Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

December.

1 Woensd.

Wij marcheerden smergens ten half thienen van Excester naer Hunyton, een open plaetsje omtrent van̅ groote van Newton. De principale straet in 't midden doorgaende, gaet van daer wij inquamen naer om hoogh op, en maeckt een vremdt gesicht.

De wegh was breeder overal als die aen̅ andere zijde van Excester, overal seer slijckerigh, maer onder hardt. Overal quamen menichten van beecken en̅ kleyne rivieren, seer snel loopende. Het was seer quaedt weder en̅ een stercke windt, telckens met regenbuyen; van Excester tot Hunyton reeckenen sij 15 mijlen. S.H. logeerde in̅ herbergh van̅ Dolfyn, en ick een huys of twee van daer, tot een hoedtverkooper, genoemt m^r Hugh Baker.

De Graef van Solms vertelde savonts aen S.H., dat eenigh volck van̅ onse, in een quartier komende, daer noch volck van̅ Coningh gevonden hadden, die haer excusen gedaen hadden van dat in haere quartieren waeren, seggende dat bijquam door dat ordre hadden om daer te betalen, en̅ dat haer pay-master nogh niet gekomen was; gelijck die dan korts daernaer komende, sijluyden vertrocken waeren. Macquay, de Graef van Nassau en Ouwerkerk waeren noch heel niet well.

Langhs de wegh stondt het weder overal voll volck, schreeuwende als de Prins voorbij quam, vrouwen, mans en kinderen, en̅ siende geen regen of quaedt weder aen. Ymant seyde, dat Milord Feversham, Stalmeester of Chambellan van̅ Coninginne douariere wesende, genoemt wierd: the king dowager.

Daeghs te voren savonts wierd een paep of monnick

[p. 26]

gearresteert, die te Excester gekomen was, genaemt, soo uyt de brieven bleeck aen hem geschreven, .. lloyd, alias Renaldi. Hij hadde behalven die brieven ............¹⁾

1) In het H.S. opengelaten.

2 Donderd.

Marcheerden smorgens omtrent half 10 van Hunyton naer Axmister, een redelijck groot open vleck, 7 mijlen van Hunyton. Het regende sterck van 't begin van̅ marche tot omtrent een uere naermiddagh sonder ophouden, met een stormwind daer bij, hetwelck de marche seer swaer maeckte voor de soldaten, dewelcke door het slijck en dickwils door het water seer diep mosten gaen, voornementlijck dicht bij Axmister, alwaer den regen van dien dagh en̅ de voorgaende sulcke torrents van water hadde doen vloeyen, dat de soldaten voorz. wel een half uer tot de knien door het water mosten marcheren en̅ op sommighe plaetsen tot half de dije, sommighe quamen te vallen en raeckten geheel onder.

Het was vremdt te sien, hoe het water, komende van de hooghe bergen, daer van dat landt geheel gemaeckt is, soo een menichte van beecken en̅ rivieren maeckt, immers maeckte, doe wij daer marcheerden, geloove door de regen in die daegen gevallen. Voorts is hetselve landt niet als ackers, met hegghen, en̅ sommighe met boomen omset, sonder dat men ergens eenighe bosschen of plantagien van eenighe importantie siet. De gesichten niet te min, door de voorz. hooghten en̅ leeghten, zijn op veel plaetsen seer schoon en schilderachtigh.

De Coningh, wierd geseght, weder naer de kant van Londen getrocken te zijn.

De Cheval^r Caron, die in̅ marche achter de gardes du corps rencontreerde, seyde savonts te voren met la Meloniere, onder wiens protectie hij naer Engelandt gegaen was, tot Mylord Cornbury gegeten had, en̅ dat die van̅ saecken sprekende, deselve voor ons seer licht gemaeckt

[p. 27]

hadde, seggende sekere kennisse te hebben dat, als wij wat naeder omtrent de Coninx leger souden komen, menichte regimenten tot ons souden over komen; dat niemant met de Coningh soude vechten als de Papisten, waervan hij der omtrent 7000 in leger had, nieuw vergadert en̅ ongediscieplineert volck.

Att tot Benting, die mij dat presenteerde om dat de keucken van het Hoff noch niet aengekomen was.

Logeerde in een slecht huys, op een camer daer geen meubelen als een slecht bedt op waeren en daer geen schoorsteen was, de naem van̅ man was .........¹⁾

Benting seyde, dat, als wij naer dit quartier voort souden marcheren, laetende (soo hij scheen te meenen) Salisbury aen̅ rechter handt, wij overall goede quartieren souden vinden.

Daeghs te voren wilde Mylord Mordaunt mij voor̅ acten van sijn regiment een deel guinees geven, omtrent de 40 naer ick sien konde, maer wilde se niet nemen om dat S.H. mij gelast hadde de acten gratis te depescheren.

Isac had bijnaer in 't voorz. diepe water gevallen, sijn peerd elcke reys willende gaen legghen.

Naer̅ eten in 't huys komende, daer Voorst logeerde en̅ gegeten had, vondt hem met sGravemoer, Smith, sijn adjutant, Isac en de weerdt van 't huys om den heerdt sitten, de vier, behalven sGravenmoer met de weerdin, dat een redelijck fraeye vrouw was, roockten taback.

S.H. had wat geknort op sGravemoer, om dat hij die passagie door het diepe water niet ter deghe gerecognosceert had, maer hij seyde daer geweest te hebben, en̅ dat daernaer het water seer schielijck hoogh geworden was.

S.H. hadde dese actie daernaer meer tot avantagie van̅ onse verhaelt.

De tijdinghe quam dat een party van 24 soldaten van̅

1) Niet ingevuld.

[p. 28]

onse tot dicht bij Salisbury gegaen zijnde, van̅ Coninghsche geslagen was (blijvende nochthans van̅ laetste oock al 6 a 7), en dat eenen Vendrigh, Cambel, gevangen was.

3 Vrijd.

Voorts klaeghde mij dat S.H. hem gegrondeert hadde meer als ooyt sijn leven, om dat daeghs te voren in tijts sijn ord^s Bredaes bottelbier niet gehadt hadde, en̅ dat als het quam, hij seyde, dat het naer sout waeter smaeckte.

4 Saterd.

Hebbende tot de middagh thuys geweest, hoorde doe dat Benting uyt was met een partij van 400 peerden, dat men eerst seyde dat was om de quartieren van mergen te gaen besien, maer daernae in̅ naermiddagh seyde Zuylestein, dat het was om een gansche brigade van 3 regimenten van̅ Coninx trouppen, die overquam, te gaen rencontreren. Omtrent half vieren quam Mylord Grafton en̅ de Lord Churchil met 400 peerden Coninx volck bij ons.

Mylord Coote seyde mij, dat in 't quartier van mergen, te Croockhorne, noch souden bij ons komen Mylord of Ormond en̅ den Prince George van Denemarcken; - dat de Coningh sieckelijck en̅ melancholicq was, en̅ weder achterwaerts naer Londen was gegaen met sijn trouppes.

