Kort begryp des levens ende der deughden vande weerdighe Joanna van Randenraedt

III. Capittel.
Saelighe Vreese.

ICk vervoeghe by de Hope, de saelighe Vreese, bestaende in het vluchten van al, wat Godt kan mishaghen; die ghenoemt wort de Vreese des Heere. Van dese vreese wordt bequamelijck verhandelt voor de liefde: ghemerckt datse verdrijft al, wat de suyvere liefde kan krencken. Want als de siele soo ghestelt is, dat sy oock de minste vlecken vreest, ende vlucht, om in gheender maniere haren Godt

[p. 163]

te mishagen: als dan is sy bequaem, om suyverlijck ende volmaecktelijck hem te beminnen. Met dese vreese is JOANNA als gheboren gheweest: in dese vreese heeft sy altijdt gheleeft: ende in dese vreese is sy ghestorven.

Sy hadde een wel ghetempeerde gesteltenisse des lichaems, die niet heftelijck vervoert en wiert tot ongereltheden, of sonden: maer sy was evenwel onderworpen met andere kinders van Adam, aen de quade ghenegentheden vande bedorven nature. Doch dese genegentheden, die soo menighe kinders vande deught, en de oock vanden Hemel afrucken, heeft sy van hare teere jonckheydt ten onder ghebrocht: ende soo haest niet haren Schepper ghekent, of met alle neerstigheydt ghetracht hem nerghens in te mishagen.

Hier toe en heeft niet weynigh gheholpen de Godt-vreesende dienst-maeght, aen de welcke sy haere eerste neghen jaeren bevolen was, gelijck voor desen gheseyt is. Want dese aen dit kint wel diep heeft inghedruckt de salighe Vreese des Heere, ende sorghelijck af-gheweert al, wat konde schadelijck wesen aen dese edele deught. De godtvruchtige onderrichtingen van dese dienst-maeght zijn van Joanna soo wel ingevolght, datse niet soo seer en schroomde, als oock in t'minste te misdoen teghen Godt.

Alsmen haer iet ghebieden oft verbieden wilde, men moest maer segghen: JOANNA doet dit, of laet dat; andersints Godt soude het qualijck nemen. Want sy soude liever ghestorven hebben, als t' ontbreken aen het ghene dat in deser voegen belast wiert. Sy hadde onder andere onderwijsingen vande dienst-maeght verstaen, dat het Godt mis-

[p. 164]

haeghde met ongheschickte kinders te handelen, of te spelen: Ioanna, om teghen Godt niet te misdoen, en dierf met geene kinders spreken, ten sy vande maerte afghevraeght hebbende, oft het wel-ghemanierde ende gheschickte kinders waeren. Ende ghelijck sy in haere jonghe jaeren uyterlijck ghevreest heeft haeren Schepper oock in't minste te vergrammen, alsoo heeft sy al haer leven in de selve vreese volherdt.

Om dit klaerder aen den Leser voor te stellen, sal ick dese deught in dry deelen splijten: ende eerst verhandelen haere vreese ende af-keer vande doodt-sonde; ten tweeden haere vreese ende afkeer van daeghelijcksche sonde; ten derden, haere vreese ende af-keer van alle onvolmaecktheydt.

I. §.
Vreese van Doodelijcke Sonde.

DE doodelijcke sonde, die van alle menschen noodtsaeckelijck boven al, dat'er is, gheschroomt ende versaeckt moet worden, vreesde Joanna met een af-ghekeertheydt, die onghemeyn is: niet uyt opsicht van de straffen, tot de welcke sich den sondaer verplicht, maer uyt enckele groot-achtinghe vande oneyndelijcke minnelijckheydt ende dienst-weerdigheydt Godts. Sy en wierdt noyt de sonden indachtigh, die den Schepper achter de Schepselen stellen, sonder bitterlijck te weenen. Waer door het gheschiede, dat haere ooghen somwijlen soo ontstelt ende kranck wierden, datse gheen vier, of licht en konde verdraeghen. Sich oock laetende voorstaen, datse in haer selven moest verwecken een oprecht be-

[p. 165]

rouw over elcke doodelijcke sonde van jeder mensch. Wenschende daer-en-boven, dat alle haer bloedt ende mergh der beenderen in tranen mochten veranderen, ende door de ooghen uyt-vloeden tot beklagh der sonden, naementlijck der doodelijcke: ghemerckt dat den Saligh-maecker sijn leste druppel bloedts voor de sondaeren ghegheven heeft.

