. van en W. Klever ed., Disguised and overt spinozism aroud 1700. Papers presented at the international colloquium held at Rotterdam, 5-8 October 1994 (Leiden 1996).

Bunge, W. van, ‘Filosofie’ in: Frijhoff en Spies, 1650. Bevochten eendracht, 281-350.

Bunge, W. van, From Stevin to Spinoza. An essay on philosophy in the seventeenth-century Dutch Republic (Leiden 2001).

Bunge, W van e.a. ed., The Dictionary of Seventeenth and Eighteenth-century Dutch Philosophers (Bristol 2003).

Bunge, W. van, ‘Philopater, de radicale Verlichting en het einde van de Eindtijd’, Mededelingen van de stichting Jacob Campo Weyerman 26 (2003) 10-19.

Bunge, W. van, ed., The Early Enlightenment in the Dutch Republic, 1650-1750. Selected papers of a conference held at the Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel 22-23 March 2001 (Leiden 2003).

Burger, C.P., ‘Een disputatio van Nicolaas Witsen in het Amsterdamse Athenaeum’, Het Boek 11 (1922) 114-116.

Burns, R.M., The great debate on miracles. From Joseph Glanville to David Hume (Lewisburg 1981).

Butterfield, H., The origins of modern science, 1300-1800 (Londen 1949).

C

Caroti, S., ‘Comete, portenti, causalità naturale e escatologia in Filippo Melantone’ in: Scienze, credenze, occulti, levelli di cultura (Florence 1983).

Céard, J., La nature et les prodiges: l'insolite au xvi siècle, en France (Genève 1977).

Céard, J., ‘De Babel à la Pentecôte: La transformation du mythe de la confusion des langues au xvie siècle’, Bibliothèque d'Humanisme et Renaissance 42 (1980) 577-594.

Céard, J., ‘Analogie et zoologie chez les naturalistes de la Renaissance’ in: A. Lichnerowicz e.a. ed., Analogie et Connaissance I. Aspects historiques (Parijs 1980) 75-87.

Chabbert, P., ‘Pierre Borel (1620?-1671)’, Revue d'histoire des sciences 21 (1968) 303-343.

Chotzen, Th.M., ‘De Histoires prodigieuses van Boaistuau en voortzetters, en haar Nederlandse vertalers’, Het Boek 14 (1936-1937) 235-256.

Christian, L.C., Theatrum mundi. The history of an idea (New York 1987).

Christianson, J., ‘Tycho Brahe's German treatise on the comet of 1577: a study in science and politics’, Isis 70 (1979) 110-140.

Cizewski, W., ‘Reading the world as scripture: Hugo of St Victor's De tribus diebus’, Florilegium 9 (1987) 65-88.

Clark, S., ‘Het buitennatuurlijke, een onstabiel begrip’ in: Egmond, Jorink en Vermij ed., Kometen, monsters en muilezels, 21-34.

Clark, S., Thinking with demons. The idea of witchcraft in early modern Europe (Oxford 1997).

Cobb, M., ‘Malpighi, Swammerdam and the colourful silkworm: Replication and visual representation in early modern science’, Annals of science 59 (2002) 111-147.

Cohen, H.F., ‘“Open en wijd, maar zonder hoogten en diepten”’ [recensie van Van Berkel, Voetspoor van Stevin], Tijdschrift voor de geschiedenis der geneeskunde, natuurwetenschap, wiskunde en techniek 11 (1988) 12-16.

Cohen, H.F., The Scientific Revolution. A historiographical inquiry (Chicago 1994).

Cohen, H.F., Christiaan Huygens en de Wetenschapsrevolutie van de 17de eeuw (Leiden 1996).

Cohn, N., Noah's flood. The Genesis story in western thought (New Haven 1996).

Colie, R., ‘The cosmology of Constantijn Huygens: a study of Daghwerck’, The Germanic review 30 (1955) 101-109.

Colie, R., ‘Constantijn Huygens and the Rationalist Revolution’, Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 73 (1955) 193-209.

Colish, M., The stoic tradition from antiquity to the early Middle Ages (2 dln., Leiden 1985).

Comito, T., The idea of the garden in the Renaissance (Hassocks 1979).

Conrad J.L., e.a., The Western medical tradition: 800 ac to ad 1800 (Cambridge 1995).

[p. 495]

Cook, H.J., ‘The new philosophy in the Low Countries’ in: R. Porter en M. Teich ed., The Scientific Revolution in national context (Cambridge 1992) 115-149.

Cook, H.J., ‘The cutting edge of a revolution? Medicine and natural history near the shores of the North Sea’ in: J.V. Field ed., Renaissance and revolution. Humanists, scholars, craftsmen and natural philosophers in early modern Europe (Cambridge 1993) 44-61.

Cook, H.J., ‘Natural history and seventeenth-century Dutch and English medicine’ in: H. Marland en M. Pelling, ed., The task of healing. Medicine, religion and gender in England and the Netherlands, 1450-1800 (Rotterdam 1996) 253-270.

Copenhaver, B., ‘A tale of two fishes: Magical objects in natural history from antiquity through the Scientific Revolution’, Journal of the history of ideas 52 (1991) 373-398.

Crombie, A.C., ‘Science and the arts in the Renaissance: the search for truth and certainty, old and new’ in: Shirley en Hoeniger ed., Science and arts, 15-26.

Curry, P., ed., Astrology, science and society. Historical essays (Woodbridge 1987).

Curtius, E., Europäische Literatur und Lateinisches Mittelalter (2e ed., Bern 1954).

D

Dance, S.P., A history of shell collecting (2e ed. Leiden 1986).

Dannenfelt, K., ‘Egypt and Egyptian antiquities in the Renaissance’, Studies in the Renaissance 6 (1959) 7-27.

Dannenfelt, K., ‘The university of Wittenberg during the period of transition from Medieval herbalism to botany’ in: L.P. Buck en J.W. Zophy ed., The social history of the Reformation. Essays in honour of Harold J. Grimm (Columbus 1972) 223-248.

Dannenfelt, K., ‘The Egyptian mummie: the sixteenth-century experience and debate’, Sixteenth Century Journal 16 (1985) 163-180.

Daston, L., ‘Marvelous facts and miraclous evidence in early modern Europe’, Critical inquiry 18 (1991) 93-12.

Daston, L., ‘Wunder, Naturgesetze und die Wissenschaftliche Revolution des 17. Jahrhunderts’, Jahrbuch der Akademie der Wissenschaften in Göttingen (1991) 99-122.

Daston, L., ‘Neugierde als Empfindung und Epistemologie in der frühmoderne Wissenschaft’ in: Grote ed., Macrocosmos in Microcosmo, 35-60.

Daston, L. en K. Park, Wonders and the order of nature, 1150-1750 (New York 1998).

Dauphiné, J., Guilaume de Salluste du Bartas, poète scientifique (Parijs 1983).

Davids., K., ‘De wijde horizon van een kamergeleerde: Isaac Vossius (1618-1689) en de zeevaart’ in: Hoftijzer en Verbeek ed., Leven na Descartes, 27-38.

Dear, P., ‘Miracles, experiments, and the ordinary course of nature’, Isis 81 (1990) 663-683.

Deason, G., ‘Reformation theology and the mechanistic conception of nature’ in: Lindberg en Numbers ed., God and nature, 167-191.

Debus, A.G. en M.T. Walton ed., Reading the Book of Nature. The other side of the Scientific Revolution (Kirksville 1998).

Deursen, A.Th. van, Bavianen en slijkgeuzen. Kerk en kerkvolk ten tijde van Maurits en Oldenbarnevelt (Assen 1974).

Deursen, A.Th. van, Mensen van klein vermogen. Het ‘kopergeld’ van de Gouden Eeuw (tweede editie, Amsterdam 1991).

Deursen, A.Th. van, ‘Cultuur in het isolement: Groningen’ in: Idem, De hartslag van het leven. Studies over de Republiek der verenigde Nederlanden (Amsterdam 1996) 153-180.

Deursen, A.Th. van, E.K. Grootes en P.E.L. Verkuyl ed., Veelzijdigheid als levensvorm. Facetten van Constantijn Huygens' leven en werk (Deventer 1987).

Dibon, P., L'enseignement philosophique dans les universités Néerlandaises a l'epoque pré-cartésienne (1575-1650) (Leiden 1954).

Dibon, P., Régards sûr la Hollande du siècle d'ôr (Napels 1990).

Dijksterhuis, E.J., Simon Stevin (Den Haag 1943).

Dijksterhuis, E.J., De mechanisering van het wereldbeeld (Amsterdam 1951).

Dijksterhuis, F.J., Lenses and waves. Christiaan Huygens and the mathematical science of optics in the seventeenth century (Enschede 1999).

Doedes, J., ‘Vijf drukken van Is. de la Peyrères Praeadamitae, uit het jaar 1655’, Studiën en bijdragen op 't gebied der historische theologie 4 (1880) 238-242.

Drake, S., en C.D. O'Malley ed., The controversy on the comets of 1618. Galileo Galilei, Horatio Grassi, Mario Guiducci, Johannes Kepler (Philadelphia 1960).

Driessen, J., ‘De correspondentie van de Amsterdamse apotheker Albertus Seba met Rusland’ in: Kistemaker, Kopaneva en Overbeek ed., Peter de Grote en Holland, 41-46.

Drima, V., ‘Materiaux pour servir à l'histoire des langues turques. Le vocabulaire tatar criméen de Nicolaas Witsen’, Revue roumaine de linguistique 33 (1988) 307.

Droixhe, D., ‘Le voyage de Schreiten. Leibniz et les débuts du comparatisme finno-ougrien’ in: T. de Mauro en L. Formigari ed., Leibniz, Humboldt and the origins of comparativism (Amsterdam 1990).

Duke, A., Reformation and revolt in the Low Countries (Londen 1990).

Duker, A.C., Gisbertus Voetius (4 dln., Leiden 1893-1915).

Dulles, A., A history of apologetics (Londen 1971).

E

Eamon, W., Science and the secrets of nature. Books of secrets in medieval and early modern culture (Princeton 1994).

Eeghen, I.H. van, ‘De staalmeesters’, Jaarboek Amstelodamum 49 (1957) 65-80.

Eeghen, I.H. van, De Amsterdamse boekhandel 1680-1725 (5 dln. Amsterdam 1960-1978).

Egmond, F., ‘Hugo de Groot en de Hoge Raad: over connecties tussen geleerden, kunstenaars, juristen en politici’ in: H. Nellen en J. Trapman ed., De Hollandse jaren van Hugo de Groot (1583-1621) (Hilversum 1996) 31-44.

Egmond, F., Een bekende Scheveninger. Adriaen Coenen en zijn Visboeck van 1578 (Den Haag 1997).

Egmond, F., ‘Een mislukte benoeming. Paludanus en de Leidse universiteit’, in: Van Gelder, Parmentier en Roeper ed., Jan Huygen van Linschoten, 51-64.