Men seyde oock voorseker, dat de Coningin met haer soon naer Portsmouth was, om dat haer de Coning, van Londen zijnde, daer niet en vertrouwde.

De Graef van Stirum, Vice-Admirael, seyde dat de Engelsche vloot omtrent Torbay, daer de onse noch lagh, geweest zijnde, sonder te weten met wat intentie, met de stercke storm van donderdagh voorleden naer de kusten van Vranckrijck gedreven was en notabele schade geleden hadde; dat sij veel dingen hadden moeten over boordt werpen, sonder dat men de particulariteyten noch recht wiste.

Dese goede tijdingen gaven aen 't Hoff groote vreughde, en̅ sprack men al of men de saecken sonder vechten wel soude te boven komen.

[p. 29]

5 Sond.

Marcheerden 's morgens ten half 9 van Axmister naer Krookhorne, en was soo een sacht en goedt weder als wij vertrocken, dat meenden een gemackelijcke marche te hebben. Maer een uer of soo daer naer, begon het weder te regenen, en een weynigh daer naer soo hardt te waeyen, met regen en hagel daer onder, dat de marche arger was als donderdaeghs te voren naer Axmister, wesende de koude oock grooter.

De wegen zijn wel redelijck breedt op̅ meeste plaetsen, maer vol losse steenen en op een seeckere streeck niet als van sachte kley, hoewel men niet diep door sackt.

Krookhorne is 10 groote mijlen van Axmister, grooter als hetselve, leght in een leeghte, seer aerdigh en schilderachtigh. Ick logeerde tot ........, een grossier, verkoopende suycker, specerijen, linden¹⁾ etc., ende was wel de voornaemste winckel van̅ plaets.

De Coningh hoorde men dat met alle sijne trouppes van Salisbury naer Londen gemarcheert was, in groote haest.

Dat hij eenige vuyle, stinckende materie was quijt geworden uyt sijn neus, en̅ daerom sich doen laeten hadde.

S.H. hadde geseght, dat de maenden van̅ winter haest souden over zijn, en̅ dat naer deselve licht aen̅ andere zijde van̅ zee wat soude te doen wesen.

1) d.i. linnen.

6 Maend.

Seyde mij Rooseboom, dat die van Bristol S.H. laeten seggen hadden, dat soo hij daer volck naertoe wilde senden, men hem de poorten soude openen, en̅ dat daerop dragonders daer nae toe afgesonden waeren.

Mylord Coote seyde mij, dat te Cherborne, daer wij den volgende dagh souden wesen, de geheele noblesse van Dorsetshire haer dienst en corps soude komen presenteren.

Daeghs te voren seyde mij Rooseboom oock, dat de provintien van Devonshire, Dorsetshire ende Cornewall een

[p. 30]

ligue ofte confederatie gemaeckt hadden, om in̅ saeck van̅ Prince vast en constant te blijven, en̅ een groote somme gelts op te brenghen.

Een oudt grijs man, bij de Prins al in̅ Haeg geweest zijnde, heet S^r John Hoddam, en heeft 30000 gl. sjaers aen goedt.

Mylord Grafton hadde tot Ouwerkerck aen tafel geseght, dat hij met een goedt getal Cap^en laetstmael, doe wij voorbij voeren, op̅ Engelsche vloot zijnde, geresolveert hadde, als den Admirael Mylord Dartmouth soude pitsjaerden¹⁾ om̅ Capiteynen aen boord te hebben, om orders te geven of Crijchsraedt te houden, yder met acht of thien man aen boordt te gaen, en̅ met die en̅ noch andere, die op het schip van sijne sentimenten waeren, deselve Lord te saiseren en̅ sich alsoo meester van̅ vloot te maecken en̅ die naer ons toe te brenghen.

1) d.i. met een vlag seinen.

7 Dynsd.

Marcheerden van Krookhorne naer Sherborn, 12 mijlen, daer S.H. logeerde in het huys van Mylord of Bristoll, in een parck dicht bij de stadt staende en̅ extraordinaris plaisant gelegen. De plaets is redelijck groot, maer was in die tijt vuyl en slijckerigh, gelijck alle de andere daer wij geweest waeren, de goten heel holl en̅ midden in de straet.

Ick was gefouriert tot een bedde- en deecken maecker, genaemt m^r Browne, die mij seer beleeft was en daerdoor bijnaer ongemackelijck. Soo als mijn goedt all te samen in huys hadde, liet S.H. mij segghen, dat op 't casteel konde komen logeren en̅ daer een camer soude hebben.

De geheele marche naer Sherborne was het schoon weder, tot op omtrent een half uer naerbij het vleck, doen begon het te sneeuwen met groote vlocken.

Des middaghs aen tafel komende, vondt met ons volck twee joff^en aen tafel, nichten van̅ landlord, en hem self daerbij, een oudt man met een roode tronie.

[p. 31]

Onderweghe att S.H. tot een rijck edelman, genaemt S^r John Sydnam, daer het volck op de wegh seer vastelijck seyde, dat de Prins George van Denemarcken bij hem was; maer was niet soo.

Een Engels edelman op de wegh met ons rijdende, quam bij een ander en seyde hem: come give me your hand, en̅ den anderen hem die gevende, seyde: now the businesse is done.

Een groote menichte van edeluyden quamen S.H. op de wegh tegen, daer Dorsethire begint, aen een seeckere brugghe, over een groote beeck leggende. Onder die was de Earle of Bristoll.

8 Woensd.

Sondt S.H. mij te 9 ueren haelen, moetende aen̅ Staten geschreven werden, aen wie S.H. een relatie sondt door de Graef van Stirum, van 'tghene gepasseert waa zedert sijne voorgaende. Schreef haer oock, dat Plymouth over zijnde, de oorloghs-vloot daer soude laten overwinteren en̅ revictualieren, sullende sulcx geschieden, sonder het tot laste van̅ Staet soude komen.

Het overgaen voorz. was door den Earle of Bath, Gouverneur van Dorsetshire, bij een stratageme te weghe gebracht, hebbende hij papiste soldaten, buyten kennisse van̅ Gouverneur van̅ plaetse, doen desarmeren en̅ daernaer hem doen in arrest gaen.

Een Conincx schip, door quaed weder in Plymouth voorz. ingedreven zijnde, hadde sich oock voor̅ Prins verclaert.

Naer Bristol, twelck oock geseght wierd dat sich wilde declareren, wierd geseght dat Mylord Shrewsbury met dragonders gesonden was. Dat de stadt van Oxford hetselve wilde doen.

Deed mijn bagagie naer thuys van̅ Earle voorz. overbrenghen en gaven mij daer een goede camer met een garderobe daeraen.

Schreef aen mijn vrouw.

9 Donderd.

Smorgens wachtende voor̅ deure van S.H.