Desen haet wierdt besonderlijck ontsteken door de Sermoonen, in de welcke teghen dusdaenighe sonden ghepreeckt wierdt. Want als dan en was sy niet wel machtigh haere traenen inde teghenwoordigheydt van andere te bedwinghen, ende te verbergen de bittere smerte haerder siele: maer t'huys komende, ende wesende alleen in haere kaemer, gaf sy vollen vrydom aen haere droefheydt, nyt-roepende: Och! indien de menschen Godt kenden, sy en souden hem noyt vergrammen. VVant hoe soude die bekende ende oneyndelijcke liefde ghehaet konnen worden? Ende sy en hiel niet op van Godt te bidden. ende haer lichaem te kastijden, tot bekeeringhe van dusdaenighe sondaers, ende verhoedinghe van dierghelijcke misdaeden. Ick sal hier van in't besonder eenige gevallen by-brenghen in't vijfde Capittel, daer wy sullen handelen van haere liefde tot den Even-naesten: maer moet hier noch een woordeken byvoeghen aen-gaende de vreese, die sy hadde vande doodt-sonde.

T'is geschiet, datse in een enckele onvolmaecktheydt ghevallen zijnde, achter-dencken kreegh van grootelijcks ghesondight te hebben. 'Twelck niet te verwonderen en is: want oprecht Godtvreesende sielen meermaels sonde erkennen daer

[p. 166]

geen en is; ende sich onweerdigh van Godts vrientschap bekennende, vreesen uyt de Goddelijcke gratie vervallen te zijn, al ist dat sy vromelijck inde selve volherden. Soodaenighe siele was oock de^(a) Salighe Angela de Fulginio: de welcke alhoe-wel brandende van liefde tot Godt, oordeelde ende schreef van haer selven aldus. Ick sien dat ick van alle goet vervallen, en buyten alle gratien ende deughden ghestelt ben: dat ick ben het huys ende het kindt des duyvels. Dusdanighe Godt-vreesende herten heeft men 't alle tijden bevonden, ende men vint 'er noch hedensdaeghs, die om kleyne fauten sich schuldigher oordeelen ende bitterlijcken haer selven daer over beschuldighen, als andere van grove en groote sonden. Van dit ghetal was JOANNA, vreesende soo gheseyt is, uyt Godts vriendtschap vervallen te zijn, door de faute die sy onbedachtelijck begaen hadde. Ick laet den leser dencken, hoe dat als-dan dit gemoedt ghestelt was: 't welck soo ontstelt wierdt om de sonden, met de welcke andere menschen uyt Godts vrientschap vervielen.

Sy bekent, dat den eeuwighen brandt der helle, haer soo pijnelijck niet en scheen, als dese gesteltenisse des gemoedts. Sy vertrock naer haer kamer ende swemmende in traenen viel op haere knien, voor een Schilderije vande Heylighe Maghet met haer Kindeken inden arm, bekennende dat sy eene seer groote Sondersse was. Hier wierdt dese onruste haest ghestilt! want het Kindeken Jesus uyt de Schilderije tot haer uytschoot een Strael van licht, als eenen soeten Blixem, ende te samen een inwendigh licht in haer siele, door het welck haer kennelijck wierdt, datse geene groote sonde en

(a) Cap. 19. Vitae suae.

[p. 167]

hadde begaen, ende als versekerde, dat sy noyt daer in vallen, maer hoe langher hoe meer in sijn vriendtschap vervoorderen soude. Welcke waerschouwinghe soo beduydelijck was, dat JOANNA inde selve volle ruste ende voldoeninghe konde vinden. Dit sy ghenoegh vande vreese der doodtsonde.