Egmond, F. en P. Mason, ‘De walvis en de poelomp. De kosmologie van een zestiende-eeuwse strandvonder’, Volkskundig bulletin 18 (1992) 170-223.

Egmond, F. en P. Mason, ‘Report on a wild goose chase’, Journal of the history of collections 7 (1995) 25-43.

Egmond, F., E. Jorink en R. Vermij ed., Kometen, monsters en muilezels. Het veranderende natuurbeeld en de natuurwetenschap in de zeventiende eeuw (Haarlem 1999).

Eisenstein, E., The printing press as an agent of change (Cambridge 1979).

Elsen, J. van den, Monsters, demonenen en occulte krachten. De journalistieke perceptie van magische en wonderbaarlijke verschijnselen in de vroege Verlichting 1684-1727 (Nijmegen 2003).

Enenkel, K. en C. Heesakkers ed., Lipsius in Leiden. Studies in the life and works of a great humanist on the occasion of his 450th anniversary (Voorthuizen 1997).

Engel, H., ‘The life of Albert Seba’, Svenska Linné-Sällskapets Årsskrift 20 (1937) 75-100.

Engel, H., ‘Verslag van de zeventigste wintervergadering der Nederlandsche entomologische vereeniging’, Tijdschrift voor entomologie 80 (1937) xvi-xx.

[p. 496]

Engel, H., Alphabetical list of Dutch zoological cabinets and menageries (Leiden 1939).

Engel, H., ‘The sale-catalogue of the cabinets of natural history of Albertus Seba’, Bulletin of the Research Council of Israël 10 b (1961) 119-131.

Evans, G.R., Problems of authority in the Reformation debates (Cambridge 1992).

Evans, R.J.W., Rudolf 11 and his world (Oxford 1973)

Ewinkel, I., De monstris. Deutung und Function von Wundergeburten auf Flugblättern im Deutschland des 16. Jahrhunderts (Tübingen 1995).

Eyffinger, A. ed., Huygens herdacht. Catalogus bij de tentoonstelling in de Koninklijke Bibliotheek ter gelegenheid van de 300ste sterfdag van Constantijn Huygens (Den Haag 1987).

F

Fat, L.T.S. en E. de Jong ed., The authentic garden (Leiden 1991).

Fatio, O., Nihil pulchrius ordine. Contribution a l'étude de l'établissement de la discipline ecclésiastique aux Pays- Bas, ou, Lambert Daneau aux Pays-Bas (Leiden 1971).

Fatio, O., Méthode et théologie: Lambert Danaeu et les débuts de la scolastique réformée (Genève 1976).

Fatio, O., ‘La vérité menacée. L'apologétique de Philippe Duplessis-Mornay’, Bulletin de la société de l'histoire du protestantisme Français 144 (1998) 253-264.

Findlen, P., ‘The museum: its classical etymology and Renaissance genealogy’, Journal of the history of collections 1 (1989) 59-78.

Findlen, P., ‘Jokes of nature and jokes of knowledge: the playfulness of scientific discourse in early modern Europe’, Renaissance Quarterly 43 (1990) 292-331.

Findlen, P., ‘Empty signs? Reading the book of nature in Renaissance science’, Studies in the history and philosophy of science 21 (1990) 511-518.

Findlen, P., Possessing nature. Museums, collecting, and scientific culture in early modern Italy (Berkely 1994).

Fix, A., Fallen angels: Balthasar Bekker, spirit belief and confessionalism in the seventeenth century Dutch Republic (Dordrecht 1999).

Fix, A., ‘Bekker and Bayle on comets’, Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland 11 (2000) 81-96.

Fix A., ‘Comets in the Early Dutch Enlightenment’ in: Van Bunge ed., The Early Enlightenment, 157-172.

Florijn, H., ‘Johannes de Laet (1581-1649) and the Synod of Dort, 1618-1619’, Lias 25 (1998) 165-176.

Foucault, M., Les mots et les choses. Une archéologie des sciences humaines (Parijs 1966).

Fournier, M., ‘Drie Zeeuwse microscopisten uit de 18e eeuw’ in: Bierman e.a., Worstelende wetenschap, 171-181.

Fournier, M., ‘Huygens' designs for a simple microscope’, Annals of science 46 (1989) 575-596.

Fournier, M., ‘The Book of Nature: Jan Swammerdams microscopical research’, Tractrix 2 (1990) 1-24.

Fournier, M., The fabric of life. Microscopy in the seventeenth century (Baltimore 1996).

Francissen, F.P.M., ‘Vroege Nederlandse bijdragen tot de kennis van ephemeroptera of eendagsvliegen’, Tijdschrift voor de geschiedenis van de geneeskunde, natuurwetenschap, wiskunde en techniek 7 (1984) 113-128.

Francissen, F.P.M., en A.W.M. Mol, Augerius Clutius and his ‘De hemerobio’. An early work on ephemeroptera (Marburg 1984).

Frederiks, J.G., ‘Petrus Hondius’, Tijdschrift voor Nederlandsche taal- en letterkunde 6 (1886) 193-159.

Freedberg, D., ‘Science, commerce and art: neglected topics at the junction of history and art history’ in: D. Freedberg en J. de Vries ed., Art in history, history in art. Studies in seventeenth-century Dutch culture (Chicago 1991) 377-427.

Freeman, R., ‘Illustrations of insect anatomy from the beginning to the time of Cuvier’, Medical and biological illustration 12 (1962) 174-183.

French, R., Ancient natural history: histories of nature (Londen 1994).

French, R., Dissection and vivisection in the European Renaissance (Aldershot 1999).

Frijhoff, W., La société néerlandaise et ses gradués, 1575-1814 (Amsterdam 1981).

Frijhoff, W., ‘Zeelands universiteit: hoe vaak het mislukte, en waarom’ in: Bierman e.a., Worstelende wetenschap, 7-41.

Frijhoff, W., Wegen van Everts Willemsz. Een Hollands weeskind op zoek naar zichzelf, 1607-1647 (Nijmegen 1995).

Frijhoff, W., Embodied belief. Ten essays on religious culture in Dutch history (Hilversum 2002).

Frijhoff, W., H. Nusteling en M. Spies ed., Geschiedenis van Dordrecht van 1572 tot 1813 (Hilversum 1998).

Frijhoff, W., en M. Spies, 1650. Bevochten eendracht. Nederlandse cultuur in Europese context 1 (Den Haag 1999).

G

Gaastra, F., Bewind en beleid bij de voc 1672-1702 (Zutphen 1989).

Galama, S.H.M., Het wijsgerig onderwijs aan de Hogeschool te Franeker 1585-1811 (Franeker 1954).

Garbari, F., en L. Tongiorgi Tomasi ed., Giardino dei Semplici. L'Orto botanico di Pisa dal xvi al xx secolo (Pisa 1991).

Garber, D., Descartes' metaphysical physics (Chicago 1992).

Garin, E., ‘La nuova scienza e il simbolo del “libro”’ in: Idem, la cultura filosofica del Rinascimento Italiano (Florence 1979) 451-465.

Gaukroger, S., Descartes. An intellectual biography (Oxford 1995).

Gebhard, J.F., Het leven van mr. Nicolaas Cornelisz. Witsen (1641-1717) (2 dln., Utrecht 1881-1882).

Geerdes, M., ‘De duivel en het bedrog. Een opzienbarend praktijkgeval in het werk van zeventiende-eeuwse protestantse schrijvers’ in: G. Rooijakkers; L. Dresen-Coenders en M. Geerdes ed., Duivelsbeelden. Een cul tuurhistorische speurtocht door de Lage Landen (Baarn 1994) 232-258.

Gelder, R. van, ‘De wereld binnen handbereik. Nederlandse kunst- en rariteitenverzamelingen, 1585-1735’, in: Bergvelt en Kistemaker ed., De wereld binnen handbereik, 15-38.

Gelder, R. van, ‘Liefhebbers en geleerde luiden. Nederlandse kabinetten en hun bezoekers’, in: Bergvelt en Kistemaker ed., De wereld binnen handbereik, 259-292; 335-337.

Gelder, R. van, ‘Noordnederlandse verzamelaars in de zeventiende eeuw’ in: Bergvelt, Meijers en Rijnders ed., Verzamelen, 132-144.

Gelder, R. van, ‘Maria Sybilla Merian. Tussen kunst, commercic, liefhebberij en wetenschap’ in: Wettengl ed., Maria Sybilla Merian, 136-150.

Gelder, R. van, ‘Paradijsvogels in Enkhuizen. De relatie tussen Van Linschoten en Bernardus Paludanus’ in: Van Gelder, Parmentier en Roeper ed., Jan Huygen van Linschoten, 30-50.

Gelder, R. van, J. Parmentier en V. Roeper ed., Souffrir pour parvenir. De wereld van Jan Huygen van Linschoten (Haarlem 1998).

Genuth, S.S., Comets, popular culture, and the birth of modern cosmology (Princeton 1997).

Gerritsen, W.P. en E. Jonker, De eenhoorn en de geleerden. Het debat over het bestaan van de eenhoorn van de zestiende tot de negentiende eeuw (tweede ed., Leiden 2003).

Gerson, L.P., God and Greek philosophy. Studies in the early history of natural theology (Londen 1990).

[p. 497]

Gijswijt-Hofstra, M., Vragen bij een onttoverde wereld (inaugurele rede Universiteit van Amsterdam, Amsterdam 1997).

Gijswijt-Hofstra, M. en F. Egmond ed., Of bidden helpt? Tegenslag en cultuur in Europa, circa 1500-2000 (Amsterdam 1997).

Gillespie, N., ‘Natural history, natural theology, and social order: John Ray and the “Newtonian ideology”’, Journal of the history of biology 20 (1987) 1-49.

Glacken, C.J., Traces on the Rhodian shore. Nature and culture in western thought from ancient times to the end of the eighteenth century (Berkeley en Los Angeles 1967).

Gmelich-Nijboer, C.A., Conrad Gessner's ‘Historia Animalium’: an inventory of Renaissance zoology (Utrecht 1977).

Gogelein, A.J.F., Hortus Horti Horto. Een bouquet notities uit 17e en 18e eeuwse reisverslagen van vreemdelingen die de universiteitshof en zijn musea bezochten (Leiden 1990).

Goldgar, A., Impolite learning. Conduct and community in the Republic of Letters, 1680-1750 (New Haven 1995).

Goudriaan, A., ed., Jacobus Revius. A theological examination of Cartesian philosophy. Early criticisms (1647) (Leiden 2002).

Graafland, C., ‘Schriftleer en Schriftverstaan in de Nadere Reformatie’ in: Brienen e.a., Theologische aspecten, 29-98.

Grabes, H., Speculum, mirror und looking-glass: Kontinuität und Originalität der Spiegelmetapher in den Buchtiteln des Mittelalters und der englishen Literatur des 13. bis 17. Jahrhunderts (Tübingen 1973).

