Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten
(2001)–Constantijn Huygens–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 314]
| |
[112] Een wijs Hoveling.(aant.) (aant.)Hij is een stille Lamp in IJdelheden wind,
Die op sijn' stadicheit geen slingeren en vindt;
Een dienstigh IJdel-man; een volger die kon leiden
En konnen sal als 't hoort, en dan noch een van beiden;
5[regelnummer]
Een vriendelicke Leew; een Schaep dat bijten kan;
Een' Joffer daer hij will, en daer hij moet een Mann;
Voll levens onder 't Stael, van Marmer inde kleeren,
Voll ongevoelickheits van kostelicke veêren;
Een Ooster Steen in 'tgoud bij Aernemmers gesett,
10[regelnummer]
Maer Aernemmers ontkent, en die der los op lett,
Een vierde Broer van drij die 't inden Oven herdden,Ga naar voetnoot1
En, verr van half gesengt, heel Salamanders werdden.
Soo dringt hij drooge-voets door 't modder vanden Hoff
Daer Bloemen onkruijt zijn, en meest de vruchten stoff;
15[regelnummer]
Soo leght hij inde School daer van beleeftheit, liegen,
Niet doen van tijdverdrijff, van gauwicheit bedrieghen,
De Meester-lessen zijn: maer Deughd staet aen sijn Oor
En stuijt die leeringen met betere daer voor.
Het liegen is hem vreemd, behalven daer het prijsen
20[regelnummer]
Van Vrienden sijne waerd' ter ware waerd' will rijsen,
Daer lieght hij deugdelick, en slaet sich selven af,
En, hebb ick dat ghij prijst, prijst, seght hij, die 't mij gaff.
'TBedriegen oeffent hij met beter zijn dan schijnen,
Met lagen listicheit in roock te doen verdwijnen,
25[regelnummer]
Door 't listighe Recht-uijt, dat Christelick versett,
Daer die het niet en kan van konst niet op en lett.
Soo tast de Schermer mis, die meent sijn Mann sal wijcken
De slagen die hij dreight en niet en meent te strijcken,
En vallen in sijn' punt: de Mann light still en recht,
30[regelnummer]
En doet hem, konsteloos, verwerren in 'tgevecht.
'Tverdrijven vanden tijd is verre van sijn pooghen,
Hij volgt den Oogenblick soo verr hij hem kan ooghen,
En wilde Fluss waer' Nu, en Nu noch eens soo taeij,
En Wesen van een Ael verandert in een' Maeij.
35[regelnummer]
Nu Nu soo vluchtigh is, en Flus soo flux te voren,
| |
[pagina 315]
| |
En Wesen schier gelijck geboren en verloren,
Soo leeft hij twee mael eens, en besight oock den tijd
Die in des Vorsten dienst nauw besicheit en lijdt:
Der Grooten aensien staet in 'tleegstaen veler knechten;
40[regelnummer]
Dat is haer stede-werck die buijten voor hun vechten
Een' Sael, een' Galerij te cieren met gedrang:
Hij staet'er oock sijn' uer, en moglick uren lang,
Maer uren rijck besteedt, maer rijp gekosen uren,
Onschuldigh aen de vleck van Vrienden en Geburen:
45[regelnummer]
Vruchtbaer van wetenschapp, onvruchtbaer van gerucht,
In vredigheit voll vreuchd, in vrolickheit voll vrucht;
Maer uren die't berouw van 'sAvonds niet en baren,
En in 't gedencken zijn dats' in 't gebruijcken waren,
'Tonnoosele vermaeck van diese wel beleeft
50[regelnummer]
En wel bedenckende noch eens te leven heeft.
