|
| |
Hier na volghen die namen van veelderley Sieckten, met die oorsaecken, ende kennisse van dien.
CHephalagia, beteekent hooft-pijn ofte hooft-sweere. Ende dees comt van een vervuylde Maghe of quade dompen int hoofdt, of van onghetemperde hitten of coude, of van te veel bloets, of windicheyt der geesten.
Hemicranea Is een sware hoofdt-pijn, wesende alleen aende rechter oft slincker sijde des hoofts, welck men noemt schelu hooft-sweer.
Vertigo Is een duyselinge int hooft, soo dat alle dinck schijnt omme te draeyen, welc comt dicwils van verhittent dun bloet, waer af die Vapueren int hooft om draeyen als vlammen, soo dat een mensche dunckt buyten om te draeyen. Dat gheschiet binnen inde Herssenen.
Phrenitis Is een rasende coortse inde Herssenen | |
| |
of een heete sweeringhe, comende van overvloedich bloet, dat inde Herssenen ontsteken ende verhittent is.
Letargia Is een passie contrarie zijnde Phrenesie, ende is een crachtighe slapinghe, comende van coude ende vochtige Herssenen, bysonder inde memorie.
Congelatio is een bevriesinghe ofte verstijvinge des verstants, ende maect een mensche sonder verstandt, in sulcken schijne sitteude of staende of liggende, als hem de sieckte bevanght, ende comt van coude drooghe Herssenen.
Apoplexia oft Popelsije, is een passie der Herssenen, die dat verstant ende sinnen met het ghevoelen benemen door verstoptheyt ende loopinge van Caterren. Die haren oorspronc hebben van coude grove fluymen. En dit ghebreck crijgen meest oude lieden die traech sijn ende gulsige dronckaerts die veel slapen.
Paralisis Is een beroertenisse waer door een mensche lam wordt aen d'eene zijde van sijn lichaem, welcke siecte eerst sijn oorspronc heeft wt het merrich van het rugghe-been comende, van ongetemperde coude ende vochticheyt ende loopinge van humeuren, die verstoptheyt maken inde Senuwen of Arterien, waer door den levent-makende geesten heur doorganck ende werckinghe belet worden.
Incubus Is een passie van sware droomen als een mensche meent dat hy vande nacht merry versmoort wordt, maer ten is niet anders dan swaer ende swert melancolich bloedt daer die boose veel onder werckt.
Epilepsia Beteeckent die vallende sieckte, oft een Evel comende van eenige fenijnige dompen ende walmten opstijghende int breyn. Die oorspronck hebben van groote vochticheyt ende fluymen, waer van die Patient ter neer valt ende begint te schuym- | |
| |
becken aenden mondt ende is van hem selven.
Catarrus Is een druypinghe vande herssenen, comende somtijts van coude of van groote hitten, somtijts van overvloedicheydt van eten ende drincken, ende hier tegen is goet het laten vande hooft-ader.
Spasmus Is een spanninghe der senuwen als die teghens haer behoorlijcke nature ende ghewoonte getrocken worden, ende comt meest van overvloedicheydt van spijs ende dranck, of van ledicheydt, als een mensche gheen exercitie heeft daer hy hem by verwermen mach, of oock van veelheydt van fluymen.
Melancolia, ofte Swaermoedicheydt, dees comt vande Galle als daer veel quade ende sware aertachtighe voechticheden in zijn of vande Milte bedorven is, waer af quade opstijginghe geschien int breyn; oft comt ooc van al te groote becommernisse ende quellagie. die met dese passie ghequelt zijn die zijn vael van aensicht, treurich van wesen, cleyn van polse, ende stilswijghende ende bevreest.
Insania seu Mania Beteeckent een dulle sieckte, welcke passie comt wt die geelheyt vander Galle, die boven maten door hitten verbrandt zijnde, verandert in swerte materie ende van beneden opstijgende tot het breyn ofte Herssenen, maeckt ontsinnicheyt of rasernije, ende van dese sieckte sijn meest onderwarich ionghe lieden.
Catarasta seu suffusio Is een ghebreck inde oogen als daer eenighe donckerheydt voor comt van een vlisken, waer door de ooghe duyster wort, 'twelck comt van eenighe dicke humeuren die int gesichte verstijft zijn, soo dat een mensche daer door blint of qualijck siende wort.
Ophtalmia Is een groote pijne inde ooghen, 't welck comt van vollijvicheyt ende overvloedicheyt van bloede, waer af die ooghen seer root worden ende overvloeyen van tranen. | |
| |
Graviter audientes Beteeckent hert-hoorentheyt alst ghehoor ghecrenckt is door vercoutheyt ende dicke humeuren die int breyn vergadert zijn, oft comt van eenighe vervuylicheyt, die op-stijght nae 't ghehoor toe, of comt van eenighe catarren.