Grafton, A., ‘Joseph Scaliger and historical chronology: the rise and fall of a historical discipline’ History and theory 14 (1975) 156-175.

Grafton, A., ‘Rhetoric, philology and egyptomania in the 1570's: J.J. Scaliger's invective against M. Gulandius’ Papyrus', Journal of the Warburg and Courtauld institutes 42 (1979) 167-194.

Grafton, A., Joseph Scaliger: a study in the history of classical scholarship (2 dln., Oxford 1983-1993).

Grafton, A., Defenders of the text. The tradition of scholarship in an age of science, 1450-1800 (Cambridge Mass. 1991).

Grafton, A., Commerce with the classics: ancient books and Renaissance readers (Ann Arbor 1997).

Grafton, A. en N. Siraisi ed., Natural particulars: nature and the disciplines in Renaissance Europe (Cambridge Mass. 1999).

Grant, E., ‘The reaction of the universities and theological authorities to Aristotelian science and natural philosophy’ in: Idem, ed., A source book of medieval science (Cambridge Mass. 1974) 35-41.

Grant, E., Planets, stars and orbs. The Medieval cosmos 1200-1687 (Cambridge 1994).

Grant, R., The Bible in the church. A short history of interpretation (New York 1948).

Grant, R., Miracle and natural law in Graeco-Roman and early Christian thought (Amsterdam 1952).

Greene-McCreight, K.E., Ad litteram. How Augustine, Calvin and Barth read the ‘plain sense’ of Genesis 1-3 (New York etc. 1999).

Grote, A., ed., Macrocosmos in Microcosmo, die Welt in der Stube. Zur Geschichte des Sammelns, 1450 bis 1800 (Opladen 1994).

H

Hagen, H.A., Bibliotheca entomologica. Die Litteratur über das ganze Gebiet der Entomologie bis zum Jahre 1862 (2 dln., Leipzig 1862).

Hahn, D., The origins of Stoic cosmology (Ohio 1977).

Hahn, R., The anatomy of a scientific institution: The Paris Academy of Sciences (1666-1803) (Berkeley 1971).

Hamlin, W.M., ‘On continuities between scepticism and early ethnography; or, Montaigne's providential diversity’, Sixteenth Century Journal 31 (2000) 361-380.

Hall, A.R., The Scientific Revolution 1500-1800: The formation of the modern scientific attitude (Londen 1954).

Hallyn, F., ‘Un poème inédit de Philippe van Lansbergen sur l'étoile nouvelle de 1604’, Humanistica Lovaniensia 46 (1997) 258-265.

Hardeveld, I. van, Lodewijk Meijer (1629-1681) als lexicograaf (Leiden 2000).

Harms, W., ‘Allegorie und Emperie bei Konrad Gessner. Naturkundige Werke unter literaturwissenschaftliche Aspekten’ in: Akten des V. Internationalen Germanisten Kongresses Cambridge 1975 (Bern 1976) 11, 119-123.

Harms, W., ‘On natural history and emblematics in the 16th century’ in: Ackerman ed., The natural sciences and the arts, 67-83.

Harms, W., ‘Beteutung als Teil der Sache in zoologische Standartwerken der frühen Neuzeit (Konrad Gesner, Ulysse Aldrovandi) in: H. Boockmann e.a. ed. Lebenslehre und Weltentwürfe im Ubergang vom Mittelalter zur Neuzeit (Göttingen 1989) 531-553.

Harrison, P., The Bible, Protestantism and the rise of natural science (Cambridge 1998).

Hartog, J., ‘Het collegie der scavanten te Utrecht’, De Gids 40 (1876) 11, 77-114.

Harwood, J.T., ‘Rhetoric and graphic in Micrographia’ in: M. Hunter en S. Schaffer ed., Robert Hooke: new studies (Woodbridge 1989) 119-147.

Hatfield, G., ‘Metaphysics and the New Science’ in: Lindberg en Westman ed., Reappraisals, 93-166.

Hazard, P., La crise de la conscience Européenne 1680-1715 (Parijs 1934).

Heering, J.-P., Hugo de Groot als apologeet van de christelijke godsdienst. Een onderzoek van zijn geschrift De veritate religionis christianae (Den Haag 1992).

Heesakkers, C.L., ‘Schatkamers van geleerdheid. Verzamelingen van humanistische geleerden’, in: Bergvelt en Kistemaker ed., Wereld binnen handbereik, 92-101.

Heesakkers, C.L. en W. Reinders, Genoegelijk bovenal zijn mij de Muzen. De Leidse Neolatijnse dichter Janus Dousa (1545-1604) (Leiden 1993).

Heijting, W., De catechismi en confessies in de Nederlandse reformatie (2 dln., Nieuwkoop 1989).

Heijting, W., ‘De Dordtse uitgever François Boels’, Documentatieblad Nadere Reformatie 23 (1999) 117-183. Helden, A. van, The invention of the telescope (Philadelphia 1977).

Helden, A. van, ‘The birth of the modern scientific instrument, 1550-1700’ in: J. Burke ed., The uses of science in the age of Newton (Berkeley 1983) 49-84.

Helden, A. van, en R.H. van Gent, ‘The lens production by Christiaan and Constantijn Huygens’, Annals of science 56 (1999) 69-79.

Hellman, C.D., The comet of 1577: its place in the history of astronomy (New York 1944).

Hellman, C.D., ‘The role of measurement in the downfall of a system: some examples from sixteenth century comet and nova observations’, Vistas in astronomy 9 (1967) 43-52.

Hendrix, L., ‘Of hirsutes and insects: Joris Hoefnagel and the art of the wondrous’, Word & Image 11 (1995) 373-390.

Heniger, J., ‘De eerste Nederlandse wetenschappelijke reis naar Oost-Indië, 1599-1600’, Leids jaarboekje 65 (1973) 27-45.

Hoeniger, F.D., ‘How plants and animals were studied in the mid-sixteenth century’ in: Shirley en Hoeniger ed., Science and arts, 130-148.

Hof, W.J., Op 't, ‘Het culturele gehalte van de Nadere Reformatie’, De zeventiende eeuw 5 (1989) 129-140.

Hoftijzer., P.G en Th. Verbeek ed., Leven na Descartes. Zeven opstellen over ideeëngeschiedenis in Nederland in de tweede helft van de zeventiende eeuw (Hilversum 2005).

Holthuis, L., ‘Albertus Seba's Locupletissimi rerum naturalium thesauri (1714-1765) and the ”Planches de Seba (1827-1831)”’, Zoölogische mededelingen 43 (1969) 239-252.

Hoorn, C.M. van, Levinus Lemnius, 1505-1568: Zestiende-eeuws Zeeuws geneesheer (Amsterdam 1978).

[p. 498]

Hooykaas, R., ‘The zoogeography of Abraham van der Mijle’, Archives internationales d'histoire des sciences 9 (1956) 123-132.

Hooykaas, R., Religion and the rise of modern science (Edinburgh 1972).

Hooykaas, R., Experientia ac ratione: Huygens tussen Descartes en Newton (Leiden 1979).

Hooykaas, R., Humanism and the voyages of discovery in 16th century Portuguese science and letters (Amsterdam 1979).

Hooykaas, R., ‘De natuurwetenschap in de “eeuw der genootschappen”’ in: Snelders en Van Berkel ed., Natuurwetenschappen, 131-167.

Hooykaas, R., G.J. Rheticus' treatise on Holy Scripture and the motion of the earth (Amsterdam 1984).

Houghton, W.E., ‘The English virtuoso in the seventeenth century’, Journal of the history of ideas 3 (1941) 51-73; 190-219.

Hovesen, E., Laegen Ole Worm, 1588-1654: en medicinhistorisk undersoegelse og vurdering (Arhus 1987).

Hughes, D.W., ‘Edmond Halley: His interest in comets’ in: J.W. Thrower ed., Standing on the shoulders of giants. A longer view of Newton and Halley. Essays commemoreting the tercentenary of Newton's Principia and the 1985-1986 return of Comet Halley (Berkeley 1990) 324-372.

Huisman, G.C., ‘Boeken en brieven van Nicolaus Mulerius’ in: L.J. Engels e.a.e.d, Bibliotheek, wetenschap en cultuur. Opstellen aangeboden aan mr. W.R.H. Koops bij zijn afscheid als bibliothecaris der Rijksuniversiteit Groningen (Groningen 1990) 283-296.

Humbert, P., ‘Peiresc et le microscope’, Revue d'histoire des sciences et leurs applications 4 (1951) 154-158.

Hunger, F.W.T, ‘Bernardus Paludanus (Berent ten Broeke) 1550-1633. Zijn verzameling en zijn werk’ in: J.H. van Linschoten, Itinerario. Ed. C. Burger en F. Hunger (Den Haag 1934) III, 249-268.

Hunger, F.W.T., Charles L'Ecluse (Carolus Clusius): Nederlandsch kruidkundige, 1526-1609 (2 dln., Den Haag 1927-1942).

Hunter, M., ‘Between cabinet of curiosities and research collections: the history of the Royal Society's “Repository”’ in: Idem, Establishing the new science. The experience of the early Royal Society (Woodbridge 1989) 123-155.

I

Iddekinge, H. van, ‘Johan van Nijenborgh's werken’, Bibliografische adversaria (z.p.z.j; ex. in kb).

Imbrie, A., ‘Defining nonfiction genres’ in: B. Kiefer Lewalski ed., Renaissance genres. Essays on theory, history and interpretation (Cambridge 1986) 45-69.

Impey, O. en A. MacGregor ed., The origins of museums. The cabinets of curiosities in sixteenth- en seventeenth Europe (Oxford 1985).

Israel, J.I., ‘The banning of Spinoza's works in the Dutch Republic (1670-1678)’ in: Van Bunge en Klever ed., Spinozism, 3-13.

Israel, J.I., Radical Enlightenment. Philosophy and the making of modernity 1650-1750 (Oxford 2001).

Itterzon, G.P. van, Franciscus Gomarus (Den Haag 1929).

Itterzon, G.P. van, ‘De Synopsis purioris theologiae. Gereformeerd leerboek der 17de eeuw’, Nederlandsch archief voor kerkgeschiedenis 23 (1930) 161-213; 225-259.

Iversen, E., The myth of Egypt and its hieroglyphs in European tradition (Kopenhagen 1961).

J

Jacobs, J.A., ‘Johannes de Laet en de Nieuwe Wereld’, Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 50 (1996) 108-130.

Jardine, N., J.A Secord en E.C. Spary ed., Cultures of natural history (Cambridge 1996).

Jarrot, C., ‘Erasmus' In primo erat verbum: a controversial translation’, Studies in philology 61 (1964) 35-40.

Jervis, J., Cometary theory in fifteenth-century Europe (Dordrecht 1985).

Johns, A., The nature of the book: print and knowledge in the making (Chicago 1998).

