Drie zestiende-eeuwse esbatementen. Tielebuijs. De blinde die tgelt begroef. De luijstervinck

[p. 23]

Een esbatement van Tielebuijs, die een jaer te vroech gheboren is ende wert herdraghen

Personagien:

Ronsefael^1).

^+Tielebuijs.

Vrou Permants.

Josijnken, de maerte.

Een oude baghijne.

⁺ronsefael, een duijpen, half huijlende oft janckende

Dat mij therte dunct²⁾ splijten van grooten drucke.
En dat sij noch³⁾ leefde, die bloeme verheven.

1) Hs. in 't midden der bladzijde 't nummer 185.

+ f. 1.v.

+ f. 2.r.

2) Hs. tussen dunct en splijten st doorgestreept.

3) Hs. leef doorgestreept tussen noch en leefde.

[p. 24]

 

Was haers gelijc niet. Och Truijen, Truijen, lief Truijen,

 

In den hemel moettij vinden u ziele // thuijs¹⁾.

 

Tgaf haer die doot, siet, dat haer soone Tiele // buijs¹⁾

 

Ick woude dat hij heel wijs oft kints uut²⁾ ware,

 

 

 

tielebuijs, de soone, half sot

 

⁺Vaerken, is Ronsefael in huijs?

1) 't Teken voor dubbelr. ontbreekt in 't Hs.

1) 't Teken voor dubbelr. ontbreekt in 't Hs.

2) Hs. wt.

+ f. 2.v.

[p. 25]

 

Stille als een muijs, vrij, sonder tamboere.

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Op mijn bedde!

 

Waer soudick anders mijns sins bedrijf // hebben?

 

 

 

ronsefael

 

Compt af, laet sien!

 

 

 

tielebuijs

 

Sallick dan een wijf // hebben,

 

 

 

ronsefael

[p. 26]

40

Siet, dit sijdij noch tachter, ten tijde binnen

 

⁺Dat u moeder sterf: driie blancken en een oort

 

 

 

tielebuijs

 

Ke, tis al viesvase.

 

En voor mijn knijen geset twee leren lappen.

 

 

 

ronsefael

55

⁺Schermoelien, die ghij bij den becker // vant,

 

Eijeren en suijcker, X stuvers; eij, lecker// tan t,²⁾

+ Rekent op een blaesbalck met crijde¹⁾.

1) Deze toneelaanwijzing is in het Hs. onderstreept.

+ f. 3.r.

2) 't Teken voor dubbelr. ontbreekt.

[p. 27]

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Dats vierdalven cornilis en een peerts// hoot¹⁾.

65

Ick can oock wel rekenen sonder falen.

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Ick en heb cruijs noch munte.

1) 't Teken voor dubbelrijm ontbreekt.

[p. 28]

 

ronsefael

 

Soo en meughdij gheen wijf hebben, dats verloren.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

70

Dat ghij sijt een jaer te vroech gheboren!

 

 

 

tielebuijs

 

Een jaer te vroech gheboren?

 

 

 

ronsefael

 

Ja.

 

 

 

tielebuijs

 

Ick en ben, wilt Godt!

 

Een jaer te vroech geboren? ick hervraghen moete.

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

75

Op haren hals wel vier jaren lanck,

 

⁺Eer ick gegaen cost aen stoel oft banck,

 

 

 

ronsefael

 

Al stondij te Dixmuijen opten werf

+ f. 3.v.

[p. 29]

 

tielebuijs

 

Soude gheboren sijn.

 

 

 

ronsefael

 

Swijght van dien, tis ghenoech!

 

U moeder u droech wel neghen maenden.

 

 

 

tielebuijs

 

Dats verde van den jare!

 

 

 

ronsefael

 

Die altijts soo vol weelden steken,

90

Nijet wetende, wat hen mach gebreken;

 

Daerom sij altijts int claghen // sijn.

 

 

 

tielebuijs

 

Oft voghel en wort dit jaer gheen craije!

[p. 30]

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Soo sallick hier gaen liggen spertelen

 

Van grooter quaetheijt, oft blust mijn gebreck!

 

Suldijt doen oft en suldij?

 

 

 

ronsefael

 

Hoort desen geck!

 

Nu en sallick, siet!

 

 

 

tielebuijs

100

⁺Soo sallick int water springhen,

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Soo willick gaen dimmen

 

Op den alderhoochsten boom van allen,

+ f. 4.r.1.

[p. 31]

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Al sou ick op mijn bedde van hongher sterven,

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

[p. 32]

 

ronsefael

 

Och, en doet dat nijet, twaer quaet begost.

 

Ick sou u liever doen herdraghen, wat oock cost.

 

Beij inne.

 

 

 

vrou permants, een vrodjvrouwe 1)

 

Ghebonden metten bande der natueren,

 

⁺En als sij blijde moeder voldueren.

 

Ten quam al wel, God¹⁾ sijs ghebenedijt!

135

En drincken den wijn hertelijck metten monde.

+ f. 4.v.

1) Onderstreept in 't Hs.

[p. 33]

 

 

 

ronsefael

 

Die wilt herdraghen sijn noch een vol jaer,

150

Die willick te kennen gheven dit sot bedrijf,

 

 

 

vrou permants

[p. 34]

 

ransefael

 

⁺Tielebuijs, mijn soone, wilt gaen een wijf trouwen.

