Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel
(1877)–Constantijn Huygens jr.– AuteursrechtvrijDecember1 Dynsd.Ging smergens ten 10 ueren met de Hr Danckelman en̅ sijne familie in het binnen-jachtje van̅ Con. naer Maeslandt-Sluys, daer in̅ Goude Leeuw gingen logeren, daer men de luyden lustich doet betaelen. De Borgemr Portugael quam ons daer noden, om naermidd. tot sijnent te komen collationneren, gelijck wij deden, ick eerst wat eyeren in̅ herberg gegeten hebbende. De wind bleef Z.W. | |
2 Woensd.Gingen smerg. met een scheepje van Portugael van Maeslandt-Sluys naer den Briel, met intentie om te sien of de maen sanderen daeghs, met het eerste quartier, geen veranderingh van windt soude brengen, en̅ in gevalle van neen, naer Rotterdam te gaen, om die te verwachten, wesende het daer beter koop teeren, en̅ van daer wij in het schip konnende komen in 3 ueren tijdts. Gingen in̅ Toe-last weder logeren. Wij spraken in passant Capn Wassenaer, niet verre van 't hooft van̅ Briel leggende, en̅ quam hij naermidd. bij ons, seggende 't ghene op̅ ultim. Nov. aengeteeckent hebbe. In den Briel hoorden, dat een van̅ twee pacquetbooten, verleden ......Ga naar voetnoot1) in zee geloopen, snachts van het andere was afgeraeckt, en gelooft wierde vergaen te zijn. | |
[pagina 292]
| |
Dat oock het pacquet-boot van verleden .....Ga naar voetnoot1) uytgeloopen zijnde, door storm weder was in-gejaeght. Was met Danckelman tot van der Poel, de Postmeester, die ons een glas vin de St Laurens gaf, en̅ confirmeerde 't ghene voorz. is van̅ pacquet-booten, raedende ons mede naer Rotterdam te gaen. Naermidd. begon het hardt te waeyen, dat de volgende nacht duerde. Montigny, die zedert ick laetst van hier ging, hier was gebleven met la Motte, Montaigu etc., syde, dat geen pacquet-booten van H. Sluys hadden konnen uytloopen, en̅ dat daer geweldigh veel volck lagh wachtende, 't welck van der Poel confirmeerde, seggende dat onder 't selve vele soldaten groot gebreck hadden, en̅ dat hij daer broodt naer toe gesonden had. | |
4 Vrijd.Smergens quam Marie mij seggen dat Pieter, mijn knecht, weder groote pijn en̅ colicq hadde, en̅ al een doctoor bij hem gehadt hadde, die hem iet gesonden had om te sweeten. Delibereerde seer of weder naer den Haegh soude gaen, geconsidereert 't ghene op den 2en deser staet aengeteeckent, en̅ het weder, niettegenstaende de nieuwe maen, die van daegh ten 1 ueren begint, al even rouw en stormachtigh continuerende. Sagh uyt een memoritje, dat Wiljet mij bracht van van der Poel, dat het pacquet-boot op den 13en deser van H. Sluys vertrocken, wierd vermist en̅ niet was aenge- | |
[pagina 293]
| |
komen. Dat de 2, op den 17en en 20en van daer vertrocken, waeren aengekomen, en̅ die van̅ 24en en 27en Nov. en̅ den 1en Decemb. desen dagh noch niet waeren uytgeloopen. | |
