Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Deel 4: De zeventiende eeuw (2)

[p. V]

Voorrede.

Ik heb in 't streven naar waarheid het soms gewaagd te laken, waar sleur of nationale ijdelheid eene loftuiting tot gewoonte had gemaakt. Ik heb getracht mijn oordeel op regels te bouwen, ten einde aan het verleden eene vingerwijzing voor de toekomst te ontlokken. Ik laat ter verklaring en verdediging mijner wijze van doen twee vreemden voor mij spreken.

In de eerste plaats Ahnfelt, in zijn Leven van Elias Sehlstedt, voor het vijfde deel van diens Samlade Sånger och Visor:

‘Vi hafva inom vår literatur många berömda, många klassiska namn, om hvilkas odödliga värde och förtjenst det skulle kunna synas som ett majestätsbrott att ett ögonblick tvifla. Och likväl, när det kommer till denna obevekliga kritik, som skiljer mellan guld och förgyld koppar, mellan lefvande blommor, uppspirade ur naturens varma och innersta sköte, och eftergjorda vaxblommor, då frågar ironikern: hur mycket håller profvet af allt detta?’

Voorts A.W. Ambros, Geschichte der Musik, IV, 407:

‘So sicher es auch heissen muss, dass bisher noch keine ‘Theorie der schönen Künste’ auch wirklich ‘schöne Künste’ hervorzuruyfen vermocht hat, eine so wichtige Stelle nehmen gleichwol die Theoretiker in der Geschichte der Kunst ein. Das wirkliche Kunstgesetz geht, wie das Kunstwerk selbst,

[p. VI]

letzterem immanent, immer nur aus dem Geiste des schaffenden Künstlers hervor; der Theoretiker mag sich auch wohl in abstrakte Speculationen..... vertiefen - den Künstlern und dem Verständniss ihrer Schöpfungen nützt er am meisten, wenn er den Kunstwerken die Kunstgezetze abfragt, wenn er, nach des Dichters Wort, ‘suchet den ruhenden Pol in der Erscheinungen Flucht’ - und aus der Mannigfaltigkeit der ihm in Menge entgegentretenden Kunstwerke das eine Gesetz aufzuspüren trachtet, welches gemeinsam ihnen zu Grunde liegt. - Hat er es gefunden, dann ist sein Fund jedenfalls ein sehr werthvoller. Dann mag auch die Künstlerschaft, insbesondere die heranblühende neue Generation an ihn herantreten, Belehrung suchen und finden - und zwar eine Belehrung, welche jetzt hinwiederum dem eigentlichen Kunstschaffen zum Nutzen gedeiht.’

Ik meen hiermede te kunnen volstaan; en druk slechts nog de hoop uit, geen onbruikbaar werk te hebben geleverd.

den haag, 15 Februari 1882.

JONCKBLOET.