|
| |
| |
| |
Hoofdstuk III.
Tante Sien heit woord gehouwe en me, as ze trug kwam van d'r zus in Gorkum, derekt een baasie angemete. Dirk Dankers hiet ie. Hij heit vier vrouwe dood en een klein blauw neusie, dat in de hoogte staat, of 't vies is van z'n bovelip.
Ak 's morges voor 't eerst bij 'm kwam, nam 'k beleefd me pet af en zee: ‘Goeje morge, meheer!’
‘Meheer’ snauwde ie, ‘da's je malle vaar, de portier van 't vloojeteejater......! Zeg jij maar baas en leg een knoop in je snottebel!’
‘Ja, baas!......’
'k Dee me jassie uit en ak niet wist, waar 'k an beginne zou, vroeg 'k na een poosie, wa'k most gaan doen.
‘Zeg me eerst maar is hoe je hiet,’ zee ie.
‘Daantje, meheer.’
‘Heb ie al is meer jenever gehaald?’ vroeg ie as ie z'n eige omdraaide, om een flessie te grijpe uit de zagekast.
‘Ja, baas, dikkels genogt voor Oome Hein en Tante Bet!’
‘Prachtig,’ lachte ie, dan heb ie al een heel stuk van 't vak onder de knie: ‘leer eerst maar zuipe, timmere komt vanzelf’
‘Ja, baas.’
‘Vier maatjes kruijehitter, niet valle, gauw trug komme en vrindelijk tege de mensche weze!’ dan
| |
| |
gaf ie me 't jajemflekonnetje en wees met z'n hand da'k gaan kon.
‘Nou nog sente, baas......’
‘Sente?’ vroeg ie. ‘Sente? benne d'r gekke in je femielie? Dat he'k in me leve nog niet meegemaakt! Da' vin 'k verdommes astrant! Een krullejonge, nog geen uur in me huis, vraagt al om sente an me, as ie effe een slokkie mot hale! Zoo benne me niet getrouwd maat, en as ie geen jenever voor me weet te krijge zonder geld, ka' je wat mijn angaat wel weer ophoepele! Ajje 't eerste karreweitje, da'k je opdraag al niet alleen af ken, wat mot er dan strakkies van terecht komme? Krullejonges van jouw slag kan 'k er duizend krijge......’
'k Wist emmes niet hoe 'k d'r mee anmost en zee, da'k wel effe een sneesie voor 'm zou gaan make.
‘Wat sneesie? Waar sneesie?’ raasde is, ‘je hebt niks te make, alleen maar wat te brenge. En hoe gauwer ie d'r mee op de proppe komt, hoe liever 't me weze zal. Kruijebitter, vier maatjes kruijebitter bij van Loon op 't hoekie. He' je me begrepe?’
'k Most 'm eerst nog bijbrenge wat een sneesie is, maar as ie goed door had, wa'k bedoelde, wier ie een tikkie vrindelijker en zee: ‘Ook al best! Beneeje in de kelder vin je krulle en zakke ka'je bij de bakker leene. Breng as de duvel wat weg en la' me hier niet langer staan lijje met de wurm in me darme.’ Ak in de kelder kwam, bekeeuwde 'k bekant van de stank en doch, da'k er opstoot van spoege zou. De krulle ware door de katte dik bevuild en 'k most d'r met me jatte in, om de zakke te vuile. 'k Kon
| |
| |
door een rooster op straat komme en de kuite neme ...... maar, dan zou Tante Sien me niet meer bij d'r binne late en 'k heb Oome Toon beloofd, om ze dikkels te bezoeke en geen verdriet te doen. Nee, 'k kon toch an me baasie niet late merke, da'k een sijbelaar was en al op de vlucht sloeg voor een beetje kattepoep!
Telkes twee zakken, met een kromme spijker over me rug bij mekaar gehouwe, zeulde ik naar bakker Stam, die ze navoelde of ze niet te lucht gestopt ware. Na de zesde zak, kreeg 'k m'n vier en twintig sente en holde met 't flessie naar van Loon, om vier maatjes te hale voor m'n baas, die sting te verdorre en de deur al voor me ope dee, ak ankwam. Hij zoop ze as water, zette heel 't flessie an z'n strot en sting te kreune of 't 'm zeer dee. As ie 't piereplassie naar binne had late loope, wier ie stinkend vrindelijk, noemde me Daniejel en zee, da'k et nog ver in de wereld schoppe zou.
'k Mocht derekt gaan leere, hoe je an de slijpsteen mot draaie en kan wete as 't lijmstel droog staat. Ak doende was, om 't korte hout voor 't lange te zette en sting te mete, wat lang en kort was, vroeg de baas: ‘Heb ie nog sentjes over, Daniejel?’