II. §.
Vreese van Daeghelijcke-Sonde.

DE vreese ende af-keer die sy hadde van de daegelijcksche sonde, was insghelijckx overgroot: want sy oock de minste ghebreken, die Godt mishaeghen, even eens vreesde, als andere vreesen de meeste. De besondere kennisse van de verheventheyt Godts verthoonde haer klaerelijck de leelijckheyt vande alderminste fauten ende misdaeden; ende sy achter-haelde door besonder licht, met het welck haeren gheest bestraelt was, de ghebreken, die van andere niet bemerckt en worden. Ghelijck-men in een kamer die van de straelen der Sonne verlicht wordt, kleyne straeltjens siet, de welcke buyten dat licht niet ghesien en worden: alsoo siet een Godt-vreesende siele haere vlecken ende fauten, die andere min-Godt-vreesende niet en mercken. Dierghelijcke ghebreken in haere siele bevindende, beklaeghde, ende strafte sy de selve even eens, als oft sy groote sonden bedreven hadde. Sy beweende van jonghs af haere gemeyne fauten, oock met traenen, ende in eenighe kranckheydt ghevallen zijnde, en was sy niet te stillen, voor dat sy haere schuldt aen den Biecht-vader, over de selve, ghesproken hadde. Sy

[p. 168]

beklaeght menighmael in haer schriften, haere wereltsche manieren van kleedinghe (al en waren die niet lichtveerdigh gheweest,) uyt vreese van daer door iemant ontsticht te hebben, 't welck nochtans buyten haer meyninghe was.

Gemerckt dat haren Broeder sijn leven ende sijn huys-houden qualijck aenstelde, gelijck aen geheel de Stadt van Ruremonde bekent was: wierdt haer eens gheseyt, datse wel vremde sonden in't bestieren van dat huysghesin konde begaen: waer door sy niet weynigh beroert en wiert; ende ondersocht; met alle neerstigheyt, of sy alles aengewent hadde 't gene dienstigh was, om hem tot een godtvruchtigh leven te brenghen, ende ten vollen wel te besorghen al, wat dit huys-houwen aengongh. Ende alhoe-wel sy in haer gemoet niet en vondt, waer in sy soude misdaen hebben, heeft evenwel de vreese van vremde sonden haer naemaels met diepe suchten doen seggen: O mijnen Godt! liever duysentmael sterven als oock met de minste vremde sonde u te vergrammẽ. Om meer versekert te zijn, of sy dies aengaende, iet misdaen hadde, als sy haren handel aen den Biechtvader kennelijck maeckte, onder-vraeghde sy sorghvuldelijck, oftse haer in alles naer behoorte ghequeten hadde: want sy oock perijckel vreesde, daer geen perijckel en was.

Sy vreesde het ydel behagen als een gheestelijcke dieverye: ghemerckt dat dese sonde Godt berooft vande eere, ende glorie, die hem toe-komt. Desen vyant hadde sy altijt voor ooghen, om niet overwonnen te worden: maer besonderlijck als sy eenighe verholentheden van het geestelijck leven aen andere openbaerde. Wel wetende, dat den duyvel, in dierghelijcke ghevallen, door very delin-

[p. 169]

ghe, oock vrome sielen doet stronckelen, die hy in andere gelegentheden niet wel overwinnen en kan.

Sy hadde eens uyt liefde eenighe besondere ende verhevender geestlijcke onderwijsingen aen hare Dienst-maert voorgehouden: die desen Hemelschen schat terstont mededeelde aen verscheyde kloosters, verklarende al wat sy van hare Juffrou gehoort hadde. IOANNA, dit verstaende, wiert seer benauwt: denckende dat dese Religieusen, hier uyt goet ghevoelen van haer konden scheppen, daer sy nochtans anders niet en wenschte dan voor de boosheyt self ghehouden te worden. Dese benauwtheyt dreef haer naer de Kercke, al waer sy inde teghenwordigheyt Godts rijpelijck ondersocht het grondigh opsicht, van't ghene sy aen hare Dienst-maert verklaert hadde, maer hoe scherp-siende dat sy was in hare ghebreken t'achterhalen: en kost nochtans niet bevinden, waer in sy Godts eere soude bestolen hebben. Sy verweckte in haer selven grooten afkeer vande ydele glorie, ende wiert soo ver ghedreven om dese sonde te schouwen, dat se wenschte als een uytsinnigh mensch lancks alle de straten verjaeght, met slijck ende steenen gheworpen, ende vande honden verscheurt te worden. Welcken wensch in hare Siele soo levendigh werckende was, dat-se haer alsdan even eens ghevoelde, als of sy met'er daet aldus onthaelt gheweest hadde. Dese inbeeldinghe gheeyndight sijnde, en wist sy niet hoedanighe danckbaerheydt dat sy aen Godt soude konnen bewijsen, over de wapenen die sy door dese verbeeldinghe ghekreghen hadde, om te strijden teghen dat helsch monster d'ydel glorie: want sy gheensins en twijffelde, of dit was haer toeghesonden van Godt, tot klaerder kennisse van

[p. 170]

haeren ellendighen Niet, ende van dien oneyndelijcken Al.