Sulck' uren leeft hij daeghs soo veel' hij 'r daegs moet leegh staen,
En vatt all waer hij kan sijn wijser op sijn leeghst aen,
En suijght hem uijt den mond off oeffening van Deughd,
Off wat hij niet en kan, off wat hem niet en heught;
55[regelnummer]
Duijckt altijd nederigh met sijn', oock meerder', gaven,
Op hoôp van meerdere: hoe zedigher begraven
Hoe hooger spruijt de Deughd, noijt wordt sij soo gesmoort
Sij'n wordt noch blindeling geroken of gehoort;
Soo kijckt hij menigh-mael door 'tdunne van sijn' vragen;
60[regelnummer]
Mèt mist hij vragens beurt, en moet het seggen wagen;
Dat doet hij sparigher dan 'tnood is van gebreck,
Maer verr van gierigh, als ontsteken en niet leck;
Daer worden sij gewaer dien d'ooren niet van steen zijn,
Waer heen sijn' eenigheit, waer all de uren heen zijn
65[regelnummer]
Die't Hoff sijn aensicht derft: dat tastelick bewijs
Van Roomens dolingen, dat Christelicke wijs
In Waerheits onderscheit, dat wisselick beschrijven
Hoe 's Hemels Soldering d'een d'andere doet drijven;Ga naar voetnoot2
Hoe, waerom, en wanneer de Sonn het Masker draeght;
70[regelnummer]
Waer't altijd ongelijck, waer't alltijd effen daeght;
Hoe't elders Somer komt als onse stroomen backen;
| |
[pagina 316]
| |
Hoe ijemand tegen ons kan treden sonder sacken;
Hoe d'Aerde hangen kan, hoe haer geweldigh rond
Onsichtbaer werden souw die bij de Sterren stond;
75[regelnummer]
Hoe 'trond te meten is, hoe bierighe Matroosen
De Zee vermeesteren door stomme Staele Roosen;
Hoe 'tooghe door een' spleet van verr versekren kan
Zoo dickmael houdt dat steil de lengde van een' man:
Hoe 'tpuntigh aerden-werck der slechter eewen Torens
80[regelnummer]
En Muren overtreft; wat Manen, en wat Horens
De trouwste borgen zijn, wat ganghen onder d'aerd;
Wat buijten best bespringt, wat binnen best bewaert;
Dat bondige verhael doet voelen datter grond is,
En ruijm sijn' Herssenen wat voller dan sijn mond is:
85[regelnummer]
Maer, wordt hij voorts geverght, en voert hem 'tondersoeck
Van graghe vragheren door 'swerelts wonderboeck,
Van d'eerste luren aff tot daer sij leerde swemmen,
Van daer tot opden dagh van 'tHemelsch overstemmen
Der straffe letteren en onvoldane wett,
90[regelnummer]
Tot datter Die se gaff den hals voor hadd gesett,
Van daer, door 'twaggelen, door 'tstruijckelen, door 'trijsen
Van Godes stichtingen, tot op het vuijl affgrijsen
Der dagen die wij sien: de slechtste staen verstomt,
De wijste twijffelen hoe 't weten in hem komt;
95[regelnummer]
De kinder-tuchteren, die geen gelijck en lijden,
Eerbieden sijn onthout, en derven't hem benijden,
Die mogelick, als sij, naer 'tsitten niet en hinckt,
Naer 'tbucken niet en buijgt, naer 'tlezen niet en stinckt:
Want, schortt'er oeffening van mannelicke leden,
100[regelnummer]
Hij schijnt'er toe gevormt; oock tot de Simme-schreden,
Dien vluggen Aexter-gang, dat konstelicke Mall,
Dat rijsen als een Veer, dat stuijten als een Ball;
Hij doet het, en gelooft, als emmers, boven 'tsingen,
Volmaeckte vrolickheit het Herte will doen springen
105[regelnummer]
En 'thert den heelen Man, best springt hij die 'tgelaet
Van springen dwingen laet in reden, rijm en maet;
Maer doet het ernsteloos, en verre van verwachten
Dat d'eere daer uijt volgh' die'r kindren in betrachten;
Soo acht hij 't vingerspel, soo 'tklatren van een' Fluijt,
110[regelnummer]
Soo 'tsnuijven van een Veel, soo 'tkraken van een' Luijt;
En gond' hem God een' keel die Snaren kan versellen,
| |
[pagina 317]
| |
Hij leertse danckelick sijn' wonderen vertellen,
En mogelick daer bij dat sijns gelijcke Jeught
Soo jeughdelick behaeght als deughdelick verheught.
115[regelnummer]
Maer siet hem naer in 't groen, eer 'tSonne-paerd van honck scheidt,
Hoe hij het sijne daer ten affgerichten spronck leidt:
Gij vindt de logen waer die 't Paerd versieren dorst
Dat menschen-maexel was van boven tot de Borst;
Zoo kleeft hij aende Beest; soo is 't maer een beroeren
120[regelnummer]
Der dijen die hij sluijt, der schencken die hem voeren;
Zoo doet sijn' stiller hand dan of sij niet en dé
Dat Paerd en Ruijter doen, en geen en schijnt van twee.
Met sulcken radden tuijgh betrouwt hij sich 'tverschijnen
Ter oogen van sijn' Vorst, die somtijds op de Swijnen
125[regelnummer]
Off op een feller Leew, of op een' sneller' Haes
De schaduw schildren will van 't Krijchelick geraes,Ga naar voetnoot3
Daer gaet hij voor een' Mann; en will het Wilt noch ramen,
Noch struijcklen voor sijn' schoôt, hij wringt sijn' sterckte t'samen
En onderhaelt sijn' vlucht, en thoont hem met een speer
130[regelnummer]
Dat kracht ten strijde baet maer oeffening noch meer.
