Journalen. Derde deel

[p. 62]

Journaal van Constantijn Huygens, den zoon.
1682.

September.

2 Sept.

S.H. aen Tafel komende te Hooghsoeren, seyde in 't begin van̅ maeltyt: ‘Hebien, messieurs les François m'acommodent bien,’ en̅ begon daerop te vertellen, hoe dat een Regiment dragonders met M^r de Montanegre L^t du Roy en Dauphiné binnen Orange gekomen was, en dat volck gelogeert by de Principale Ingesetenen, dat daegs daeraen haere Waerden hadden gepilliert ƒ 100. Het schijnt teen en̅ tander afgenomen, dat nader daernaer geaccordeert was voor....¹⁾ 's daeghs dat sy quamen met ordre om alle de muyren van̅ Stadt af te doen breken en te blyven tot het geschiet was. S.H. voorts de gansche maeltyt continuerende in dat discours met een geexacerbeerdt wesen en̅ repeterende tot 4 à 5 mael qu'il falloit bien avoir patience jusques à ce que l'on fust en estat de se venger, et qu'elle esperoit de ne mourir pas avant que d'en avoir eu le moyen; qu'on luy ruinoit Orange par ce qu'elle n'avoit pas voulu

1) Niet ingevuld.

[p. 63]

laisser garder au Roy Hooghsoeren, mais qu'elle ne se repentoit pas d'avoir fait ce qu'elle avoit fait.

Pesters quam dien dagh te Hooghsoeren op ordre dat hem van S.H. wegen geschreven had, terughreysende van Groeningen naer den Haege; vertrock noch in̅ naermiddagh.

3 Sept.

Een vrouw dat een weduwe was van een sergeant major, en niet fraey, komende myn kamer te Hooghsoeren veghen, vraegde haer waer dat een andere magere vrouw was die plecht te komen veghen en een noothulp in huijs was. Sy seijde al lachende, die wil niet meer komen, ick weet niet, Jo^r Schaep heeft haer.... willende seggen een assault gedaen. En vertelde daernaer dat Montpouillan int eerst van den jacht tyt haer selfs mede had geattaquert omtrent Bentings Garderrobbe haer hard om den hals vattende en seggende: kus myn, ofte iets diergelyx en dat sy hem injurien van olden Grisen duvel en diergelycke geseght had en hem in 't aensicht geslaghen.

14 Sept.

Sond. Gingh de Princes en al haer volck van Staveren naer Dieren, daer de Prins daeghs te voren mede gekomen was. Praete met Hooch^t gedurende de maeltyt. Naar den eten met haer vertreckende sooals sy in de koets was, riep mij toe: M^r Zeelhem, take M^r Trelawny in your coach, you want company. Onder wegen bleef een quartier uurs achter haer en als te Dieren quam, seyde de kleyne Walsingam: M^r Seelhem, the Princesse hath enquired after you.

Savonts de Prins in sijn kamer synde, liet my inkomen, niemant daer wesende als Benting; met eenen quam Ginckel mede en hij begon te praten en ick seyde hem dat men uyt den Haegh schreef dat Roosande hem declareerde van te willen Marie van Leeuwen trouwen.

Hij vertelde dat over een tyt Opdam hem geseght

[p. 64]

had dat het een affront voor een familie was (te weten dat Huwelyck) dat niet te verdraghen was, en dat sy het land uyt most, biddende de Prins dat hy het wilde beletten, dat hy geseght had: Ja, maer seght wat sal ick doen? Hy sey dat S.H. het hem verbieden most, daerop de Prins: maer of hy tdaerom niet laten wilde, en dat daerop nogh eenighe middelen voorslaende en̅ de P. de ondoenlyckheit aenwysende hy int eynd syn schouderen optrock.

Hy seyde verders (de Pr.) dat Joffrouw van Opdam tot die tyt toe Joff. v. Duyvenvoorde zedert voirleden winter vrouw van Catwyck niet had willen sien, de Pr. vertelde voorts op all de huwelycken die op die manier (de bruyt swaer synde) zedert eenighen tyt geschiet waren van luyden van qualiteit en façoen tot 14 of 15 in getall, sprack voorts van Proceduren van Pieter de Groot daervan hy de sententie int Hof hadde doen resumeeren en seyde dat de Rechters die hem hadden vrygesproken, niet geallegeert hadden als dat hy tmet geen quade intentie gedaen hadde, daer het feyt van dat hy apart en sonder last met de Franschen getracteert hadde, belovende haer den Bosch en half en half Bergen, uyt syn eygen brieven consteerde, dat hy sonder te concludeeren was uytgegaen, seggende dat hy niet van meeningh was voor 't Hoff daer men soodanighe sententien wees eenighe processen meer te hebben.

Sprack oock veel van̅ saeck van Buat, Kievit en van der Horst. Seyde dat van Tilt en Boll te Haerlem daervan mede geweten hadden, en dat van Tilt in een jaer daernaer niet uyt Haerlem dorst gaen, maer Boll, die stout en een kloeck man was, wel.