Jong, E. de, Natuur en kunst. Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur 1650-1740 (Amsterdam 1993).

Jonge, A.D. de, ‘Het Haarlems genootschapsleven en de rol van de Doopsgezinden daarin’, Teylers magazijn 25 (1989) 8-13.

Jonge, H.J. de, ‘J.J. Scaliger's De lxxxv Canonibus Apostolorum Diatribe’, Lias 2 (1975) 115-124.

Jonge, H.J. de, ‘Josephus Scaliger in Leiden’, Leids jaarboekje 71 (1979) 71-94.

Jonge, H.J. de, De bestudering van het Nieuwe Testament aan de Noordnederlandse universiteiten en het Remonstrants Seminarie van 1575 tot 1700 (Amsterdam 1980).

Jonge, H.J. de, Van Erasmus tot Reimarus. Ontwikkeling in de bijbelwetenschap van 1500 tot 1800 (Leiden 1991).

Jonge, H.J. de, ‘De historische kritiek op het Nieuwe Testament van Joseph Scaliger’ in: R.J. Langelaan en M. Simons ed., Miro fervore. Een bundel lezingen en artikelen over de beoefening van de klassieke wetenschappen in de zeventiende en achttiende eeuw (Leiden 1994) 29-44.

Joosse, J.L., ‘Scoone dingen sijn swaere dingen’. Een onderzoek naar de motieven en activiteiten in de Nederlanden tot verbreiding van de gereformeerde religie gedurende de eerste helft van de zeventiende eeuw (Leiden 1992).

Jorink, E., ‘Hemelse tekenen. Nederlandse opvattingen over de komeet van 1618’, Gewina 17 (1994) 68-71.

Jorink, E., ‘Tekenen van Gods gramschap. Wonderbaarlijke natuurverschijnselen in de Republiek in de 16e en 17e eeuw’, Groniek nr. 127 (1995) 176-188.

Jorink, E., ‘Tussen Aristoteles en Copernicus. De natuurfilosofische opvattingen van Nicolaus Mulerius (1564-1630)’ in: Krop, Van Ruler en Vanderjagt ed., Zeer geleerde professoren, 69-84.

Jorink, E., ‘Van omineuze tot glorieuze hemeltekens. Veranderende opvattingen over kometen in de Republiek in de zeventiende eeuw’ in: Egmond, Jorink en Vermij ed., Kometen, monsters en muilezels, 88-104.

Jorink, E., Wetenschap en wereldbeeld in de Gouden Eeuw (Hilversum 1999).

Jorink, E., ‘“Alle bedenckelijkce curieusheden”. Delftse rariteitenverzamelingen en de ontwikkeling van de natuurwetenschap in de zeventiende eeuw’ in: Bergvelt, Jonker en Wiechmann ed., Schatten in Delft, 101-126.

Jorink, E., ‘“Outside God, there is nothing”. Swammerdam, Spinoza, and the Janus-Face of the Early Dutch Enlightenment’ in: Van Bunge ed., The Early Enlightenment in the Dutch Republic, 81-108.

K

Katz, D., ‘The Chinese jews and the problem of biblical authority in eighteenth- and nineteenth-century England’, English historical review 105 (1990) 893-919.

Katz, D., ‘Isaac Vossius and the English biblical critics 1670-1689’ in: Popkin en Vanderjagt ed., Scepticism and irreligion, 142-184.

Kaufmann, T.D., The mastery of nature. Aspects of art, science and humanism in the Renaissance (Princeton 1993).

Kempe, M., ‘Die Sintfluttheorie von J.J. Scheuchzer. Zur Entstehung des modernen Weltbildes und Naturverständnissen’, Zeitschrift für Geschichtswissenschaft 44 (1996) 485-501.

Kenseth J., ed., The age of the marvelous (Hanover 1991).

Kernkamp, G.W., De Utrechtse Academie 1636-1815 (2 dln., Utrecht 1936).

[p. 499]

Kist, N.C., Neêrlands bededagen en biddagsbrieven (2 dln., Leiden 1848-1849).

Kistemaker, R., N. Kopaneva en A. Overbeek ed., Peter de Grote en Holland. Culturele en wetenschappelijke be- trekkingen tussen Rusland en Nederland ten tijde van tsaar Peter de Grote (Amsterdam 1997).

Kistemaker, R.e.a. ed., The paper museum of the Academy of Sciences in St Petersburg. Introduction and interpretation (Amsterdam 2005)

Kleerkooper, M.M. en W.P. van Stockum, De boekhandel van Amsterdam, voornamelijk in de 17e eeuw (2 dln., Den Haag 1914-1916).

Klempt, A., Die Säkularisierung der universalhistorischen Auffassung. Zum Wandel des Geschichtdenkens in 16. und 17. Jahrhundert (Göttingen 1960).

Klever, W., Mannen rond Spinoza (1650-1700). Presentatie van een emanciperende generatie (Hilversum 1997).

Klijnsmit, A.J., ‘Gerardus Johannes Vossius on Hebrew’, Studia Rosenthaliana 32 (1998) 8-23.

Knuttel, W.P.C., Balthasar Bekker. De bestrijder van het bijgeloof (Den Haag 1906).

Knuttel, W.P.C., Verboden boeken in de Republiek der Vereenigde Nederlanden (Den Haag 1914).

Kokott, W., Die Kometen der Jahre 1531 bis 1539 und ihre Bedeutung für die spätere Entwicklung der Kometenforschung (München 1993).

Koppenol, J., Het Leids heelal. Het loterijspel (1596) van Jan van Hout (Hilversum 1998).

Koppenol, J., De schepping anno 1654. Oudere letterkunde en verbeelding (Inaugurele rede, Vrije Universiteit Amsterdam 2002).

Kox A., ed., Van Stevin tot Lorentz. Portretten van achttien Nederlandse natuurwetenschappers (tweede editie, Amsterdam 1990).

Krolzik, U., Säkularisierung der Natur. Providentia-Dei-Lehre und Naturverständnis der Frühaufklärung (Neu-kirchen 1988).

Krop, H.A., ‘Natural knowledge of God in neo-Aristotelianism. The reception op Suarez' version of the ontological argument in early seventeenth-century Leiden’ in: Bos en Krop ed., Burgersdijk, 67-82.

Krop, H.A., ‘Scholam naturae ingrediamur. Adrianus Heereboord als geschiedschrijver van de filosofie’, Geschiede- nis van de wijsbegeerte in Nederland 4 (1993) 3-13.

Krop, H., ‘Meer dan van Plato en Aristoteles een vriend van de waarheid’. Martinus Schoock (1640-1669): een Groningse wijsgeer op het kruispunt van tradities’ in: A.H. Huussen ed., Onderwijs en onderzoek. Studie en wetenschap aan de academie van Groningen in de zeventiende en achttiende eeuw (Hilversum 2003) 127-160.

Krop, H.A., J.A. van Ruler en A.J. Vanderjagt ed., Zeer kundige professoren. Beoefening van de filosofie in Groningen van 1614 tot 1996 (Hilversum 1997).

Kruif, J. de, Liefhebbers en gewoontelezers. Leescultuur in Den Haag in de achttiende eeuw (Hilversum 1999).

Kruseman, G., ‘The editions of Goedaert's Metamorphosis naturalis’, Entomologische berichten 16 (1956) 46-48.

Kusukawa, S., The transformation of natural philosophy. The case of Philip Melanchthon (Cambridge 1995).

L

Labarre, A., ‘Diffusion de l'Historia naturalis de Pline au temps de la Renaissance’ in: J. Benzing e.a., Festschrift für Claus Nissen. Zum siebzigsten Geburtstag 2. September 1971 (Wiesbaden 1973) 451-470.

Labrousse, E., L'entreé du Saturne au Lion (Den Haag 1974).

Lagrée, J., La raison ardente: religion naturelle et raison au xviie siècle (Parijs 1991).

Lagrée, J., ‘Le thème des deux livres de la nature et de l'écriture’ in: Groupe de recherches spinozistes. Travaux et documents iv. L'écriture sainte au temps de Spinoza et dans le système spinoziste (Parijs 1992) 11-40.

Langereis, S., Geschiedenis als ambacht. Oudheidkunde in de Gouden Eeuw: Arnoldus Buchelius en Petrus Scriverius (Hilversum 2001).

Laplanche, F., L'évidence du Dieu chrétien. Religion, culture et société dans l'apologétique protestante de la France classique (1576-1670) (Straatsburg 1983).

Lebram, J., ‘Ein Streit um die hebräische Bibel und die Septuaginta’ in: Lunsingh Scheurleer ed., Leiden University, 21-63.

Lebrecht Schmidt, P., Iulius Obsequens und das Problem der Livius-Epitome. Ein Beitrag zur Geschichte der lateinischen Prodigienliteratur (Wiesbaden 1968).

Leeflang, H., ‘De Natuur van Jacob van Ruisdael’ in: M. Sitt en P. Biesboer ed., Jacob van Ruisdael. De revolutie van het Hollandse landschap (Zwolle 2002) 21-28.

Leerintveld, A.M.Th., ‘Huygens vertaalt Du Bartas’ in: Van Deursen, Grootes en Verkuyl ed., Veelzijdigheid als levensvorm, 173-182.

Lehman-Haupt, H., ‘The microscope and the book’ in: Benzing e.a., Festschrift Claus Nissen, 471-502.

Lem, G.A.C. van der en C.S.M. Rademaker, Inventory of the correspondence of Gerardus Joannes Vossius (1577-1649) (Assen 1993).

Lennox, J., ‘Teleology, chance and Aristotle's theory of spontaneous generation’, Journal of the history of philosophy 20 (1983) 219-238.

Leroy, P., Le dernier voyage a Paris et en Bourgogne, 1640-1643, du reforme Claude Saumaise (Amsterdam 1983).

Liebenwein, W., Studiolo. Die Entstehung eines Raumtyps und seine Entwicklung bis um 1600 (Berlijn 1977).

Lieburg, F.A. van, De Nadere Reformatie in Utrecht ten tijde van Voetius. Sporen in de gereformeerde kerkenraadsacta (Rotterdam 1989).

Lieburg, M.J. van, Nieuw licht op Hendrik van Deventer (1651-1724) (Rotterdam 2002).

Lindberg, D.C., en R.L Numbers ed., God and nature. Historical essays on the encounter between christianity and science (Berkeley 1986).

Lindberg D.C., en R.S. Westman ed., Reappraisals of the Scientific Revolution (Cambridge 1990).

Lindberg, D.C., ‘Conceptions of the Scientific Revolution from Bacon to Butterfield: A preliminary sketch’ in: Lindberg en Westman ed., Reappraisals of the Scientific Revolution, 1-27.

Lindberg, D.C., The beginnings of western science. The European scientific tradition in philosophical, religious and institutional context, 600 B.C. to A.D. 1450 (Chicago 1992).

Lindeboom, G.A., ‘Dog and frog-physiological experiments’ in: Lunsingh Scheurleer e.a., Leiden university, 279-294.