De Prince siet hem na met half verslagen' oogen,
En volght hem in 'tgevaer met prijsen en medoogen,
Maer volght besluijtende, Die't op de Beesten kan,
Sal't, van gewoonte schier, niet weigren opden mann.
135[regelnummer]
Daer mede gaept de Door van 'sHeeren welgevallen,
Die, deunder onderrecht door eene Deughd van allen,
Sijn oor gewonnen geeft, sijn gunsticheit, sijn' Minn,
Den eighenaer te loon. Dat Ridderlick gewinn,
All is't het eerste witt van sijn gestadigh loopen,
140[regelnummer]
Besitt hij even koel als waer' het noch te hopen,
Off wanckelick gevest, off twijffelick begonst;
En wie 't hem overstrijdt bedanckt hij voor de gonst,
Gemoedight, soo het schijnt, om waer te willen maken
Dat hun waer-achtigh dunckt. Maer even met het blaken
145[regelnummer]
Van voorspoeds volle vlamm onsteeckt de Nijd de Sijn';
Geluckigh en gerust is't allom niet te zijn,
Te Hoof van allom minst; daer moet hij voelen smoocken
De wroeters die sijn doen of trachten te beroocken,
| |
[pagina 318]
| |
Off doen, soo 't doenlick is, en saeijen in sijn pad
150[regelnummer]
De stricken daer weleer sijn voor-genand in trad:
Hij treedt ter zijde aff met wel-geveinsde treden,
Als roôck hij lont noch kruijd: dat gisteren, dat heden,
Dat staet hij morgen uijt; tot dat hij, als te veld,
Besett, bestreden wordt met onbeschaemt geweld,
155[regelnummer]
En maskerloosen haet; soo wordt hem spijt en logen
En onverdient verwijt gevreven onder d'oogen.
Soo moet hij wat hij doet sien malen met de koôl,
Soo ten beschimpe staen van boven tot de zoôl.
Hij swijght, en reickt voor all sijn' schuldeloose vuijsten
160[regelnummer]
Voor Gods gerechte vuijst; die opent sulcke puijsten,
En perst'er soo den wind en soo den etter uijt
Dat elck sijn' Meester loont en in 'tgesichte spuijt.
Noch is sijn' bede verr van quaet om quaet te vergen;
Heer, seght hij, stootse wel die mij ter onschuld tergen,
165[regelnummer]
Maer stootse ruggeling ter rechter reden in,
En daer hun boosheit endt dijn' goedicheit beghinn.
Hoe lieffelicken wraeck geniet hij op de quaden
Dies' op sijn' tegen-bé van't quade siet ontslagen,
In 'tgoede soo verlicht, dat haer berouwt Gewiss
170[regelnummer]
Haer hardste geesseling en saligst pijnen is!
De naeste toeverlaet is sijn gerechtigh hooren
Daer onder hij die 't lijdt en die 't hem aendoen hooren;
(Dats oock tot God gegaen, die 't soo, en soo begheert,
En wordt door middelen en sonder die geëert)
175[regelnummer]
Daer daeght hij voor 't gerecht dien 't onrust lust te saeijen
Daer vrede groeijen kost, en in haer' schande maeijen,
En dorschen in haer' scha, daer grasigher gewass,
Danck, eer, en eenicheit voor niet te beuren was.
Sijn' sake pleijt haer selfs, en waer't voor Vijands ooren
180[regelnummer]
De reden most'er in, soo kan de waerheit booren;
Nu is sijn Rechter beij sijn Rechter en sijn Vriend:
Noch raeckt hij maer aen recht, die'r gunst hij heeft verdient;
Maer scherp genomen recht is ruijme gunst te noemen
Daer scherp gegeven gunst ruijm onrecht kan verdoemen,
185[regelnummer]
Ruijm onrecht doen die't doen door ongunst van gemoet,
Ruijm' gunst doet hij'er voor die'r maer recht over doet.
Dat's 'truggeling gewinn van nijdigeGa naar margenooto Gesellen,
Die door hun wiggelen, verr vanden boom te vellen,
| |
[pagina 319]
| |
Die in hun spijtigh oogh te wel gewortelt stond,
190[regelnummer]
Noch diep en dieper klemm doen winnen inden grond.