[p. 32]

camer, en̅ den Graeve van Bristol met Dr. Burnet recht over mij sittende en praetende, quam bij mij en̅ seyde mij vele civiliteyten over mijn logement en noodighde mij om in̅ sael, daer S.H. att, te komen eten.

Daeghs te voren hoorde dat hij aen S.H. een seer schoon peerd gegeven hadde, en oock een aen Benting.

In het parck, daer het huys van Milord Bristol in staet, staen de ruïnen van een Casteel.

Smiddaghs gingh te Sherborne eten, en̅ in 't wederom komen, omtrent 3 ueren, sagh Zuylestein, Milord Grafton en onze kleyne Sayer, met noch een deel volck komen aenrijden, daerop den Prince George terstont volghde, sittende in een koets met noch 3 andere.

De artillerye avanceerde tot omtrent Sherborne.

Schreef aen mijn vrouw.

10 Vrijd.

Marcheerden van Sherborne tot Winecanton, 8 mijlen, de wegh was quaedt en de lucht seer scharp en̅ koudt, de windt ons recht in 't aensicht zijnde.

Dit vleckje is vrij slechter en kleynder als Sherborn.

Ick logeerde tot een arme schoemaecker; hij huerde sijn huys voor 50 shill. sjaers van een heel oudt man, een lawyer geweest zijnde, die daer noch een camertje of twee in hadde, en̅ als op sijn beste gekleedt was, met een purpere advocate rock langhs straet ging, soo de schoenmaeckers vrouw seyde.

Mijn verkoutheit, die gehadt hadde van doen wij de tweede reyse t'scheep gingen, bleef mij noch all bij, met continuelijck snuyten en somtijts hoesten.

Eenighe depesches, bij Herbert geschreven, segelende vondt er een onder, houdende order om den jongen Earle of Huntinghton, wiens vader, als geseght is, te Pleymuyen gesaiseert was, mede in sekerheit te nemen.

11 Saterd.

Marcheerden van Winecaunton tot Hindon, een vleckje noch kleynder als het eerste, en̅ meende men dat wij de route naer Oxford namen.

[p. 33]

De wegh was quaedt als voren, het weder bijnaer gansch droogh, maer daer waeyde ons in 't aensicht een stercke Noord-Ooste windt. Bij Hindon quamen bij ons eenighe regimenten van onse cavallerie, met het regiment van Barwick, onlanghs over gekomen, en̅ de rest van die trouppen, fraey, wel gemonteert volck. Waeren door eenigh abuys in̅ marche een langer wegh als noodigh gepasseert.

Daer stonden oock noch 7 a 8 nieuw overgekomene ruyters, daeronder vier gardes de corps.

Wierdt oock noch van een ander regim^t gesproken, dat op eene tijt geheel gedebandeert was, op de Majoor nae, die een Yrsche papist was.

Op deselve tijt, als die cavallerie voorbij marcheerde, quam daer een trompetter van̅ Coning, brengende een brief van Mylord Feversham aen S.H., waer in hij (soo doe, doch los, geseght wierd) sprack van Commissarisen te stellen tot bemiddeling van̅ diffenten. Zuylestein had al lachende geseght, dat de Coning versocht te capituleren.

Daer was oock eenigh gerucht van dat de Coningh een vrij Parlement beloofde te beroepen, of alreede geroepen hadde.

S^r Rowland Guine met mij naer 't huys, daer S.H. logeerde, rijdende, sprack veel van dat S.H. seer most toesien om luyden van bekende integriteit in̅ bedieningen te stellen, of dat een vrij Parlament, sonder dat, van geen goedt effect voor hem soude wesen. Seyde dat Row een valsche speelder was, en een edelman, in sijn presentie, 10^m gl. afgewonnen hadde met valsche steenen; dat Will. Harbert alle sijne vrinden verraden hadde; dat Seymour noch jegenwoordigh onder een empeachement van 't Parlament was.

S.H. logeerde tot eene m^s Hide (die het huys huerde of geleent had van eene weduwe How, het stondt ½ mijl buyten Hindon), die moeye was, soo men mij seyde, van m^s Windon, die bij haere Hooch^t was. Haer huys is een

[p. 34]

kleyne mijle buyten Hindon en̅ redelijck goedt. Ick logeerde daer oock.

12 Sond.

Bleven te Hindon, en̅ sond S.H. aen Mylord Feversham een passepoort in Engelsch, voor de luyden, die hij geschreven had dat de Coning aen S.H. wilde senden, met de namen in blanco, en̅ voor yder 10 knechts, waervan sij de namen, als oock van haer selve, souden hebben te senden, naderende onse quartieren.

Een edelman, komende van Bristol, daer Shrewsbury en S^r John Guise haere regimenten naer toe waeren, versekerde mij, dat deselve stadt sich voor S.H. verclaert had.

Onder de Commissarisen die de Coning soude senden, seyde men dat in̅ courant van Londen genaemt stonden Mylord Halifax, Mylord Rochester, Mylord Nottingam en Dr. Benn, Bisschop van ......¹⁾, eertijts Capellaen van haere Hooch^t en mijn bekende.

Benting, als men sprack van die besendinghe, en̅ dat men seyde van̅ groote difficulteyten, die daer waeren om tot eenigh accord te komen, en̅ namentlijck die van̅ Prins van Wales, seyde dat wij met die dingen niet te doen hadden, dat alle de saken bij een Parlament mosten geexamineert werden en̅ dat S.H. sich maer bij sijne declaratie moste houden.

Harbort wierd vooruyt naer Salisbury gesonden, dat er wij dynsdagh stonden te komen.

S.H. schreef aen Feversham om een passepoort voor ymant, die aen̅ Princess wilde senden.

Waeyde de nacht te voren seer sterck, met haghel en̅ sneeuw daeronder.

Granmare seyde, dat den Lord Dellamare in 't Noorden trouppes maeckende, hem van Yorck hadde meester gemaeckt, dat men oock sprack van Barwick als ofte haest soude volgen.

1) In het H.S. niet ingevuld.

[p. 35]

Des avonts aen tafel komende, hoorde dat de Princes van Denemarcken van Londen geeschappeert was met den Bisschop van die plaets, en̅ noch wel 100 mijlen van ons waeren, hebbende een groot detour genomen; dat de Princes wel twee mijlen verre hadde moeten te voet gaen.

13 Maend.

Quam de Wilde omtrent de middagh mij seggen, dat den Ambassadeur Citters gekomen was.

Bleven still te Hindon.

's Gravemoer seyde, dat Citters geseght hadde, dat de Coning genoegsaem carte blanche gaff aen S.H.

Burnet seyde 's middaghs aen tafel, dat het volck te Londen lachte met de convocatie van een vrij Parlement, soo langh niet alle de papisten souden uyt Engelandt wesen en̅ de Yrsche trouppes uyt de dry Coninckrijcken. Met de brieven, die Citters mede bracht, kreeg S.H. tijdinge, dat Vranckrijck aen̅ Staet den oorlogh hadde gedeclareert.