Lindeboom, G.A., ‘De eerste brief van Antionette Bourignon aan Jan Swammerdam’, Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 119 (1975) 191-198.

Lindeboom, G.A., Ontmoeting met Jan Swammerdam (Kampen 1980).

Lindeboom, G.A. (m.m.v.I.H. van Eeghen), ‘Jan Swammerdam (1637-1680) als Amsterdammer’, Jaarboek Amstelodamum 73 (1981) 51-68.

Lindeboom, G.A., Het cabinet van Jan Swammerdam (1637-1680) (Amsterdam 1980).

Lovejoy, A., The great chain of being. A study of the history of an idea (Cambridge Mass. 1936).

Lugli, A., Naturalia et mirabilia. Il collezionismo nelle wunderkammern d'Europa (Milaan 1983).

Lunsingh Scheurleer, P., ‘Het Witsenalbum: Zeventiendeeeuwse Indiase portretten op bestelling’, Bulletin van het Rijksmuseum 44 (1996) 167-254.

Lunsingh Scheurleer, Th., e.a. ed., Leiden University in the seventeenth century: an exchange of learning (Leiden 1975).

[p. 500]

Lunsingh Scheurleer, Th., ‘Un amphithéâtre d'anatomie moralisée’ in: Lunsingh Scheurleer e.a. ed., Leiden University, 217-178.

Luyendijk-Elshout, A.M., ‘“An der Klaue erkannt man den Löwe”. Aus den Sammlungen des Frederik Ruysch (1638-1731)’ in: Grote ed., Macrocosmos in Microcosmo, 643-660.

Luyendijk-Elshout, A.M., ‘De moralistische betekenis van de verzameling van Frederik Ruysch. “Uyt de Klaauw kent men de Leeuw”’ in: Kistemaker, Kopaneva en Overbeek ed., Peter de Grote en Holland, 54-59.

M

Maanen, J.A. van, Facets of seventeenth century mathematics in the Netherlands (Utrecht 1987).

MacGregor, A., ed., Sir Hans Sloane. Collector, scientist, antiquary (Londen 1994).

MacGregor, A., ‘The natural history correspondence of Sir Hans Sloane’, Archives of natural history 22 (1995) 79-90.

Maffioli, C.S., en L. Palm ed., Italian scientists in the Low Countries in the xviith and xviiith centuries (Amsterdam 1989).

Malusa, L., ‘The “Historia Philosophica” in the culture of the Low Countries’ in: G. Santinello e.a. ed., Models of the history of philosophy i. From its origins in the Renaissance to the ‘Historia Philosophica’ (Dordrecht 1993) 205-278.

Matthey, I., ‘De betekenis van de natuur en de natuurwetenschappen voor Constantijn Huygens’ in: H. Bots e.a. ed., Constantijn Huygens. Zijn plaats in geleerd Europa (Amsterdam 1973) 334-429.

McGahagan, T.A., Cartesianism in the Netherlands, 1636-1676; the new science and the Calvinist counter-reformation (Ongepubliceerd proefschift Universiteit van Pennsylvania, 1976).

McGrath, A., The intellectual origins of the European Reformation (Oxford 1991).

Meerkamp van Embden, A., ‘Het album amicorum van Petrus Hondius (1578-1621), predikant te Terneuzen, 1604-1621)’, Archief. Vroegere en latere mededeelingen voornamelijk in betrekking tot Zeeland (1934) 45-62.

Meertens, P.J., ‘Abraham van der Mijle als taalgeleerde’ in: B. Erné e.a. ed., Bundel opstellen aangeboden aan prof. dr. C.G.N. de Vooys (Groningen 1940) 263-274.

Meertens, P.J., Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en in de eerste helft van de zeventiende eeuw (Amsterdam 1943).

Meinsma, K.O., Spinoza en zijn kring. Over Hollandse vrijgeesten (Den Haag 1896)

Merkel, I. en A. Debus ed., Hermeticism and the Renaissance. Intellectual history and the occult in early modern Europe (Washington 1988).

Mesnard, J., Les penseés de Pascal (Parijs 1976).

Methuen, C., ‘The role of the heavens in the thought of Philip Melanchthon’, Journal of the history of idcas 57 (1996) 385-403.

Miert, D. van, Illuster onderwijs: het Amsterdams Athenaeum in de Gouden eeuw 1632-1704 (Amsterdam 2005).

Minelli A., ed., The botanical garden of Padua (Padua 1995).

Moeller, B., ‘Scripture, tradition and sacrament in the Middle Ages and Luther’ in: F.F. Bruce en E.G. Rupp ed., Holy Book and Holy tradition (Manchester 1968) 113-135.

Momigliano, A., ‘Ancient history and the antiquarian’ in: Idem, Studies in historiography (New York 1966) 1-39.

Montanari Caldini, R., ‘Manilio tra scienze e filosofia: la dottrina delle comete’, Prometheus. Rivista quadrimestale di studi classici 15 (1989) 1-30.

Mornet, D., Les sciences de la nature en France au xvi-iie siècle (Parijs 1911).

Mout, M.E.H.N., Bohemen en de Nederlanden in de zestiende eeuw (Leiden 1975).

Mout, M.E.H.N., ‘Prognostica tijdens de Nederlandse Opstand’ in: C. Augustijn e.a. ed., Kerkhistorische opstellen aangeboden aan Prof. dr. J. van den Berg (Kampen 1987) 9-19.

Mout, M.E.H.N., ‘Wilhelmus Baudartius (1565-1640). Ein niederländische Calvinist und das übernatürliche’ in: H. Lehmann en O. Ulbrich ed., Vom Unfug des Hexen-Processes. Gegner der Hexenverfolgung von Johann Wyer bis Friedrich Spee (Wiesbaden 1992) 231-245.

Muller, P.E., De dichtwerken van Philibert van Borsselen: een bijdrage tot de studie van zijn taal en stijl (Groningen 1937).

Müller, K., Gottfried Wilhelm Leibniz und Nicolaas Witsen (Berlijn 1955).

Müller, K., en G. Krönert, Leben und Werke von Gottfried Wilhelm Leibniz. Eine Chronik (Frankfurt 1969).

N

Nadler, S., Spinoza. A life (Cambridge 1999).

Nauert, C.G., ‘Humanists, scientists and Pliny: changing approaches to a classical author’, American historical review 84 (1979) 72-85.

Nauta, D., Samuel Maresius (Amsterdam 1935).

Nelson, E.C., ‘Nicolaas Witsen's letter of 1698 to Martin Lister about a Dutch expedition to the South Land (Western Australia): the original text and a review of its significance for the history of Australian natural history’, Archives of natural history 21 (1994) 147-167.

Newman, W. en A. Grafton ed., Secrets of nature. Astrology and alchemy in early modern Europe (Cambridge Mass. 2001).

Niccoli, O., Prophecy and people in Renaissance Italy (Princeton 1990).

Nobis, H., ‘Frühneuzeitliche Verständnisweisen der Natur und ihre Wandel bis zum 18. Jahrhundert’, Archiv für Begriffsgeschichte 11 (1967) 37-58.

Nobis, H., ‘Buch der Natur’, Historisches Wörterbuch der Philosophie (Darmstadt 1971) 1, 957-959.

Nobis, H., ‘Buch der Natur’, Lexikon des Mittelalters 11, 814-815.

Noordegraaf, L., en G. Valk, De gave Gods. De pest in Holland vanaf de late Middeleeuwen (Bergen 1988).

Nordström, J., ‘Swammerdammiana. Excerpts from the travel journal of Olaus Borrichius and two letters from Swammerdam to Thévenot’, Lychnos 15 (1954/1955) 21-65.

North, J.D., Horoscopes and history (Londen 1986).

North, J.D., ‘Celestial influence - the major premiss of astrology’ in: Zambelli ed., ‘Astrologi hallucinati’, 45-100.

Norton, D., The history of the Bible as literature (2 dln., Cambridge 1993).

Nouhuys, T. van, The age of two-faced Janus. The comets of 1577 and 1618 and the decline of the aristotelian worldview in the Netherlands (Leiden 1998).

Nutton, V., ‘Wittenberg anatomy’ in: O.P. Grell en A. Cunningham ed., Medicine and Reformation (Londen 1993) 11-32.

O

Oberman, H.A., Initia Calvini: The matrix of Calvin's reformation (Amsterdam 1991).

Oestreich, G., ‘Justus Lipsius als Universalgelehrter zwischen Renaissance und Barok’ in: Lunsingh Scheurleer e.a. ed., Leiden university, 177-202.

Ogilvie, B., ‘The many books of nature: Renaissance naturalists and information overload’, Journal of the history of ideas 64 (2003) 29-40.

Olmi, G., Ulisse Aldrovandi: Scienza e natura nel secondo cinquecento (Trente 1976).

Olmi, G., ‘“Molti amici i varii luoghi”: studio della natura e rapporta epistolari nel secolo xvi’, Nuncius 6 (1991) 3-31.

[p. 501]

Olmi, G., L'inventario del mondo. Catalogazione della natura e luoghi del sapere nella prima età moderna (Bologna 1992).

Olmi., G., ‘Italiaanse verzamelingen van de late Middeleeuwen tot de zeventiende eeuw’ in: Bergvelt, Meijers en Rijnders ed., Verzamelen, 93-116.

Oort, J, van, e.a. ed., De onbekende Voetius (Kampen 1989).

Osler, M., ed., Atoms, ‘pneuma’ and tranquility. Epicurean and Stoic themes in European thought (Cambridge 1991).

Otterspeer, W., De Leidse universiteit 1575-1672. Het bolwerk van de vrijheid (Amsterdam 2000).

Otterspeer, W., De Leidse universiteit 1673-1775. De vestiging van de macht (Amsterdam 2002).

P

Palm, L.C. en H.A.M. Snelders ed., Antoni van Leeuwenhoek 1632-1723 (Amsterdam 1982).

Pater, C. de, ‘Experimental physics’ in: Lunsingh Scheurleer ed., Leiden university, 308-327.

Pater, C. de, Petrus van Musschenbroek (1692-1761). Een newtoniaans natuuronderzoeker (Utrecht 1979).

Peeters, L., ‘P.C. Hooft en P.C. Tacitus. Nederlandse historie in Romeins gewaad’ in: E.K. Grootes en J. den Haan ed., Geschiedenis, godsdienst, letterkunde. Opstellen aangeboden aan dr. S.B.J. Zilverberg (Roden 1989) 114-120.

Pelikan, J., Christianity and classical culture. The metamorphosis of natural theology in the Christian encounter with Hellenism (New Haven 1993).

Pelt, R. van, ‘Man and cosmos in Huygens' “Hofwijck”’, Art history 4 (1981) 150-174.

Peters, M., ‘Nicolaes Witsen and Gijsbert Cuper: Two seventeenth-century Dutch burgomasters and their Gordian knot’, Lias 16 (1989) 111-150.