 

 

 

vrou permants

 

En oock soo steect hij vol leckemijen.

 

 

 

ronsefael

 

Soo seijd ick hem goetront, op dat pas,

 

Dat hij een jaer te vroech gheboren was,

 

 

 

vrou permants

 

 

 

ronsefael

 

Hoort tsotste van al!

 

 

 

vrou permants

+ f. 5.r.

[p. 35]

 

ronsefael

170

Hij wilt herdraghen sijn,

 

Omdat ick hem seijde na sijn onghevoech,

 

Dat hij gheboren was een jaer te vroech.

 

 

 

vrou permants

 

Nu en weet ick nijet, wat ick wil dincken

 

Wilt hij herdraghen sijn? dits een abuijs!

 

 

 

ronsefael

 

Jae hij, sonder gecken.

 

 

 

vrou permants

 

Mijn maerte en¹⁾ icke sullen hem verlacken.

 

 

 

ronsefael

 

Seght, wat suldij hem doen?

1) Hs. en boven tussen geschreven.

[p. 36]

 

vrou permants

 

Wij sullen hem sacken,

 

Als hij verhalen wilt die materije

 

Dan sullen wij soo ruijterlijck met hem sollen,

 

Dat elck lachen sal van solase // groot.

 

Dus bestelt ons den knecht.

 

 

 

ronsefael

190

Wel, bij gans hase// poot!

 

Mocht ick alsoo quijt sijn den onaerdighen loen,

 

Ick ben doch den langhen amoreusen Ronsefael.

200

⁺Mij sou noch wel botere in mijnen mont smelten.

 

 

 

vrou parmants

 

Jaick, gheerne.

+ f. 2.

[p. 37]

 

 

 

ronsefael

 

Beij inne

 

 

 

josynken, de maerte¹⁾

 

⁺Wat dou! wats ditte? wat sals gheschieden?

1) In het Hs. onderstreept.

+ f. 6.r.

[p. 38]

220

Sij moet ergens een droncxken hebben ontfaen,

 

 

 

vrou permants

 

Met Tielebuijs, siet, den sotten flueren!

 

Ick wedde, hier sal wat nieus ghebueren,

 

 

 

maerte

 

 

 

vrou permants

 

Den swaren gheest.

 

 

 

maerte

 

Bij goede ghildekens.

[p. 39]

 

vrou permants

 

Ronsefaels Tielebuijs wilt goetront houwen,

 

 

 

⁺maerte

 

Hoort toch! Desen gevalueerden¹⁾ water// alf,

 

Die is wel een geheel jaer te vroech gheboren.

 

 

 

vrou permants

 

Maer twas verloren, wijent mocht mishaghen.

 

Tielebuijs wilt goetront sijn daerom herdraghen,

 

 

 

maerte

245

Wilt hij herdraghen sijn noch een vol jaer?

 

 

 

vrou permants

 

Ja hij, voorwaer!

 

Tis int openbaer voor clercken en leecken.

+ f. 6.v.

1) Hs. gavalueerden.

[p. 40]

 

Al viel hem een teecken uuijt¹⁾ den hemele,

 

Hij wilt herdraghen sijn.

 

 

 

maerte

 

 

 

vrou permants

 

Ja hij, certeijn.

 

 

 

maerte

 

Soo sullen wij hem slueren,

 

Al waer hij van malheijt noch soo strack.

 

 

 

vrou permants

255

Daer men hem insteken sal met sulcken betrape,

 

Totdat hij uuijten²⁾ slape hem selven bekent.

 

Wildij mij hulpen?

 

 

 

maerte

1) Hs. vuijt.

2) Hs. vuijten.

[p. 41]

 

⁺vrou permants

 

 

 

maerte

 

Wel, vrouwe!

 

 

 

vrou permants

 

Ghij sult cacx deen moeder // sijn

 

En¹⁾ ick dandere, latet nijet verstincken.

 

 

 

maerte

 

 

 

vrou permants

 

Noijt beter collatie!

 

Een recreatie wert hier uuijtghemeten²⁾.

 

 

 

maerte

 

 

 

vrou permants

 

Wij willen gaen eten

 

Beij inne

 

 

 

ronsefael

 

Tielebuijs! Tielebuijs!

+ f. 7.r.

1) Voor ‘en’ daermen doorgestreept.

2) Hs. vuijt.

[p. 42]

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

Ick seg u, compt af, oft ghij crijght eenen stoot

 

Wat bedrijfdij?

 

 

 

tielebuijs

 

Ick spele uuijt¹⁾ den pot // wat,

 

 

 

ronsefael

 

Waerme speeldij?

 

 

 

tielebuijs

 

Wat wildij hebben?

 

 

 

ronsefael

1) Hs. vuyt.

[p. 43]

 

tielebuijs

 

Daertoe heb ick veel te crancken zin.

 

 

 

⁺ronsefael

 

Waeromme?

 

 

 

tielebuijs

 

Omdat ick nijet voldraghen en bin.

 

Ick sou liever van luijaerdien sterven

 

 

 

ronsefael

 

Dees sotte treken

 

Sallick u noch uuijt¹⁾ uwen velle drucken.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

Och, dats mijn schoonste teijle,

+ f. 7.v.

1) Hs. vuijt.

[p. 44]

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

En wilt u botte sinnen wat verscherpen.