Mijn heer Benting kreegh oock tijdinghe van sijn vrouws doot.

Citters had oock geseght, dat een half uer naer de echappade van̅ Princes van Denemarcken de Coningin haer gardes hadde gesonden, en̅ seer gestoort was geweest over haer vertreck.

Sommighe van onse luyden meenden, dat dese komste van Commissarisen van̅ Coningh den ijver van̅ luyden in Engelandt, om haer bij ons te voeghen, verslappen soude.

14 Dynsd.

Marcheerden van Hindon tot Salisbury, 13 mijlen, een goede wegh door de Salisbury plaines; maer wij hadden een koude scherpe windt gedurigh in 't aengesicht.

Een mijl van Salisbury passeert men een dorp of vleck ('twelck nochthans 2 Gedeputeerden in 't Parlement sendt), genaemt Wilton, alwaer de Earle of Pembroke een redelijck fraey huys heeft, daer seer notabele schilderijen van van Dijck zijn. S.H. ging het sien, maer ick niet, haestende naer de stadt om mij te warmen.

[p. 36]

De Mayor en Aldelmans van̅ plaets ontfingen S.H. aen̅ deur van 't Bisschopshuys, daer hij logeerde, gekleedt, de Mayor in eene roodscharlaken en̅ de andere in swarte rocken.

Ick att in̅ naermiddagh tot S^r Rowland Guine die logeerde tot de Chanchelour van̅ Bisschop, die sigh meest te Londen houdt en̅ een seer oudt man van omtrent de 80 jaeren is.

Den Ambass^r Citters nooyde mij in sijn herbergh, maer was geengageert; met ons att Major Wildman, een verstandigh oudt Engelsman.

De Prins savonts in sijn camer seer hoestende en̅ verkoudt zijnde, seyde mij dat nootsakelijck het huys te Wilton moste gaen sien.

De voorz. Chancelour seyde tegen des anderen daeghs smorgens met sijn confraters S.H. te sullen gaen groeten.

De kerck te Salisbury is seer groot, en̅ zijn daer vele seer oude tomben. Daer is aen een plaets, daer het Capittel vergadert, wesende een rond capell, seer net à la gothique gebouwt, van wel 40 voeten diameter, en̅ daervan het welfsel in 't midden rust op een pilaer, die gelijck alle de andere van een graeuwe gepolijste steen zijn, die schijnt natuerlijck te wesen.

15 Woensd.

Bleven te Salisbury, daer S^r Rowland Guine de kerck gingh sien; hadden dessein om Wilton te gaen sien, maer mijn peerden stonden te verre.

Mylord of Oxford quam bij S.H.

Daer is een seer groote plaets te Salisbury, midden in̅ stadt, daer een gebouw staet, een stadthuys gelijckend. Door̅ straten loopen meest overal, in 't midden, beecken van omtrent 4 voet breedt; maer was er alsoo vuyl als overal elders.

Om S.H. te sien eten liep een groote menichte van menschen, en̅ soo sij seyden, hadden daer seer fraeye vrouwen geweest.

[p. 37]

16 Dond.

S.H. teeckende smorgens de Commissien voor 't regiment van Mylord Wilshire. Wij marcheerden van Salisbury tot Callingford-Kingstone, 15 mijlen van Salisbury voorz.

De gansche wegh gaet door gansch effene plaines, met kort gras beset, daervan hier en̅ daer wat geploeght en̅ gecultiveert is. Anders siet men daer bijnaer niet een huys; maer daer weyden over all groote kudden schapen van over de duysent sterck, en hebben de harders, zijn̅ een of twee ten hooghsten, een witte langhe rock aen, met een breede kraegh boven aen̅ hals.

Een halve mijl van Salisbury siet men op een hooghte legghen een rondt van aerde, met een noch hoogher in 't midden van 'tselve, aen 'twelcke noch eenigh steenwerck is, zijnde de restanten van Old Sarum of Salisbury, een seer antique plaets.

De windt Zuyd-Oost zijnde, waeyde ons altoos in 't aengesight, en̅ had ick aen mijn handen seer groote koude, meer als op eenighe van̅ voorgaende marches.

Callingford-Kingstone is een vlecke omtrent gelijck Hunniton en Newton. S.H. logeerde in 't huys van eene Mylady Pyle, een oude vrouw en weduwe. Hadde een chaplaine, die tegen ymant van ons volck gesustineert had, dat het een irremissible sonde was sigh tegens den Souvereyn te opposeren, om wat violentie en geweldt het oock waer.

's Gravemoer seyde savonts dat S.H. hem geseght hadde, dat het regiment van ...........¹⁾ stonden om over te komen, ofte alreede gekomen waeren.

1) Niet ingevuld.

17 Vrijd.

Marcheerden van Callingford-Kingstone tot Hungerford, een plaetsje omtrent als het voorgaende. S.H. logeerde in̅ Beer, daer ick oock een camer hadde.

[p. 38]

De Commissarisen van̅ Coningh souden dien avondt in een plaetsje daeromtrent wesen.

Het hadde snachts wat gevrosen.

Daeghs te voren was daer te Hungerford een partij geweest van̅ Coninghsche, die, op een valsch gerucht van dat daer een van̅ onse quam, met groote disordre retireerden, sommighe maer eene leers aen hebbende.

S.H. had tegen sGravemoer geseght, dat de gansche nacht ongerust geslapen en̅ gedroomt hadde, overdenckende dat wij in soo verre verspreyde quartieren van malkanderen laghen.

18 Saterd.

Bleven te Hungerford. In de voormiddagh quamen de Lords Halifax, Nottingam en̅ Godolphin, Commissarisen van̅ Coningh, bij S.H., en̅ was het in die herberg soo vol menschen, dat men sigh niet roeren konde. Dit duerde tot aen̅ middagh, de voorz. Lords eerst audientie gehad hebbende bij S.H., daernae in Bentings camer met Commissarisen hun bij S.H. gegeven, en̅ dan somtijts alleen onder hun besoignerende. Haer propositie, die daernaer in geschrift over gaven, was dese, bij mij overgeset:

Mijn Heer.

De Coning heeft ons gelast u bekent te maecken, dat hij heeft geremarqueert, dat alle de differenten en̅ redenen van klachten, bij u H. geallegeert, schijnen gestelt en gelaten te werden aen een vrij Parlement.

Sijne Mat^t, soo als bereits heeft verclaert, is alreede te voren geresolveert geweest een soodanigh te beroepen, maer meynde dat in̅ tegenwoordighe constitutie van saecken raedsaem was hetselve uyt te stellen, tot dat alle dinghen tot meerder getempertheit souden gebracht zijn.

Nochthans siende, dat desselfs volck continueert hetselve te begheren, heeft S.M. daertoe sijne proclamatie laeten

[p. 39]

uytgaen, en̅ de noodighe brieven tot de convocatie van 'tselve afgesonden.