Gemerckt dat het perijckel van ydel glorie meer der is, hoe de saecken die-men aen een ander opent verhevender sijn: soo gevoelde sy noch veel meerderen strijdt, om de goddelijcke jonsten, die sy in haer Siele ontfongh, aen den Biecht-vader kenbaer te maecken, namentlijck als tusschen haer ende Godt iet verhandelt wiert, dat uytnemender was.

Haer wiert vanden Biecht-vader belast rechtsinnige verklaringe te doen vande verlichtinghen, die sy kreegh, ende vande verholentheden die sy van Godt verstont. Hier in voelde sy grooten tegenstrijt, uyt vreese van daer door oorsaecke te geven van eenich goet oft oock quaet vermoeden aengaende harẽ persoon: aldus redenende met haer selven. De menschen die van my verstaen, dat ick door natuerlijcke krachten niet weten en kan, sullen besluyten dat dit aen my veropenbaert is van Godt, oft vanden duyvel. Het eerste soude strecken tot mijnen lof ende achtbaerheyt: het tweede tot verargenisse des Naesten, ter oorsaecke dat ick soude schijnen met den duyvel gemeynschap te hebben, 't welck allensins vervloeckelijck is, en meer als genoech om andere t'ontstichten. Door dese redeninghe stont IOANNA soo verstelt, dat-se niet en wist wat maecken, om niet te misdoen: vreesende van den eenen kant het perijckel van haer te verydelen; van den anderen, de menschen te vergaderen, ende vanden derden, met het bedecken van dese verholentheden, onghehoorsaem te sijn aen den Biecht-vader.

Haer herte door dese woelende gedachten gheperst wesende; 't welck begheerde te spreken,

[p. 171]

om gehoorsaem te zijn, en t'samẽ begeerẽde te swijghen, om alle perijckel van sonde te verhoeden; heeft sy eenen middel-wegh ghevonden, met den welcken sy, soo haer docht, voldoen konde aen soo tegen een strijdende genegentheden. Sy schreef, dat den Biecht-vader belast hadde te schrijven: maer schreef het op sulcke maniere, dat niemant en konde weten van wat persoon dat sy schreef, en of die kennissen aen haer geschiet waeren, oft aen een ander. Soo behendigh was haere vreese van Godt te vergrammen. Vanden eenen kant wilde sy gehoorsaem zijn, wetende dat dit Godts wille was; ende vanden anderen kant wilde sy te samen verborghen blijven, om in haer selven niet te verijdelen, oft haren Naesten te verargheren. Maer sy en voldede door desen middel, noch aen Godt, noch aen den Biecht-vaeder: die door Godts wille van haer versocht, dat sy eenvoudelijck alle dinghen soude te kennen gheven. 'Twelck Godt self haer kenbaer gemaeckt heeft, als sy eens door liefde in hem verslonden was. Die haer alsdan van dese al te groote stilswijgentheyt berispt heeft, niet teghenstaende dat-se uyt vreese van te sondighen stil-sweegh. De kennisse die sy van Godt hier van gekreghen heeft, beschrijft sy met dese woorden. Ick sagh, seght zy, den selven oogenblick, dat'er met mijnen Beminden ende my, gheene gansche vereenighe en vvas: maer iet strijdigh tusschen ons. VVaer over vervvondert, ontfonck ick dese volghende toespraecke van mijnen Beminden: die my als vervvijtende seyde. Ghy en hebt my soo lief niet, dat ghy u herte derft openen aen uwen Biecht-vader. Soo ick dese vvoorden verstont, seyde ick daetelijck: ô mijnen Beminden; ick sal het openen, ick sal het openen, ick sal het openen: al soude ick daerom moeten sterven.

[p. 172]

Ende sonder uytstel van eenen ooghenblick, doorbrack ick desen strijdt, al of ick de Doodt self hadde moeten door-breecken.

