Oeuvres complètes. Tome XV. Observations astronomiques
(1925)–Christiaan Huygens– Auteursrecht onbekend
[pagina 145]
| |
XVGa naar voetnoot9).
| |
[pagina 146]
| |
1684. 3 Jan. Saturnum observavi ut supra. Comes videri non poterat, impediente lunae pridie plenae lumine.
d. sat. 8 Jan. h. 12. [Fig. 174.]
Comes in maxima distantia, revera ad sinistram. Jupiter ut ante, omnes comites ad dextram, duo admodum propinqui. h. 12½. In media Ensis Orionis, nebula non poterat videri propter lunam jam[Fig. 175.]
exortam. Sed ubi olimGa naar voetnoot1) tres stellulas inter se proximas telescopio 23 pedumGa naar voetnoot2) observaveram nunc quatuor conspiciebam, hoc modo dispositas [Fig. 175].
24 Jan. hora 11½. Comes Saturni positus ut 8 Jan. Jovis 3 tantum comites cernebantur.
Hagae. 1684. 5 Maj. h. 9½. die Veneris. Presente fratre Constantino ZelemioGa naar voetnoot3). [Fig. 176.]Ga naar voetnoot4)
Tres Saturni Comites clare conspecti. Telescopio pedum 34Ga naar voetnoot5) sine Tubo. Pupilla angusto foramine nunc primum arctataGa naar voetnoot6), et circulo 10 pollicum lenti majori circumdato, quibus lux ab aere extrinsecus adveniens excluditurGa naar voetnoot7). Lentem ipse mihi confeceramGa naar voetnoot8). | |
[pagina 147]
| |
Eodem tempore. [Fig. 177.]
Jupiter cum tribus satellitibus hoc positu, de quarto non bene memini an fuerit in puncto a, an in b.
hora 8½Ga naar voetnoot9). [Fig. 178.]
Venus parte orbis deficiens nondum tamen bisecta. Propter nimium lumen et vapores aëreos non cernebatur admodum distinctè, sed undulante circumferentia et varie colorata. Vitrum colore aut fuligine infectum hic aliquatenus mederi potuisset.
22 Maj. [Fig. 179.]
[Fig. 180.]
Hac vespera primum usus sum instrumento [Fig. 181.]
novoGa naar voetnoot10) ad lentem ocularem commodius collocandam. Venus ut ante, sed nunc melius, vitro duplici intus fumo inducto. | |
[pagina 148]
| |
23 Maj. [Fig. 182.]
Aderant frater ZelemiusGa naar voetnoot1) cum uxoreGa naar voetnoot2) S. PolGa naar voetnoot3) cum suaGa naar voetnoot4). SlydrechtGa naar voetnoot5). SevenaerGa naar voetnoot6) cum sororeGa naar voetnoot7). Mussenbroeck organopaeusGa naar voetnoot8).
25 Maj. h. 10½. [Fig. 183.]
aderat sororGa naar voetnoot9) cum marito D. de St. AnnalandtGa naar voetnoot10). PaterGa naar voetnoot11). fr. ZelemiusGa naar voetnoot12). &c. [Fig. 184.]
| |
[pagina 149]
| |
1684. 4 Jun. h. 10. [Fig. 185.]
Saturnus cum comite meo, qui vix conspiciebatur ob propinquitatem, et crepusculi nimiam lucem. figura ♄ eadem quae 5 maj depicta cernitur. [Fig. 186.]
Jovis 3 tantum comites apparebant, hoc positu circiter. aderant SchulenburgiusGa naar voetnoot13), et BiraciusGa naar voetnoot14). [Fig. 187.]
Venus fere dichotoma.
5 Jun. h. 10. [Fig. 188.]
Jovis comites omnes ad dexteram, hoc est revera ad sinistram. aderant GlaudeGa naar voetnoot15), BaileGa naar voetnoot16), BiracGa naar voetnoot17).
29 nov. 1684. hora 6. m. [Fig. 189.]
| |
[pagina 150]
| |
[Fig. 190.]
Oculi judicio. distantia inter ♀ et ♃ circiter 4 gr. automatonGa naar voetnoot1) ♀m cum ♃e longe propius conjunctos ostendebat, credo quod jovem non quousque debuerat promovebat. Hujus enim motus se correxisse Ephemeridum parisinarumGa naar voetnoot2) auctorGa naar voetnoot3) testatur. Et distantia ♀ a ♂ satis recte in automato cum coelo conveniebat.