Ende omme voor te komen alle oorsaken van interruptie van hetselve, sal S.M. toestaen alle 'tghene met reden sal konnen geeyscht werden, voor de sekerheit van van dieghene, dewelcke daerin sullen verschijnen.

S.M. heeft ons derhalven gesonden, omme u H. op te wachten en̅ met deselve te adjusteren alle de pointen, welcke wederzijds sullen werden geoordeelt noodigh te wesen tot de vrijheit omtrent de verkiesinghe van̅ leden en̅ de seeuriteit van derselver vergaderingen, en̅ is bereydt aenstonts daerover in onderhandelinghe te treden.

S.M. proponeert, dat ondertusschen de respective legers mogen werden gerestringeert en̅ gehouden binnen soodanighe limiten, en̅ soo verre van Londen, dat alle apprehensie moghe komen te cesseren, van dat het Parlament door̅ selve eenighe verhinderinghe soude werden toegebracht, wenschende, dat desselfs tsamenkomste niet langher moghe werden uytgestelt dan vereyscht werdt, volgens de gewoonlijcke en̅ nootsakelijcke maniere.

Dit memoriael, met copye van des Coniughs credentiael en̅ een relatie van 'tghene gepasseert zedert sijne laetste, sondt S.H. aen haere Ho. Mo.

Benting meende, dat als beyde de legers van Londen af waeren, wij aldaer verre de sterckste souden wesen.

Naer de middagh vertrock S.H. van Hungerford naer een landshuys genaemt Luttlecouth, twee of derdehalve mijlen van daer geleghen, toebehoorende een jongh edelman, Mr. Pappon genaemt, die op reys was en te Geneve woonde. Mr. Seymour, de Speaker, was sijn vooght. Dit huys was groot en redelijck net, naer de manier van Engelandt.

19 Sond.

Bleef S.H. op 'tselve huys; savonts wierd een antwoord gegeven aen des Coninx Commissarisen,

[p. 40]

houdende dese voorslaghen, van S.H. geconcipieert, met advis van̅ Lords en̅ edeluyden, bij hem zijnde.

1.	Dat alle papisten en̅ ongequalificeerde personen volgens de wetten sullen werden ontwapent, gedebandeert en̅ gestelt buyten alle employen, civile en̅ militaire.
2.	Dat alle proclamatien tegens de Prins en̅ sijne adherenten sullen werden ingetrocken, en̅ dat ymant, over dese saecken gevangen zijnde, aenstonts sal werden vrijgestelt.
3.	Dat den Tour van Londen in handen van die stadt sal gestelt worden.
4.	Dat de Coning, willende te Londen wesen, geduerende het Parlement, de Prins daer mede soude mogen wesen, met gelijck getall van gardes, ofte anders beyde even verre van Londen. De legers werdende geleght 30 mijlen daer van daen, en geene meer vreemde trouppen in het Coninckrijck geadmitteert.
5.	Dat Tilbury-fort in handen van̅ stadt van Londen sal gestelt werden, tot securiteit van haer handel.
6.	Dat Portsmouth sal gestelt werden in sulcke handen, als men sal convenieren, om de landingh van Fransche en̅ andere vremde trouppen te verhinderen.
7.	Dat een suffisante quantiteit van de publicque inkomsten sal geaffecteert werden tot onderhoudt van S.H. trouppes, tot de bijeenkomst van een vrij Parlament.

Rooseboom seyde mij, dat de Graef van Solms hem ge-

[p. 41]

seght hadde, dat van S.H. verstaen hadde dat hij van Mylord Nottingham wist dat de Coningh alle propositien soude toestaen.

Naermiddagh quam tijdingh dat Coronel Marwitz, van̅ dragonders, 550 dragonders van̅ Coninck te Reddingh hadde overvallen en̅ haer bijnaer alle gevanghen bekomen. Dit Reddingh hadden sij vrijdaghs verlaten en̅ waeren daer saterdaghs weder in gekomen.

Capⁿ Som vertrock met brieven naer Holl^t met pasp^t van̅ Coningh, maer brack denselven nacht sijn been tusschen Oxford en̅ Londen.

20 Maend.

S.H. mij geseght hebbende niet voor hem te vertrecken, bleef omtrent S. H^ts camer, uyt curieusheit om de Conings Commissarisen te sien, die niet voor omtrent 12 ueren uyt Bentings camer quamen, om wegh te gaen naer Londen. De gansche morgen duerden het over en̅ weder gaen van̅ Lordts, die in dese conferentie geemployeert werden, en̅ meest van Shrewsbury en Oxford, een lang mager man, van S.H. naer̅ Commiss^en en wederom. Milord Halifax in 't uytgaen sagh mij aen, of mij nogh gekent hadde; geloove haer Secretaris, genaemt Dr. Wils, daermede voor̅ deur gepraet hadde, hem mogelijck van mij iets hadde gesproken. Borselen seyde mij, dat de Comm^sen donderdagh toekomende souden weder komen, ofte dat, niet komende, het een teecken soude wesen, dat het tractaet soude afgebroken wesen.

Wij marcheerden weder door Hungerford naer Newbury, een redelijck groote Towne, en̅ logeerden daer in een edelmans huys, die men ons seyde dat Clarke of the Privy Council was, genaemt S^r ........¹⁾; het was redelijck groot, maer wierdt van binnen geheel vertimmert, en was ongemeubleert. Een uer eer men daer aenkomt, passeert men, en laet aen̅ rechterhandt ligghen, een groot

1) In het H.S. niet ingevuld.

[p. 42]

huys op een hooghte, getimmert door Mylord Craven. Men seyde mij (Zuylestein), dat het hem alreets wel 80000 ℔ sterl. gekost hadde, en̅ noch wel 20000 meer soude kosten eer men daer in soude konnen woonen; andere seyden dat hij daer maer eens in̅ avondt geweest had.

Dicht bij Newbery stonden omtrent 38 dragonders, daeghs te voren te Redding gevangen genomen, en̅ omtrent 40 van haere peerden, soo dat de victorie wat te groot gemaeckt en̅ gedebiteert was. Sij hadden wel omtrent de 500 geweest, maer de rest had sigh gesalveert. Het was schoon en̅ sacht weder en̅ wij hadden de windt van achteren.

Daeghs te voren schreef S.H. aen Holl^t om haer, in plaets van̅ R. Pensionaris Fagel, die meende dat doot was, volgens 'tghene men hem van hem als agoniserende geschreven hadde, te recommanderen de Pensionaris Heinsius van Delft.

Schreef oock aen̅ Staten Gn̅ael, om dry heeren uyt haere Ho. Mo. ofte de Gedeputeerden tot de secrete saecken naer hem te werden toegesonden, noemende bij een P.S. een regerende Burgem^r van Amsterdam, Odijck en̅ Dijckvelt, belovende haer een passeport van̅ Coningh. De soon van̅ Bailluw Nyvelt van Rotterdam wierdt met de brieven, die Som gebracht soude hebben, gesonden.