Door dese Goddelijcke onderrightinghe leerde IOANNA datmen de wercken Godts, niet alleenelijck sonder sonde, maer oock loffelijck naer Godts wille mach openbaeren: 't welck den ouden Tobias vanden Aertsch-enghel Raphael eertijdts oock verstaen heeft. Eene Godt-vreesende ende ootmoedige Siele, die alle ijdelheyt, alle hooghverdije, ende alle perijckel van sondighen, meer als een peste, jae meer als de helle verfoeyt, tracht van haeren t'weghen aen alle menschen onbekent te wesen, ende Godts besondere gaeven ende gratien te vergheven: maer als den Oversten, oft den Biecht-vaeder soo daenighe kennisse vereyscht, en is het niet alleenelijck gheoorloft, maer oock seer prijselijck, jae gansch noodelijck, dese verborgentheden t'ontdecken.

Waer het saecken dat IOANNA voor desen dit wel ghevat ende verstaen hadde, sy en soude niet vervoert gheweest zijn door al te groote vreese van ijdel glorie, noch voor Godt sich berispelijck ghemaeckt hebben door al te groote stilswijgentheydt. Maer door dese Goddelijcke inspraecke meerder licht bekomen hebbende, heeft sy alle dinghen openhertelijck naer Godts wille aen haeren Biecht-vaeder bekent ghemaeckt: al hoe wel niet sonder teghen-strijdt van haer oodtmoedigh ghemoet, 't welck altijdt afkeerigh was van alle achtbaerheydt, ende begheerigh van alle versmaedtheydt. Soo dan de voorghemelde inspraecke van Godt ontfanghen hebbende, die begheerde dat IOANNA, teghen haer oodtmoe-

[p. 173]

digh voornemen, fijn gaven soude kenbaer maecken, is sy terstont naer het spreeck-huys gegaen, om den inwendigen staedt haerder Siele aenden Biecht-vaeder volkomentlijck te verklaeren. Maer aldaer ghekomen zijnde, ende ghenootsaeckt wesende eenighen tijdt te vertoeven, (mits dat den Biecht-vaeder als dan bekommert was met iemant anders te spreecken) voelde sy eenighe gheneghentheydt, om stillekens te vertrecken: denckende datse voor dese reyse aen Godt voldaen hadde, met haeren veerdighen wille; ende niet misdoen en soude, door het uytstellen van dese verklaeringhe, tot eenen bequaemeren tijdt. Doch dese ghenegentheydt spruytende uyt de liefde haers selfs, onder schijn van ootmoedigheydt, mishaeghde aen Godt: van wie Joanna daedelijck verstont dese inspraecke: Ghy sult het nu terstont segghen sonder uytstel. Hier door wierden alle ghepeysen van haer te vertrecken ter fijde ghestelt, want sy vastelijck voorghenomen hadde den wille Godts te volbrenghen, niet teghenstaende den teghenstrijdt van haer ootmoedigh herte. Komende dan by haeren Biecht-vaeder, is sy ghevallen op haere kniên, ende heeft vergiffenisse ghebeden, van soo lanck teghen de ghehoorsaemheydt ende teghen den wille Godts ghestreden te hebben, die sy nu klaerlijck verstaen hadde, ende aen den welcken sy volkomentlijck wilde voldoen. Den Biecht - vaeder en heeft alsdan gheene besondere verklaeringhe van haere inwendighe ghesteltenisse willen aenhooren: maer heeft haer belast eenvoudelijck ende wijtloopigh by-gheschrift te stellen, al wat van haere eerste jonckheydt haer voorghevallen was. En-

[p. 174]

de aen dese begheerte vanden Biecht - vaeder is sy alsdan onderdanigh gheweest: schrijvende soo by nachten, als by daeghen, al wat haer overgekomen was.

