Kort begryp des levens ende der deughden vande weerdighe Joanna van Randenraedt

XIV. Capittel.
Armoede.

NU moeten wy noch wat segghen van de dry Deughden, die d'Evangelische Raeden behelsen, ende aen den Kloosterlijcken staedt besonderlijck toe-komen; te weten, van d'Armoede, Suy-

[p. 315]

verheydt, ende ghehoorsaemheyt. Want al is't dat Joanna desen staedt niet beleeft en heeft, noch oydt sich aen Godt verplicht met belofte van armoede: en heeft nochtans niet nae-ghelaeten, in haer aen-ghenomen maniere van leven, by de suyverheydt, die sy aen Godt belooft hadde, d'armoede, ende de ghehoorsaemheydt te vervoeghen; dese edele deughden, oock buyten 't Clooster uyterlijck te beminnen, ende naer haer vermoghen ernstelijck te oeffenen, ghelijck wy sullen sien.

De liefde tot d'armoede is in haer van haere teere jonckheyt diep gevestight gheweest. Want ghelijck de liefde des Salighmaeckers haer herte van alsdan in sulcker voegen besat, dat sy gheheelijck aen haeren Beminden socht ghelijck-vormigh te wesen; soo was haeren vierighen wensch, naementlijck in d'armoede hem naer te volghen, die, al was hy Heere ende Meester van alles, nochtans soo verre sich van alle tydelijcke dingen ontrocken heeft, dat hy, die aen de Vossen haere schuylplaetsen, ende aen de Voghelen haere nesten geeft, gheene plaetse en hadde, waer op sijn hooft soude rusten.

Joanna en hadde geen ghebreck, maer overvloet van alles, in het huys van haere Ouders: sy leefde nochtans aldaer, als of alle dinghen haer ontbroken hadden. Want behalven dat sy haer gheneghentheden op gheene tijdelijcke besittingen, of eenigh ghebruyck van aerdtsche saecken en liet vervallen, ende oversulckx arm van geest was: soo wist sy dit ghebruyck van al wat aen het lichaem ghemackelijck ende aenghenaem is, in sulcker voeghen te schicken, dat het aende bedorven nature niet meer en voldede, als het derven van dese dinghen.

[p. 316]

D'aldermeeste reden, die haer verweckte om arme Clarisse te worden, was de liefde tot dese deught want sy sich verbeelt hadde, dat d'armoede nergens soo volmaeckt en was, als in soodanigh Klooster.

Geestelijck geworden zijnde, stelde zy alles wat zy besat, inden wille, ende soo veel als 't wesen konde, oock in handen van andere: ende eenighe genegentheyt voelende om iet te besitten, en vondt zy geene ruste in haeren geest, voor dat sy haer van dese sake ontmaeckt hadde. Want zy niet alleenlijck en trachtede arm van goet te wesen: maer oock alle genegentheyt tot aertsche goederen ganschelijck te versaecken.

Sy en hadde niet, 't zy van kleederen, 't zy van meubels, als dat slecht ende noodelijck was: desen noodt soo sorgelijck op-wegende, dat sy oock voor overvloet hiel, dat inder daet ghebreck was. Ende als sy tot haer ghebruyck iet noodigh hadde, versocht sy hier toe den oorlof van haere Meestersse, met soo groote neerstigheyt als een Religieuse kan doen; de reste van haer inkomen, met dierghelijcken oorlof, bestedende voor den armen.

Sy en besat gheen Silver-werck, dan alleenlijck, dat dienstigh was, om spoorkens te besorgen tot kastijdinghe van haer lichaem: die sy van silver liet maecken, om dat sy het lichaem soo seer niet en beschadighen, als kopere, oft ysere spooren, ende aldus bequamer zijn om het lichaem meer ende dickwilder te pijnighen.

Sy besat dit Silver met oorlof, maer evenwel hadde somwijlen achter-dencken, of dese besittinge haere armoede niet en beschadighde: want sy seer

[p. 317]

sorghvuldighlijck versaeckte al, wat dese deught eenighsins konde schenden.

Sy hadde in haers Ouders, ende in haers Ooms huys, tot haer gebruyck een goede kamer gehadt; maer hoe luttel sy met dese vernoecht was, ende hoe begeerigh tot d'alder-verworpenste woonplaetse des huys, heeft gebleken, als zy in een vremt huys, by haer Meestersse Agnes gonck woonen. Want sy alsdan het alder-slechste plaetsken van heel het huys tot haer kamer versocht, te weten een solderken boven de kamer van haer Meestersse: ende trachtede de huys-meestersse met eenighe redenen hier toe te beweghen. Seggende, dat'er in het huys gheen plaetse voor haer bequamer en was: ghemerckt dat sy aldaer bequamelijck soude hooren, wanneer dat haere Meestersse by nachten opstont tot het gebedt, ende haer aldus lichtelijcker soude volgen, gelijck't een goet leer-kint toestaet. Niet te min, dit versoeck en wierdt niet toe-gestaen, ende men gaf haer eene kamer naer behoorte. 'T welck grootelijckx tegen haren danck was: want vraeghde, of onsen Salighmaker te Bethleem soodanige kamer gehadt hadde? Maer evenwel moest zy haer voegen naer eens anders wille, ghelijck zy oock dede. Doch klaeghde aen Godt over d'al te groote sorge die de huys-Juffrou voor haer droegh ende het al te groot gemack daer zy toe bedwongen wierdt: ende den Heere antwoorde haer, dat sy haer soude laeten bestieren, want dat sulckx sijnen wille was. Sy verwonderde sich over dese sorge, die Godt tot haer droegh, daer sy sijn minste slavinne, ende d'alder grootste sondersse was, soo zy seyde: 't welck haer vele tranen van schaemte veroorsaeckte, als sy hier over voor Hemel en Aerde haer be-