21 Dynsd.

Men liet smorgens segghen dat S.H. naer Oxford soude gaen, maer weynigh bagagie mede nemen̅, en̅ dat een yder soo mede soude doen; soo nam een bastpeerd met mijn bedd mede.

Marcheerden naer Abbington, een redelijck groote towne, daer een stadthuys is, voor met een geheele Italiaensche portique getimmert, van hardsteen.

Ick logeerde bij een weduwe, dat een mauldster of moutmaeckster was.

De wegh, duerende 15 mijlen, was over all vuyl, maer

[p. 43]

bij de vier laetste, bij Abbington, soo quaedt als ooyt eenighe gesien hadde.

Isac, die met mij reed, viel van sijn peerd in 't slijck en̅ nogh een ander jonghman dicht bij mij.

Naermiddagh omtrent dry ueren quam een man van Londen, m^r .......¹⁾ genaemt, en̅ wesende een van die koopluyden, die de Franschen quinqualiers noemen, komende S.H. segghen dat, gelijck hij onder andere dinghen oock met wisselen van geldt behielp, hij maendagh savonts veel Yrsche Officieren tot sijnent hadde gehadt, goudt opwisselende. Dat hij, in gedachten komende wat dat mocht beduyden, den volgende morgen te ses ueren naer Whitehall was gegaen, en̅ daer van eenighe kennissen verstaen hadde, dat te vier ueren de Coningh van daer de rivier af vertrocken was, naer Vranckrijck, hebbende ordre gegeven dat men de deuren van Whitehall niet voor 8 ueren soude openen. Dat de Coningin 2 dagen te voren alreets deselve wegh gegaen was met de Prins van Wales.

Dese man seyde noch, dat de edeluyden van Kent haer meester hadden gemaeckt van Dover, en̅ dat er een gerucht liep dat Father Peters daer opgehouden en̅ gevangen was.

Dese tijdinghe maeckte op 't Hoff soo veel vreught als te dencken is; maer daer quam, vóór dat ick van 't Hoff gingh savonts ten half 11, geen confirmatie van.

1) Niet ingevuld.

22 Woensd.

Smergens quam de Wilde mij seggen, dat dese tijdingen waer waeren, en̅ hoorde daer naer dat de Commissarisen van̅ Coningh aen Benting geschreven hadden, dat sijluyden, thien mijlen van Londen komende, gehoort hadden dat de Coningh vertrocken was. Dese brief quam ten 2 ueren snachts. Denselven nacht quam oock 'tselve confirmeren den Cor. Lanier, wiens regiment

[p. 44]

te Redding door Marwitz geslagen was, en die bij ons over quam.

Men seyde oock dat de Coningh aen Feversham geschreven hadde, dat de Coningin naer Vranckrijck vertrocken was, en̅ hij sulcke tijdingen gekreghen hadde dat hij geresolveert hadde mede derwaerts te gaen, hem belastende het commando te verlaten.

Wij marcheerden dien morgen van Abbington tot Wallingford (7 mijlen), blijvende al omtrent de Teemsch, aen wiens beyde zijden dese plaets leght. Men passeert door een redelijck vleck, Dorcester genaemt, vier mijlen van Abbington, en̅ Binton, 2 mijlen van Wallingford. Daer komende wat vóór S.H., hoorde van Cretzmer, die de wacht hadde aen 't huys van S.H., dat de maire van̅ plaets toehoorde, dat daer een Coronel of twee van Coninghsche was, die van wegen 7 of 8 regimenten S.H. quamen versekeren van derselver dienst; dat oock daer een Cor. van een Yersch regim^t was, S.H. sijne commissie presenterende, en seggende gereet te wesen om sijn regiment te laten debanderen, als S.H. het geliefde, S.H. de commissie aennemende.

Soo wij aen tafel saten, quamen noch 4 of 5 Lords om haer dienst te presenteren. Isae liet haer wat eten geven; daer was er een onder, Mylord Paget genaemt. Seyden S.H. te Oxford gewacht te hebben.

23 Donderd.

Marcheerden van Wallingford naer Henly, 7 mijlen, de wegh was redelijck. Ick wat vóór S.H. vooruyt rijdende, rencontreerde op de wegh, onder een groote menichte andere Engelschen, Mylord of Northumberland, een lang en welgemaeckt jongh heer.

Daer quam mij oock tegen het regiment van̅ Coningin, dat over quam.

Henly is een redelijck groot steedtje, op Teemsche gelegen. S.H. logeerde tot eenen Whitelock; ick in 't huys,

[p. 45]

daer de stage-coaches naer Londen staen en verhuert werden, in een seer kleyn camertje.

Des avonts contresigneerde een ordre, waerbij S.H. belaste Milord Feversham in arrest te nemen, om dat verscheydene trouppes hadde doen debanderen, sonder S. H^ts last; maer wierd belast hem niet te vangen, soo hij in 't huys van̅ queene dowager mocht wesen.

Aen̅ selve Coninginne douariere worden Mylord Churchill en̅ de h^r van Zuylesteyn dien avondt gesonden, om haer van wegen S.H. van alles goedts te versekeren.

Te Henly quamen vier aldermans, van wegen de stad Londen, en twee gedeputeerden, van wegen de militie, om S.H. te complimenteren en̅ te versoecken naer Londen te komen. Een man, in wiens camertje ick te Henley sliep, was een mathematicus, als mij selver seyde.

24 Vrijd.

Quam de Wilde seggen, dat daer een gerucht in̅ stadt was, dat de Coningh over zee naer Vranckrijck willende, gevangen was. 'Tselve wierdt waer bevonden, en̅ dat de schippers uyt de rivier op eenighe jesuiten of papisten, die, soo sij meenden, over wilden, jacht maeckten, de Coningh in derselver plaets gekreghen hadden. Ymant seyde mij daernaer, dat de ecclesiastical en temporal Lords, die te Londen waeren, Feversham gelast hadden met twee hondert man te gaen, om de Coning uyt de handen van die hem detineerden, te redden, en̅ hem te laten gaen werwaerts hij wilde. De tijdingh hier van hadde S.H. snachts gekregen.

Hoorde daer nae, dat het volck van Londen het huys van D. Pedro Ronquillo, Envoyé van Spagnen te Londen, geplondert en̅ gebrandt hadden, en hetselve dreygden te doen aen .........¹⁾ Ambass^r van Vranckrijck.

Daer nae seyde mij yemant, dat S.H. brieven van Cit-

1) In het H.S. opengelaten. De Fransche Ambassadeur was de Heer de Bonrepos.

[p. 46]

ters gehadt hadde, in welckers P.S. stondt, dat hij dat schrijvende, hoorde dat het huys van dien Ambass^r in̅ brandt stondt.