 

 

 

tielebuijs

300

⁺Ick sal gaen thuijs ter veijnsteren uuijtwerpen¹⁾,

 

Oft doet mij herdraghen na mijn ghebodt.

 

 

 

ronsefael

 

Thuijs ter veijnsteren uuijt²⁾! Och Heere Godt³⁾,

305

En worpet thuijs nijet ter veijnsteren uuijte.⁴⁾

 

 

 

tielebuijs

+ .3.

1) Hs. vuijtwerpen.

2) Hs. vuijt.

3) In het hs. onderstreept.

4) Hs. vuijte.

[p. 45]

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Waer suldij mij leijen?

 

 

 

⁺ronsefael

 

Om haren loon.

 

 

 

tielebuijs

 

Ick moet herdraghen sijn.

 

 

 

ronsefael

 

Hier suldij moeten binnen cruijpen,

 

Wat ghij hoort oft siet, ten besten wat // spreect.

 

 

 

tielebuijs

+ f. 8.r.

[p. 46]

 

ronsefael

 

Ick moet u spreken.

 

 

 

vrou permants

325

Die mij versoect met sulcken ghecriele // thuijs?

 

 

 

ronsefael

 

Tis al vriendt.

 

 

 

vrou permants

 

Wat dou, Tiele // buijs¹⁾,

 

Al sijdij een jaer te vroech gheboren.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

vrou permants

 

Ja ick, in trouwen.

1) Hs. heeft niet 't teken voor dubbelrijm.

[p. 47]

 

tielebuijs

 

Wije sal mij dan voesteren

 

Als ghij int kinderbedde na die bewaerte

 

Sult voldaen¹⁾ hebben?

 

 

 

⁺vrou permants

 

 

 

tielebuijs

 

Heijdal heijda! nu ben ick volcomelijck

 

Eerst verblijt!

 

 

 

ronsefael

 

En houdt²⁾ maniere; ghij sult noch, ick wedde,

 

Wel gehouwen.

 

 

 

tielebuijs

 

Eer ghij van hier gaet voor alle dinghen.

 

 

 

ronsefael

 

Ick en sal!

1) Hs. vo doorgestreept en er duidelik weer ondergezet.

+ f. 8.v.

2) Hs. achter houdt is noch doorgestreept.

[p. 48]

 

tielebuijs

 

Soo en sallick in den sack nijet springhen,

 

 

 

ronsefael

 

Inne

 

 

 

maerte

 

Danck hebt, Ronsefael.

 

 

 

vrou permants

 

Springht inden sack, men sal u wel sussen.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

maerte

 

Nu duijct nedere!

 

 

 

vrou permants

 

Wije inden sack is.

[p. 49]

 

maerte

 

Sidt neder ghemeckelijck,

355

Opdat ghij int draghen gheen misquaem en crijght.

 

 

 

tielebuijs

 

Memme, memme!

 

 

 

⁺vrou permants

 

Want ghij sijt nu onsen prisonier.

 

U zot bestier en mach hier nijet queken.

 

 

 

tielebuijs

360

Laet Tielebuijs noch een woordeken spreken

 

En dan nijet meer.

 

 

 

maerte

 

 

 

tielebuijs

 

Daer toe soo¹⁾ heb ick alten grooten lust.

 

 

 

vrou permants

+ f. 9.r.

1) Hs. soo boven geschreven.

[p. 50]

 

tielebuijs

 

Memme!

 

 

 

maerte

 

Ja, wat dinghe?

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

vrou permants

 

Hier en sijn gheen.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

maerte

 

Maer hadden wij die kanne¹⁾ metten wijne,

 

 

 

vrou permants

1) Voor kanne ka doorgestreept in het Hs.

[p. 51]

 

tielebuijs

 

Moerken ou!

 

 

 

maerte

 

Wat eest?

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

⁺vrou permants

 

 

 

tielebuijs

 

Soo suldij wel blijde moeder // blijven.

 

 

 

maerte

 

Wat hem int hoot compt, moet hij uuijtbollen¹⁾.

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

vrou permants

 

Wat eest nu?

+ f. 9.v.

1) Hs. vuijtbollen.

[p. 52]

 

tielebuijs

 

En ghevoeldij nijet?

 

En al van luste!

 

 

 

vrou permants

 

 

 

tielebuijs

 

Mocht ick wel crijghen voor mijn onghemack // thuijs.

 

 

 

maerte

 

Tsus, ghij en sult.

 

 

 

tielebuijs

 

Ick sal, oft een scheef back // huijs¹⁾,

 

 

 

vrou permants

395

Dus houdt u backhuijs van dien dinghen,

 

En laten u daer swemmen metten vorsschen.

1) 't Teken voor dubbelr. ontbreekt.

[p. 53]

 

tielebuijs

 

Als tjaer uuijt¹⁾ is; dus sonder veel gequeters

400

⁺Gaet bidden terstont peten en peters,

 

Sallick vlues voldraghen sijn?

 

 

 

maerte

 

⁺Ja ghij, morghen.

 

Maer ghij moet eerst wat slapen in dees contreije,

 

Eer ghij sult voldaen hebben.

 

 

 

tielebuijs

 

Nacht, memmen dan allebeije.

405

Ontwect mij ten reije, slaep ick te spade.

 

Suldij, seck?