Tot klaerder kennisse vanden grooten afkeer die sy hadde vande daeghelijcksche sonde, sal voorder dienen de naevolghende gheschiedenisse die ick voorstelle, ghelijck sy in haer schriften verhaelt wordt. Sy hadde eens iet gheseyt voor waerachtigh, daer sy naederhandt van twijffelde of het soo was, ghelijck sy gheseydt hadde: waer door sy soo verschrickt ende benauwt wierdt, dat sy in 't aensicht verstierf, ende in onmacht viel. Tot haer selven ghekeert zijnde, bekende terstont aen Godt, door een hertgrondigh berouw, haere kranckheydt: ende naer rijpsinnigh ondersoeck of daer in die onvoorsichtigheydt niet vrywilligh en was, spoedighde tot den Biecht-vader, om daer over sich te beschuldighen. Vanden welcken sy vertroost wiert, van hem verstaende, dat Godt een onblusselijck vier van liefde is, diesvolghens datse het stroey van dit gebreck in desen afgrondt soude werpen, vastelijck vertrouwende dat het door de verdiensten van het bitter lijden Christi, ende sijne oneyndelijcke bermhertigheydt, terstont verslonden ende vernielt soude worden. Hier door wierdt haer ghemoet wat ghestilt: nochtans niet soo veel, oft haer herte moest sich voorder ontlasten door eenen overvloet van traenen, beneffens een rouwigh beklagh van haere onvoorsichtigheyt met rechtsinnighe belijdenisse, datse verdiende verplettert, ende vernielt te worden. Dit leetwesen en docht haer niet ghenoeghsaem te zijn, maer sy gongh onvertroostelijck in haere kamer, veele

[p. 175]

uren weenende, ende niet konnende begrypen, hoe dat eenen mensch die Godt kent, vrywillighlijck kan sondighen, ende in 't leven verblijven, sonder te vergaen van droefheydt. Sy wiert te samen seer ghepraemt om Godt te bidden, dat hy de herten van alle sondaren tot dusdanigh berouw soude beweghen, als hy in haer herte gestort hadde. Middelertijdt wierdt sy verlicht ende vertroost door hope van vergiffenisse, die sy bespeurde door d'inwendighe blijdschap haerder Siele, naer datse dagh ende nacht haere faute beweent, ende met bloedighe disciplinen afghewasschen hadde. Alswanneer sy oock de Goddelijcke voorsichtigheydt bedanckte, dat hy dit besonder geval hadde toeghelaten, om haer te leeren kennen hoe broosende kranck dat sy was. Evenwel en is de voorseyde faute noyt uyt haer ghedachten ghegaen: overmidts sy dese sonde altijdt gheacht heeft als de grootste van haer leven, ende alijdt ghehouden voor een afgryselijck misdaet. Niet voor soo veel als de sonde was in haer selven, maer voor soo veel als sy die opwoegh teghen d'overgroote ende menighveldighe weldaden, die sy van Godt ontfanghen hadde: mits dien vraeghende of'er jemandt soo ondanckbaer konde wesen, als sy was.

Om dierghelijcke ende andere ghebreken met alle neerstigheyt te verhoeden, was sy ghewoon alle uren te doen een besonder ondersoeck; ende erghens jet vindende in't welck sy misdaen hadde beweende dat even-eens, als oft sy een groote sonde begaen hadde; ende bitterlijck versuchtende, seyde: Och! vvat afgront van boosheyt is den mensch! VVat ghevvelt en moet'er niet ghedaen vvorden, om die quaede vvortelen uyt te rucken: Voorvvaer eenen

[p. 176]

gheduerighen arbeydt is hier toe noodigh, ende daer is overvloedighe materte om sich altijdt te veroodtmoedighen.

Dese menschelijcke ghebreken dienden haer tot misachtinghe van haer selven, ende tot eenen vreeden haet ten opsicht van haer lichaem, soo dat sy haer beklagh dede met dese woorden:

VVee my! ick en ghebruyck mijn arm, machteloos, gebreckelijck, ende sondigh lichaem niet naer behoorte tot voldoeninghe van mijne misdaden. Mocht ick uvve Goddelijcke Majesteyt gheheelijck aen-hanghen, sonder my oydt van u af te-keeren door ydele beuselinghen, die my alleen van u konnen vervremden.

Laet ons in 't besonder hier noch by-voeghen haere vreese ende afkeer van alle onvolmaecktheydt.

III. §
Vreese van onvolmaecktheden

Syen sorghde niet alleenelijck om haer herte reyn ende vry van alle sonden te bewaren, maer oock van al dat haer onvolmaeckt scheen te wesen, oft niet gantschelijck naer Godts begeerte. Daerom en was sy niet te beweghen datse haer soude bemoeyen met weireldsche saecken, als door ghehoorsaemheydt: ende met versekeringhe van hier door Godt te behaeghen, ende te volbrenghen sijnen wille. Uyt dit opsicht alleen heeft sy aenveerdt de sorghe ende de bestieringe van haers Broeders huys-gesin. Sy wenschte dat een jeghelijck soo sterck met Godt vereenight, ende in hem verslonden soude wesen dat niemandt door eenighe tijdelijcke saecke en soude ghestoort worden.