Maer 'tkatten-spel komt laest, men gaet hem met de pert aen
Die d'aller Hoofschte heet, men tast hem in het hert aen;
En seght hij heeft'es geen, of 'tis gelijck een Noôt,
Of 't hadd sijn eighenaer gedragen door den nood:
195[regelnummer]
Het klagen is te kindsch, het kijven is te hoerigh,
'Tverdragen is te hondsch, en 't pleiten is te boerigh;
De wraeck is mannelick, en Adels eighen Recht;
Soo dat te soecken is, men vindt het in't gevecht;
Een schrappen oogenblick betaelt'er soo veel' slechter;
200[regelnummer]
Wat leght hem aen 't geding die dus sijn' eighen Rechter
Heeft hangen aende zijd; maer moglick of die kling
Uijt die gevanckeniss haer handgift oijt ontfing.
De werre-wateren, geboren tot het woelen,
Die van haer self soo witt, soo swart van hem gevoelen,
205[regelnummer]
En steken daer de spell van haren moetwill niet;
Maer jagen naer 't verwijt van dadelijck bediet;
En wringen uijt sijn tong een onverhoeds ontkennen,
Dat, Liegen, wordt gedoopt; Mèt siet hij sich berennen,
En knijpen inden dwangh van onderlinge wraeck;
210[regelnummer]
Soo komt hem 's anderdaeghs op 't scheiden van den vaeck
De Wissel-brieff te huijs van lijff om lijff te ruijlen:
Ghij, staet'er, ongewoon tot anders ijet dan schuijlen,
Ghij nochtans onbeschaemt om bet'ren dan ghij zijt
Te drucken daer 't hun deert, te seggen dat haer spijt,
215[regelnummer]
Gedenckt aen gisteren, en, zijt ghij Man geboren,
Staet merghen voor een man die door uw' borst will booren,
En ruckender dat Hert, dien Vrouwen huijsraed, uijt,
Oft wachten dat het hem geschiede van een guijt.
Dien hitsigen onbijt en kan hij niet verswelgen
220[regelnummer]
Door sulcken koelen keel, oft 'thart en wilt sich belgen;
Sijn' geesten zijn sijn' gist, en jagen 't vierigh op,
En senden hem den brock te rugge door sijn kropp.
Weerbaer en schuldeloos verwijt en schuld te hooren,
Hoe lijd' ick 't, (mommelt hij) hoe stopp ick hier mijn' ooren,
225[regelnummer]
Hoe klemm ick hier mijn' tong, hoe bind ick hier mijn' hand?
Neen, 'twaer te veel geleên; der boosen onverstand,
Den hooghmoed zij gestraft, 'kwill andre met mij wreken,
En diergelijcken slagh op diergelijcke breken;
| |
[pagina 320]
| |
Het bloedighe geluck van een doornagelt hemm
230[regelnummer]
Magh andre voor altijd doen schroomen voor mijn' lemm.
Maer lemm bewaert uw' schee, (soo komt de koele Reden
Ten strijde tegen 'tHert sijn' vierigheit getreden)
Waer heen ontsteken bloed? wat soeckt ghij in de moord
Van 't maexel dat alleen sijn' Maker toe behoort?
235[regelnummer]
Uw' terger heeft de schuld, wilt ghij s' hier op u halen,
En met gevaer voldoen, en nà noch eens betalen?
Komt u de straffe toe der ongerechticheit
Daer die se niet en lijdt, Mijn' is de wrake, seit?Ga naar voetnoot4
Die hand en sal de hand der boosen niet ontloopen,Ga naar voetnoot5
240[regelnummer]
Wat leght u aen de haest? die 't quade moet bekoopen
Bekoope't door het quaed van quadere dan hij;
Wat scheelt u 'tonderscheit of't flus of t'Avond zij?
'Tsall wesen als Hij 't doet die niet en kan als recht doen;
Dat kan Hij door uw' hulp en welbeleidt gevecht doen,
245[regelnummer]
Maer wacht ghij door sijn hulp uw' Mann te sien vermant
Die Hem sijn Hemel-recht wilt wringhen uijt de hand?
Die sijn gedulden terght, om dat het uw' geterght wordt,
Die hem wilt onrecht doen, om dat het u geverght wordt;
Als hadd uw knecht gelijck, die van sijn medeknecht
250[regelnummer]
Verongelijckt, voor hem, u selver eerst bevecht?