Haemoragia Beteeckent bloeden wt den neuse, 'twelck die natuere wt-drijft, overmidts groote overvloedicheyt des bloets, waer door altemet die bloet-aderkens borsten, ende maeckt den neuse seer bloeyende.
Anguina Beteeckent een seere kele als een mensche heesch spreeckt, en die comt van verhittentheyt des bloets, waer af die ooghen roodt sijn, ende het aensicht ende den hals is mede root.
'Tussis Beteeckent den hoeste, 'twelc is een crachtighe wtblasinge der naturen, die hem selven soect te helpen, om alsoo te ruymen ende te suyveren die verstoptheyt van fluymen, die inde pijpen der Longhen verborghen sijn.
Asthma Is swaricheyt om te asemen sonder geluyt ofte een aemborsticheydt, comende meest van grove slijmerachtige fluymen die inde arterien der Longhen door de groote slijmericheydt blijven hanghen.
Pleuritis Is een sweyringhe by die corte ribbe, ende maeckt onlijdelijcke pijne ende stekinghe, als oft met een priem gheschiede, ende comt aen met cortheyt van asem, met hoeste ende met een heete koortse.
Sputum Sanguinis Is bloet overgeven, 't welck meest comt van volheyt des bloets, soo dat eenige aderen borsten van veelheyt des bloets, 't welc comt van gulsich eten ende drincken. Of het comt oock datter yet int lijf ghebroken of gheborsten is.
Cardiaca vel Palpitatio cordis Is een bevinghe ende cloppinge des herten, comende van eenige op-stijgende vapeuren of walmten, die haer oorspronc | |
| |
hebben van toornicheyt, overvloedich brassen, spijse die wint aenbrenght, oft datmen arbeyt doet boven sijn machte. En dese sieckte voeltmen alsmen een handt op 't herte leyt, soo ghevoeltmen bevinge ende cloppinghe.
Syncope Is een haestige hertsvange of swijminghe comende van te veel wakens, gramschappe, droefheyt, groote sorghe, sware vrees, pijne, hongher, ende arbeyden boven sijn macht.
Cholera Is een onmatighe onsteltenisse des Maeghs ende des buycks, comende van onlijdelijcke pijn ende stekinghe. Soo dat een mensche gedwonghen wort over te gheven, 't welck comt van overvloedicheyt des Gals.
Singultus Is de nicke, die by poosen den mensche opbreeckt, ende dees comt van te veel vervoltheyt ende overvloedige vochticheyt des Maeghs.
Cardialgia sive dolor stomachi Is een pijne ofte onsteltenisse des Maeghs comende van eenige fenijnige vochticheydt die het sweet doet wtbreken, ende 't herte benaut maeckt ende oock swijminghe aenbrenght met een stercke coortse.
Ventriculi cruditas Is een rauwicheyt oft onverteerentheyt des Maeghs, als een mensche geen appetijt en heeft om eten, ende comt dickwils van inwendighe dicke fluymen of vande Galle oft van onghetemperde humeuren, aenbrengende walginghe, rispinge, brakinghe, alsmen die Maghe altemet overladende is.
Oppilatio hepatis Dat is verstoptheydt des Levers, comende van dicke traghe humeuren, die hen verborghen houden inde dunne aderkens des Levers, waer wt veel sieckten comen inden mensche. Die hier ghebreck af hebben crijghen groote pijn terstont na den eten.
Hepatis debilitas Dat is een cranckheyt des Levers, comende van ongetempertheyt des Levers, | |
| |
die het bloedt waterich maeckt ende de coleure des aensichts groen ende bleeck maeckt.
Splenis tumor Is swellinghe vande Milte, die welcke inder slincker zijde seer wijdt wt wast, door welcke passie een mensche can qualijck sijn werck doen, en is dorstich, aemborstich, inde mont is veel speecksel, die buyck staet stijf ghespannen van winden, die mondt rieckt qualijck, die kiesen worden hol, 't aensichte crijght swerte plecken, ende dese passie comt van melancholich bloet, 't welc inde aderen des Milts verborghen leydt, ende dees lieden zijn dickwils toornich.
Icteritia Geelsuchte comt van overvloedicheyt des Gals, waer af het wit der oogen, het aensichte, die urine ende camer ganck geel worden, die appetijt vergaet, die dorst wast aen, die mondt wordt bitter, 't hooft heeft pijne, die leden sijn slappe.
