Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman

IV

Het dagboek van een soldaat moet noodzakelijk iedere dag weer beginnen met de vaststelling van de mate, waarin op deze dag ‘de lijn getrokken’ is. Alles in dienst is er geloof ik op ingericht om de lijn te trekken, om de kostbare tijd op de minst on-amusante manier dood te slaan. Je bent in dienst. Je hebt het niet gewild. Instinktief voel je al de tijd, die je er in doorbrengt als verloren. En naar die idee richt je al je handelingen in. Tijd, die toch verloren is, moet je zo pleizierig mogelijk zien door te komen. Daarom trekt de soldaat, de korporaal, de sergeant, de hele bliksemse boel, de lijn.

Buiten dienst zou dat stuitend zijn van domheid en weerzinwekkende vadsigheid. In dienst verandert dat. Een lijntrekker is een psychologisch verschijnsel van grote betekenis. Het demonstreert de fatale, grondeloze stupiditeit van de moderne legerdwang. En het systeem zou er aan kunnen te gronde gaan als aan een lelijke, besmettelijke ziekte.

Je moet niet denken, dat de militaire lijntrekker een lamzalig, vadsig wezen is. Integendeel, Hij trekt de lijn energiek en geestdriftig, deskundig en joviaal, met inspanning van z'n beste krachten en instinkten; hij verbergt z'n bedrijf niet: hij komt er voor uit, hij voelt het onwillekeurig als een verdienstelijk werk, hij beroemt er zich op als op een nuttige en prettige bezigheid, waarvan niemand het nodige en zedelijk-werkende zal durven ontkennen: ‘Wat heb ik vandaag reusachtig de lijn getrokken! Geen poot uitgestoken, de hele dag op m'n wolletje liggen lanterfanten, man, fijn!’ En z'n hele gezicht lacht, straalt van voldoening. En hij heeft gelijk.

Een luitenant. Och, och, wat een stakker is zó'n man! Die trekt de lijn niet,

[p. 353]

helaas, en bewijst daarmee z'n grenzenloze minderwaardigheid. Een luitenant heeft de pretentie een ontwikkeld man te zijn, een intellektueel. En de godganse lieve lange dag loopt hij over het terrein, zet een voet recht van een stijve stumper die niet mee kan, laat een gelid ‘rechts... richten’, doet strenge vragen en, soms, akelig on-menskundige bedreigingen. Maar nooit doet hij iets, waaruit blijkt, dat hij ook leeft, net als ieder mens met een normaal gevoels- en gedachtenleven. Hij is maar een marionet, die op zijn beurt ook weer aan touwtjes trekt, miezerige, nare touwtjes, en hij is toch zelf ook maar een trekpoppetje, en wordt door de hand van een nog hogere marionet bewogen. Een stumper, hoor. 'k Heb erg met 'm te doen.

Nee, de enige mens in dienst, de enige werkelijk en origineel levende mens - dat is de lijntrekker.