Wat is de smalle stipp, 't onsichtbaer Punt van eeren
Daer op ghij schemer-ooght? een lijff van lichte veêren,
Een schaduw van een schimm, een bastaert van de Deughd,
Een twistball uijt de Hell, een stall-licht voor de jeughd:Ga naar voetnoot6
255[regelnummer]
Off Eer en is geen Eer of 'tis de loon van 'tgoede;
Uijt opgemesten grond met broederlicken bloede
En sproôt die spruijte noijt; en d'eerste vanden Stamm
Daer u het beter zijn dan andere van quam
Gewanse verr van soo: Ja mannelicke slagen
260[regelnummer]
Verheften sijnen roem; maer deughdelick geslagen,
Maer nootelick besteedt, daer Gods gerechte straff
Sijn' Waerheits Vijanden die sweepen over gaff.
| |
[pagina 321]
| |
O rechten Adel-boom van adelijcke bladen
Dijn' tacken schoten eerst uijt ongemeene daden,
265[regelnummer]
Maer daden voor't Gemeen; Stoutheit van ongeduld,Ga naar voetnoot7
En Moet voor eighen baet zijn selden sonder schuld.
Wat soeckt ghij dan? Mijn' Eer. Waer is die Eer te vinden?
Op diese mij ontstall. Wie kon't sich onderwinden?
Mijn schelder steeltse mij, en sal het meer en meer,
270[regelnummer]
Soo lang ick weerloos sitt. O soecker naer uw' Eer,
Misrekent Cijferaer! die welgewonnen schatten
Zijn verre buijtens reicks van sulcker vingren vatten,
Hij spouwt wel na de Maen maer raeckt noch geen gewelf:
Wie Eer heeft kanse maer verliesen door sijn self.Ga naar voetnoot8
275[regelnummer]
Noch neem ick hem voor dief; hij hebb' u konnen rooven
Van 'tgeen hij niet en kan; Is 't waerdich om gelooven
Dat die u bij der straet ontmantelt off ontgeld
Sijn straffe tegen u sal halen in het veld,
En boven 't eerste quaed een argher mogen hopen,
280[regelnummer]
En doen u eighen goed met eighen bloed bekoopen?
Waer is de Wett gemaeckt die mij mijn' schuldenaer
Heet manen in mijn hemd, en gijslen met gevaer?
Daer staet de Rechtbank voor; daer staet hij voor te daghenGa naar voetnoot9
Die voor gewisse schuld gewisse scha sal dragen,
285[regelnummer]
Verr van onwetene getuijgen van 'tgevecht
Sijn' overhand te sien beduijden op sijn recht.
Maer mannelick geschill moet mannelick geboett zijn;
Hoe waer't mij eers genough die eerlick will ontmoett zijn
En mann voor mann gestraft, oft straffen, zoo hij kan,
290[regelnummer]
Te roepen daer een kindt bestaen kan voor een Mann?
Hij is geen eere waerd die'r in sijn herte geen berght,
Hij berghter gheen' in 'thert dies' andere te leen verght,
En, argher, stelen will, en, argher, andre tracht
In sijn' onachtbaerheit te maken ongeacht.
295[regelnummer]
Noch werdt hem overmaet van Eere toegemeten
Die voor den eerlicken sijn' oneer niet verweten
| |
[pagina 322]
| |
Maer statigh werdt getoetst, en rechtigh overtuijght;
Een' eerlick' Oneer draeght die voor sijn' Rechter buijght.
Vollherdt ghij even milt in Eer te willen schencken
300[regelnummer]
Daers' eerlick zij besteedt leert aen Sijn' Eer gedencken
Die vré' voor lastering, die vriendschapp voor verwijtGa naar voetnoot10
En d'ander wang gebiedt aen die op d'eene smijtt:Ga naar voetnoot11
Gunt Hem Sijn' eighen Eer, gelijck Sijn' trouwste Knechten,
De Knechten na Sijn Hert; die tijd'lick konden vechten
305[regelnummer]
En swichten tijdelick, voor Sijn' gestolen Eer,
Voor hun bekladden naem, gestolen rust, en meer.
Sij wisten dat den Sott in 'tsotte te bejegnenGa naar voetnoot12
Waer' worden dat hij is: leert ghij se van Hem segnenGa naar voetnoot13
Die uw' vervloeckers zijn, en bidden om haer' soen
310[regelnummer]
Die soo goetdunckende niet weten wat sij doen.Ga naar voetnoot14
All staet Verlies en Winst van eewicheit voorschreven,
Sij wanck'len in ons oogh; die hopen moet, kan beven:
Maer wordt uw selven baes, verwint uw eighen bloed,Ga naar voetnoot15
Die winst is waerd en wiss, en Honigh sonder roet.