5 Saterd.Hoorde van Wiljet, dat de doctoor bij Pieter weder geweest hadde en hem geseght, dat hij voor sijn quaedt beter bij de barbier soude te recht komen als bij hem; dat hij een geswel hadde in testiculo, en̅ dat hetselve oock verder naer boven en̅ ter zijde gingh; dat hij daer oock een lutje koorts bij hadde, soo dat mij niet raden soude hem mede naer Engelt te nemen. Daerop de volgenden avondt Wiljet met Hulst belaste, sanderen daeghs naer den Haegh te gaen en̅ tsamen met mijn vrouw naer een anderen te sien. De windt was Noorden, maer was still en̅ hield de storm op. Wiljet en Hulst souden bij de Hren van de Admiraliteit aenhouden, ten eynde sij, de Capen Heemskerck en̅ l'Amoureux, op wiens schepen wij bij een nieuwe ordre van̅ 3en geordonneert waeren naer Engelt te gaen, mochten ordre krijgen, om met de eerste goede windt tzeyl te gaen, sonder te wachten naer alle de schepen, willende onder haer convoy gaen, daermede men vreesde noch eenighe daghen souden doorgaen. Was smerg. met Danckelman tot van der Poel, die ons een glas goede canary gaff, en beloofde, soo ras de Hr Haghen van Rotterdam soude gekomen wesen, hem te gaen spreken, en̅ ons antwoordt te komen seggen. Quam naer̅ midd. bescheidt seggen, dat Haghe hem geseght hadde, dat onse Capen ordre hadden om aenstonts te seylen, als de windt soude dienen; maer schijnt op dat seggen weynigh staet is te maecken. Iek deed 3 a 4 stucken goedt, die op 't schip den Briel, Capn Heemskercken, hadde doen brengen 1e deses, als weder uyt den Haegh quamen, van 't selve schip in mijn | |
[pagina 294]
| |
herbergh brengen, doordien onse ordre, om met dat schip te gaen, nu verandert was. | |
6 Sond.Smergens sliep langh en̅ was niet uyt. Smiddachs Danckelman thuys komende seyde, dat de windt Oost en̅ seer goedt was, maer dat onse schepen niet gereedt wesende, hij gehoort hadde dat het niet souden zijn voor dynsdach. Naer de middach ten 3 ueren uytgaende, sach dat de windt Noordwest stondt. Savonts thuys komende, quamen mij de Hr van Heemvliet en̅ de Postmr van der Poel besoecken. Van der Poel seyde dat naer het vertreck van 't pacquet-boot, dat vrijd. vertrocken was en overkropt met volck, noch omtrent de 100 passagiers te Hellevoet gebleven waeren. Dat aenstaende woonsd. volgens de ordre geen pacquetboot soude konnen gaen om dat daer hier, naer het vertreck van 't voorz., geen meer voor handen waeren. Dat daer oock geen brieven uyt Engelt quamen, apparentel door manquement van pacquet-booten. De wind Z.W. | |
8 Dynsd.Smerg. ging Danckelman met sijn familie naer Rotterdam, om daer de goede windt te gaen afwachten; hij logeerde tot een koopman, Pedi genaemt, die de dingen van̅ Keurvorst v. Brandenburg daer dede. Smergens was van der Poel bij mij en Capn l'Amoureux. De leste raede mij niet in̅ Briel te blijven, konnende uyt den Haegh altoos tijds genoeg in̅ Briel en op Capn Wassenaers schip wesen, daer doen op meende te gaen, L'Amoureux anders seer geerne mij op het sijne soudende gehadt hebben. Soo resolveerde naer den Haegh te gaen, hebbende gisteren morgen Wiljet naer̅ Haegh gesonden bij de Heeren van̅ Admirt, doen aldaer zijnde. Komende | |
[pagina 295]
| |
te Maeslt-Sluys, daer weder in̅ Goude Leeuw logeerde, slaepende op een seer hoogh bedt. Troonde mij Portugael naermidd. tot sijnent, daer tot savonts toe bleef en collationneerde. Alle dese daegen was mijn knecht Pieter weder sieck en slap en scheen iets quaedts te hebben. | |