2. dec. 1684. hora 6½ m. [Fig. 191.]
Brachia saturni, quemadmodum expectabam, valde exilia reperi. sed tantum telescopio 13 pedum uti licuit. Comes a me deprensus a sinistro latere satis procul remotus cernebatur, sed obscure propter lunae splendorem. [Fig. 192.]
1684. Hagae. 24 dec. hora 6 mane. Saturnus biduo ante stationem observatus telescopio meo pedum 34Ga naar voetnoot4), absque tubo. Comes ad dextras partes in maxima distantia. nempe inverso positu. Brachia utrinque valde exilia et luce obscuriori cernebantur quam planetae globus, qualia ex hypothesi meaGa naar voetnoot5) expectabam. Hinc paulatim lucis aliquid et latitudinis recuperabunt | |
[pagina 151]
| |
per menses aliquot, ac deinde denuo minuentur, penitusque evanescent mense Julio anni instantis 1685, nec nisi sub finem ejus anni renascenturGa naar voetnoot6). [Fig. 193.]
Jovis tres comites ad dextram.
1685, 5 Jan. hora 11. [Fig. 194.]
Brachia ut ante, vel paulo etiam exiliora. aderat frater Zelemius cum uxoreGa naar voetnoot7).
11 Febr. h. 10¼. [Fig. 195.]
Brachia exilia sed tamen clariora paulo quam observatione praecedenti. Lente 43 ped.Ga naar voetnoot8) sine tubo. aderat frater ZelemiusGa naar voetnoot9).
13 febr. hora 11. [Fig. 196.]
| |
[pagina 152]
| |
28 febr. die mercurij. Brachia ut ante fere. Comes meus 2, et Cassinianus 1,
[Fig. 197.]
facile conspecti. Videbar mihi etiam in a propiorem quandam stellulam percipere, sed plane hoc affirmare non audebam. Ad b alia item stellula apparebat; sed cum meo comite clarior esset, et ab eo latere ♄ ubi Cassini extimus cerni non soletGa naar voetnoot1), fixam fuisse existimo. Observabam lente 61 pedum, fratris ZelemijGa naar voetnoot2) manu expolita. [Fig. 198.]
In Jove tres zonae obscurae quarum infima latior caeteris.
1685. 28 Martij h. 9. [Fig. 199.]
ad a stellula è fixis ut puto. aderant De CaseGa naar voetnoot3), pater et filius, cum fratre ZelemioGa naar voetnoot2). Utebar lente 61 pedum quam ipse mihi paraveram. | |
[pagina 153]
| |
1 Apr. Lentibus meisGa naar voetnoot4) et fr. Zelemij pedum 61Ga naar voetnoot5). [Fig. 200.]
Linea obscurior per medium discum, cum brachiorum infimo tractu continuata, manifesto apparebat. quae debuit esse annuli superficies exterior ut ex positu ♄ collegi. Lux brachiorum paulo quam disci ipsius hebetior. [Fig. 201.]
In Jove zona obscura maculas duas habebat paulo magis nigricantes a et b quas etiam 28 martij, observasse me memini, sed tunc fere aequaliter utrinque a circumferentia distantes. Comites 4 apparebant, quorum extimus ad dextram, valde procul.
2 Apr. h. 12 noctis. Lentibus meis pedum 61 et 85Ga naar voetnoot6). [Fig. 202.]
Meus comes cum interiore Cassini facile conspiciebantur. at exterior non comparebat. sed stellula quaedam ad a, quae fixa ut puto fuit atque eadem forsan quae die | |
[pagina 154]
| |
precedenti pro comite illo habita, quod amplius examimandum. Saturnus certe retrogradus hoc tempore ac 4′ scrupula primaGa naar voetnoot1) quotidie retrorsum incedens.
1685. Eadem nocte 2 Apr. [Fig. 203.]
In zona Jovis obscura, quae praecipuae latitudinis, umbra comitis, ut puto interioris, cernebatur, idque vix nisi lente 84 pedumGa naar voetnoot2). quam hac vice optimam esse expertus sum. Tres tantum reliqui comites comparebant.