 

 

 

vrou permants

 

Ja wij, in trouwen.

 

 

 

maerte

 

 

 

vrou permants

 

Ick weet goeden²⁾ raet tot onsen confoorte:

1) Hs. vuijt.

+ .4.

+ f. 10.r.

2) Hs. goeden bovengeschreven.

[p. 54]

 

 

 

maerte

 

Noijt beteren vont!

 

Ick en coos nijet een pont voor dit sot bestier.

 

 

 

vrou permants

 

Maer laet ons tesamen gaen thuijswerts loopen.

 

Beij inne

 

 

 

een oude baghijn

 

Benedijste, hoe ben ick dus verdacht!

 

God seghen mij en dweerde heijlich cruijs!¹⁾

 

Wat heb ick al wonders gedroomt te nacht!

 

In veel cronijcken, sulck vrempt abuijs.

1) 't Eerste en de twee laatste woorden van onderstreept. deze regel zijn in 't Hs. onderstreept.

[p. 55]

 

Benedijste¹⁾, wats hier? noijt dus verveert!

 

⁺Aij, tsal claer een mensch sijn oft een dorprue.

 

Spreect, sijdij van Gods²⁾ weghen?

 

 

 

tielebuijs

 

Bue, bue, bue!

 

Ou, memmeken dochtere, sijdij daer?

 

 

 

baghijn

 

Ick en ben u moeder nijet!

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

baghijn

 

Ick en heb u noijt gesijen.

1) Hs. bednedijste met doorgestreepte d.

+ f. 10.v.

2) Onderstreept in het Hs.

[p. 56]

 

tielebuijs

 

 

 

baghijn

 

 

 

tielebuijs

 

Nu, als ick voldraghen ben, coom ick u thuijs.

 

 

 

baghijn

 

Wije sijdij dan?

 

 

 

tielebuijs

445

Die ghij gedraghen hebt; ick seght u goetront.

 

 

 

baghijn

450

Daer beet ick mijnen lesten tant op ontstucken.

 

Vijf en tsestich jaer!

[p. 57]

 

tielebuijs

 

Wildij u nu van uwen kinde verschoonen?

 

Ick sal nochtans bij u blijven woonen,

 

 

 

baghijn

 

⁺Och, wat sullen onse meesterssen seggen,

460

Dat ick u hebbe van besijen gecreghen.

 

 

 

tielebuijs

 

Oft ick sal elcken gaen seggen trechte bedijet.

 

 

 

baghijn

 

Ick sal u een goet uuijtstelsel¹⁾ gheven:

 

Potten en ketelen; noch sallick u maken

+ f. 11.r.

1) Hs. vuijt.

[p. 58]

 

Dus houdt uwen mont!

 

 

 

tielebuijs

 

Ick en¹⁾ sal, God weet!

 

Wije lief oft leet, ick sal mij gaen vellen

 

Hier neven u sijde.

 

 

 

baghijn

475

Tghelt metten²⁾ brieven, tsamen gesompt

 

In wat

 

 

 

tielebuijs

 

Dats anders gebompt.

 

Compt, gheldeken, compt, dits voor mijn paert.

 

uuijt³⁾

 

 

 

baghijn

 

Houdt daer, siet!

 

Inne

 

 

 

tielebuijs

480

Sallick noch een jaer te vroech gheboren // sijn?

1) Hs. en bovengeschreven.

2) Achter metten in 't Hs. me doorgestreept.

3) Hs. vuijt.

[p. 59]

 

⁺ronsefael

 

 

 

tielebuijs

485

Ronsefael, vader, siet, hoet hier is gehoopt.

 

 

 

ronsefael

 

Wat eest?

 

 

 

tielebuijs

 

Tis al dinck daermen de boter me coopt.

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

Dat suldij hooren.

 

Jonckfrou Babilie, een oude baghijne.

 

‘Ou, memmeken dochtere, sijdij daer?

+ f. 11.v.

[p. 60]

 

Ick sal u maken een goet uuijtsetsele.’¹⁾

 

Dus gafse mij van vreesen in de hant

 

Tghelt metten brieve.

 

 

 

ronsefael

 

Dat ghij herdraghen sijt.

 

 

 

tielebuijs

 

Neent, in trouwen!

 

 

 

ronsefael

505

Die op u met vingheren wesen te voren.

 

 

 

tielebuijs

 

Nu en ben ick gheen jaer te vroech gheboren;

 

 

 

ronsefael

 

⁺Tis haest ghecomen, alst wil ghelucken.

1) Hs. vuijtsetsele.

+ f. 12.r.

[p. 61]

 

tielebuijs

 

Dander met wijsheijt.

 

 

 

ronsefael

 

 

 

tielebuijs

 

 

 

ronsefael

 

Ingenieuse

 

Van verstande,

 

 

 

tielebuijs

 

Van moede,

 

 

 

ronsefael

515

Wijse notabele

 

Van sinnen,

 

 

 

tielebuijs

 

In consten abele,

 

Ineffabele van practijcken,

 

 

 

ronsefael

 

Joyeuse gheesten en Rethorijcken,

 

Die sonder beswijcken hier vreught vermeeren,

[p. 62]

 

tielebuijs

520

In dancke ontfaet ons simpel voortkeeren.

 

 

 

ronsefael

522

⁺Wij bevelen u Maria¹⁾, die reijn lilie.