'k Dorst, zoo voor de eerste dag, nog niet grif te liege, omdat die ouwe saskerlap wist, watte de krulle deeje en da'k er zes zakke van weg gebrocht had. Eerlijk zee ik: da'k nog acht sente over had, maar me oldrippies most gaan koope.
‘Netuurlijk, Daniejel’ smeigelde die ouwe linkmiegel, ‘daar kan 'k inkomme, da's mannepraat. Jij mot
| |
| |
je siegretje hebbe net zoo goed as ik me borrel, daar benne me 't over eens...... De helft van acht is vier...... Waar of geen waar? Da's op de kop af een maatje kruijebitter...... Me zalle deele en leveslang goeie makkers weze...... Voel ie d'r wat voor om me eeuwigdurende vrinschap te verwerve, Daniejel? Hier de flesch en daar me hand...... Ga met God m'n jonge, kom gauw trug, want 'k sta te verdorre voor je angezicht en me hart brandt af!......Wil ie d'r rekening mee houwe, da'k al over de zestig ben en geen douw meer doorstaan kan!’
Ik weer naar van Loon om 't flesschie te late vulle en dan medeen door om siegretjes te koope, vóór die ouwe drankzuiger weer met me deele wou......
's Aves vertelde ik 't an Tante Sien, die met d'r hoofd sting te schudde en maar niks anders zee as: ‘Sjongejongejonge! wat zal die stakker een dobber hebbe, as 't 'm eenmaal angerekend wordt...... Je mot 'm niet verlate, Daan en 't goeie voorbeeld geve. De wege des Heere benne vaak zoo wonderbaar!’
Na een weekie mocht 'k al an de planke schave en kreeg me baas er een straal nieuw werk bij. Vierhonderd binne- en buitedeure most ie gaan make voor z'n broer, de duizendpooter an de Wolfersbocht D'r wiere twee knechts bij angenome, Willem Plas en Adriaan, die 'k z'n achternaam niet meer weet, maar erge rooie bolle koontjes heit, net as de engele in 't plateboek van 't grandigekit.
't Was ineens hard sappele geblaze en 'k most al
| |
| |
derekt beginne met een allejezesse berg nageltjes te steke.
De heele dag sting 'k krom over de schaafbank met 't bijtelheft vlak naast me hart en 'k mag blij weze, da'k allebei me jatte nog an me bast heb hange. Ak sting te vernikkele van de pijn in me schoere, bekant niet meer overend kon komme van de strammigheid, lachte de knechs me uit: ‘Je zal is gesmeerd motte worre met piepolie’ en liete me ekspres an de slijpasteen draaje, die lazerbolle! As 't met de nageltjes zoo'n beetje gebeurd was, wier 'k voor de veerploeg gespanne en liep met me tong uit me bek te hijge as een trekhond. 's Aves ha'k niks geen smul in me prakkie en ak in de spiegel keek, doch ik da'k sprekend most lijke op Scheeltje z'n vader.
Amme door de ploegerij heen ware, spande Dirk z'n trekzaag en zee: ‘Daan, nou gaan me an gimnestiek doen, da's goed voor de spiere, daar wor ie zoo lenig van as een tuinslang......Allee!! ieder an een kant: hale en brenge!...... hale en brenge!...... niet bang weze, da' je me zeer zal doen!’
Me moste de gate in de deurstijle, die eerst angeboord wiere, d'r uitzage en Dirk sting te rukke, da'k bijtijje docht over de bank te vliege. Rukke dat ie d'r an dee...... afgruwelijk. Me arme wiere hoe langer hoe langer en 'k mag verrekke, as ie op de duur geen baviejaan van me gemaakt had!
Toch von 'k et wel joppe in de timmerwinkel, vooral as 'k spijkers in mocht hengste, of met een kwassie 't ripperasiewerk bij kon strijke.
Klokslag elf namme me een blaassie, de knechs ginge
| |
| |
op de bank zitte en ik most met 't flesschie naar van Loon om een spatje te hale. Omda'k al in de lange broek was, mocht 'k op hullie koste een half neutje mee tettere, maar 't smaakte me emmes niet en 'k wier d'r zoo zweverig van, da'k me in me poote sting te knijpe, om te voele, of 'k geen vleugeltjes kreeg.
In schoftijd bleef 'k over en propte dan gauw de krulle in de zak, om sentjes te make, die 'k voortaan houwe mocht, maar meestal weer kwijt raakte an tante Bet, omdat ze geregeld in de merode zit en niet meer weet, hoe ze 't voor mekaar mot knoeie. Telkes sprong ik bij, soms wel met een gulde eerlijk verdiende sente, die 'k neertelde vlak voor de smoel van Oome Hein.