Peters, M., ‘From the study of Nicolaes Witsen (1641-1717): his life with books and manuscripts’, Lias 21 (1994) 1-49.

Peters, M., ‘Nepotisme, patronage en boekopdrachten bij Nicolaes Witsen (1641-1717), burgemeester van Amsterdam’, Lias 25 (1998) 83-134.

Petry, M., Nieuwentijt's criticism of Spinoza (Leiden 1979).

Philipp, W., Das werden der Aufklärung in theologiegeschichtlicher Sicht (Göttingen 1957).

Pieters, F.J.M., Wonderen der natuur in de menagerie van Blauw Jan te Amsterdam, zoals gezien door Jan Velten rond 1700 (Amsterdam 1998).

Pinot, V., La Chine et la formation de l'èsprit philosophique en France (1640-1740) (Parijs 1932).

Platt, J., Reformed thought and scholasticism. The arguments for the existence of God in Dutch Theology, 1575-1650 (Leiden 1982).

Pohlenz, M., Die Stoa. Geschichte einer geistigen Bewegung (Göttingen 1959).

Pollmann, J., Een andere weg naar God. De reformatie van Arnoldus Buchelius (1565-1641) (Amsterdam 2000).

Pombo, O., Leibniz and the problem of a universal language (Münster 1987).

Pomian, K., Collectioneurs, amateurs et curieux. Paris, Venise: xvie-xviie siècle (Parijs 1987).

Popkin, R., ‘Scepticism, theology and the Scientific Revolution’ in: I. Lakatos en A. Musgrave ed., Problems in the philosophy of science (Amsterdam 1968) 1-28.

Popkin, R., ‘The development of religious scepticism and the influence of Isaac la Peyrère's pre-Adamism and Bible criticism’ in: R. Bolgar ed., Classical influences on European culture AD 1500-1800 (Cambridge 1976) 272-280.

Popkin, R., Isaac la Peyrère (1596-1676). His life, work and influence (Leiden 1987).

Popkin, R., ‘Theories of knowledge’ in: C.B. Schmitt en Q. Skinner ed., The Cambridge history of Renaissance philosophy (Cambridge 1988) 668-684.

Popkin, R., ‘The Deist challenge’ in: O.P. Grell, J. Israel en N. Tyacke ed., From persecution to toleration (Oxford 1991) 195-215.

Popkin, R., The third force in seventeenth-century thought (Leiden 1992).

Popkin, R. en A. Vanderjagt ed., Scepticism and irreligion in the seventeenth and eighteenth centuries (Leiden 1993).

Pos A., ‘So weetmen wat te vertellen als men oudt is. Over het ontstaan en de inhoud van het Itinerario’ in: Van Gelder, Parmentier en Roeper ed., Jan Huygen van Linschoten, 135-151.

Prest, J., The garden of Eden. The botanic garden and the re-creation of Paradise (New York 1981).

Pumfrey, S., ‘The history of science and the Renaissance science of history’ in: Pumfrey, Rossi en Slawinski ed., Science, culture and popular belief, 71-99.

Pumfrey, S., P. Rossi en M. Slawinski ed., Science, culture and popular belief in Renaissance Europe (Manchester 1991).

R

Rademaker, C.S.M., Gerardus Johannes Vossius (1577-1649) (derde editie, Hilversum 1999).

Rappard, F.A. van, Ernst Brinck (Utrecht 1868).

Raven, C.E., Natural religion and christian theology (2 dln., Cambridge 1953).

Raven, C.E., John Ray: naturalist (tweede ed., Cambridge 1986).

Reeds, K., ‘Renaissance humanism and botany’, Annals of science 33 (1976) 519-542.

Reeds, K., Botany in medieval and Renaissance universities (New York 1991).

Regteren Altena, I.Q. van, ‘Een krokodil in de Nieuwe Kerk?’, Maandblad Amstelodamum 45 (1958) 181.

Regteren Altena, I.Q. van, Jacques de Gheyn: three generations (3 dln., Den Haag 1983).

Ridder-Symoens, H. de, ‘Italian and Dutch universities in the sixteenth and seventeenth centuries’ in: Palm en Maffioli ed., Italian scientists, 31-64.

Rietbergen, P.J.A.N., ‘Witsen's world: Nicolaas Witsen (1641-1717) between the Dutch East India Company and the Republic of Letters’ in: J. van Goor ed., All in one company. The VOC in biographical perspective (Utrecht 1986) 121-134.

Ritterbush, P.C., ‘The organism as symbol: an innovation in art’ in: Shirley en Hoeniger ed., Science and the arts, 149-167.

Rodis-Lewis, G., ‘Sources scientifiques du premier ouvrage de Malebranche’, Les études philosophiques 48 (1974) 481-493.

Rodis-Lewis, G., Descartes (Parijs 1995).

Roemer, B. van de, ‘De geschikte natuur. De verhouding tussen kunst en natuur in het rariteitenkabinet van Simon Schijnvoet (1652-1727)’, Bulletin. Geschiedenis, kunst, cultuur 5 (1996) 45-76.

Roemer, B. van de, ‘God en het rariteitenkabinet. Het religieuze motief van Noord-Nederlandse rariteitenverzamelaars einde zeventiende en begin achttiende eeuw’, Theoretische geschiedenis 25 (1998) 242-255.

Roemer, B. van de, De geschikte natuur: theorieën over natuur en kunst in de verzameling van zeldzaamheden van Simon Schijnvoet (1652-1727) (Amsterdam 2005)

Rogge, H., ‘De schriftelijke nalatenschap van B. Paludanus’, Bibliographische adversaria 1 (1873-1874) 137-140.

Romein-Verschoor, A., ‘Jan Swammerdam, 1637-1680. Martelaar der wetenschap’ in: J. Romein en A. Romein-Verschoor, Erflaters van onze beschaving. Nederlandse gestalten uit zes eeuwen (zevende ed., Amsterdam 1979) 451-472.

Rooden, P.J. van, Theology, biblical scholarship and rabbinical studies in the seventeenth century. Constantijn L'Empereur (1591-1648), professor of Hebrew and Theology at Leiden (Leiden 1989).

[p. 502]

Roodenburg, H., Onder censuur. De kerkelijke tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam, 1578-1700 (Hilversum 1990).

Rosenberger, V., Gezämte Götter: das Prodigienwesen der Römischen Republik (Stuttgart 1998).

Rossi, P., The dark abyss of time. The history of the earth and the history of nations from Hooke to Vico (Chicago 1984).

Rothacker, E., Das ‘Buch der Natur’. Materialien und Grundsätliches zur Metaferngeschichte (Bonn 1979).

O'Rourke Boyle, M., Erasmus on language and method in theology (Toronto 1977).

Rubies, J.-P., ‘Hugo Grotius' dissertation on the origin of the American people and the use of comparative methods’, Journal of the history of ideas 52 (1991) 221-244.

Ruby, E., ‘The origin of scientific “law”’, Journal of the history of ideas 47 (1986) 341-359.

Ruë, P. de la, Geletterd Zeeland (Middelburg 1734).

Ruestow, E., Physics at 17th and 18th-century Leiden: philosophy and the new science in the university (Den Haag 1973).

Ruestow, E., ‘Images and ideas: Leeuwenhoek's perception of the spermatozoa’, Journal of the history of biology 16 (1983) 185-224.

Ruestow, E., ‘Piety and the defense of natural order: Swammerdam on generation’ in: M. Osler e.a. ed., Religion, science and worldview. Essays in honor of Richard S. Westfall (Cambridge 1985) 217-241.

Ruestow, E., The microscope in the Dutch Republic. The shaping of discovery (Cambridge 1996).

Ruffner, J.A., ‘The curved and the straight: cometary theory from Kepler to Hevelius’, Journal for the history of astronomy 2 (1971) 178-194.

Ruler, J.A. van, The crisis of causality. Voetius and Descartes on God, nature and change (Leiden 1995).

Ruler, J.A. van, ‘Descartes en de onttovering van het wereldbeeld’, Rekenschap, juni 1998, 78-93.

Ruler, J.A. van, ‘Waren er muilezels op de zesde dag? Descartes, Voetius en de zeventiende-eeuwse methodenstrijd’ in: Egmond, Jorink en Vermij ed., Kometen, monsters en muilezels, 121-132.

Ruler, J.A. van, ed., De uitgelezen Descartes (Amsterdam 1999).

Ruler. J.A. van, ‘Minds, forms and spirits: the nature of Cartesian disenchantment’, Journal of the history of ideas 61 (2000) 381-395.

S

Saag, B. van der, ‘Pieter Rabus en Antoni van Leeuwenhoek in de Boekzaal van Europe (1692-1702)’ in: Bots ed., Rabus, 343-382.

Salman, J., Populair drukwerk in de Gouden Eeuw. De almanak als handelswaar en lectuur (Zutphen 1999).

Sambursky, S., Physics of the Stoics (Princeton 1959).

Sassen, F., Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland tot het einde der negentiende eeuw (Amsterdam 1959).

Sassen, F., Het wijsgerig onderwijs aan de Illustre School te Breda (1646-1669) (Amsterdam 1962).

Saxby, T.J., The quest for the New Jerusalem. Jean de Labadie and the Labadist movement, 1610-1744 (Dordrecht 1987).

Scheible H., ed., Melanchthon in seinen Schülern (Wiesbaden 1997).

Scheicher, E., Die Kunst- und Wunderkammer der Habsburger (Wenen 1979).

Schenda, R., Die französische Prodigienliteratur in der zweiten Hälfe des 16. Jahrhunderts (Munchen 1961).

Schenda, R., ‘Die deutschen Prodigiensammlungen des 16. und 17. Jahrhunderts’, Archiv für Geschichte des Buchwesens 4 (1964) 637-709.

Schepelern, H.D., Musaeum Wormianum. Dets Forudsaetninger og tilblivelse (Kopenhagen 1971).

Schepelern, H.D., ‘Naturalienkabinett oder Kunstkammer. Der Sammler Bernhard Paludanus und sein Katalogmanuskript in der Koniglichen Bibliothek in Kopenhagen’, Nordelbingen. Beiträge zur Kunst- und Kulturgeschichte 50 (1981) 157-182.

Scherz, G., Vom Wege Niels Stensens. Beiträge zu seiner naturwissenschaftliche Entwicklung (Kopenhagen 1956).

Scherz, G., ed., Nicolaus Steno and his Indice (Kopenhagen 1958).

Schierbeek, A., Jan Swammerdam (12 februari 1637-17 februari 1680). Zijn leven en werken (Lochem 1946).

Schierbeek, A., Antoni van Leeuwenhoek, zijn leven en werken (2 dln., Lochem 1950-1951).

Schilling, H., ‘Job Fincel und die Zeichen der Endzeit’ in: W. Brückner ed., Volkserzählung und Reformation (Berlijn 1974) 325-292.