10 Donderd.Smergens seyde mij mijn vrouw dat joff. Spoor bij haer geweest hebbende, haer geseght hadde, dat sij met de Raedtpenss gesproken hadde en̅ die haer geseght, dat hij een bequaem man aen̅ Con. met het pacquetboot afgesonden hadde, om de Con. in mijn absentie te dienen, genaemt van den Ende. Schreef dat aen Sam. van Hulst, met ordre dat hij niet manqueren soude met de eerste pacquetboot over te gaen, schreef hem daernae noch en sond hem met eenen een brief aen̅ Commr l'Amoureux, om hem te doen weten dat met hem soude overgaen. Oock een brief aen Lysbeth, onse meydt, om van van Hulst op sijn aenkomste te Londen te konnen geldt krijgen of oock van nicht Becker. Naermidd. vondt Tet niet thuys. Oock niet nicht Sevenaer, die daernae vondt tot joff. van̅ Werve. Sij vertelde mij de menage van Made St Martin met haer moeder en derselver man, de gewesene koetsier, die de vr. v. Valkenburg, als niet naer sijn sin deed, niet als donderhoer noemde en voeten in haer neers gaf. Hoorde daer dat 's Gravemoer seer sieck was. Daer was oock de Hr v. Zeyst, die eenige porceleintjes met spelen winnende, die aen joff. v̅. Werven gaf. Mijn vrouw won oock 6 thé-kopjes en schoteltjes. Schreef aen Hulst oock in̅ voorz. brief dat Carel sijn br. mede konde met hem overgaen. | |
[pagina 296]
| |
van selfs geresolvt hadde, sonder mijne contra-ordres met den anderen over te gaen. Belastte aen Wiljet aen S. Hulst te schrijven dat verwondert was, dat geen bescheidt kreeg aengaende de brieven aen l'Amoureux en̅ Lysbeth, die hem gesonden hadde, om te weten of hij se ontfangen had ofte niet. Mijn vrouw betaelde Pieter Bergnaer mijn knecht en̅ deed hem vertrecken. Smergens was Gastigny bij mij, gekomen zijnde van 't Loo, daer hij zedert des Con. vertreck geweest hadde. Sprack van op mijn schip mede over te gaen. Naermidd. was Bergesteyn langh bij mij. | |
12 Saterd.Smerg. was Wiljet bij mij; sey de dat er een pacquet-boot uyt Engelt gekomen was, en dat hij een brief van Fremin ontfangen had, dat hij hoorde de saken daer seer wel gingen en de kosten tot de vloot alreede geconsenteert waeren. Dat het Lager-Huys de propositie van̅ Lords van een Parlemt op sekere tijdt te convoceren, verworpen hadden. Broer Christ. quam hier eten. Naermidd. was met broer in̅ winkel Aelberts, daer toekomende maendach de vendue soude wesen van Mr d'Ablancourts boecken. Wiljet seyde oock, dat onse Oostersche vloot van over de 300 schepen in gekomen was en̅ 8 a 10 Franschen genomen haddeGa naar voetnoot1). Savonts was tot broer van St Annelt oock broer Christiaen, die savonts bij mij att. De wint altoos Z.W. of daeromtrent. | |
[pagina 297]
| |
schijnende dat hij, Hulst, mijn eenen brief van̅ 10, daer in eene was voor l'Amoureux en̅ eene voor Lysbeth, niet ontfangen had. Hij schrijft voorts dat mij in̅ Briel soude wachten, en om 't quaedt weder, de wint als voren, tzeil te gaen, 24 ueren soude laten doorwayen. Was tot de Hr van̅ Lier, die hem deed excuseren, niet wel wesende. Savonts was tot suster van Nieuwerkerck, daer broer Rijckaert vondt. | |
14 Maend.Broer Christiaen eenighe boecken voor mij in̅ auctie van d'Ablancourt gekocht hebbende, at smiddachs met ons. Naermiddach quam mij den Italiaen, die het boeck van Campeggiamenti van̅ Con. en sijne voorsaten geschreven had, hoetelen, en wilde dat aen̅ Coning voor hem spreken soude om eene acte titulr van ....Ga naar voetnoot1) te hebben. Stormde den ganschen dagh en̅ de voorgaende nacht seer hard, de windt Z.W. ten Z. In̅ courante stondt dat Myl. Landsdowne een page van Myl. Buth sijn vader, Cony genaemt, in duel dootgesteken hadde. | |