11 April. h. 9½. [Fig. 204.]
Apud Saturnum solus comes meus conspiciebatur, supra brachij sinistri cuspidem positus. quem tam propinquum ♄o nunquam ante videram. Utebar lente mea 61 pedum. aderat fr. ZelemiusGa naar voetnoot3) cum D.o Covelio AngloGa naar voetnoot4). [Fig. 205.]
Jovis comites sic. Zonae ut 2 Apr. | |
[pagina 155]
| |
[Fig. 206.]
Luna dichotoma, ut nunquam ante melius clariusve, observata, quod vapores nulli impedirent. Versus cornu inferius (revera autem superius) circiter quarta parte diametri sursum pergendo, animadvertebam maculam quandam subfuscam, è qua fossa exibat AB ad cavum exiguum B ducta, atque inde porro ad C progrediensGa naar voetnoot5). Experiebamur ocularias lentes 4 poll. et 4½Ga naar voetnoot6); quam posteriorem ego praeferebam, ut praestantioris effectus.
21 Apr. h. 9Ga naar voetnoot7). [Fig. 207.]
Meus comes cum Cassiniano intimoGa naar voetnoot8). Aderat SchulenburgiusGa naar voetnoot9). Interior ille non nisi opposito ad pupillam exiguo foramine conspiciebaturGa naar voetnoot10).
Festo paschatis 22 Apr. h. 9½Ga naar voetnoot7). [Fig. 208.]
Meus comes tantum. Aderat d'AbadieGa naar voetnoot11) nobilis gallus. dicebat se Jovem Lunae plenae magnitudine cernereGa naar voetnoot12) alij non tantum. Etsi revera plus quam triplo majore diametro appareatGa naar voetnoot13). | |
[pagina 156]
| |
[Fig. 209.]
Ad a et b maculae obscuriores supra zonam obscuram paulum eminebant. Praesertim ad b. Eaedem puto quae 1 Apr. nempe post 48 circuitusGa naar voetnoot1). Comites jovis omnes ad sinistrum latus.
23 Apr. h. 9½.Ga naar voetnoot2) [Fig. 210.]
Comes meus cum Cassini intimo, qui etiam sine pupillae arctationeGa naar voetnoot3) conspiciebatur, ob insignes tenebras. Zona Jovis latior, nunc aequabili fere obscuritate ubique praedita. Nisi quod admota lente 84 pedumGa naar voetnoot4), circa a paulo intensior videbatur. [Fig. 211.]
Comites Joviales duo ad dextrum latus, unus procul distans ad sinistrum, quartus non comparebat. Jovis orbis hisce observationibus, (atque ita semper ut puto) non plane rotundus sed ellipticus nonnihil, longiore diametro quae est secundum zonas ad EclipticamGa naar voetnoot5). Saturnum non poteram lente 84 pedum inspicere, sed tantum 61Ga naar voetnoot6), quod malus tantum 61 pedes altus esset, stella vero haec altè ab horizonte exstabat. | |
[pagina 157]
| |
1685. 23 Maj. h. 9½. [Fig. 212.]
In Jovis zona superiori e tribus macula quaedam ad a conspecta quam nunquam ante observaveram nec quisquam alius quod sciam. Utebamur lente 85 pedum, quam fecerat frater ZelemiusGa naar voetnoot7). Saturni brachia multo obscuriori luce quam globus ipse. Comes meus ad latus sinistrum. Omnia scilicet ut in telescopio eversa. Linea nigra medium saturni globum dividens manifestior quam superioribus hujus anni temporibusGa naar voetnoot8), quam puto ipsam annuli esse superficiem, oblique objectam, et exigua luce a sole illustratam, quae comparatione ejus qua globus effulget, umbrae instar appareat. [Fig. 213.]
25 Maj. h. 9½.
Macula Superior nunc hoc positu. puto enim eandem esse, post 4 circuitiones et horas circiter octo hue reversam, siquidem 10 fere horis singulae Jovis conversiones fiunt ut Cassinus comperitGa naar voetnoot1). Posset et nubes esse macula ista siquidem sequentibus observationibus aliquot non comparuit. | |
[pagina 158]
| |
hora 10, 25 Jun. 1685. telescopio pedum 61Ga naar voetnoot1). [Fig. 214.]