 

 

 

Willem Elias alias Vrancx,

 

Prijst luttel bedwancx, composuit a^o 1541.¹⁾

 

Phrasim invenit Jan van den Borae alias Houwers, Lelie,

 

quondam in Diest.

 

 

 

Ut vis fac alteri scripsit,

 

J. Dalem,

 

den 19 Februarij a^o 1548.

 

Dit spel is lanck in dichte - 522

 

Ghespeelt voor den willecome van de Leliebroeders in

 

Diest op de incompste van de rethorisienen a^o 1541, primo

 

Augusti; dincompste was sdaechs te voren, denlaetsten

 

Julij.

+ .22.

1) In het Hs. onderstreept.

1) In het Hs. onderstreept.

Hs. B. Slot.

ronsefael

Dats waer certein,
Somen aen Tielebuijs, mijn soon, mach mercken.

⁺tielebuijs

Hiermede uwen oorloff, ghij leecken en clercken,
Die om dese cluijt u herwaerts gingt keren.

+ f. 40.r.

[p. 63]

 

ronsefael

 

Ons faulten wilt helen om vruecht te verstercken.

 

 

 

tielebuijs

 

Hiermede uwen oorloff, ghij leecken en clercken.

 

 

 

ronsefael

 

Wij die daer schuijlen onder den pelicaens vlercken,

 

 

 

tielebuijs

520

Al sijn wij onconstich, wij hopen beter te leren.

 

 

 

ronsefael

 

Hiermede uwen oorloff, ghij leecken en clercken,

 

 

 

tielebuijs

 

Die om desen cluijt u herwarts gingt keren.

 

 

 

ronsefael

523

Weest vrolijck en helpt tavont dexcijs vermeren.

Hs. B. Onderschrift.

ronsefael

Maer soon, wat sult gij nu met dat geit doen?

tielebuijs

Maer de helft wil ick leggen in de looterij
Met hart blij, salt u quae practijck // sijn.

[p. 64]

 

En crijch ick dan het hoochste lot, sal ick dan niet rijck // sijn?

 

Wie sal mijns gelijck¹⁾ //sijn? Siet hoe dat ick wander.

 

 

 

ronsefael

 

Jae, al so wel kuent gijt crijgen als een ander.

530

Dus blijft een voorstander van de armen geseit.

 

Die te²⁾ Leijen het hoochst lot hadde, had maer seeven³⁾ schelling ingeleit,

 

En te²⁾ Rotterdam wast een meit, seer schamel, wilt hier op mercken.

1) Hs. gelick.

2) Hs. tee.

3) Hs. seeuen.

2) Hs. tee.

B. heeft de opsomming der personen niet, maar begint onmiddellik met Ronsefael enz.
H. Item hier begint een cluijt van Tielebuijs die wederom herdragen wilde sijn - de personagen sijn dese: Ronsefael een duijpen halff huijlende oft janckende - Tielebuijs, de soon, halff sodt - Vrouw Permants een vroevrouw - Josijntgen de maerte - een oude baghijne B. een slechten boer.
H. Ronsefael eerst.

B. ongeluck. H. Ick heb gehadt alte grooten ongeluck.

H. Mijn wijff Aeltgen och is gestorven binnen X dagen.

B. heb. H. Daerinne hebbe ick.

B. druck. H. mijn - te splijten - van drucke.

B. stuck. H. toch oijt.

H. ging.

B. woud - al mijn dagen - sprong - cruck. H. dat ick - altijt - sprong.

B. bloem. H. leeffden.

B. meende H. meijnden noch te Bamis te leven.

B. vreemt H. vreempt.

H. als icker op dencke mij leden die beven.

B. an. H. lieften.

B. Och twas de schoonste bloem van heel Hollant.
H. bloem in alt Westlant.

B. en H. int.

B. doetet - smert. H. noch so - doetet mijn.

B. Truije - hert.

B. met een lange knicke. H. groetgen.

B. en H. tuwaerts.

B. moet ghij.

B. tdeedt - de doot - soon H. tdeet - de doot - soon.

B. wilden - houwen. H. so jong - wilden hijlicken die arme catijff.

B. daech. H. daech trouwen een wijff.

B. jaer.

B. wou - heel kints waer. H. wou - kints waere.

B. vaer - H. werd.

B. en H. soon. B. soon. H. alleen: Tielebus. B. vaertgen.

B. stil - tamboer. H. Segt sonder tamboere.

H. bedrijdij (1. bedrijfdij). B. leg -loer. H. leg.

B. mandt.

B. En ontbreekt. H toch.

B. mee.

B. vaertgen en moertgen dee.

B. stee. H. in stede.

B. vuijl - sout ghij met een wijff. H. vuijl - sout ghij meteen wijff.

B. drie penning. H. en ontbreekt - daechs een oolicoeck.

1) Deze toneelaanwijzing is in het Hs. onderstreept.