Schmitt, B., ‘Space, time, travel. Hugo de Groot, Johannes de Laet, and the advancement of learning’, Lias 25 (1998) 177-200.

Schmitt, C.B., Aristotle and the Renaissance (Cambridge Mass., 1983).

Schnapper, A., Le géant, la licorne, la tulipe. Collections françaises au xviie siècle. I. Histoire et histoire naturelle (Parijs 1988).

Scholder, K., Ursprünge und Probleme der Bibelkritik im 17. Jahrhundert (München 1966).

Scholten, A., ‘De komeet van 1664 op een Amsterdamse pamflettenserie’, gewina 19 (1996) 167-173.

Scholz, B.F., ‘Marginalia bij het Boek der natuur’, Feit en fictie 1 (1993) nr. 2., 52-72.

Schreiner, S., The Theatre of His glory: nature and the natural order in the thought of John Calvin (Durham 1991).

Schuldenburg, S. von der, Leibniz als Sprachforscher (Frankfurt am Main 1973).

Schulz, E., ‘Notes on the history of collecting and of museums’, Journal of the history of collections 2 (1990) 205-218.

Schuldenburg, S. von der, Leibniz als Sprachforscher (Frankfurt am Main 1973).

Sebeok, T., ‘The seventeenth century Cheremis: The evidence from Witsen’ in: M. Black en W. Smalley, On language, culture and religion: in honor of Eugene A. Nida (Den Haag 1974) 301-314.

Seiffert, A., Cognitio historica. Die Geschichte als Namensgeberin der frühneuzeitlichen Empirie (Berlin 1976).

Sellin, P., ‘The last of the Renaissance monsters. The Poetical Institutions of Gerardus Johannes Vossius’ in: P. Sellin en S.B. Baxter ed., Anglo-Dutch cross currents in the eighteenth and seventeentch century (Los Angeles 1976).

Selm, B. van, ‘“Almanakken, lietjes, en somwijl wat wonders, wat nieus”. Volkslectuur in de Noordelijke Nederlanden’, Leidschrift 5 (1989), nr. 3, 33-68.

Seznec, J., La survivance des dieux antiques: essai sur le role de la tradition mythologique dans l'humanisme et dans l'art de la Renaissance (Londen 1940).

Shalev, Z., ‘Measurer of all things: John Greaves (1602-1652), the Great Pyramid and early modern metrology’, Journal of the history of ideas 63 (2002) 555-576.

Shapin, S., A social history of truth. Civility and science in seventeenth-century England (Chicago 1994).

Shapin, S., The Scientific Revolution (Chicago 1996).

Sheehan, J., ‘From philology to fossils: the biblical encyclopedia in early modern Europe’, Journal of the history of ideas 64 (2003) 41-60.

Shepard, O., The lore of the unicorn (Londen 1930).

Shirley J.W. en F.D. Hoeniger ed., Science and arts in the Renaissance (Washington 1985).

Sinia, R., Johannes Swammerdam in den lijst van zijn tijd (Leiden 1878).

[p. 503]

Siraisi, N., ‘Anatomizing the past: physicians and history in Renaissance culture’, Renaissance quarterly 53 (2000) 1-30.

Slaughter, M., Universal language and scientific taxonomy in the seventeenth century (Cambridge 1982).

Sliggers, B.C. ‘Honderd jaar natuurkundige amateurs te Haarlem’ in: A. Wiechmann en L.C. Palm ed., Een electriserend geleerde. Martinus van Marum 1750-1837 (Haarlem 1987) 67-102.

Sliggers, B.C., en A. Wertheim ed., Op het strand gesmeten. Vijf eeuwen potvisstrandingen aan de Nederlandse kust (Zutphen 1992).

Sliggers, B.C., en M.H. Besseling ed., Het verdwenen museum. Natuurhistorische verzamelingen 1750-1850 (Haarlem 2002).

Sluis, J. van, Herman Alexander Röell (Leeuwarden 1988).

Sluis, J. van, Bekkeriana. Balthasar Bekker biografisch en bibliografisch (Leeuwarden 1994).

Sluis, J. van, e.a. ed., Balthasar Bekker (1634-1698), themanummer It Beaken 58 (1996) 69-159.

Sluis, J. van, ‘Balthasar Bekker in 1683: kometen, reizen en de vroege Verlichting’, De achttiende eeuw 30 (1998) 125-139.

Smit, P., ed., Hendrik Engel's Alphabetical list of Dutch zoological cabinets and menageries (Amsterdam 1986).

Smith, R.F., e.a. ed., History of entomology (Palo Alto 1973).

Smits, J., De Verenigde Nederlanden op zoek naar het oude Egypte (1580-1780)-de traditie gevolgd en gewogen (Groningen 1988).

Snelders, H.A.M. en K. van Berkel ed., Natuurwetenschappen van Renaissance tot Darwin. Thema's uit de wetenschapsgeschiedenis (Den Haag 1981).

Snelders, H.A.M., ‘Science and religion in the seventeenth century: the case of the Northern Netherlands’ in: Maffi- oli en Palm ed., Italian scientists, 65-78.

Snelders, H.A.M., ‘Professors, amateurs, and learned societies. The organization of the natural sciences’ in: M.C. Jacob en W. Mijnhardt ed., The Dutch Republic in the eighteenth century. Decline, Enlightenment and Revolu- tion (Ithaca en Londen 1992) 308-323.

Snellen van Vollenhove, S.C., ‘Determinatie der platen in het werk van Joannes Goedaert’, Album der natuur 26 (1877) 307-318.

Spies, M., ‘Helicon and hills of sand: Pagan gods in early modern Dutch and European literature’ in: H. Wilcox, R. Todd en A. MacDonald ed., Sacred and profane: secular and devotional interplay in early modern British literature (Amsterdam 1996) 225-236.

Stebbins, S., Maxima in minimis. Zum Empirie- und Autoritätsverständnis in der physikotheologischen Literatur der Frühaufklärung (Frankfurt am Main 1980).

Steenbakkers, P., Spinoza's Ethica from manuscript to print (Assen 1994)

Steenbergen, F. van, Aristote en occident (Leuven 1946)

Stegeman, S., Patronage en dienstverlening: het netwerk van Theodorus Janssonius van Almeloveen (1657-1712) in de Republiek der Letteren (Nijmegen 1996).

Steinmetz, D., ‘Calvin and the natural knowledge of God’ in: H.A. Oberman e.a. ed., Via Augustini. Augustine in the later Middle Ages, Renaissance and Reformation (Leiden 1991) 142-156.

Steinmetz, D., Calvin in context (Oxford 1995).

Stricker, B.H., ‘De correspondentie: Van Heuren - Le Leu de Wilhem’, Oudheidkundige mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Nieuwe reeks 29 (Leiden 1948).

Strien, T. van en K. van der Leer, Hofwijck. Het gedicht en de buitenplaats van Constantijn Huygens (Zutphen 2002).

Stronks, E., Stichten of schitteren. De poëzie van zeventiendeeeuwse gereformeerde predikanten (Houten 1996).

Stronks, G.J., ‘Onderwijs van de gereformeerde kerk over toverij en waarzeggerij, ca. 1580-1800’ in: M. Gijswijt-Hofstra en W. Frijhoff ed., Nederland betoverd. Toverij en hekserij van de veertiende tot in de twintigste eeuw (Amsterdam 1987) 196-206.

Struik, D., Het land van Stevin en Huygens (Amsterdam 1958).

Stutvoet-Joanknecht, C.M., De Byen-boeck. De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond (Amsterdam 1990).

T

Taub, L.C., Ptolemy's universe. The naturalphilosophical and ethical foundations of Ptolemy's astronomy (Chicago 1993).

Taylor, P., Dutch flower painting 1600-1720 (New Haven en Londen 1995).

Terwen-Dionisius, E.M., ‘Vier eeuwen bouwen in de Hortus 1 (1587-1815)’, Leids jaarboekje 72 (1980) 35-65.

Terwen-Dionisius, E.M., ‘De eerste ontwerpen voor de Leidse Hortus’ in: J.W. Marsilje ed., Uit Leidse bron geleverd. Studies over Leiden en de Leidenaren in het verleden aangeboden aan drs. B.N. Leverland (Leiden 1989) 392-400.

Tester, J., A history of western astrology (Woodbridge 1987).

Tex, J. den, Johan van Oldenbarnevelt (3 dln., Haarlem 1960-1966).

Thijssen-Schoute, L., Nederlands cartesianisme (Amsterdam 1954).

Thijssen-Schoute, L., ‘Andreas Colvius, een correspondent van Descartes’ in: Eadem, Uit de Republiek der Letteren (Den Haag 1967) 67-89.

Thomas, K., Religion and the decline of magic. Studies in popular beliefs in sixteenth and seventeenth century England (Londen 1971).

Thoren, V.E., The lord of Uraniborg. A biography of Tycho Brahe (Cambridge 1990).

Thorndike, L., A history of magic and experimental science (8 dln., New York 1923-1958).

Tocanne, B., L'idée de nature en France dans la seconde moitié du xviie siècle (Parijs 1978).

Torrance J., ed., The concept of nature (Oxford 1992).

Tracy, J.D., ed., True ocean found. Paludanus's letters on Dutch voyages to the Kara Sea, 1595-1596 (Mineapolis 1976).

Troostenburg de Bruijn, C.A.L., Biografisch woordenboek van Oost-Indische predikanten (Nijmegen 1893).

Tung, M., ‘Impressa or emblem book? A note on the confussion over Camerarius’ Symbola et emblemata', Emblematica 10 (1996) 423-436.

V

Vanpaemel, G., Een standbeeld voor Stevin. Wetenschap en cultuur in de Nederlanden (inaugurele rede Katholieke Universiteit Nijmegen, Nijmegen 1995).

Vanpaemel, G., ‘Multi- en interdisciplinariteit in de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis van de Gouden Eeuw’, De zeventiende eeuw 14 (1998) 268-277.

Veen, H.Th. van, ‘Cosimo de' Medici's reis naar de Republiek in een nieuw perspectief’, Bijdragen en mededelingen betreffende de gescheidenis der Nederlanden 102 (1987) 44-52.

Veen, H.Th. van, en A.P. McCormick, Tuscany and the Low Countries. An introduction to the sources and an inventory of four Florentine Libraries (Florence 1985).

Veen, J. van der, ‘Met grote moeite en kosten. De totstandkoming van zeventiende-eeuwse verzamelingen’ in: Bergvelt en Kistemaker ed., Wereld binnen handbereik, 51-69

Veen, J. van der, ‘Dit klain vertrek bevat een Weereld vol gewoel. Negentig Amsterdammers en hun kabinetten’ in: Bergvelt en Kistemaker ed., Wereld binnen handbereik, 232-258; 313-334.

Veendorp H. en I. Baas Becking, Hortus academicus Lugduno Batavus. The development of the gardens of Leyden university (Haarlem 1938).