315[regelnummer]
Gedachten gaen als wind, soo wind gaet als gedachten,
Maer wind en volghtse niet: de Bode schijnt te wachten
Die 'tmoorder-briefken braght, maer 'tdunckt den Bode niet,
Soo spoedigh komt hem voor dit mondeling bediedt:
Seght, Page, segt uw' Heer; ick leerde nemmer wijcken
320[regelnummer]
Als voor de Redenskracht; die zal mijn recht doen blijcken
Daer 't Eer en Reden zij. Maer Meester van de leën
Die hij en ick besitt is Die se maeckt' alleen.
'Kben Christen, en Soldaet, en Edelman geboren,
En trachte met de twee het eerst altijd te hooren.
325[regelnummer]
'Tbeschermen is mijn' konst, het Schermen zij de sijn';
Die sal ick besighen daer 't moet' en moghe zijn:
Quaet doen van tijdverdrijff ben ick van jongs ontwassen:
Bespringht hij mij te moet, 'ksall op mijn' hoede passen,
Maer bidd' hem om geduld tot daer wij Vijand sien;
| |
[pagina 323]
| |
330[regelnummer]
Daer sal de beste mann de leste zijn in 't vliên.Ga naar voetnoot16
Soo spreeckt hij door uw' mond, groot Doender, en groot Spreker,Ga naar voetnoot17
Gods krijghsmann in het veld, te huijs sijn' waerheits wreker,
Sijn Deghen en sijn' Penn, beij mannelick gevelt
Op't Seven-berghsGa naar margenooto versier, en Arragonsch geweld:
335[regelnummer]
Soo stamert hij naer u stout-Christen Arm-van-ijser,
Die soo veel min verzaeght daer 'twezen most, als wijser
Daer d'Eer oneerlick scheen, dorst' aengaen daer hij vlood
Dien ghij geweighert hadd't het weerslaen sonder nood.
Die stappen stappt hij na, wanneer de dwang van saken
340[regelnummer]
Sijn' Meester buijtens Walls ten tegen-weer doet waken;
Off booren door de korst van 't aerdigheGa naar margenooto geback
Daer een geborghen Stadt pasteijs-gewijs in stack;
Off 'tstormigh welgevall van oogheloose nachten
Besteden daers' hem oock bij daghe niet en wachten;
345[regelnummer]
Off proeven op een Heij' waer 't Noodlot henen will,
En maken eenen dagh jongh Schepen van 'tgeschill.
Daer doet hij wat hij kan; maer, in sijn eighen wanen,
Daer doet hij noijt genough; naer andere vermanen,
Daer doet hij wat hij hoort; naer and're, wat hij moet;
350[regelnummer]
Naer and're, veel te lauw, naer and're, koel van bloedt:
Hij doet het evenwel; en die hem 't Hert betast hadd
Sou 't soò koel en soò lauw bevinden dat het vast sat;
Maer died'er 'tlood in sonck, sou' voelen dat sijn vijer
Sijn selven, soo beklemt, moet vrijen van getier.
355[regelnummer]
De pitt-ziel van dat Vijer is eene van de voncken
Die ziel en herssenen naer 'teewigh vijer doen loncken
Daers' uijt gereghent zijn; de heiligh' ijver-brand
Die 's Levens vodde-vreughd, en schroomens onverstand
Voor d'uer die komen moet, all komtse soo veel later,
360[regelnummer]
Om God verachten doet, en midden in 'tgeklater
Van stael en blixem-lood doet schreijen van vermaeck
In't wel verdedighen van Sijn' gerechte saeck.
| |
[pagina 324]
| |
Soo voert hem 'trechte stout, de welgeruste Vroomheit,
Dien op haer hittighste de Reden bijden toom leidt,
365[regelnummer]
Daer daghers om een woord, en waghers om den deun
Staen schrickende van verr, Wat doet de Mann soo deùn?
Maer deùn en is maer deun dien levende gedachten
'Tontleven staende voets van voren doen verwachten,
En 't is hem selven vreemd hoe dat hem 'tbeven staet
370[regelnummer]
Die t'samen op den tipp van Dood enGa naar margenooto Leven staet.
Ontkomt hij levendigh, hij wasscht niet eer sijn' handen
Het bloed aff dan sijn' tong, die datelick in banden
Moet swijgen wat hij ded', en lijden datmen 't segg',
All droegh'er oock de Nijd 'tbenijdelixt aff wegh.
375[regelnummer]
T'huijs in de Winter-rust is't verre van sijn derven
Te blasen, daer, en daer, en daer genaeckt' ick 'tsterven,
Ick voren uijt, ick hier, ick ginder, allom ick;
Om Jofferen te slaen met wonderen van schrick:
Dat malscher Menschen deel, die minnelicke Dieven
380[regelnummer]
Van Mannen dieren tijd, verstaet hij te believen
Met soeter onderhoud dan redenen van stael,
En kluchten die het Haer doen steigh'ren in 'tverhael;
Geraeckt hij in die schaer, (hij wilder somtijds raken,
En allen ernst somtijds verdrinken in vermaken)
385[regelnummer]
Hij schuddt'er soo den Mann, den Krijghsman emmers, uijt,
Als waer' een Trommel-tonn verschapen in een Luijt.