Saturni jam humilis, brachia adhuc visa, sed perobscura, licet eadem qua prius longitudineGa naar voetnoot2). Linea qua jungebantur erat evidentissima eaque nil aliud esse potuit, hoc annuli positu, quam ipsa superficies ejus, obliquis solis radijs tenuiter illustrata.
20 Febr. 1686. h. 11. [Fig. 215.]
Saturnus cum tenuibus brachijs. Comes meus intervallo maximo aut paulo minore aberat. [Fig. 216.]
Sond. 5 Maj.Ga naar voetnoot3) Observè dans la lune une fosse courbee irregulierement aupres d'un rond enfoncè qui est fort clairGa naar voetnoot4).
27 Maj. 1686. h. 11. [Fig. 217.]
Brachia Saturni qualia observatione superiori, sed obscuriora erant Saturni corpore, quod linea nigricanteGa naar voetnoot1) medium secabatur. Comes meus in maxima dist. sinistrorsum. Observabam ♄ telescopio ped. 60Ga naar voetnoot5) aderant Nienrodius cum uxoreGa naar voetnoot6) J. PergensGa naar voetnoot7). &c. | |
[pagina 159]
| |
[Fig. 218.]
Jovem telescopio ped. 122Ga naar voetnoot8), media zona clarior erat corpore reliquo. Parte superiori (revera inferiori) macula quaedam cernebatur quae semihorae spatio circiter ex a in b transierat. forsan eademGa naar voetnoot9) quae anno superiori, 23 et 25 Maji annotataGa naar voetnoot10). Comites bini ab utroque latere adstabant. Discus jovis non prorsus rotundus sed latior secundum zonarum ductum apparebatGa naar voetnoot11). [Fig. 219.]
30 Maj. 1686. h. 10.
In Jovis orbe umbra satellitis proximi conspecta telescopio meo 122 pedumGa naar voetnoot12). semihorae circa tempore ex a in b progrediebatur. macula quae in superiori observatione notata est nunc non apparuit. Reliquorum satellitum duo ad dextram, unus procul ad sinistram. Is vero cujus umbra cernebatur ipse non comparebat. | |
[pagina 160]
| |
[Fig. 220.]
Umbra in disco lunae dichotomae. In Luna dichotoma, haud procul a latere crescente, umbra quaedam in rectissimam lineam extensa cernebatur, sole a regione A lucenteGa naar voetnoot1). Hanc non memini alias animadversam. Videndum an reditura.
31 maj. h. 10. Eadem umbra ξιφοειδησGa naar voetnoot2) in luna observata sed tenuior quam pridie, quod rationi consentaneum. [Fig. 221.]Ga naar voetnoot3)
ad N umbra globi in annulo cernebatur. Situs est inversus ut in Telescopio. Ao 1693. 24 Aug. h. 9 vesp. HofwiciGa naar voetnoot4).
Saturnus observatus telescopio 44½ ped.Ga naar voetnoot5) tubo constructo quadrato ex tabulis abiegnis, ac supenso ex centro gravitatis, cum pondere lapidis tantundem pendentis ex altera mali parteGa naar voetnoot6). Ad oculum erat fulcrum qua- | |
[pagina 161]
| |
[Fig. 222.]
Erat Saturnus humilis admodum. ternis pedibus insistens. Brachium AB [Fig. 223] non tantum sursum ac deorsum secundum erectum asserculum CD movebatur sed et ad A flecti ac cochlea firmari poterat, ita ut ad horizontem inclinaretur, qua ratione stellam facile erat, semel repertam, [Fig. 223.]
sequi per obliquum ascensum aut descensum. Mensulae CD cubitis inniti licebat. alta erat pedes 3¾. | |
[pagina 162]
| |
1694. 4 Febr. [Fig. 224.]Ga naar voetnoot1)
[Fig. 225.]
Venus, sed multo major futura si expressa esset ratio ejus ad apparentem magnitudinem Martis. maculas nullas in Venere percipere potui. Sed valde aequabili superficie apparebat. | |
[pagina 163]
| |
4 febr. 1694. h. 8.
In Orionis ense nebulosa. signum Orionis culminabat. [Fig. 226.]Ga naar voetnoot2)
|
|