Vermium inescatio Vanden wormen teeckenen hier af sijn jeuckinghe inde eynde ende inde neusgaten, sy beven, sy sweeten, walghen, hoesten ende gheven over ofte braken, sy sijn vael int aensicht, ende zijn couwelijck, sy roepen inde slape, knerssen op de tanden, sy zijn hongherich ende dorstich, wijt van ooghen, sy hebben altemet een stijve buycke ende hebben den buyck-loope, hier af sijn meest onderwarich kinderen die veel oefts eten.
Dysenteria. Het root melisoen ende den buyck-loope comen van scherpe, bijtende, stinckende humeuren, ghegroeyt inde dermen, comt oock van onverteertheydt inde Maghe ende van bedorven spijsen, waer af comt pijne, ende stekinge int ingewant ende versweeringe, waer af sy lossen, etterighe ende bloedighe materie ende oock schielinghe der dermen.
Colicompas Is een wint ghesloten inde dermen ghenaemt colon. Ende dese pijne is soo scherp als ofse met een priem gesteken worden, ende hout ooc | |
| |
gheen blijvende stede, maer verschiet van de eene stede tot de ander, want het zijn besloten winden.
Hydrops Is watersucht, welck comt van een quade Lever die vercout is met die aderen des Levers, ende die watersuchtighe lieden zijn meestendeel coortsich ende dorstich.
Calculus Is den Steen die inde Nieren ofte Blaese groeyet, waer af sy groote pijn crijghen die niet en verschiet, maer die pijn hout stede. Sy hebben walginge van haer spijse, sy rispen ende hebben groote steeckten in haer lendens, bysonder als sy bucken sullen.
Hemerroides Is aembey of den Speen, 'twelck comt van overvloedicheyt van bloet, dat die nature selfs wtdrijft, ende soo hem selven helpt om wt te drijven het swaermoedich bloet, ende dat is seer goet alst niet te langh en duert.
Mensium superfluus Fluxus Comt van dun verhittent bloede.
Mensium suppressio Comt van dick slijmerigh bloet die de aderen verstoppen.
Praefocatio vteris Comt van een quade opstijginghe wt quaet woelent bloet.
Arthritis Ist Flerecijn, is een slapheyt der Senuwen comende van overvloedighe ende fluymachtige vochticheyt ende ledicheyt ende veel wijns ende costelijcke drancken te drincken.
Lues venerea Sijn die Pocken. Die welcke van onsuyverheyt pleghen haren oorspronck te nemen.
Pestis Beteeckent die Peste. En dees comt principalijc van een vierige bedorven luchte. oock van vuyle stanc van morassen, goten onbegraven krenghen, doode Walvisschen ende dierghelijcke vuylicheyt pleech de peste af te groeyen.
Febris Beteeckent die coortse, 'twelck is een onnatuerlijcke hitten, ende daer zijn veelderhande coortsen. | |
| |
Febris continua Een ghedurighe koortse comt van vuyle dicke fluymen.
Febris quotidiana Is die daghelijcxse koortse. Die welcke aen-comt met schudden en beven ende met huyveringhe.
Febris Tertiana Is de derden-daeghse koortse: ende dees comt van cholera die vervuylt ende ghecorrompeert is.
Febris Quartana Is die vierden daeghse koortse: ende dees zijn twee dagen vry, maer dees is langdurich ende seer vast houdende.
Febris Erica Is een wtdroogende ende eeringhachtige koortse.
Febris Pestilentialis Is een Pest-koortse: en dees die comt van een bedorven luchte.
Fastidium Een walginghe ofte qualijckheydt, en comt van een coude vervuylde Maghe ende overvloedighen dranck.
Impetigo Scheurfte ofte onreynicheyt, comende van grove humeuren.
Faetor oris is een stancke des mondts, comende van vervuyltheyt des monts. Ofte wt vervuyltheyt der dermen, welc maect een stinckenden asem.
Torsiones Ventris Steeckinghe ende pijne inden buycke, ende dees comt meest van verholen winden.
Lienteria Is een doorloope, comende van een quade Maghe ende onverteerde spijse.
Lepra Melaetsheyt comt van melancolieuse humeuren ende materie door al 't lichame ghestroyt.
Bulla Verheven sweeringhen, comende van verhittent quaet bloet.
Erispila Is die Roose. Dees comt den mensch eerst aen met coude, ende daer na met hitten ghelijck als een koortse.
Carbunculus Is een vierighe sweeringhe, ende dees comt van swertachtich grof bloet.
|
|
Auteursrechtvrij