Ik ben een echt genie. De briefwisseling van Max de Jong en Hans van Straten 1942-1951

Leiden, 22 Nov. 1946

Beste Max,

Een van de mooiste woorden die ik de laatste tijd gehoord heb is “boemerang-manuscript”. Dat is een manuscript dat van alle uitgevers terugkomt. Ik heb het uit het boekje “Honderd dwaasheden” van Carmiggelt, dat maar 1.30 kost en dat je dus moet kopen, al is het alleen maar om te weten hoe superieure journalistiek eruit ziet. À propos, wanneer komt je essay-bundel uit?

Om van het gedonder af te zijn sluit ik hierbij een artikel in van Rodenko. Lees het en merk op dat je nog wel iets van hem kunt leren wat betreft Luciditeit! Vorming! Belezenheid! Bovendien kun je eruit leren dat de erfzonde weer happy-few is. Je snapt toch wel dat Paul zijn beste werk voor ons bewaart en het uitschot naar Criterium stuurt? Als hij in 't Frans schreef zou hij op 't ogenblik de gevierde auteur van ‘Les Temps Modernes’ zijn (Sartre's blad). Leuk mopje: Simone de Beauvoir, die volgende week in Den Haag komt, wordt in Frankrijk “La grande Sartreuse”¹ genoemd. Weet je dat Gide aan een toneel-adaptatie van ‘Der Prozess’ bezig is? Met dezelfde vent die nu zijn Hamlet-vertaling speelt.

Is de opheffing van Het Woord een feit of is dit weer een van die fluistercampagne's van Kees Lekkerkerker?

Nieuws van Van der Kooy: hij is bij zijn ouders terug en studeert nu voor priester. Weet je dat Aimé een broer heeft die Eerste-kamerlid is? Van de CPN, daar kun je carrière maken, schijnt.

Wat je aphorismen betreft, “Aphorismen” is een veel te zoetsappige titel. Laten we het ‘Amsterdamse Notities’ noemen. Aan de formulering hapert nog wel het een en ander, ik zal ze wel arrangeren en je de nieuwe versie toesturen.

Stuur het eerste hoofdstuk van je “De Kunst van het Lezen” maar eens. “Het is ongemeen amusant om allerlei typen met de op hen zelf van toepassing zijnde termen te zien opereren. Niets is onthullender dan iemand die de

1 [toevoeging van MdJ] de Paris

[p. 32]

kunst van het lezen kennelijk nog niet onder de knie heeft, te zien werken met de term ‘belezenheid’.” Het laatste half jaar heb ik naar schatting een dikke dertig boeken verorberd, en jij moet, net als toen, nog aan de Faux- Monnayeurs beginnen. In dit opzicht ben je zelfs de mindere van Morriën en Vermeulen. Lezen is belangrijker dan schrijven, heb je gezegd, en inderdaad: je kunt eraan toevoegen dat het lezen van romans beter is dan het lezen van gedichten.

Ik ben nog eens gaan neuzen in de brieven die ik in de loop der tijden zoal van je heb ontvangen, op zoek naar aphorismen. In een brief van Aug. '43 lees ik: “Mussolini is opgesodemieterd, de krant gaat opmerkelijkerwijs het verst in smakelijke verhalen van hóe het fascisme geliquideerd wordt. Het lijkt me een van die zetten waarbij ieder op zijn manier denkt dat hij de slimste is: Hitler, Mussolini, Italië, Engeland! Voorts te ingrijpend en gecompliceerd in zijn strekking om één twee drie te realiseren. Ten derde zitten er waarschijnlijk hoogst delicate onderhandelingen voor Engeland aan vast, en zijn ze dáárom gereserveerd. Het eerstvolgende wat nu aan de orde komt, lijkt me te zullen zijn een kentering in het Balkan-blok... ” Heus, het stáát er! Origineel ter inzage. Het Balkan-blok, dat pas een jaar later kenterde, en niet onder Engelse, maar onder Russische druk... Uit dezelfde brief: “Mijn voorspellingen onderscheiden zich dáárin van die van anderen dat ze beter uitkomen.”

Leuke sport, dat brieven bewaren. Juni '45: “... de Uitg. Mij. De Bezige Bij, die coöperatief gaat werken en een grote toekomst tegemoet gaat...”

Hoe staat het eigenlijk met je Leviathan-vertaling? Ik herinner me dat ik zoiets wél kan, en het desgewenst van je overneem. Ingesloten komt je voetreis terug, ik raad je aan het eens bij het Cultureel Kompas van Vrij Nederland te proberen, daar komen ze copy te kort, vraag Bert Voeten maar. Als je dood bent zal ik je verzamelde brieven verzorgen. Daarmee kun je roem oogsten, want behoorlijke brieven-collecties in 't Nederlands zijn er niet (Du Perron mag nog niet uitgegeven worden), na die van Multatuli. Verzoek dus aan al je vrienden even of ze al je brieven vooral goed willen bewaren!

Solong,

[door MdJ eronder geschreven] Hans v. Straten