[p. 318]

klagh dede, ende alle schepselen verweckte om den Heere te loven, wiens goetheyt te groot, ende wiens miltheydt 'tovervloedigh was.

Ghemerckt dat sy inder daet soo arm niet en konde wesen, als sy wel begeerde, soo socht sy ten minstẽ arm van wille te zijn: ende om soodanige te wesen, onderwierp zy volkomentlijck haren wille aen den wille van een ander, over al ghehoorsaem zijnde: ende dese armoede van den eyghen wille, stelde sy voor d'armoede van uytwendighe dingen, ghelijck zy inder waerheydt te stellen is.

Als Gelderlandt van de Ketters seer mishandelt wiert, ende eenighe steden van die Provincie overweldight waren; seyde haren Vader tot haer: JOANNA, gaet dit soo voort, soo mochten wy wel tot groote armoede komen. Hier op en bedroefde sich Joanna gheensins, maer seyde met een bly gelaet aen haren Vader: VVanneer sal ick soo arm voor Christu zijn, als hy voor my gheweest is? Ende oock tot hare Moeder sich keerende, seyde: Ick vreese dat wy soo gheluckigh niet en sullen wesen: want wy en zijn niet weerdigh ghenoech, om soo besonder weldaet vanden Heere' tontsanghen.

In dese ende dierghelijcke swarigheden van ghebreck te lijden, en hadde sy gheene ander onruste, dan alleenlijck dat de gewenschte swarigheden haer niet over en quamen: ende daer-en-boven, dat sy sonder lijden, ja met vermaeck, de voorvallende armoede, ende andere onghevallen ontfonck. Want zy besorght was, om te weten hoe 't gheschiede, dat zy geen gevoelen en hadde, daer andere soo groot gevoelen in toonen. Ende hadde oock achterdencken, dat zy door dese onghevoelijckheyt min verdiende voor den Hemel, als andere die grooter ge-

[p. 319]

voelen hebben. Sy versocht dan, dat Godt haer grooter ghebreck, ende grooter lijden soude toesenden, maer met grooter ghevoelen vervoeght: niet om van hem meer gheloont te worden, maer om hem door een ghevoelijck lijden meer te behaeghen.

Sy en hadde dit qualijck van Godt begost te versoecken, of wierdt met soo grooten af keer vande armoede bevanghen, dat haer de tranen met gewelt uyt d'ooghen spronghen: soo dat sy klaerlijck bemerckte, dat haer ghebedt van Godt verhoort was. Tusschen dit weenen veropenbaerde Christus aen JOANNA ghenaghelt aen sijn Cruys, alwaer hy d'uytterste armoede gheleden heeft: ende sy wierdt van Christus ghenoodt, om oock aen soodanigh kruys van armoede genagelt te worden. Maer ghemerckt dat desen af-keer van d'armoede inde siele van Joanna noch duerde, soo vertoefde sy een luttel, ende en offerde sich niet terstondt tot dese uytterste armoede, waer toe sy van Christus ghenoodt wierdt; ende dadelijck verdween dit ghesicht. Hier door was sy ontroostelijck, om dat sy tot soo verheven armoede van Christus genoodt sijnde, niet terstont en hadde toe-gestaen, dat den Hemel haer offerde. Welck gevoelen soo groot ende soo langhdurigh was, dat sy alle haer leven bitterlijck gheweent heeft, soo dickwils als sy dit vertoogh indachtigh wierdt, dat haer wel diep inde memorie lagh. Want haer docht dat sy door haer eygen schult soo groote armoede niet en leedt, als Godt haer alsdan toegheschickt hadde: om dat sy dese armoede niet vlijtelijck aenveert en hadde, als wanneer die van Christus gheoffert wiert. Sy badt hem dickwils vergiffenisse over dese onachtsaemheydt, versoeckende om

[p. 320]

dese ghewenschte gheleghentheydt noch eens te hebben, ende tot d'uytterste armoede te mogen komen. Maer ghemerckt dat dit gebedt niet verhoort en wiert, liet sich voor-staen, dat sy dit gheluck onweerdigh was, die soo schoone gheleghentheyt hadde laeten ontslippen. Siet doch eens, schrijft sy, wat een groot goedt door kleynen schroom belet wordt, Godt weet waerom hy dit toe-ghelaeten heeft.