B. geen toneelaanwijzing. H. Hij reekent - met crijt.

B. aen warm wittebroot. H. aen warm wittebroot.

B. vijff sch. - soete melck - versche kasen. H. ende kaese.

B. van enckel room. H. metter room. B. tsijn - vijsevasen - achter ke staet een doorstreping. H. als - vise vaese.

B. thijlijck.

B. nieuwe.

B. seven. H. voort so - voor twaelff schotelen.

B. blanck - de. H. blanck - de.

B. noch vijftalve sch.

B. lange coeck - en ontbreekt.

B. drie sch. aen appelen noten.

B. pruijmkens corssen.

B. suijckercoeckgens die - u.H. suijekerkoeckgens die - uwe.

B. cransgens - backer. H. backer.

B. eijeren suijcker tsamen X sch. H. XII stuijvers.

B. doer H. door.

B. vaertgen. H. ende.

B. worstgens. H. worstgens en botterweggen.

B. biertgen. H. oock ontbreekt.

B. moechdij - dattet. H. moochdij - hooge dattet.

B. ist. H. ist.

B. drie deuts min - ietwaerts H. ijetwaerts.

B. paerts. H. cornelus - paerts.

B. moet ghij - eert (1. eerst) - al heel. H. somma - al geheele.

B. hijlijcken - ten rechten punt. H. ten rechten pinte.

B. munt. H. moch (1. noch) - minte.

H. moochdij.

B. mijn motijff het slot. H. motijven.

B. moet. H. ickt hervrage moete.

B. moertgen - mijn - soet. H. mijn.

B. gaen. H. coste.

H. ick (1. sij) sterff.

H. Dicxmuijden - op de werff.

H. so soudij.

B. tussen 79 en 80a is geschreven: so sijdij een jaer, en weer doorgehaald. H. Te vroech sijn gebooren. B. vaertgen ist. H. ist - voor ist staat in 't hs. een J.