Dat de Wit een propositie meende te doen, om te doen procedeeren tegen de R.-Pensionaris Fagel en dat die daervan gewaerschouwt zynde en siecklyck

[p. 65]

zynde van Haerlem quam en wegens de uer van̅ vergadering op syn plaets aldaer quam sitten, dat de Wit hem eerst niet siende en daernaer gewaer werdende, twee stappen achterwaerts tradt seer verset zynde en seyde: amice, wel amice, heb ick jouw daer? en den anderen: ja amice, ick kom hier om te hooren wat daertegens my te seggen is, ick moet sien of je myn hooft niet voor myn voeten sult doen leggen als je Buat gedaen; ick souw niet geern myn hooft verliezen etc. dat den anderen hem op syn schouderen kloppende seyde: amice, amice, het is soo niet geweest en dat hy daernaer alleen de Req^ten hebbende gelesen, seyde iets nootsakelyk ter Gn̅ali^t te doen te hebben en wegh ging sonder iets verders te doen. Ick seyde niet aen̅ Pr. dat men my schreef van tHuwelyck van̅ kleyne du Tour met de vrouw van Hees en Leen en dat de medisance seyde dat sy swaer was.

17 Sept.

Dond. Gingh de Princes smiddaeghs met haer naer Staveren.

Staveren, 18 Sept. Vryd. Quam Constaple te Staveren met de Lord Lion, die de dochters dochter van Kirckpatrik getrouwt heeft en eenen mylord Farfar een sobere quant. Syn Hooch^t savonts tegens syn gewoonte att met de Princes, en syluiden daerby staende sprack haer niet eens aen, daernaer aten met de dames en ons.

Ouwerkerck seyde dat S.H. geseght hadde dat de Reys die de Koningh omtrent den 23 deser soude doen, suspect was, en̅ dat hy eenighe reden had om te gelooven, dat iets op de Nederlanden soude mogen voor hebben.

19 Sept.

Sat. Seyde mistris Langford aen Tafel savonts, dat de Princes haer gezeght hadde dat lichtlyck S.H. eens heen en weder naer den Haegh soude gaen. Ouwerkerck seyde dat het was omdat som-

[p. 66]

mighe leden van Hollandt niet toestaen wilden, dat de Pr. van Waldeck de Creytztrouppen soude commandeeren.

24 Sept.

Dond. Gingh van Hooghsoeren naer Uytrecht om naer̅ Haegh te gaen. Int Bosch dicht by thuys ontmoet Cuchlinus Presid^t van̅ Bosch en de jonghe Crommon komende met de nominatie van̅ Bosch att een weynigh in̅ vergulde Swaen te Amersfoort en quam nogh met lichten te Uytrecht, daer Berkesteyn met my att; savonts vertelde my, dat de broer van Anne Schade in Vranckryck Joff .... alias de Duchesse d'Anguien had wesen besoecken, en dat sy pratende van haer jegenwoordighe conditie geseght had. Jae ick meen dat dien Heer van Willandt jouw suster en myn wel te kort gedaen heeft.

25 Vryd.

Quam met de schuyt van 8^en quartier over vieren te Leyden en met de schuyt van vyven ten 8 uren in̅ Haegh.

In de schuyt was een man met syn vrouw en vrouwe suster van Brugghe daermede ick praete.

Den zelven avont quam S.H. oock in̅ Haeg.

Haghe, 26 Sat.

Sey myn vrouw my dat men seyde dat Suze van Valckenburg gedurende den tyt dat sy dese somer in Noordholl^d geweest was, een kind by Cornwall gehad had, dat als men rekende van̅ tyt af dat sy somtyts flaeuwten gekregen had tot die tyt toe, het op de 9 maenden genoeghsaem aenquam, dat het oock suspect geweest was dat de vrouw van Bergen in̅ den somer eens langh hier geweest was en sy alleen daer gebleven was.

Dat Mevrouw Brasser onlanghs gesproken hebbende van madame de la Guicherie, alsof die van hier weghgegaan was sonder haer crediteuren goeden dagh te seggen, madame d'Alonne haer daerover een scherpen brief geschreven had, daerin stond, que s'il y avoit

[p. 67]

des personnes dans sa famille, qui avoyent fait des fripponneries, dans la sienne il n'y en avoit pas.

27 Sond.

Was niet uyt.

29 Maend.

Seyde my de vrouw van Valckenburg, dat dese onlanghs weder hier gekomen was en dat de vrouw van Bergen groote moeyte gedaen had om haer weder samen te doen huyshouden en̅ eten, maer dat sy niet gewild had.

Dat eenighe tyt geleden Cornwell eenen Carney Engelschen solliciteur by haer gevonden had om Suze ten huwel. te eysschen en̅ te vraghen wat sy daermede geven soude, dat sy in substantie geseght had niet met all te sullen geven en̅ niet geloofde dat de Grootmoeder oock iets doen soude.

Tot de Willem en Fy seyden dat de Griffier Tollius en syn wyf mit Adriane Schilders en haer man op een speelreysje met een jacht geweest waren, en̅ dat Tollius en Adriane malkanderen heel wel kenden.

Quam my in̅ sin dat onlanghs Zuylesteyn te Dieren een lietje song daerin quā dat Jan Martin couchoit au grand lict et que la froide Catin (Freulein van Dona) bransloit le vit au vieux pere marin (een magere oude Tapissier, die madame had).