S^r Richard Buckley seyde mij en̅ meer andere, dat den Cancelier, eertijts Chief Justice, Geffreys, meenende daeghs naer de Coninx vertreck eenighsins gedeguiseert te eschapperen, bij den Tour gevangen genomen en̅ in̅ Tour gebracht was. Dat het volck hem eerst bij den Lord Major gebracht hadde, met groot getier en̅ dreygementen; - dat den Lord Major, seer van sijne vrinden wesende, en̅ eerst meenende dat het volck op hem en̅ sijn huys wilde vallen, een apoplecticall fit gekreghen hadde en een uer of twee van sijn selven hadde gelegen. Men hoorde oock dat Skelton, bij den Coning Gouverneur van̅ Tour gemaeckt, deselve aen voorz. Lords vrijwilligh over gegeven hadde.

Desen dagh seer schoon weder wesende, marcheerden wij van Hinley naer Winsor. Meester met mij rijdende, raeckten te veel naer̅ slincker handt en̅ naer de riviere toe, soo dat wel een mijl omreden, maer sagen langhs deselve rivier de schoonste gesichten van̅ wereldt. Dat van Hinley, als men op de hooghte komt, is wonderlijck fraey. Men rijdt door een groot vleck, genaemt Maidenhead, daer Meester, sijn peerd krepel geworden zijnde, van steentjes in ijsers sittende, achter bleef, en̅ ick alleen voortrijdende, quam dicht bij Winsor in een leeghe wegh, daer een groot stuck weeghs, tot meer als tot den buyck van 't peerd, door 't water most, niemant konnende vinden om te vragen, doordien al 't volck naer̅ straet, daer S.H. door most, naer binnen geloopen was.

Te Winsor sagh eens met der haest het appartement van̅ Coningh, daer veel goede Italiaensche schilderijen in waeren, onder andere die van Titiaen, van̅ Marchese del Guasto met sijn vrouw, een van een vrouw op haer elboog leggende en̅ lesende, een naeckte jongelingh van̅ maniere

[p. 47]

van Michel Agnelo da Caravaggio en̅ veele andere. Daer waeren oock sommighe seer fraeye tapijten.

25 Saterd.

S.H. teeckende een ordre om eenen S^r John Cheen, Commissaris van des Coninx vivres, te arresteren, en̅ het hooy en̅ haver, tot 6000 sacken, soo geseght wierdt, dat in sijn bewaring had, te doen met wacht bewaren.

Isac seyde mij voor̅ middagh, dat Feversham naer̅ Coningh als voorz. gezonden zijnde, niet hadde konnen bij hem komen, de 1200 bootsgesellen, die hem gevangen hielden, dat niet willende toelaeten en seggende niets te willen doen als op ordre van̅ Prins; dat de Coningh in een kleyn scheepje met 5 man was gegaen om te echapperen, zijnde gedeguiseert in kleedinghe.

Des middaghs wierdt Zuylestein wegh gesonden naer Citters; mij met een woordt seyde om de Coningh te gaen vinden.

Sagh met de Graef van Nassau, de Gr. van Solms, Oyen en̅ nogh eenighe andere luyden het quartier van̅ Coningh en̅ Coninginne, het laetste van̅ welcke daeghs te voren niet veel gesien hadde.

Tegen den avont gingh Vossius besoecken, die in sijn bibliotheecq vondt, daer hij noch sekere kleyne camertjens aen gemaeckt hadde; vondt hem vrij verouwelijckt, en klaeghde over de weynigh beleeftheit en̅ nijdicheit van̅ Engelschen, daermede, soo hij seyde, weynigh conversatie mede hadde.

Sprack al of hij vreesde dat S.H. hem de Croon, als nader erfgenaem dan de Princes, soude willen toeeygenen, en̅ daerdoor de affectie van̅ natie soude komen te verliesen. Raeckte daer naer op discoursen van physique van sijn maniere, van̅ apparente circkels in maen, volgens 'tghene in sijne boecken gesustineert hadde en̅ diergelijcke, sonder seer sterck te raisonneren.

26 Sond.

Seyde mij sGravenmoer, op mijn camer komende, dat Mylord Feversham van̅ Coningh bij S.H. ge-

[p. 48]

komen was, en̅ advis bracht dat de Coningh dien avont te Londen soude wesen, sonder dat hij wist hoe hij uyt handen van̅ matrosen gekomen was. Dat de Coningh oock sieck geweest was; dat doen hij uyt sijn jacht in een kleyn scheepje gegaen was, om te eschapperen, hij niemant bij hem gehadt hadde als de Cor. Hayles (deselve meen ick die in Holl^t gedient heeft) en̅ een Camerlingh. Dat S.H. noch maendaghs niet naer Londen soude gaen, dat andere seyden immers te sullen wesen.

Mylord Feversham quam bij S.H. en was lang bij deselve, als oock bij Benting, wesende, soo als men seyde, seer in desordre en̅ verstelt; wierdt daerop in arrest genomen.

Savonts in̅ 2^e antichambre de Mareschal de Schomberg vindende en̅ hem seggende, dat, Godt danck, de saken wel ginghen, seyde hij: Ouy, mais cette affaire du Roy est embarrassante, il y a quelque trick en cela, daerop naer binnen bij S.H. gaende. In die camer was oock Mylord Beaufort, een seer rijck heer, soo men seyde, en̅ die de stadt van Monmouth toebehoorde; was seer beleeft.

Men seyde dat een van̅ papiste Coninx soldaten twee schoten met een pistool te Londen op Mylord Grafton gedaen hadde, de eerste in̅ pan afbrandende, de tweede even manquerende, en̅ dat de soldaet daerop van Graftons volck doot geschoten was. Daer naer seyde men, dat de soldaet droncken zijnde, tusschen de gelederen was ingereden, en̅ dat daerop, met een stock geslagen werdende, sijn pistool getrocken en geschoten hadde, sonder dat men recht wist of hij 't op Grafton gemunt hadde.

Aen Adm¹ Herbert schreef S.H. dat de vloot van̅ transportschepen soude doen vertrecken, sonder dat hoefde te wachten naer 't convoy van̅ oorloghschepen, dewijle de Engelsche vloot haer aen S.H. gesubmitteert hadde; dat hij soude delibereren wat 15 of 16 schepen men aen̅ vloot naer̅ Levant tot convoy soude konnen geven, en̅ dan met

[p. 49]

de vloot naer Portsmouth en̅ Weight komen, en̅ hij voor sijn persoon naer Londen bij S.H.

S.H. savonts vraeghde mij naer̅ schilderijen te Winsor zijnde.

27 Maend.

Marcheerde ten half thienen naer Bramford, daer S.H. logeerde in 't huys van̅ oude Duchesse van Northumberlandt, zijnde seer groot en fraey, en̅ netter gemeubleert dan ick er tot die tijt toe eenigh in Engelandt gesien hadde, Winsor uytgesondert. Dit huys, genaemt Syonhouse, is met een vierkante plaets in 't midden, geheel van witte steen, aen eene zijde een galerije hebbende van̅ geheele lenghte van 'tselve, vol conterfeytsels aen̅ eene zijde gehangen, en̅ aen̅ overzijde tusschen yder venster een groote spiegel hebbende; daer waeren oock groote thuynen, maer alle van bowlingreen¹⁾ en̅ fonteynen daer inne.

