Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman

LV

Werkelijk, lezer, dat is nou niet om kwaad van de officieren te spreken, want ze zijn in de lijst van de legerorganisatie een nog noodzakelijker kwaad, dan het leger zelf in de lijst van onze kwalijk riekende samenleving - maar het is waarachtig waar, ze zijn beklagenswaardig! Ik herhaal me zelf door deze uitspraak, maar wat wil je: ‘de geschiedenis herhaalt zich’ en in zekere zin ben ik ook een stukje ‘geschiedenis’...

Ik ben wel eens persoonlijk verongelijkt door een officier en daar ben ik toen nog al erg over uitgevaren, maar nu, daar, ik vergeef hem alles! Ik omhul hem met de wijde mantel van mijn medelijden. Ik kan niet meer boos zijn op deze rampzaligheid, ik huil haast van aandoening, ik vind het onbeschrijflijk zielig.

Die mensen zijn net hardlopers van een wel ongelukkige soort en hun wedloop is met duivelse kwellingen tienduizendvoudig vergruwelijkt. Ze lopen als gekken van paaltje tot paaltje. En telkens als ze een paaltje bereikt hebben, mogen ze een sterretje meer op hun kraag dragen. Maar die paaltjes, dat zijn geen gewone paaltjes, o nee! Dat zijn paaltjes met demonische eigenschappen! Ze leven een eigen leven en ze bewegen zich naar eigen hels welbehagen. De hardloper rent er op aan. Maar zijn ijver is niet voldoende doorzoden van deemoed, bijvoorbeeld. En het ellendige paaltje doet ernstig, gaat in eens een reusachtig eind terug en de zwetende, puffende hardloper is er verder af dan ooit. Echter mag hij zich niet ontmoedigd tonen. Dapper moet hij doorrennen en met vleiende blikken streelt hij uit de verte het treiterende paaltje, murmelt een litanie van het heilige paaltje, zingt de lofzang van het onvergelijkelijke paaltje. Bijna heeft-ie 't bereikt. Hij strekt z'n handen uit om het te grijpen... Even doet hij een misstap, valt... springt op... weg is het paaltje... ver weg staat het naar hem te grijnzen: ‘Kom dan, stakker, kom dan... harder... harder nog!

En zo krijgt de renner een afschuwelijke angst voor de vreselijke paaltjes. Hij is radeloos van angst voor de onbarmhartige paaltjes, die maar teruggaan, die maar wijken bij z'n minste fout. Het paaltje lijkt een gedachtelezer! Als de arme hardloper onvriendelijk over het paaltje denkt, is het laaghartig genoeg om zich weer naar achter te verplaatsen. En het afgrijselijke, dat is het aantal van de paaltjes: er komt nooit een eind aan. Altijd doemt in de verte

[p. 420]

weer een nieuw paaltje op. En altijd vangt de worsteling van de ontzettend afmattende wedloop opnieuw aan.

Het is hartverscheurend! Het is onmenselijk van hersenschimmigheid bovendien. Want het nieuwe sterretje heeft slechts waarde zolang de rampzalige het niet bezit. Als hij het heeft, richten al z'n wensen en verlangens zich op het volgende sterretje dat ginds op een eindeloos ver verwijderd, liederlijk grijnzend paaltje staat te glinsteren.

Niets ter wereld haalt in belangrijkheid bij de wedloop. Daaraan is alle leven, alle voelen, alle streven ondergeschikt. Je hart breekt, als je mensen van in de veertig, in de vijftig tegen het nieuwe paaltje ziet glimlachen, ziet smachten en vleien als een jeugdig minnaar tegen z'n eerste vlam! En dan ineens het kontrast, als ze een ogenblik omzien! De grimmigheid, de hardheid, de stugheid naar de minder begenadigden, die nog op hol zijn naar het vorige paaltje. De wellust ook, waarmee ze een mededinger onder 't voorbijlopen beentje lichten. De kinderachtigheid.

Nee, dan ben ik nog liever een doodgewone landstormer van negentien acht ... al is dat ook niet bijzonder amusant.