Ik ben een echt genie. De briefwisseling van Max de Jong en Hans van Straten 1942-1951

[p. 26]

Leiden, 7 Sept. '46

Beste Max,

Rodenko is een van de knapste koppen die in Nederland rondlopen, zonder twijfel mijn grootste ontdekking van de laatste tijd. Zelfs Morriën schijnt dat te zien. Hij is niet alleen literair, maar ook philosophisch grondig onderlegd. Misschien zegt het je iets dat bij het bombardement op Den Haag in Maart '45 zijn bibiotheek van 8000 delen, die hij geheel alleen had aangelegd, verloren ging. Hij heeft 24 novellen geschreven, de een al beter dan de andere; precies zo'n geval als met Lehmann, de halve wereld-literatuur is hierin getroefd, van Kafka tot Saroyan, van Faulkner tot Julien Green.

Al die psycho-technische bureaux zijn maar larie, ik heb mijn eigen test, die ik je hier ter controle laat volgen. Ik had hem in twee minuten, mét hardop denken, Rodenko in anderhalf zónder, Vermeulen liep er een dag mee rond en wist het toen nog niet. Gegeven acht gouden tientjes, wo. een valse, herkenbaar door het lichter gewicht, verder een eenvoudig balansje. Gevraagd wordt met twee keer wegen uit te maken welke de valse was. Schrijf me je ervaring maar eens.

Rodenko stottert inderdaad, maar toch heeft hij het klaargespeeld in Den Haag een lezing van een uur te houden over het surrealisme. Hij was net een poppetje dat ze opgedraaid hadden, twee of drie keer haperde hij even. Die lezing komt intussen in de Vrije Bladen. Verder is hij de broer van Olga Rodenko, een prachtige Russisch meisje dat de hele dag op een wit berenvel in het haardvuur ligt te staren en leuke Kafkakiaanse novellen schrijft (zie Ad Interim, Mei geloof ik). Inderdaad had ik hem gevraagd Evenhuis om werk te vragen; wij waren het er over eens dat dat artikel over de Katharen, in De Gids, een knap stuk werk was, voortreffelijk van stijl en zo.¹

Columbus wordt werkelijk stront en stront goed, ik heb er geen ander woorden voor. Staken de Vrije Bladen van wal onder motto creativiteit, Forum onder de persoonlijkheid, òns slagwoord zal zijn de existentiële hartstocht, de felheid waarmee de auteur als totale persoonlijkheid achter zijn werk staat en de problemen van zijn tijd te lijf gaat. Het is nèt die nuance die Du Perron en Ter Braak gunstig van Vestdijk onderscheidt. Dresden (een geleerd man, maar volslagen een compilator) en Morriën ontbreekt het ten enenmale, Rodenko en Sierksma en ik en jij bezitten het in hoge mate. Ook voor dichters gaat het op: Holst en Bloem wel en Nijhoff niet, Marsman en Slauerhoff wel en Engelman niet, Achterberg en Lehmann wel en Aafjes en Schuur niet, Den Tex en Pieters wel en Deak en Voeten niet. Alle langgekoesterde maar diep weggestopte gevoelens van wantrouw zien zich plotseling op even verrassende als onweerlegbare wijze bevestigd. Voeten is volkomen een leeghoofd, en een vent waar niets in zit, daar komt ook niets uit (axioma van mij).

1 Door MdJ in de marge aangestreept.

[p. 27]

Je schrijft over fenomenale financiële vooruitzichten, zo, dus je hebt je schrijversloopbaan eraan gegeven. Jammer, het is nooit zo leuk om râté te zijn! Maschmeijer moge achterlijk zijn, hij heeft jou toch maar verteld wie Gide en Valéry Larbaud waren. Je aphorismen betreffende Morriën en Hermans zijn inmiddels in roulatie gebracht, met wisselend succes.

Ter kennismaking met Rodenko stuur ik je ingesloten een paar van zijn aphorismen (overigens met de linkerhand geschreven)², ter dito met Sierksma zijn critiek op het Atrium³ (had ik wel graag terug). Sierksma doet ook met ons mee; de fusie Podium-Columbus is echter nog een jaar uitgesteld.

Groeten aan Evenhuis,

je

Hans

2 [onder de brief heeft MdJ geschreven] Rodenko stottert en is links: dan is hij epileptisch.

3 ‘In het Atrium der Vestalinnen’ van Bertus Aafjes, uitgegeven in 1946.