B. dasche. H. spille.

B. meijsgens.

H. vrije.

B. moertgen. H. en ontbreekt.

B. en H. soon.

B. iaer.

B. gebreckt. H. gebeeckt (1. gebreeckt).

B. craij. H. ofte.

B. vaertgen - sonder dilaij. H. sonder dilaije.

B. doerkertelen. H. doorkertelen.

B. en H. Wel ick. B. leggen. H. leggen en spertelen.

B. en H. onmogelijcke.

B. swemmen.

H. Nu sal ick.

H. mijn selven.

B. de luijden - en. H. en.

B. och armen - den goede. H. Wacharmen den.

B. mijn.

B. en H. soon - maecktet niet.

H. terstont ontbr.

B. Een goeden gemackelijcken orebant. H. Terstont eenen dapperen oorbant.

H. Dat ghij er sult met beijde.

B. lang - leggen. H. Wel sal ick - leggen.

B. bed.

B. selfven.

B. wed.

B. ickt - anstucken. H. al gaen.

B. en - H. stooelen (1. stoelen) - en.

B. leggen. H. leggen werpen met dotten.

H. de - after straeten.

B. most. H. onstucken - most.

B. sal. H. wattet.

B. Beij in. H. Beij binnen. B. vroevrou H. alleen V.P.

H. vroutgens.

H. wel ontbr. - vaeren (de v is door een w geschreven).

H. haer kinderkens.

B. volduren.

B. geburen. H. hebt.

H. gebenendijt. (1. gebenedijt)

B. moghen - vroutgens - besuren.

B. de.

H. twordt als dan.

B. lijff. H. lijff - en ontbr.

B. schenckt - deerste. H. deersten.

B. wou.H. woud.

B. in de grote kerck - soudaer. H. bij ontbr.

H. Deze regel ontbr. geheel.

B. vroevrouwen - gewoon. H. vroevrouwen.

B. peijns - soon. H. peijns - mijn.

B. en H. seijden.

B. thijlijcken. H. thijlicken.

H. achter een nogmaals een doorgestreept.

B. clein ickt schat. H. hoe ickt schatte.

B. plat. H. opt.

B. dat. H. Hij slacht onse catte met luttel verstants.

H. hou.

B. en H. vroevrou - stee.

H. princesse van dien princepael.

B. permants. H. Goeden dach, vrou permants.

B. Goeden. H. Jae goeden dach Roncefael.

B. gaetet - staetet - u.H. gaettet - staettet.

B. hijlijcken. H. hijlicken.

B. gaen houwen. H. dese weuwnaers - gaen houwen.

B. en H. soon.

B. doer. H. door.

B. en H. die.

B. gehijlijckt maecken. H. hijlicken.

H. en ontbr - noch niet.

B. en H. verlang bedijen.

H. leckere.

B. met een bruijt. H. dat calff - met een bruijt.

B. gaff. H. gaeff.

B. sou ick hem. H. soud ick hem.

H. tgebodt over eenich termijn.

H. Wel wadt doch.

B. licht - en ontbr. - mocht hem niet. H. licht - en ontbr.

B. Lieve - permants. H. permants - te besten.

B. een. H. Eenen dicken.

B. clap. H. ongesouten.

B. alffscap. H. hoorden ick - van sulcken alffscappen.

B. en H. brengten.

H. ick hem.

H. schodt.

B. meijdt - ick. H. maert - ick.

B. en H. berrije. 186. H. der.

B. en H. sijn - ten.

B. self te beter hijlijck. H. selffs.

B. meijsgens - hem. H. meijsgens.

B. ooch.

B. en H. doen.

B. heb - lang. H. heb -al te lang genaijt.

B. en H. ist.

H. van twee stoopen.

B. boter. H. Mijn - boter - smelten oopen.

B. permants - ernst oft schaern. H. ijet voor mij met goet beleet.

B. eer - gaem. H. Daertoe ben ick gereet.

B. mijn beste vrient. H. waerste.

B. doecklaecken.

H. op morgen.

H. al ontbr.

B. doetet beste. H. doeget beste.

B. beij in. H. Beij binnen. H. Josijntgen.

B. hou - dit. H. hou.

H. Dat hier - met allen so.

B. mijn bevroen. H. vrou.

B. en H. immers.

B. teeten - coecken tegen noen. H. teeten - coocken.

B. dencke - ten saijsoen. H. dencke - nae mijn vermoene.

B. kerckgang - vrouwe. H. vrouwe.

B. spoen.

B. scherven. H. twarmoes - scherven met cort vermaen.

B. mijn vrou. - gaen. H. vrou - gaen.

B. ist. H. is.

B. in stat. H. wadt nieuws sijn gebeurt in de stat.

H. Bednedijste. (1. Benedijste)

B. bedwang. H. ick hem.

B. Wel vrou - toefdij - lang. H. hou vrou - toeffdij - lange.

B. dwarmoes - ten vier. H. d'wermoes - ten viere.

B. heb - chier. H. heb - de.

B. wijn - bier. H. wijn en biere.

B. en H. Vrou.

B. de.

B. en H.: gemeenlijck - en ontbr.

B. goet - gepijntgen. H. goet.

B. Josijntgen. H. tot (1. toe of toch) - Josijntgen.

B. corvijntgen. H. conijntgen (covijntgen?).

In H. staat i.p.v. Maerte: Vrou, vervolgens een radering (J is nog zichtbaar) en dan: permants spreeckt aen den ander. 237 en 238 zijn in margine door een accolade verbonden en daarvoor staat: Nota.

