Gedichten. Deel 8: 1671-1687

[1672]

(Kostelicke eer)³⁾⁺.

Uw Huijs, mijn goede vriend, is kostelick en kuijs;
Daer legh ick thuijs in, en ick heb 't u danck te weten;
Maer al te dieren danck van wel een Gouden Cruijs,
Die 'k aen uw' Boden schenck, om niet onmild te heeten.
Is dat thuijs liggen, vriend, veel beter laegh ick thuijs.

2. Ian.

3) K.b., II, 464. Zonder titel in het HS.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: Cruijsgulden.

Over des Heeren Avondmael⁴⁾⁺.

Ick heb geen Bruijloft-kleed, wat doen ick op uw' Feest,
Genadigh Bruydegom, en waer soud' ick 't oock halen?
Ia, siet, ick hebber een, en segg het onbevreest,
Daer ick 't niet machtigh was, hebt ghij soo goed geweest
En woudt het met uw Bloed, uw diere Bloed, betalen.

3. Ian. Coenae Dom.

4) K.b., II, 464.

+ [krit] vs. 2 't oock K.b.: het

Niet voor wat, wat voor niet⁵⁾.

Het soet Pinceelen-werck bemin ick van der Ieugd,
En houd' het in den Mensch de nutste Konst en Deugd:
't Verganckelicke beeld der schepselen te vesten
Soo dat het met de werld bestaen kan tot den lesten,
En thoonen Kinderen, na menigh hondert jaer,
Haer Over, Over, en Ver-over Grootevaer,

5) K.b., II, 467.

[p. 73]

 

En thoonen mij de Werld haer' Landen en haer' Steden

 

Die 'tnoijt en. is mijn lot gevallen te betreden.

 

Der Schilders loghenen en droomen bijden dagh

10

Zijn oock moy' dingetjens die 'k geerne lyden magh,

 

En, meer als lyden, veel en overveel kan achten:

 

Maer noijt en heeftmer mij mijn' Bors om sien verkrachten:

 

De reden is; ick voel mijn' yverigsten Lust

 

Van 'tghen' ick lang besit allengskens uytgeblust,

15

En vind mijn ooghe soo verbystert door gewoonheit,

 

Als of het waer ontooght tot ongevoel van Schoonheit.

 

Maer brengt my in den Schat van Vrienden wel versien,

 

En gunt mij daer somtyds met verscher oog te sien

 

Wat ick voorhenen sagh en meer wensch te genaken,

20

Daer voel ick niewe Vreugd, onafgeteert Vermaken

 

Onafgesleten Lust op all' mijn' Sinnen slaen;

 

En, dat noch beter raeckt, daer 's geen betalen aen,

 

De Sackjens blijven toe, ick sie voor nietmetallen

 

Wat thuijs geld gelden sou. Waer 't niet dolhuijslijck mallen,

25

Geld spillen binnens huijs voor watmen niet en siet,

 

In plaets van 't buijten wel te sien, en geven niet?

 

6. Ian.

Faillien¹⁾⁺.

Daerm' eertyds Huijcken sagh, is nu d'aeloude dracht,
De Hoere-loererij van Faillen ingebracht.
De Mode stelt het soo, en 'theet een kleed met eeren:
't Magh wesen; maer ick vrees dat Faillen veel failleren.

8. Ian.

1) K.b., II, 468.

+ [krit] vs. 4 vrees het HS. heeft: vreesen

(Aen Griet)²⁾.

Griet, sloeght gh' uw' eersten man op d'een of d'ander zij,
En des' op alle beij? dat 's een slagh arger, Prij.

9. Ian.

2) K.b., II, 468. Zonder titel in het HS.

(Dirck in 't erfhuys)³⁾.

Een rijck wijf is gaen liggen sterven,
En Dirck, al statigh in den rouw,
Om met meer anderen te erven,
Komt uijt den hoofde van sijn' Vrouw.
Sou 'k 't met Madame niet verkerven
Indien ick sei, siet voor u, Maets,
Die vent komt uijt een' boose plaets?

15. Ian.

3) K.b., II, 468. Zonder titel in het HS.

[p. 74]

Drij verlegene¹⁾.

Daer 't kind verlegen is, denckt en bedenckt te degen,

Wie isser meer verlegen;

De Minn in haer bewint,

De Moeder of het Kind?

1) K.b., II, 468. Het versje is niet gedateerd, maar staat tusschen dat van 15 en van 25 Jan.

Spitsche Andries²⁾.