Het ghebeurde, dat haer schoone middelen toevielen: ende nochtans en wierdt haer armoede niet verkrenckt. Want sy met dese goederen arm van gheest bleef, jae oock arm inder daedt: haer vande selve ghewillighlijck ontblootende, tot onderstant vande familie van haeren Broeder. Sy wiert over-al gemaent, gepraemt, ende over-vallen van sijn schnldenaeren: aen de welcke sy niet alleenlijck gheerne uyt haer eyghen middelen en vol-dede, maer en konde oock niet vatten, hoe dat haer middelen bestandigh waeren, om soo groote schulden te quijten: ende bekent eenvoudelijck, dat sy hier in van den Hemel seer wonderlijck geholpen is, schrijvende dese woorden. 'T is my somtijdts soo wonder als een mirakel gheweest, dat ick soo voort gheraeckte. Als ick sondẽr raedt was, ende niet en wist waer my keeren, bad ick onse Lieve Vrouwe om hulpe: ende daer viel altijdt iet wonders voor.

Terwijlen dat sy sich uytmergelde voor de vervallen familie van haeren Broeder, was sy in soodanigh ghebreck van gelt, dat sy soo veel niet en behiel, noch en wilde behouden, als haer noodigh was om een kleedt te maken: ende een kleedt was haer nochtans ganschelijck noodigh, gemerckt dat haer eenigh kleedt, dat sy droegh, soo ghestopt ende ghelapt was, dat het niet langher en konde

[p. 321]

ghedragen worden, sonder verargernisse van die haer sagen. Geenen middel ter werelt vindende om dit te maken, nam zy haren gewoonelijcken toevlucht tot de Moeder Godts. Ende siet, terwijlen dat zy hier mede besich is, komt'er iemant haer spreken, die haer soo veel ghelt gheeft, als zy tot het kleedt van doen hadde: seggende, dat dit ghelt haer toe-quam, want dat het een heymelijcke schult was. Sy ontfongh dan dit gelt, als vanden Hemel toeghesonden, ende keerde wederom tot haer ghebedt, om de Moeder Godts te bedancken, voor dese aelmoesse, ghelijck zy die noemt.

'T waeren aelmoessen by JOANNA al wat zy ontfongh, oock haer eyghen renten, als die betaelt wierden: want sy dese renten niet en aensagh als haer eyghen in-komen, maer als middelen, die van Godt haer toe gheschickt wierden, om tot sijnen dienst te gebruycken: want Godt haren milden Aelmoessenier was, ende sy een behoeftighe Bedelersse.

Op andere tijden gepraemt wesende, om gelt uyt te geven, ende dat niet hebbende, noch wetende hoe bekomen, gonck sy dat leenen, by de Moeder Godts, in deser voeghen. Sy hadde in haer kamer een kasse, daer zy somwijlen gelt in stack, tot çieringe der Beelden van de Hey lighe Maghet: ende dit was de gelt-kasse vande Moeder Godts.

Soodanige kassen hadde zy oock voor eenige andere Heylighen, ende voor de sielen des Vageviers. Als sy dan met eenigen grooten noodt overvallen wiert, viel sy op haer kniên, voor haer Beeldeken vande Heylighe Maghet, ende gafharen tegen woordigen noodt te kennen, biddende om de liefde Godts dat haer soude gelieven het gelt te leenen, dat haer

[p. 322]

noodigh was, onder toesegginge van het selve met d'eerste gelegentheyt wederom te geven. Dit dede JOANNA soo eenvoudelijck, als iemant pleegh te doen, die van sijnen vriendt soodanige vrientschap versoeckt. Ende soo gonck sy anderwerf tot de Heylighen, ende tot de Sielen des Vagheviers, om van hunne gelt-kassen geholpen te worden.

Gemerckt dat alles, wat sy hadde, aen andere toe-gesteken wiert, was IOANNA in haer eyghen noodigheden soo arm, ja armer, dan of sy Religieuse geweest hadde: want haer dickmaels meer ontbrack, soo tot kleedinge als tot noodt-druft, als in een strengh ende arm Klooster soude ontbroken hebben. Sy verheughde sich in dit ghebreck, den Heere lovende dat hem geliefde hare armoede eenighsins aen de sijne ghelijck te maken: ende was veerdigh om oock met eenen korf aen den erm haer broodt te gaen bedelen.

In 't leste van haer leven was in haer huys-houden een reyne armoede te sien: want haren heelen huys-raet bestont in een schaprade, eenighe biese stoelen, een tafelken, een slecht ledikant, een bidbancxken, ende eenige schilderijkens van haer devotie. Ja het weynigh, dat ick hier aengheraeckt hebbe, was oock ten deele geleent. Want dese stoelen aen IOANNA van andere toe-geschickt waren, sonder dat sy dit versocht: op dat'er ten minsten iet soude wesen, om op te sitten, als-men haer quam besoecken. De mattras, daer sy op-ghestorven is, heeft-men moeten ontleenen, gemerckt dat sy sich van alles soo verre ontbloot hadde. Alle 't ghelt dat'er bevonden wiert, was alleenlijck dat sy bewaert hadde tot hare noodige ende seer slechte begravenisse.