15 Dynsd.Smergens quamen de bidders seggen dat ons neef Staets doot was. Had in 14 dagen voor sijn sterven niet konnen eten. De storm en̅ onweder continueerden even sterck. Broer v. Zeelhem att tot mijnent en̅ loteden wij 2 boecken, die tsamen in̅ auctie van d'Ablancourt gekocht hadden. Savonts was met mijn vrouw tot nicht Sevenaer, daer suster v. Nieuwerkerck oock was. | |
[pagina 298]
| |
17 Dond.Smerg. was joff. Haga van Ellemeten bij mij, brengende een reqt van haer broer, Vendr., om een compagnie. Smerg. was in 't Achterom om bootschappen, oock tot van der Hoeven, den draeyer, en tot v. Bulderen. Savonts was de assemblée tot onsent en̅ bracht daer in Bergesteyn, mij komende besoecken. Daer was onder anderen de vrouw van Zuerius, de Rentmr v. Breda, besigh zijnde, soo mij geseght wierd, om die plaets quijt te maecken, om dat men hem in sijne functie een Controleur bij geset hadde. Joff. Ardes nam afscheydt, naer Vrieslt gaende, daer men meende dat sij bij de Pres van Nassau in dienst soude komen. | |
18 Vrijd.Smorg. was van der Poel bij mij, en de windt Z.O. en daernae Z. zijnde, raede mij niet te vertrecken voor dat advertentie van̅ Capn l'Amoureux hadde, die mij noch gisteren had doen versekeren dat mij soude doen waerschouwen. Seyde, dat eergisteren een pacquet-boot van hier vertrocken was, maer dat de Hulsten daer niet op gegaen waeren, soo 't schijnt vervaert wesende omdat hoorden van capers, en̅ dat sekere tijdingh gekomen was van dat het pacquet-boot van̅ 4 deser genomen was. Dit wist men, doordien de weynigh Franschen, die de caper op dit genomen paquet-boot geset hadden, daer van afgeraeckt zijnde en̅ geen eten meer hebbende, aen een lootsboot van̅ onse gepresenteert hadden haer vaertuygh en̅ haer selve over te geven, soo haer wilde salveren en eten geven, 't welck geschiede, en̅ waeren gemte Franschen ten Briel opgebracht. De brieven, op 't voorz. p.-boot naer Engelt gaende, waeren in zee geworpen. Seyde noch, dat de Hulsten van meeninge waeren op Capn Heemskerck over te gaen. Smerg. waeren Gastigny en l'Estang bij mij. Gaf aen | |
[pagina 299]
| |
van der Poel wederom de 99 gl. die hij aen mijn coetsier op mijn versoeck te Harwich doen geven hadde. Was savonts tot St Annelt, daer Mevrouw Runnickhuysen was en̅ speelden hombre. Van te voren was broer Christ. bij mij. Hoorde hem en passant eenige tael voeren tegen Wiljet al ofte Zeelhem wel soude willen verkoopen. Wiljet raede hem te wachten tot naer den oorlogh. Schreef des midd. aen S. Hulst, dat hoorde van van der Poel dat hij met een pacquet-boot, gisteren uytgeloopen, niet vertrocken was, daer ick nochtans het hem belast hadde te doen; dat hoorde, hij eerst met Capn Heemskerck meende te gaen, en̅ dat waer zijnde dat het tot sijne verantwoordinghe soude staen; dese brief sondt ten 1 of 2 ueren met een expresse bode naer H. Sluys af. De bode Overvest seyde mij ten 3 ueren met een van de boden gesproken te hebben die (haer tijdt uyt wesende) en̅ dat die hem geseght hadden dat de bode Visscher mijn brief van̅ 10 deser met een deel papieren, die hem voor S. Hulst mede gegeven hadde, wel hadde bestelt. Als vraegde waerom de Hulsten niet gegaen waeren met de pacquet-boot, scheen wat verlegen te staen en̅ seyde dat de meester van tselve hebbende belooft haer te sullen waerschouen van sijn vertrek, om dat sijluyden dan in̅ hoecker van Portugael onder sijn convoy souden konnen gaen, dat niet gedaen en hadde; maer geloove sij uyt bangigheit niet gegaen waeren. | |