't Was Winter, en Andries in 'tbont:
Siet wat een Meesterlycke Vond;
Ick had hem eens te gast genoodt:
Sints noemt hij sich, mijn Bontgenoot.

25. Ian.

2) K.b., II, 469.

Coetsen³⁾.

Een huijsman sagh mij, kloeck ter been,
Gesond van Sinnen en van Le'en,
In een twee-paerden-Coets besluijten,
Om waer te reisen? verr na buijten?
Neen, langs een anderhalve straet
Daer m' over klaere klinckaert gaet:
En sei, met reden, watte gecken,
Twee Beesten om een' Beest te trecken?

29. Ian.

3) K.b., II, 469.

Aen dingende Griet⁴⁾⁺.

Thien gulden op een Huijs van drij en veertich Duijst?

Dat 's al te nauw gepluijst.

Komt, laet ons overdencken

Hoe verr 't uw voordeel waer, hoe verr het u kan krencken;
Op al te weinigh is 't te grooten afslagh, Griet,

Op al te veel is 't niet.

2. Feb.

4) K.b., II, 469.

+ [krit] vs. 4 waer K.b.: was

Forceps.

Nescio cui primae tribuatur forcipis usus:

Hoc scio, ferratas non habuisse manus.

Febr. extemporan(eum).

[p. 75]

Grafschrift van eenen alchijmistigen dansmeester Rooms-gesint gewerden, in meeninge dat de transsubstantiatie te bewijsen was ex lapide philosophorum, ende zedert vande religie gestorven¹⁾⁺.

Hier light hij, die sijn' Bors vol, met sijn voeten, kreegh,
En, met sijn' handen aen den Blaesbalck, weder leegh.
In 'tblasen wierd hij suf, en raeckt' in 'tpad van Roomen,
Als waer het Mis-verstand best pasten op syn' droomen:
Hij giste, kostmen daer God maken van wat broods,
Ten minsten kostmender Goud maken van wat loods.
Doe 't Goud niet aen en gingh, en alle Croesen misten,
Verliet hij 't Mis-brood oock, en stierf een wijser Christen.

12. Feb.

1) K.b., II, 469.

+ [krit] vs. 2 weder eerst: licht en als in K.b.

Van Griet doodsieck²⁾⁺.

Men sprack van Grietje sal volatile te geven.
Wat? sal volatile, riep Herman, aen mijn' Griet?
Ey lieve, geeft haer goed Sal fixum, moetse leven;
Sij was m' alree te vlugh; en fix met allen niet.

13. Feb.

2) K.b., II, 469, met den titel: Hermans voorsorgh.

+ [krit] vs. 5 was K.b.: is

Baet voor eer³⁾⁺.

Hoe ijdel is de roem van Eeren, en hoe vals!
Twee treden in 'tgevecht, en spelen hals om hals:
Met eeren (na de werld) want met gelijcke wapen.
Hoe is 't met Staten en met Coninghen geschapen?
Twee treden in 't gevecht; oock met gelijcke Macht?
Geenssins: met alle man weerzyds bij een gebracht;
Hoe ongelijcker sterckt', hoe liever; na de Kroonen
Die elck te spillen heeft om Vechters mé te loonen,
Al waer veil Menschen-vlees te huer valt of te koop.
En dan bedriegerij en listen over hoop,
Met d'een den anderen verraderlick te nijpen
Van voren, soo het schijnt, en by den rugg te grijpen.
Ick vraeg het wijse lien, wat reden en wat Recht
Maeckt onrecht goed in 'tgroot, en quaed in 'tklein gevecht?

14. Feb.

3) K.b., II, 470.

+ [krit] vs. 3 want K.b.: als - vs. 9 veil K.b.: veel

Lichte Ians biecht⁴⁾.

Ick vraegde twijffeligh, bekent, wat zijt ghij, Ian.
Vande Religie? jae, seid' hij, heel daer van.

eod.

4) K.b., II, 470.

[p. 76]

Sterven¹⁾.

Doodt zijn en is niet meer als een quaed leven derven,
Om in der eewicheit een beter te beerven:
'tZijn maer de pijnen van doodt worden die 'tbederven,
Soo schrickt de vrome niet voor doodt zijn, maer voor sterven.

22. Feb.

1) K.b., II, 516.

Trijns voordacht²⁾⁺.

Daer werdt een houwelijck geschickt van Wilm en Trijn,
Maer Trijn en luystert niet; Wilm singt haer al te fyn.

eod.

2) K.b., II, 515.

+ [krit] vs. 1 en 2 Wilm K.b.: Klaes

Gulielmo Henrico principe Auriaco exercituum foederati Belgij designato imperatore³⁾.