Bij 't houthale ging me baas altijd zelf mee en as me voor de eerste keer onderweg ware, zee ie: ‘Daniejel, me hebbe mekaar wat te zegge, me zalle beginne met een biertje te vatte en dan verder prate.’
Amme uit de kroeg kwamme, begon ie te verklare, wat er gebeure most.
‘Hout is duur, Daan,...... maar je kan 't zoo goedkoop make, as ie zelf maar wil. Al wat me te doen hebbe, is, de helft te koope en de helft bij te laaje. Ka' je me volge?’ vroeg ie telkes weer, as ie me uitgelegd had, hoe me 't vaartje flikke moste. 'k Zee, dat ie ze eige op me verlate kon en da'k 't keurig af zou werke.
‘Ferm,’ zee ie en klopte me op me schoer, da'k er trotsig van wier. ‘Ik weet wel, da'k et met je ge- | |
| |
troffe heb! La' me nog een biertje gaan neme op de gelukkige afloop. Goed hout mot gewaterd weze, Daniejel!’
'k Ree de wage bij van Stolk de werf op en volgde de baas naar 't plaasie, waar de planke lagge, die 'k voor 'm gappe most. Met z'n duimstok sting ie achter z'n rug te wijze naar de stapels, waar 'k straks van af most neme en dan liep ie weer verder om kwansuisies te mete en te keure tot de meestersknecht kwam, D'r wier verstapeld en uitgeschote door Dirk en de Hondekop, zoo hiete de meestersknecht, omdat ie zoo'n platte neus had, tot 't sprotje bij mekaar was en op de wage wier nagemete. 'k Had niks te doen, as maar leukies bij de wage te blijve en net te doen, of 'k een zalfie was, tot de Hondekop klaar was met berekene en ze same naar 't kantoor ginge. Dan kwam mijn beurt!
't Kouwe kunsie van Dirk was, om dik stroop an z'n zoole te hebbe, an 't pad te blijve plakke en de kras van de werf zoo lang mogelijk an 't lijntje te houwe. As ze de hoek om en uit 't zicht ware, ging 'k et laaje nog is effe dunnetjes over doen, stouwde wat 'k stouwe kon, tot de veere van de wage d'r plat van lagge en 'k docht dat 't welletjes was.
‘Kranig, Daniejel,’ prees de baas, as ie trugkwam en zag hoe 'k me best gedaan had. ‘'k Zou je niet meer wille misse. An jou kan 'k me zake overlate en 'k denk er hard over om je kompenon te make.’ Omdat me van de werf een holletje op moste, kwam d'r altijd een mannetje bij om kuit- en ellebogestoom te levere en ons te helpe, tot me weer goed en wel
| |
| |
op de straatweg stinge. As die vent liep te hijge en te buffele, om de gestole planke voor ons an 't stoepie te zette, most ik me inwendig de zenuwe lache om die meikever. Noliejeheine!! houtgappe en nog een mannetje toe om 't kneivertje voor je weg te rijje!: Dat had me Opoe zaliger nou nog is motte beleve!
Me baas, net zoo'n afgelegde dominee in z'n billetikkertje, gaf een segaartje voor de moeite en as die buffelbink dan: ‘dank ie!’ zee, wou 'k zoo an 't koppie-overduikele gaan van de razende dolligheid! De trane loope nog over me gebbetje ak d'r an denk!
Terwijl me an de deure bezig ware, kwamme d'r nog allerlei burger-karreweitjes; rekkie rippereere, voetje anlijme, heft an een mes zette en meer van die akkevietjes, die tijd vrete en geen geld opbrenge. Meestal most ik 't maar voor mekaar prutse en as 't gebeurd was, de boel wegbrenge. Maar eer 't zoo wijt was, wier eerst uitgemaakt wat et koste zou...
‘Wat mo'k d'r voor rekene, baas?’
Dirk keek over z'n bril, krabbelde is onder z'n pet en zee: ‘Vier maatjes!’ - Burgerkarreweitjes wiere uitgerekend in maatjes of liters. -
‘En waar blijf ikke dan?’ vroeg Adriaan.
‘Vijf maatjes,’ riep Dirk.
‘Ben ik een hoerekind?’ infermeerde Willem Plas.
‘Zes maatjes,’ telde de baas en ak weg wou gaan, kwam Merie, de vijfde vrouw van Dirk, uit de achterkamer en wiere 't acht maatjes.