19 Saterd.Was smergens met Maerten Zuerius en̅ St Annelandt tot de madame de St Martin en̅ sagh de schilderijen die aenstaende maendagh wilde verkoopen met meer meubelen. Daer was niet van beduyden onder als een conterfeissel van eene Italiaensche courtisane. Caetje, haer meydt, liet ons dit sien en̅ praete van de koetsier, man van̅ vrouw van Valckenburg, seggende dat het een carel als een leeuw was. Van der Poel had dese mergen Zuerius geseght, dat hij | |
[pagina 300]
| |
meende dat de clercken in zee geloopen waeren sonder nader specificatie. Caet seyde nogh dat de Vr. de Sr Martin de koetsier sien staen hadde in een nachttabbert van wijlen de Hr v. Valckenburg en̅ dat haer dat seer quaedt gemaeckt hadde. | |
20 Sond.Kreeg een brief v.S. Hulst, gisteren geschreven. Verhaelt hoe sij gisteren morgen met de pacquet-boot waeren in zee gegaen omtrent de midd., dat, twee mijlen van̅ wal sij 7 capers ontdeckten, die op haer afquamen en kort volghden, maer sij eschappeerden evenwel en seylden in̅ nacht naer Engelandt, meenende de capers geeschappt te zijn, maer met den dagh sagen die weder op haer afkomen en̅ soo sterck inseylen, dat de Capn al cogels aen̅ mael van̅ brieven gedaen had om die in zee te werpen. Dat in̅ nacht laverende in hard weder een voet water in̅ cajuyt quam en haer bagagie bedierf. Dat sij evenwel met zeylen eschappeerden en te Hellevoet quamen. Dat hij gevallen was door tslingeren van tschip en hem seer gedaen hadde; dat beter zijnde hij weder op̅ de pacquet-boot soude gaen. | |
21 Maend.Was savonts bij den Heer van Lier, die seyde onpasselijck geweest was en wel 8 oncen bloedt gewatert had op eene reys. Versocht mij de Con. te seggen dat hij wel geern somers op sijn huys te Sassem soude willen woonen. Seyde dat er veel gepraet wierd van een tractaet van vrede, en̅ dat Dijckveldt hem daer mede soude moeyen, doch met ordre van̅ Con. | |
22 Dynsd.Gastigny was smergens hier, de windt was doen N.O. en spraken wij van sanderen daeghs smergens te vertrecken. Ooyen en Maerten Zuerius waeren oock bij mij, seggende adieu te komen seggen; maer savonts was de windt weder N.W. Ooyen seyde dat daeghs te voren den Deenschen Envoyé Lente de mediatie van sijn Con. gepresenteert hadde tot het maecken van vrede, oock gespecificeert | |
[pagina 301]
| |
hadde dat Vranckrijck Mons, Charleroy en ....Ga naar voetnoot1) soude restitueren en̅ laeten de saeck van̅ Con. Jacob aen̅ bemiddelingh van̅ mediateurs. Capn l'Amoureux liet mij seggen door eenen jongen Browne, dat mij adverteren soude. Savonts was Broer bij mij. | |
25 Vrijd.Kersdagh. Gastigny was savonts bij mij en quam bij nicht Sevenaer en suster v. Nieuwerkerck, die bij mijn vr. quamen collationneren. De wind was altoos N.W. en̅ nat mottigh weder. Savonts was Friesheim bij mij. De Hulsten souden desen avondt uytloopen met een pacquet-boot, naer 't seggen van een knecht van joff. de Wilde, die van Hellevoet quam en bracht een billetje mede van l'Amoureux daer niet in stondt als dit: Seilen als de windt is Z.O. of N.O. maer niet bezuyden ofte benoorden. | |