H. seijden.

B. ontstucken. H. sal stucken - al ontbr. - ende.

B. en H. hoorden.

B. en H. dit.

B. werlt. H. Niemant mach hem ter werlt versmeecken.

B. hemel.

B. kemel.

H. dat het.

B. brengen. H. sal hem brengen.

B. henselven.

B. als een viggen is doorgestreept en er boven gezet: ick moetet u seggen. H. als viggen.

B. leggen. H. ligen (1. liggen).

B. slaep - een doorgestreept ‘kent’ wordt gevolgd door bekent. H. slaep.

B. en H. mijn helpen H. ben.

H. sou.

B. Josijntgen. H. axcacx - dede (1. deen).

B. dander. H. dander wilt hierop dincken.

B. om drincken.

H. enden.

H. boerte.

H. wort.

H. En al discreten.

B. beij in - rechts terzijde tussen 270 en 271: pausa. H. beij binnen.

B. vaertgen.

B. wel also rurael. H. also reael.

B. Al riept ghij mosselen.

B. met een vuijst - lang. H. lang.

B. en H. speel. 277. B. en H. veel.

B. Met goe lecker pappen. H. Egoij.

B. achter daer een doorgestreepte n.

H. ter wercken.

B. moechdij. H. moochdij.

B. Vaertgen - leeren. H. geleren.

B. Meent ghij dat - mij selven.

B. ant werck. H. aent werck soude.

B. licht of int zwaer. H. licht. B. Dese. H. Dues (1. dus of dees).

B. onstucken.

B. roect niet - ick - zeele. H. ick.

B. teerste. H. teerste. B. dat is - plateel. H. beste teijle.

B. blanck.

B. werpt - onstucken - tegen mijnen danck. H. werpt - onstucken - tegen mijnen dancke.

B. doer - duijck. H. door.

B. en daer leijt de watercruijck. H. Siet daer is de.

B. worp - boterschuttel - wil. H. die.

B. Och lieve T. soon hout u wat (u) stil. H. soon - toch.

B. Neen ick - te veinster. 301. H. off.

B. te veinster.

B. Desgelijcx. H. Diesgelijck - hoorde.

B. u doen herdragen.

B. werpet - te veinsteren vut.

B. getuut.

B. en H.: Ick wil.

B. en H. gaen - mijn.

B. permants - vroevrou.H. permants - vroevrouwe.

B. op goeder trou.H. goeijen.

B. also vrindelijck. H. vrindelijck.

B. haer.

B. souwer - geen. H. geen. In B. aan 't begin v/d regel dus doorgestreept.

B. een.

B. moechdy.

B. rues.

B. doer - nues. H. door - sult ghij.

B. mijn - mijn nues. H. mijn - mijn neus.

B. in. H. Gans longeren - inne // slech.

B. permants - vrindin. H. permants - vrindinne // ech.

B. Ist - duer. H. Ist - de.

B. wie - vuer.

B. hou.H. ou.

H. Ick sie.

B. en H. helpen.

B. ghij dan - mijn(e) of mijnen (afgekort). H. mijne.

B. mijn.

B. en H. de.

B. en H.: Josijntgen.

B. de - sulcken. H. de.

B. Wel sal ick nu dan H. ou.

H. eest (1. eerst). B. soon hout.

B. manieren - wed. H. manieren.

B. hijlijcken. H. hijlicken. B. tkinderbed.

B. sout ghij - een cloot. H. een.

B. en H. sprinckt. B groot.

B. doetet beste. H. goeder - ende doet het beste. H. Inne in margine ontbr. en staat in B. rechts.

B. te.

B. allebeij - eerst eens.

B. en H. int.

B. nu wilt. H. Wilt u (1. nu).

B. en H. een clater.

B. en H. snater.

B. of.

B. en H.: seg.

B. geen. H. hier ons.

H. goetduncken.

B. scheijbier.

B. soo ontbr. - alte.

H. seg hout u rust.

B. sou - schaden. H. sou.

B. ruijck - vladen. H. ruijcke.

B. Om die te eten heb ick groten. H. te eeten grooten.

B. een - nues.

B. werlt - brengen. H. brengen. - B. en H. soo ontbr.

B. die ontbreekt.

B. Ist - of - tsijn. H. Ist.

B. den kanne met wijn. H. den.

B. sou seer fijn.

B. den mallen loeten. H. neer.

B. so moegen. H. mogen.

B. moertgen - ist. H. ist. H. Nu wanneer - memmeken.

B. crijch - doer. H. crijch - door.

B. wat mach den geck vragen.

B. ist. H. ist.

H. Gelooft dan bevaert onse lieve vrou van poper // donck.

B. en H. geen.

B. en H. hooft.

B. berrijen. H. Her, her - van berrije.

H. en ontbr.

B. Moertgen moertgen - ist. H. ist.

B. gebaer.

B. recht. - waer. H. bijcans ontbr.

B. lust. B. en H.: Wacharmen tdoet.

B. een H. Eenen lammen hant oft. - crepelen.

B. beij. H. beijde.

B. mijn. H. onstaelijck. (1. onstaetelijck).

H. gaen ontbr.

B. memmen. H. lieve - sal liever gaen.

B. en H. wiltet.

B. en H. seg. B. Wat nu te rade. H. ten.

B. confoort.

B. de bagijnenpoort.

B. soort.

B. dattet - vondeling. H. dat het - vondeling.

H. huijsselijck.

B. derwaert. H. derwaerts. H. beter.

B. Josijntgen - neer - de berrij. H. Josijnkens sedt neer.

H. De.

B. en H.: thuijswaert.

B. beij in en: pausa.

H. dwaerde.

H. sou.

B. mijn - gehijlickt.

B. een jonge soon - had. H. een jongen soon - had.

B. tachten. H. te achten.

B. en H. Ist..

B. hert.

B. scarp snijdent swaert. H. swaert.

B. vervaert. H. Benedijst - vervaert.

B. een - in.

B. mijn gewin.

B. goods. H. spreeckt sijdij van Godt.

B. en ontbreekt. - r. 434b ook naast T. geschr. en toen door gestr. H. bent.

B. kent ghij - dochter. H dochter.

B. sochter. H des - sochter.

B. werlt.

B. mijn. H. Ock. H. Oock en heb ick u oijt gesien.

B. sou.

H. memmekens.

B. en H. coomdij.

H. te vroech was.

B. soon.

H. nau eenen tant.

B. sou - sodra (hier achter een doorgestr. eij). H. sou - so geraije.

B. sou - vla. H. sou - laestent - valaije.

H. wou mij niet.

B. sou.

B. en H. toch.

H. tmaechschap - ontleggen.

H. tijttel.

H. tcappitel.

B. moegen - antijgen. H. moghen.

B. onschuldich - clap. H. onschuldich.

B. de pap. H. de.

B. Lieve - soon - bescaempt. H. soon - beschaempt.

B. Als ghij hijlijckt mach ickt beleven. H. gehout sijt - ick.

B. hijlijcksgoet - een ontbr.

B. deecken en.

B. Twe sack - tot u gerieff. H. nae mij doot tot u gerieff.

B. een goeden besegelden brieff.

H. gelden. 473 H. off.

B. aen u sij. H. liever gaen tellen.

B. brieff. H. met die.

B. gebomt.

B. Toneelaanw. ontbr.

B. en H. bewaert.

H. neen ick segt.

B. ou - soon. H. hou - soon T.

B. waer - eijsch. H. waer - naer.

B. vleijsch. H. Heijda heda staet nu op - gemint.

B. ist. H. de roo boter om coopt - gegenen (1. gegeven).

B. mijn. H. herdoegen (1. herdroegen) - dese.

B. slaep - confoort.

B. leggen voer de bagijnenpoort. H. leggen - de.

B. worde. H. worden.

B. stemmen. H. luijden.

H. in huijs.

B. seijde - lieve soon. H. soon.

B. letsel.

B. vutsetsel.

B. brief - wel. H. met de brieven - waij.

B. derft.

B. om te houwen.

B. en H. meijsgens.

B. van vrije stucken doorgestr. en een andere hand heeft er onder geschr.: met harten blij. H. vrije.

H. desulcken.

B. en H. De.

B. comanscap. H. coopmanschap.

B. vercregen. H. wordt.

B. Int swerlts. B. Heeft een heel ander slot: zie verder.

H. Couragieuse.

H. uwen. 522 H. reijne.
H. onderschrift: Finis lang in dicht 601 regulen - per Willem alias Vranck prijst luttel bedwanck compositij a^o 1541 - phreum invenit Jan van den Bome alias Houwers Lelie quondam in Diest - ghespeelt op de feeste der rhetrosijnen tot Dieste a^o 1541 tot wellecomme den 1 Augusto als wesende daechs nae dincompste der rhetrosijnen - Par Trou moet Blijcken.