Spel iss'er meest sijn Witt, sijn' meeste Wijsheit, jocken;
Maer lijdelick gejock ter oor' van alle Rocken;
Ten Oorboor menighmael; want datmen oock de Deughd
390[regelnummer]
En bitt're leeringen vergulden kan met vreughd
Besluijt hij uijt den Lent' van 'sWerelds Grieksche jaren,
Doe d'eerste Wijsheit sprack door 'tstreelen van de Snaren,
En Menschen hard als klipp vermorwden door 'tgeluijd
Dat Menschen-tuchteren bedreven op haer' Luijt:
395[regelnummer]
Geluckt hem 'tgoet doen niet (soo valt het beste KorenGa naar voetnoot18
Off vruchtigh in de kleij, off in de keij verloren)
Quaet mijden is de trapp die naest ten Hemel leijdt;
Dat doet hij met sijn' Tong, die noijt van tand en scheijdt
Om 't Goddeloos misbruijck van Goddelicke saken
| |
[pagina 325]
| |
400[regelnummer]
Het noodeloose slot van Ja en Neen te maken;Ga naar voetnoot19
(Lands Heeren acht't ghij oock op sulck' een Dienaers Eed
Die't derde woord bevloeckt en selver niet en weet?)
Noijt willens-onverhoeds na woorden die de teenen
Van Maegden sterven doen om 'taensicht bloed te leenen
405[regelnummer]
Sijn adem stincken doet, en lichten 'teerste Wijff,
En lichten d'eerste Mann het Vijgenblad van 'tlijff.
Hij wordt'er noijt beticht van stameren, van lispen,
Van sijn' berisperen ten loone teGa naar margenooto berispen
Toppswaer van Druijven-damp; al waer de misdaet min,
410[regelnummer]
De beestlickheit van 'tquaet vervreemdt het van sijn' sinn.
Hij wordt'er noijt beklapt van langhe winter-nachten
Te hebben schrapp gestaen, daer hem de Kans hiel wachten,
En mogelick nu mild, en mogelick dan scherp
Sijn' Hemel en sijn' God verlooch'nen om een' werp.
415[regelnummer]
Hij wordt'er soo gesien, hij komt, hij blijft, hij gaet'er,
Hij doet, hij zeijt'er soo, dat menigh ijdel prater
Moet lijden dat sijn' winst van taeije Joffer-gonst
Een ander mede vall' die soo veel nà begonst.
Noch vindt de Wangunst self in sijn geregelt Laten,
420[regelnummer]
In sijn besneden Doen niet waerdigh om te haten,
Dan dat sij 'r niet en vindt: Dat Laten en dat Doen
Schijnt met hem opgegroeijt sint 's Moeders eersten soen:
Hij doet niet dat hij doet off 'tpast hem als sijn eten,
Hij laat niet wat hij laet off schijnt niet bet te weten:
425[regelnummer]
In wat hij niet en laet, in wat hij niet en doet
Verneemtmen 't eighen E'êl van welgeboren bloed.
Berekent hij dat Bloed van heden op de jaren
Doe d'eerste van sijn' Stam het sterven most ontvaren,Ga naar voetnoot20
Het hoogste welgevall dat hijd'er in geniet,
430[regelnummer]
Is dat hem niemand scheel voor Bastaerd aen en siet.Ga naar voetnoot21
Bereijckt sijn' Rekening den tweeden, derden mann niet,
Ja is hij self de mann die d'eerste na sijn Van hiet,
De Peter van 'tgeslacht die 't Velsens E'el begonnGa naar voetnoot22
| |
[pagina 326]
| |
Was thien mael Gerrit waerd die't smoorden in sijn' Tonn:
435[regelnummer]
En sullens' Edel zijn die uijt hem sullen teelen
Hoe lichtt sijn' kaers min licht dan dien sij 't Licht sal deelen?
Off Princen zijn misdeelt in Edelheit van Stamm,
Off Edel was het hooft daers' all en eerst uijt quam.