[p. 177]

Diesvolghens was sy bedroeft, als sy sagh dat sommighe, oock die naer de volmaecktheyt trachten, niet onbescheyden en waeren in te ghenieten, of te derven, dat buyten Godt is, maer aen eenighe Schepselen gehecht zijn, met groote schaede haerder siele. Dese aenkleventheydt verfoeyde sy, niet alleen in 't verlies van tijdelijck goet, maer oock in 't af-sterven vande naeste vrienden, oft veranderinghen van Biecht-vaeders: anders niet willende als dat Godt wilt. Dese onbescheydentheydt socht sy oock aen andere aen te prijsen, uyt reden dat een ieder sich moet ghenoeghen inde schickinghe Godts, die oock in dusdanighe ghevallen onse herten alleen wilt besitten.

Dies aengaende sal ick alleenlijck een gheschiedenisse by-brenghen. Haeren Biecht-vader, een seer gheestelijck man, ende inde bestierenghe van het inwendigh leven sonderlingh bedreven, die wel den meesten van alle Biecht-vaders haeren geestelijcken voort-ganck behertight heeft, ende aen wie sy naest Godt dien alder-meest toe-schrijft, wierdt van d'Oversten tot een ander plaetse gheschickt: daer sy nochtans wel in gemoedt was, niet-teghen staende dat sy hier in haer geestelijcke schade vreesde. Maer een ander gheestelijcke Dochter, die oock by den selven Pater te biechten gonck, versocht op IOANNA Godt te bidden, dat desen Pater te Ruremonde soude verblijven. Op dit versoeck viel sy weygherigh: maer hier toe grootelycks aen-ghepraemt wordende, badt ten lesten in deser voeghen. Heere uvve Majesteydts Bruyt heeft my belast te bidden dat Pater N. hier blijven magh. Inden selven ooghenblick vondt JOANNA sich wonderlijck in Godt op-ghetoghen

[p. 178]

ende sagh haeren Saligh-maker haer minnelijck aensiende, ende als wel ghenoeght in soo eenvoudigh ghebedt: waer by den H. Ignatius oock sienlijck sich verthoonde, als last ghevende van dien Pater op een ander te senden. Hier door verstont sy, den Goddelijcken wille te wesen, dat den Pater soude vertrecken, daer hem de ghehoorsaemheydt stierde. Ende van alsdan heeft Joanna sijn vertreck, sonder op-sicht van haer selven, soecken te voorderen, op dat den wille Godts ende vanden H. Ignatius sonder uytstel soude volbrocht worden.

Een vande redenen door de welcke sy ghedreven wierdt om d'Alder-heylighste Maghet te beminnen, was d'onbevlecktheydt van alle sonden ende ghebreken: ende sy hadde besonder genoegen dat de Lieve Moeder oock van Erf-sonde ongescheynt was; uyt de welcke onse sonden ende ghebreken haeren oorspronck trecken. Eens haer groetende met dese woorden: VVeest ghegroet Dochter des Vaders, Moeder des Soons, ende Bruydt vanden Heylighen Gheest: wiert sy verlicht met een verheven kennisse van haere onbegrijpelijcke schoonheydt ende onbevlecktheydt: ende hier in wonderlijck sich verheugende, wiert als gedwongen om te roepen: Thoont dat ghy zijt mijne Moeder. Hier naer viel haere bedenckinghe op haeren Niet, ende op de gheestelijcke ellenden, aende welcke sy door d'erf-sonde onder -worpen was. Maer de Heylighe Maghet verthoonde aen haer, hoe dat alle haere ghebreken door de goetheydt Godts gantschelijck ghesuyvert waeren: Soo dat sy haere siele heel schoon ende onbevleckt sagh inde vereeninghe met het oneyndelijck goet. Dese verlich-

[p. 179]

tinghe was soo innigh ende verheven, dat sy aen haeren Biecht-vader bekent heeft, met geene woorden die te konnen verklaeren.