[pagina 302]
| |
27 Sond.Was voor en̅ naermidd. noch al besigh met mijne copere medailles. Mijn vr. hadde hooren seggen, dat de vrouw v. 's Gravenmoer in Ierland soude gaen woonen, daer sij 10000 gl. jaers aen landgoederen had. Altoos N.W. windt en storm. | |
28 Maend.Mijn vrouw had gehoort van Oorschot dat Slijdrecht sekerlijck den Bruygom was in Engelandt met joff. Vijgh. Gaf ordre aen Wiljet, aen Carel van Hulst door een expresse te schrijven, dat ick seer qualijck te vrede was dat sij met een van de pacquetbooten niet waeren vertrocken, en dat de Con. het vernemende het seer qualijck soude nemen. Savonts was l'Amoureux bij mij en seyde mij noch dat Z.O. of N.O. windt most hebben om met soo een groote vloot te konnen uytloopen. Dat de Capers, die de Hulsten gejaeght hadden, al weder wech waeren. Dat het ledikant in̅ cajuyt van sijn schip voor mij soude houden. Dat soo ras het soude beginnen te waeyen hij mij een expresse herwaerts soude senden, die al de voorbij varende schuyten nae mij soude vragen. Dat hij gehoort hadde dat het pacquetboot, verleden donderdach uytgeloopen, door de contrarie winden weder ingejaeght was, en dat hij niet en meende dat dat van gisteren van daegh soude uytloopen konnen. Was savonts tot joff. van̅ Werven, daer men speelde, onder andere Mevrouw Godyn, vr. van een Gn̅alts Reeckenmeester, oock de vr. v. Cruyningen, enz. Men seyde daer, dat de nun̅a of dochter van̅ Hr van Rheede, in Indien gestorven, met de oudste soon van̅ Hr van Voorn trouwen soude. | |
[pagina 303]
| |
en̅ dat sommighe seyden, dat gedobbelt hebbende wie vader daervan soude wesen, sij hem, Rheede, te beurte gevallen was. Wiljet kreeg een antwoordt op de brief, die hem aen C. van Hulst doen schrijven hadde, daer in sij spreken als of ick belet hadde, dat sij niet voor mijn vertreck van Hellevoetsluys op̅ 8. deser met de pacquetboot vertrocken waeren. | |
30 Woensd.Smerg. was Gastigny bij mij; had gehoort dat de Prins Louis van Baden desen dagh of de volgende soude hier wesen en̅ dat wij apparentelijck niet eerder als met hem souden konnen overgaen. Seyde hem van Slydrechts huwelijck. Daernae was de oudste neef van Uytenhoven bij mij. Seyde dat joff. v. Uytenhove, Amelisweerts suster, langh sieck gelegen hebbende, nu op 3 plaetsen v. haer lichaem door 't leggen het koude vier gekregen hadde, dat sij 65 jaer oudt was. Wiljet bracht mijn geldt van mijn tractement als Secretaris. Gastigny had gehoort dat de tweede Coljer mede op ons schip soude overgaen. De wind liep Z.O. des middachs. | |
31 Donderd.Gingh naermidd. ten 3 ueren met de ordinarise schuyt naer Delft en Maeslandt-sluys met Gastigny. Logeerden in̅ Roode Leeuw, daer de vrouw op haer sterven lagh. Wierd geseght seer boosaerdigh te wesen. Daer was niet te eten, maer gingen tot Portugael die ons quam nooden. Sagen sijne groote dochter van 16 jaer, een braeve blancke meidt. L'Amoureux hier dese midd. passerende, soo als naer sijn boord gingh, bad niet aen ons laeten seggen. De wind bleef Z.O. tot sanderen daeghs ten 3 of 4 ueren. |
|