Gevalt hem dan die gonst van een' der Minder-menschen
440[regelnummer]
Die sijne gonst gevall', en dunckts' hem waerd om wenschen,
(Dat toetst hij aen de Ziel, en minstendeel aen 'tlijff;Ga naar voetnoot23
Het velle-schoon en maeckt niet half het schoone wijff;
Maer geeft een schoone ziel in tamelicke leden,
Sij sall haer heiligh schoon doen glimmen door de zeden,
445[regelnummer]
En stellen haer Lantaern soo doorschijn voor 't gesicht
Dat oock de dicker Hoorn sall monsteren voor licht.)
Hij neemt haer' gonst te baet, en derfts' haer selven vergen,
En segt, Mijn hert en is met weigring niet te tergen,
Noch hoeft het niet te zijn; 'ten waer' ick seggen mocht,
450[regelnummer]
Ghij thoont u half vernoeght, ick mij heel wel bedocht,
Ick schaemde mij 'tversoeck: maer, op het stomm bekennen
Van wedersijds gevall, op't vriendelick verwennen
Van menigh' eerbaer' uer, verstout ick desen mond
Op't binnenst ondersoeck van uwen herte-grond:
455[regelnummer]
Spreeckt kortte vonnissen; en gunnt ghij mij het hopen,
Misgunnt mij t'eener tijd het noodeloose loopen;
Misgunnt ghij mij de hoôp van soo gewenschten Ja,
Vergunt een spoedigh Neen voor spaeder ongena:
Dan vreest geen' worsteling, all lust u niet te singen
460[regelnummer]
Soo ick te voren fluijt'; de Minn verstaet geen dwingen;
Dit vrijen stond mij vrij in 't vrijste van 'tgemoed;
Doet vrijlick wat u dunckt, segt vrijlick wat ghij doet.
All hadd hij niet geseght, de kennis van sijn' waerde
Sprack sterren uijt haer' Lucht en Boomen uijt haer' Aerde;
465[regelnummer]
Sij antwoord stommeling; tot dat sij 'tflauw gerucht
Van 't maechdelicke Ja ter diepster long uijt sucht.
Maer 't Ja wordt soo bedoeckt met weigerlijcke veinsing,
Met deinsend' stille staen, met stillestaende deinsing,
Dat wie min Maeghden hadd behandelt en betreen
| |
[pagina 327]
| |
470[regelnummer]
Nam 't voor een Neenigh Ja, of voor een Jaïgh Neen.
Het stoff daer uijt gesift, de wimpeling ontbonden,
Hij wordt 'er met te vreen den Oud'ren toegesonden;
Die garen aen de spruijt van haer vergaerde stroncken
Een Int verhechten sien die Inten kan verproncken,
475[regelnummer]
En seght hun vruchten toe daer haer' verstorven kracht
Weer vrucht, weer ander' Vreuchd verlangende van wacht.
Die vreuchd, die ander vrucht beërven sij bij tijden,
Soo 'sHemels suer verdriet de booser eew will lijden
Haer stadige misvall, en bastard wangebroet
480[regelnummer]
Te sien vertemperen door soo veel tegen-goed.
Sijn groeijend' vaderschapp verheft sijn danckbaer Heere,
Die sijne Jeughd genoôt, met trapp op trapp van eere,
Met Stedelick gebied, met Statelick bewint,
Met all wat spreken kan hoe verr' hij hem besint.
485[regelnummer]
Sijn kind'ren, d'ernstigste van sijn' bedaerder sorghen,
Verrijckt hij meestendeel met wat sij konnen borghen
Daer 'tbrooser goed verbrandt, en't voosere versinckt;
Gevalt hun ijet te deel dat door de Borse klinckt,
Hij laet en leert het hun soo achteloos genietenGa naar voetnoot24
490[regelnummer]
Als hij 't versamelt heeft; noijt walgelick vergieten;
All staet het ijeder een van allom toe te vlo'en,
Die 't eewigh soecken will, en schoeijen op sijn' schoen.Ga naar voetnoot25
Soo door het rouwst geraes van 'sWerelts booste baren
Meest sonder stuijt gerollt, en sonder stoot gevaren,
495[regelnummer]
Tot daer 'tgesoncken Lood den Haven-dorpel raeck',
Tot daer het Ancker segg', Te Lande, Mann, ick haeck,
Verlaet hij 'tlecke schipp daer't stranden moet en splint'ren,
Om eewigh op het hoogh van Zion te verwint'ren,
De Hooge-Bootsmans rust; van daer hij desen Ball
500[regelnummer]
Leer' keuren voor een blaes, een punt, een Niemendall.
O Edel stamm-gesinn van sijn's gelijcke Erven,
Stelt vrijelick op't scheel van sijn' verrotte scherven
Dit weinigh en dit veel: Hier light voor Mier en Maeij,
Die geen gelijck en hadd, 'ten waer' een' witte Kraeij.
|
|