[p. 504]

Verbeek, Th., La querelle d'Utrecht: René Descartes et Martinus Schoock (Parijs 1988).

Verbeek, Th., Descartes and the Dutch: Early reactions to cartesian philosophy, 1637-1650 (Carbondale 1992).

Verbeek, Th. ‘From “learned ignorance” to scepticism. Descartes and Calvinist orthodoxy’ in: Popkin en Vanderjagt ed., Scepticism and irreligion, 31-45.

Verbeek, Th., ed., Descartes et Regius. Autour de l'explication de l'esprit humain (Amsterdam 1993).

Verbeek, Th., ed., Johannes Clauberg (1622-1665) and Cartesian philosophy in the seventeenth century (Dordrecht 1999).

Verheus, S.L., Naarstig en vroom. Doopsgezinden in Haarlem 1530-1930 (Haarlem 1993).

Verkuyl, P.E.L., ‘Sterren-konst en dichtkonst bij Huygens’ in: N.F. Streekstra en P.E.L. Verkuyl ed., Huygens in Noorderlicht. Lezingen van het Groningse Huygens-symposium (Groningen 1987) 69-98.

Verkuyl, P.E.L., ‘Een dichterlijk pamflet naar aanleiding van de komeet van 1664’, Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 112 (1996) 30-43.

Vermij, R., Secularisering en natuurwetenschap in de zeventiende en achttiende eeuw: Bernard Nieuwentijt (Amsterdam 1991).

Vermij, R., ‘Genootschappen en Verlichting. Enkele overwegingen’, De achttiende eeuw 25 (1993) 2-23.

Vermij, R., ‘Dieren als machines. Een stok om de hond te slaan’, Groniek nr. 126 (1994) 50-63.

Vermij, R., ‘Bijdrage tot de bio-bibliografie van Johannes Hudde’, gewina 18 (1995) 25-35.

Vermij, R., ‘Natuurgeweld geduid’, Feit en fictie 3 (1996) nr. 3, 46-64.

Vermij, R., ‘The Flood and the Scientific Revolution. Thomas Burnett's system of natural providence’ in: F. Martínez en P. Luttikhuizen ed., Interpretations of the Flood (Leiden 1998) 150-166.

Vermij, R., ‘Waarom werd Philips Lansbergen copernicaan?’, Scientiarum historia 24 (1998) 39-64.

Vermij, R., ‘Een nieuw concept: de wetten der natuur’ in: Egmond, Jorink en Vermij ed., Kometen, monsters en muilezels, 105-119.

Vermij, R., ‘Science and belief in Dutch history’ in: Van Berkel, Van Helden en Palm ed., A history of science, 332-347.

Vermij, R., De Wetenschappelijke Revolutie (Amsterdam 1999).

Vermij, R., The Calvinist copernicans. The reception of the new astronomy in the Dutch Republic, 1575-1750 (Amsterdam 2002).

Vermij, R., Christiaan Huygens. De mathematisering van de werkelijkheid (Diemen 2004).

Vermij, R. en E. Atzema, ‘Specilla circularia: an unknown work by Johannes Hudde’, Studia Leibnitiana 27 (1995) 104-121.

Vet, J.J.V.M. de, Pieter Rabus (1660-1704). Een wegbereider van de Europese Verlichting (Amsterdam 1989).

Vet, J.J.V.M. de, ‘Spinoza's “systema” afgewezen in de Examinator. Een moralist in het geweer tegen de cartesiaanse erfenis en op de bres voor de “proefkundige demonstreerwys”’, Mededelingen van de stichting Jacob Campo Weyerman 26 (2003) 20-38.

Vickers, B., ‘On the function of analogy in the occult’ in: Merkel en Debus ed., Hermeticism and the Renaissance, 265-294.

Vignau-Wilberg, T., Archetypa studiaque patris Georgii Hoefnagelii 1592. Natur, Dichtung und Wissenschaft in der Kunst um 1600 (München 1994).

Visser, D., ‘Zacherias Ursinus (1534-1583). Melanchthons Geist im Heidelberger Katechismus’ in: Scheible ed., Melanchthon, 373-390.

Visser, H.B., De geschiedenis van de sabbatsstrijd onder de gereformeerden in de zeventiende eeuw (Utrecht 1939).

Visser, R., ‘Theorie en praktijk van Swammerdams wetenschappelijke methode in zijn entomologie’, gewina 4 (1980) 63-73.

Vries, W.B. de, Wandeling en verhandeling. De ontwikkeling van het Nederlandse hofdicht in de zeventiende eeuw (1613-1710) (Hilversum 1998).

W

Waal, H. van de, Drie eeuwen vaderlandsche geschied-uitbeelding 1500-1800. Een iconologische studie (2 dln., Den Haag 1952).

Waals, J. van der, ‘Wankelend wereldbeeld. Onderzoek naar taal, geloof en tijd in rariteitenkabinetten’, in: Bergvelt en Kistemaker ed., De wereld binnen handbereik, 135-152.

Waals, J. van der, ‘Met boek en plaat. Het boeken- en atlassenbezit van verzamelaars’ in: Bergvelt en Kistemaker ed., Wereld binnen handbereik, 205-231.

Waard, C. de, De uitvinding der verrekijkers (Den Haag 1906).

Waard, C. de, ‘Nog twee brieven van Philips Lansbergen’, Archief, uitgegeven door het Zeeuws genootschap der wetenschappen (1915) 93-99.

Waard, C. de, ‘Le manuscrit perdu de Snellius sur la réfraction’, Janus 39 (1935) 51-72.

Waardt, H. de, Toverij en samenleving. Holland 1500-1800 (Den Haag 1991).

Wagg, C., ‘Comet Halley's first expected return: English public apprehensions, 1755-1758’, Journal for the history of astronomy 17 (1986) 1-37

Walker, D.P., The ancient theology. Studies in Christian platonism from the fifteenth to the eighteenth century (Londen 1972).

Walker, D.P., ‘The cessation of miracles’ in: Merkel en Debus ed., Hermeticism and the Renaissance, 111-124.

Wall, E.G.E. van der, De mystieke chiliast Petrus Serrarius (1600-1669) en zijn wereld (Leiden 1987).

Wall, E.G.E. van der, ‘Profetie en providentie: de coccejanen en de vroege Verlichting’ in: P. Bange e.a. ed., Kerk en Verlichting (Zwolle 1990) 29-37.

Wall, E.G.E. van der, ‘Orthodoxy and scepticism in the early Dutch Englightenment’ in: Popkin en Vanderjagt ed., Scepticism and irreligion, 121-141.

Wall, E.G.E. van der, ‘The religious context of the early Dutch Englightenment: moral religion and society’ in: Van Bunge ed., The Early Enlightenment in the Dutch Republic, 39-59.

Walther, M., ‘Spinoza's Kritik der Wunder - ein Wunder der Kritik?’, Zeitschrift für Theologie und Kirche 88 (1991) 68-80.

Warburg, A., ‘Heidnisch-antike Weissagung in Wort und Bild zu Luthers Zeiten’ in: Idem, Gesammelte Schriften (2 dln, Leipzig 1932) 11, 487-558.

Waschkies, H.J., ‘Die Physicotheologie als gegenstand historischer Forschung’ in: W. Kreiscl ed., Geisteshaltung und Umwelt. Festschrift zum 65. Geburtstag von Manfred Büttner (Aken 1988) 163-182.

Waszink, J.H., ‘Classical philology’ in: Lunsingh Scheurleer ed., Leiden university, 161-176.

Waterbolk, E.H., ‘Van scherp zien en blind zijn’ in: Idem, Omtrekkende bewegingen (Hilversum 1995) 190-200.

Wear, A., R. French en M. Lonie ed., The medical Renaissance of the sixteenth century (Cambridge 1985).

Webster, C., From Paracelsus to Newton. Magic and the making of modern science (Cambridge 1983).

Weekhout, I., Boekencensuur in de Noordelijke Nederlanden. De vrijheid van drukpers in de zeventiende eeuw (Den Haag 1998).

Weichenhan, M., ‘Astrologie und natürliche Mantik bei Caspar Peucer’ in: S. Oehmig ed., 700 Jahre Wittenberg. Stadt, Universität, Reformation (Weimar 1995) 213-224.

Westman, R.S., ‘The Melanchthon circle, Rheticus, and the Wittenberg interpretation of the Copernican theory’, Isis 66 (1975) 165-193.

Wettengl, K., ed., Maria Sybilla Merian. Kunstenares en natuuronderzoekster 1647-1717 (Haarlem 1998).

[p. 505]

Whitehead, P., ‘Georg Markgraf and Brazilian zoology’ in: E. van den Boogaart e.a. ed., Johan Maurits van Nassau-Siegen 1604-1679. A humanist prince in Europe and Brazil (Den Haag 1979) 424-471.

Wickenden, N., G.J. Vossius and the humanist concept of history (Assen 1993).

Wielema, M., ‘Adriaan Koerbagh: Biblical criticism and Enlightenment’ in: Van Bunge ed., The Early Enlightenment in the Dutch Republic, 61-80.

Wielema, M., The march of the libertines. Spinozists and the Dutch Reformed Church (1660-1750) (Hilversum 2004).

Wijhe, M. van, ‘Leiden in het begin van der 17e eeuw’, Leidsch jaarboekje 28 (1925-1926) 17-25.

Wijk, L. van, ‘Het album amicorum van Bernardus Paludanus’, Het boek 29 (1948) 265-286.

Wijngaarden, W. van, Van Heurnius tot Boeser. Drie eeuwen Egyptologie in Nederland (1620-1935) (Leiden 1935).

Wilberg Vignau-Schuurman, T., Die emblematische Elemente im Werke Joris Hoefnagels (2 dln., Leiden 1969).

Wilson, C., The invisible world: early modern philosophy and the invention of the microscope (Princeton 1995).

Worp, J.A., ‘Jacob Westerbaen’, Tijdschrift voor Nederlandsche taal en letterkunde 5 (1886) 170-280.

Y

Yates, F., Giordano Bruno and the Hermetic tradition (Chicago 1964).

Yeomans, D., Comets. A chronological history of observation, science, myth and folklore (New York 1991).

Yoder, J., Unrolling time. Christaan Huygens and the mathematization of nature (Cambridge 1988).

Z

Zambelli, P., ed., ‘Astrologi hallucinati’. Stars and the end of the world in Luther's time (Berlijn 1986).

Zilsel, E., ‘The genesis of the concept of physical law’, The philosophical review 51 (1942) 245-279.

Zuidervaart, H.J., Van ‘konstgenoten’ en hemelse fenomenen. Nederlandse sterrenkunde in de achttiende eeuw (Rotterdam 1999).

Zuidervaart, H.J., ‘Het natuurbeeld van Johannes de Mey (1617-1678), hoogleraar filosofie aan de Illustere School te Middelburg’, Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch genootschap der Wetenschappen 99 (2001) 1-40.