Soommighe van hare Bloedt-vrienden sich mishouwt hebbende, was haren Broeder seer ghestoort. IOANNA soght hem te stillen, ende de saecke te verschoonen: maer misgreep sich onwetende met iet by te brenghen dat eenighsins konde strecken tot achtinghe van hare familie. Dit bemerckende wiert sy terstont seer beroert: ende naer dat sy dese groote hooghveerdigheyt (gelijck sy die noemde) soo mondelijck, als schriftelijck, aen haren Biecht-vaeder hadde te kennen ghegheven, volherde sy evenwel in te verfoeyen, ende te bestraffen haeren hoogveerdighen aert, staende beschaemt voor de Goddelijcke Majesteyt: want haer afkomste, soo sy schrijft, gheen ander en was, als flijck naer het lichaem, ende sonde naer de Siele. Om welcke reden sy oock bekende te verdienen niet alleenelijck te liggen onder de voeten van alle menschen hier op d'aerde; maer oock onder Lucifer inde helle, die door hooghveerdigheyt oock gesondicht heeft. Soo dan komende inde Kercke, ende ghewoon zijnde, met de ghedachten haer te legghen aen de voeten van JESUS, en dierf sy die ghewoonelijcke plaetse niet nemen, mits dat sy onder den hooghveerdigen Lucifer verdiende te ligghen. Door dese ghepeysen bedroeft wesende, ende versoeckende den bystant vande Moeder der bermhertigheyt, sagh de selve hare handt met den Schepter uytsteecken, ende hoorde, uyt den mondt van de H. Maget dese woorden. Al waert ghy inden alder-diepsten afgront, ick soude u daer uyt trecken. Waer door wel ghemoedt, vattende den Scepter, ende smiltende in haer tranen, offerde sy

[p. 180]

Siele ende lichaem tot den dienst van MARIA, ende tot voldoeninghe van 't voorgaende.

In haeren ouderdom indachtigh wordende haere vorige gebreecken, door de welcke sy nochtans volgens haer eyghen oordeel, niet ghesondight en hadde: wiert sy soo weemoedigh dat haer herte scheen te bersten: maeckende een vast voornemen, dat ingheval sy noch andermael iet sulckx soude doen, al-hoe-wel niet vrywillighlijck; Godt haer liever soude toesenden al wat lastigh ende pijnelijck is, mits dat hier door belet moght worden, niet alleenelijck het ghene hem soude misnoeghen, maer oock dat hem niet aldermeesten behaeghde. In dit voornemẽ stont sy soo vast, dat sy bereyt was liever alle tormenten der Martelaren te lijden, als hier aen t'ontbreken. Soo groot, seght sy, vvas mijnen schroom van de alderminste faute. Maer vvat segg' ick alderminste? vvat is' er, of vvat kander kleyn zijn, dat teghen dien aldergrootsten Godt gheschiet? Och! inder eeuvvigheyt en moet het niet vvesen! Och! of dit opset onverbrekelijck in Godts liefde ghevestight vvierde.

Als sy voor 't leste de Heylighe Sacramenten soude ontfangen, wierdt haer vanden Biecht-vader gevraeght of sy begheerde dat het volck sich vertrecken soude, of sy misschien noch iet te biechten hadde. Waer op sy antwoorde, dat neen: maer versocht d'absolutie op voorige sonden, mits dat zy over die soo groot berouw verweckt hadde, als oyt te voren. Dit gheschiet zijnde, toonde zy een ongemeyne blijdtschap, om dat-se haest buyten alle perijckel soude wesen van Godt te vergrammen, of te mishaghen.

Ghelijck'er niet soeter en was, als van gheestelijcke saecken met IOANNA te spreecken: alsoo niet

[p. 181]

moeyelijcker' als haer biecht te hooren. Want zy bekende, niet te weten, of zy oyt in haer leven vrywillighlijck ende met volkomen kennisse een dagelijcksche sonde gedaen hadde. Wy weten alleenlijck vande Alder-heylighste Maghet, dat zy door een besondere jonste Godts, van alle oock daghelijcksche sonden, bevrijt is geweest: buyten dese alder-reynste Moeder, en weten wy niemant, die alle, soo vrywillighe, als onvrywillighe sonden ontgaet. Maer men vindt Godt-minnende, ende volmaeckte sielen, de welcke, al-hoe wel sy somtijts onbedachtelijck stronckelen, noyt nochtans bedachtelijck, ende vrywillighlijck en komen te sondighen: ende een van dese soo reyne ende soo Godt-vreesende sielen dunckt my JOANNA geweest te hebben.