Dat, van z'n vijf vrouwe heit de baas me is huilend
| |
| |
verteld, toen ie een stuk in z'n kont had en met me alleen was. Ak 't hoorde, schrok 'k d'r emmes van en most opstoot an Blauwbaard denke.
‘Daniejel’ snikte ie, ‘vier vrouwe he'k overleefd, maar an Merie is geen eer te behale. De andere vier ware engele en benne d'r an dood gegaan, maar Merie, dat loeder, heit me kist gemete en me hemd genaaid. Sterve motte me allegaar, Daniejel, allegaar. Dood en dood-zijn is niks, alleen 't eksame is een beetje moeilijk. Maar, d'r is doorkomme an...... Da'k de pijp uit mot, allebeneur. 'k Kan 't alleen maar niet verknoerse, dat Merie d'r getuige van zal weze. Daar ga 'k an kepot, Daniejel, want 'k had zoo graag et turfie vol gemaakt.’
Dan veegde ie z'n ooge af en vroeg of 'k vier maatjes poffe wou, om d'r een beetje overheen te komme. De deure schote lekker op en me stinge ze al in mekaar te sluite, maar sente hadde me de laatste week niet meer gezien, ik niet en de knechs niet. De baas had telkes een voorschotje opgenome bij z'n broer en most nou eerst 't werk aflevere, voor ie 't laatste dotje bankpapier in z'n jatte kreeg. Willem en Adiaan ware an 't kankere en zeeje, dat ze 't verdomde om nog een slag uit te voere, as d'r geen geld kwam.
‘Jonges,’ waarschouwde Dirk, ‘nou motte jullie bij 't scheije van de mart geen domme dinge doen en geen rooje bevlieginge krijge. Me komme d'r van de week glad doorheen en dan ga 'k sente beure. Nog een rukkie en me kenne zegge: overal! La' me mekaar nou geen mietje noeme, want me wete zoo- | |
| |
as me hier staan, dat 't geld zoo goed is as goud op de bank. Nog effe uitzinge en jullie kenne de banjerheer uithange, omda'k van plan ben je een doorslaggie te geve voor je geduld en betoonde vlijt......’
Nou, affijn, me benne an 't doorstompe gegaan, tot 't zwikkie klaar was en de duizendpooter kwam, om alles weg te hale.
‘Make jullie de spulle alvast een beetje ree?’ zee Dirk, ‘want me gaan trappe make voor Vlaardinge ...... 'k Denk da'k binne een paar uur weer trug ben en dan is 't feest: groote verzoendag!’
Willem en Adriaan deeje geen puist an 't gereedschap, rolde d'r sloofie op en ginge biljarte. 'k Most maar in de winkel blijve en de boel is een goeje beurt geve, want as me an de trappe begonne, zou d'r niet veel van opruime komme.
Om drie uur kwamme de maats weer trug en ginge op de bank zitte as ze hoorde, dat de baas d'r nog niet was. Hij kwam maar niet opdage en as 't vijf uur wier, liep Willem vloekend en door 't dolle heen met een dissel te zwaaie, om de heele boel in mekaar te hakke. 't Wier bekant een gekkehuis as Adriaan de ruite van de achterkamer insloeg, om ze poen sting te gille en Merie de dood andee, omdat ie docht dat ze d'r meer van wete most. Op 't lest ginge ze d'r opuit, ieder met een endje hout in d'r jatte om Dirk op te snorre, te begroete za'k maar zegge, en kroop ik onder de bank vandaan naar Merie, die in de kelder zat te gille om bijstand.
| |
| |
De andere dag was 't weer 't zelfde liedje: vloeke, verniele en nerges geen baasie met de kaakies.
Drie dage ben 'k elke morge, ochend en avend weze infermeere of meheer de petroon al thuis was met de afrekening, tot Merie de vierde ochend 't seintje gaf, dat ie d'r was en 'k maar volge most naar de achterkamer.
Daar was ie, Dirk Dankers, met z'n hande op z'n buik en een groote pleister op z'n kop, stokstijf in de bedstee, of ie lag te wachte op z'n houte ulster! Derekt na 't ontvange van de twee honderd gulde voor de deure was ie 't op een zuipe gaan zette tot ie afgestampt sjikker in Schiedam, op 't Havehoofd verzeilde en as een vuile vadoek over de leuning van een bankie hing te hange. Midde in de revier ging de Brielsche boot voorbij en Dirk, lazerus as ie was, stapte perdoes van 't Havehoofd, om mee te vare naar Merie.
Er stond tien meter water en een vliegende eb. Nog een merakel, dat ie niet verzope is!
Maar de sente ware weg...... en de rest had ook magge verzinke......
|
|
Auteursrecht onbekend