S.H. vertrock eerst ten half tween van Winsor.

De wegh was seer vol volck, koetsen, trouppes en̅ bagagie.

Te Bramford komende hoorde dat de Coningh saterdaghs te Whitehall gekomen was, en̅ dat daerover veel bonfires aengesteecken waeren, en̅ seyde Rooseboom, dat Mylord Dorset geseght hadde, dat soo de Mylords het niet belett hadden, die van Londen een adresse aen̅ Coningh van sins waeren te presenteren.

Men hoorde oock dat daeghs te voren eene grosse cour in Whitehall geweest was, meest van papisten.

Ymant seyde mij, dat Burnet geseght hadde aen Borselen en̅ noch ymant, dat hij geloofde de Coning dien dagh soude werden gestelt in naeder versekeringhe. Door een dorp komende, daer men door rijdt om naer Bramford te komen, sagh een dijck langhs de leeghe wegh gemaeckt, voor̅ voetgangers, gelijck daer over all vele zijn, altemael

1) groene vlakte, zoo glad als een kaatsbaan.

[p. 50]

van ossenbeenderen en hoofden, met eerde tusschen beyde gevult.

Dese mergen marcheerden uyt Londen, op S.H. ordre, alle de regimenten, die daer noch van̅ Coningsche waeren, en̅ wierden daer ingeleght 6 van onse Engelsche en̅ Schotsche, met het regiment van̅ gardes. Het regiment van Fagel wierdt te Winsor in garnisoen gelaten.

28 Dynsd.

Marcheerde des morgens ten half thienen van Bramford naer Londen, Gastigny onder wegen op̅ wegh gevonden hebbende. Dese wegh is 7 mijlen, maer was zoo vuyl van slijck, dat niet veel arger gesien hebbe.

Op de wegh was een seer groote menichte van coetsen en̅ volck te peerd, en̅ oock een ontallijcke menighte van volck te voet, doe wij tot op een mijl ofte twee van Londen quamen.

Wij reden door de deur van 't parck naer St. James, daerdoor S.H. omtrent 3 ueren oock in quam, onder groot geschreeuw van 't volck, daeronder een groote menichte orangiestricken op haer hoeden hadden en̅ orange appelen op stokjes droegen; de vrouwen, die met groote menichte in̅ huysen over al op de wegh stonden, hadden oock veel orangie fontanges op 't hooft.

Des nachts te voren, omtrent 10 ueren, was de Graef van Solms te Londen gekomen met het regiment gardes, en hadde aen̅ Coningh geseght, dat ordre hadde om Whitehall te besetten en̅ des Coninx trouppes, of wacht, daeruyt te doen gaen. De Coningh seyde hem dat hij meende de Prins in St. James soude gegaen zijn en̅ hem in Whitehall gelaten hebben, en insisteerde dat men hem sijn wacht soude laten, maer de Graef van Solms seyde daertoe geen ordre te hebben; eyndelijck belaste hij sijn volck te doen, dat de Graef begeerde.

Als wij in 't Parck voorz. inreden, hoorden wij dat de Coningh omtrent ten 12 ueren vertrocken was te water, en̅ dat Weck met een compagnie Gardes met hem was

[p. 51]

gegaen en 50 of 60 peerden naer Rochester, van waer daernaer hoorden, dat men hem niet verder soude laten vertrecken.

Hoorde de Graef van Solms seggen, dat hij welvarende en̅ niet geëmoveert geleeck, in̅ barge gaende, schickende hij self het volck daer sitten mosten, nam oock weynigh bagagie mede, en̅ niet als cassettes of strongboxes, als sij se noemen.

29 Woensd.

S.H. gaf mij een goede partije brieven, omme extracten uyt te maecken.

Mr. Vernatti, swager van nicht Becker, quam mij smergens besoecken, oock S^r Charles Cotterel, introducteur van̅ Ambassadeurs, met sijn soon, versoeckende een pas voor̅ Envoyé van Modene, Bonifatio Rangoni; die van Savoye kreegh er mede een.

Aen all de conchierges van des Coninghs huysen te Whitehall, Winsor, Hamptoncourt etc. wierd ordre gesonden geen meubelen, silverwerck enz. te laten vervoeren, sonder S. H^ts ordre.

30 Donderd.

Was langh besigh om extracten uyt S. H^ts brieven te maecken. Een was er van̅ Raedsh^r Alewijn, waerbij hij, schrijvende sijne consideratie over de vacante charge van Raedpensionaris van Holl^t, sustineert dat die in tween verdeelt behoort te werden. Souteland en meer andere hadden Bladwel gesproken en̅ seyden dat hij en sijn wijff, Maul Hinton, alle beyde de pocken hadden. sGravemoer, savonts op mijn camer komende, seyde dat Bladwels suster publicq hoerhuys hield, en̅ daertoe een groot huys in huer had.

Dat dien dagh Voorst met .......¹⁾, een koets siende met twee fraeye hoertjes er in, daer mede opgetrocken waeren.

De jonghe Skelton quam smiddachs aen tafel daer wij

1) Niet ingevuld.

[p. 52]

aeten, soo wij gegeten hadden, en̅ savonts quam daer eten. Batenburg vertelde mij dat S^r Lucas, bij de Lords Gouverneur van̅ Tour gemaeckt, naer Skelton een prentise¹⁾ had gevangen genomen, genaemt Peters, en maeghschap van Father Peters, die geseght hadde tegen een ander, die hem vraeghde waerom hij sijn carabijn schoon maeckte, dat hij daer de Prins van sijn peerd wilde schieten, als hij soude inkomen, of iets diergelijx.

Sprack Mylord Craven smergens in̅ antichambre, maer niet langh, S.H. mij doende roepen.

1) prentice, kweekeling.

31 Vrijd.

Ouwerkercken smorgens op mijn camer komende, seyde mij dat de Coningh noch te Rochester was ende daer niet van daen en gingh; dat men wel soo veel geseght hadde aen̅ Officieren van̅ wacht bij hem, dat als bij wegh wilde, men hem niet tegen houden soude, maer sachtjens laten doorslippen, maer dat hij niet en wilde.

S.H. was de gansche mergen besigh met deliberatien van de Lords in Westminster vergadert, en schreef savonts aen̅ Staten dat hij die hadde geconvoceert om te delibereren over de forme en̅ maniere, naer dewelcke men een vrij Parlement soude konnen beroepen, maer dat dat wesende een sake van groote overweginghe, hij geloofde dat daer nogh eenighe daghen tijt toe soude van noode wesen.

Was koudt en̅ vroos den geheelen dagh, soo als de voorgaende dagh gedaen hadde.

Milord Coote was smergens op mijn camer, klaeghde dat Benting hem zedert eenige tijt seer koele mine gemaeckt hadde, sonder dat hij wist waerom.