Oeuvres complètes. Tome V. Correspondance 1664-1665

[p. 217]

N^o 1320.
G.A. Kinner a Löwenthurn à Christiaan Huygens.
4 février 1665.

La lettre se trouve à Leiden, coll. Huygens.
Elle est la réponse au No. 1307.

Illustri, Nobilissimo Praestantissimoque Domino Christiano Hugenio Suo Godefridus Kinner S.P.D.

Bene habet! Nondum è memoria tibi exidimus, Vir Praestantissime, cuius rei epistolam tuam quâ beneuolentiâ quâ eruditione locupletem superioribus diebus testem accepi. Gaudeo sanè quòd literaria mecum commercia iam olim coepta postliminiò redintegrare placeat. Sic enim me participem nonnunquam eorum fore spero, quae Sapientissimi tum Angliae tum aliarum quoque uicinarum partium Viri, initâ non ita pridem societate, praeclarissimis inuentionibus suis mundo parturiunt, quorum alioqui paucissima, nec nisi obiter, ad nos usque pertingunt. Gratissimum mihi accedit experimentum tuum de suspenso intra canalem ultra consuetam altitudinem Mercurio, gaudeoque tuomet experimento confirmari opinionem meam, quam de materia tubum in experimento Torricelliano replente olim conceperam. Anno 1655 degebat in Jtalia Dominus Jacobus de Nigro Ponte¹⁾ Philosophiae et Medicinae Doctor amicitiâ mihi conjunctissimus, qui inter alia, quae nonnunquam de Chymicis ad me scribebat, in sua quadam epistola et illud addidit, se destillando Mercurium sub principium operationis ex eodem bonam quantitatem aquae nihil ab elementari quoad sensum differentis elicere; idque toties succedere etiam cum Mercurio iam ante destillato, quoties eundem aëri libero expositum reliquerit. Haec cùm Amico referente didicissem, statim alterâ epistolâ eidem significaui, magnum lumen per hoc adferri dubitationi tunc inter Philosophos magnopere controuersae, ecquidnam spacium (in memorato iam aliàs experimento) supernum tubi à Mercurio derelictum expleret, nullo prorsus ab extra corpore substituto? Aiebam enim, nil uerisimilius esse, quam uaporosum illud (quod destillatio Mercurij in aquam cogi posse probauerat) mercurio circumfusum et intermixtum utpote corpus multò leuius à mercuriali pondere iure praeponderationis è poris extrahi et in partes tubi superiores mercurio descendenti substitui. Neque dubito si tunc amicus, ut monueram, Mercurium à destillatione adhuc calentem infudisset in tubum, quin non minùs haesurus fuisset absque descensu, quàm in Experimento tuo contigit, postquam eundem â ua-

1) Jacobus J. Wenceslaus Dobrzensky von Schwarzbrück (appelé aussi de Nigro Ponte) naquit à Schwarzbrück (Bohême); il séjourna longtemps en Italie et fut médecin à Parme.

[p. 218]

poroso aëre aliâ industriâ liberâsti. Ecce quàm sibi semper similis est, et quàm diuerso itinere ad eundem nihilominus terminum uenit natura! Si ad manum tibi est aut cuipiam ex Amicis Noua et Amoenior de fontibus Philosophia, quam praedictus Amicus Ferrariae 1657 euulgauit²⁾ inspice, quaeso, per ocium Paginas 26 et 27, ubi haec omnia fusiùs inter nos tunc acta reperies.

Communicaui hodie³⁾ nouum illud et inauditum hucusque experimentum tuum Patri Gaspari Schotto, qui in pluribus iam suis operibus Torricellianum illud inuentum euulgauit; nouissimè uerò in Technica sua curiosa totus in eo est, ut eius ope potissimùm aëris grauitationem eiusdemque cum Mercurio intra tubum suspenso aequipondium euinci ac demonstrari uelit: moneo igitur, ut pro immani uulnere, quod experimento tuo aequilibrationi aeris inflixisti, de emplastro prospiciat; cuius responsum⁴⁾ tibi quoque transmittere non omittam. Mirè me afficiunt ea, quae de ceteris experimentis tuis, quaeque de locorum longitudine per horologas machinulas per te inuentas detegenda polliceris, quae uel hodie in lucem euulgata uidere desidero; nihil enim praeterquam excellens et exquisitum ab Hugenio expectandum est, cuius opuscula in lucem huc usque data sat superque eruditis ex ungue Leonem prodiderunt. Quòd verò Diuinus parum diuinè sit oblocutus, quid refert? Nonne et anser quandoque obstrepit olori! Videndum porrò ecquo in iudicio luscinia cum upupa in certamen descendat. Equidem assertionem tuam⁵⁾ contra Diuini obiecta, sicut nec haec ipsa⁶⁾ unquam licuit uidere; gratissimum proinde feceris, si et eos labores tuos mihi submiseris, quos per partes quò minùs literis includas quid uetat? Mihi, ut aliàs scripsi, quò minùs serij aut solidi quid agam, ualetudo impedimento est. Experimenti tamen (audito laudabili aliorum conatu) nonnunquam et ipse ludo ueriùs, quàm occupor, quae ad colorum genesim et naturam inuestigandam tendunt, ubi ludicra quaedam, sed nulla solida detexi: in ijs porrò si quid dignum occurrerit, non omnino subtraham Hugenio meo. Cometam à 5 Januarij ad 20 diuersis uicibus conspexi ex uicinia lucidae in faucibus Ceti⁷⁾ per eiusdem caput usque ad Arietis confinia progredientem, in cuius capite

2) Nova, et Amaenior de admirando Fontivm Genio (ex abditis natvrae clavstris, in orbis lvcem emanante) Philosophia. Ad votvm Illustrissimi & Excellentissimi Domini Domini Innocentii de Comitibvs Ex Ducibus Poli & Guadagnoli, Baronis Romani, Sanctissimi Domini Nostri Alexandri Septimi Pont. M. Magistri Campi Generalis, nec non S.C.M. Cubicularij, Generalis Vigilum Praefecti, & Peditum Colonelli, Domini & Maecenatis sui Colendissimi. Perenne flvere jvssa Avctore Iacobo I.W. Dobrzenski de Nigro Ponte, Boemo Pragensi. P.E.M.D. Opvscvlvm quod non solum Curiosis ingeniis ob plurimas & nouas hydraulicas machinas-aeri delicatissimè incisas voluptatem adfert, sed & Philosophos Exoticis quibusdam erudit discursibus, & Mathematicis campum aperit alias plures, & ingeniosiores excogitandi inuentiones. Ferrariae. ciɔ.iɔc.lviiii. Apud Alphonsum, & Io: Baptistam de Marestis. Svperiorum permissu. in-folio.

3) Voir la Lettre N^o. 1321.

4) Voir la Lettre N^o. 1343.

5) Sa ‘Brevis Assertio’.

6) Sa ‘Brevis Annotatio’.

7) C'est l'étoile α de la Baleine.

[p. 219]

aliunde scribitur euanuisse. Obseruationes eiusdem uerè Astronomicas, quales requiris nullas obtinui; quae hîc confectae, dubiae apud me fidei sunt, quibus proinde non tantum tribuo, ut in conspectum tuum patiar uenire.

Sed diu nimium te utilioribus occupatum detineo, proinde finem tandem facio, rogoque ut coeptum literarium commercium, quoad per ocium licebit, continuare uelis, quod fideliter ex parte quoque mea facturum me spondeo. Vale meque ama.

Pragae 4 Februarii 1665.

Tui obseruantissimus studiosissimusque Go. Kinner.