Desierat Coeli longus fauor; omnis in uno

Riuus Arausiaci sanguinis aruerat.

Orba Ducum imperio superis Respublica reddant

Supplicat extinctos qui sibi reddat Avos.

Nascitur: ecce Virum, respondent Fata, jubentque,

Quem modo vix Puerum vidimus, esse Virum.

Acclamant Bataui, acclamat cum gentibus Echo,

Euge, datum Votis omnibus ecce Ducem.

Omine concordi quid non sperare docemur?

Una Patrum et Populi vox fuit, una Dei.

3) Het vers heeft geen datum. Den 25sten Februari deed de Prins den eed als Kapitein-Generaal.

In effigiem principis⁴⁾.

Quisquis in hac artem Tabula laudârit, et ipsum

Dixerit Heroem quam bene muta refert!

Audiat e vivi labris quae gratia fandi,

Quam juuenes inter nil juuenile fluat,

Quae grauitas, quae cordatae constantia mentis,

Quantus consilio, quantus ad arma vigor;

Dicet, abi Pictor; nihil hac in imagine veri est,

Lapsus es; Henrici non habet instar Avi.

4) Het vers is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als het vorige.

Van Claertje lichthiel⁵⁾⁺.

't Is wonder om verhalen;
Men woegh sijn wijf in schalen,
En ick self stonder bij,

5) K.b., II, 478, met den titel: Agnietje Lichthiel in de Waegh.

+ [krit] vs. 2 sijn wijf K.b.: Agniet

[p. 77]

 

Om 'twedspel te betalen.

5

Men raedde mij, wedt vrij,

 

Tien Pond en kan niet falen;

 

En de verbrudste prij

 

Kost geen drij Asen halen.

 

25. Feb.

In de comedie¹⁾.

Wie is die Coningin, die trotse Majesteit,
Die uijt haer goud gewaed soo groote dingen seit?
Wacht maer een' uer of twee, en monsterts' uijt die kleeren,
Ghij sult de kleuter nau met een gesicht vereeren.
Siet, blinde vrijertjens, dus gaet het met het goed
Daer van u 'tuijterlick soo sot versuchten doet.
Ontkleedts' in uw gedacht van spieren en van vellen
Die s' uw' onnooselheit soo schoon voor oogen stellen:
Wat, meent ghij, sitter in? een rammelend geraemt,
Daer voor ghij schricken soudt waer dat ghij 't tegen quaemt.
Wilt ghij genesen zijn, gebruijckt goe wijse Brillen
Om met verstand te sien door Borsten en door Billen.
'k Weet dat ghij seggen sult, wegh met de Tooverij,
De schoonste Ioffrouw is een leelick ding, als wij.

eod.

1) K.b., II, 515.

Op de verbrande druckerij vanden h.^e schepen Blaeu²⁾.

Doe Coper en Papier tot kool en Asch besweeck,
En geen geweld en hielp, wat datmen goot en hoosde;
Stond yeder een vermoeyt om 'theete vier en bloosde;
Daer wasser een alleen die 'r blaeu op stond en keeck.
Beklaeghlick een alleen, daer all' de werelds Rijcken
Deel dragen in uw Schá, van 'tWesten verr in 'tOost.
Kan soo gemeene rouw yet geven t'uwen troost,
Ghij sult niet lang alleen blaeu op 'tverlies staen kijcken.

28. Feb.

2) K.b., II, 515.
De beroemde drukkerij van Blaeu achter de Nieuwe Kerk te Amsterdam, waar de bekende atlassen werden gedrukt, was den 22sten Febr. afgebrand. Dr. Joan Blaeu († 1673) was in 1651 schepen en raad van Amsterdam.

Schepen Ian³⁾.

Ian Ia-broer inden Schepen-stoel
Neemt gheen Vermaken in 'tgewoel
Van duijst're Boecken door te lesen
Om Rechts geleerd te leeren wesen,

3) K.b., II, 514.

[p. 78]

5

Hij wijst, naer alle stemmen gaen;

 

Want, seght hij, vander jonckheit aen

 

Heeft m' hem geleert te moeten prijsen

 

Al wat de Heeren willen wijsen.

 

eod.

Noch¹⁾.

Ian in den Schepen-stoel! Ian Rechter van de Stadt!
Ian, inde Rechten pas ervaren als mijn' Kat!
Wee, zeid' ick, Borgeren, wee, Weduwen en Weesen.
Maer men berichte mij; sij hebben niet te vreesen;
De Rechtsgeleerden zijn 't; daer gaet men 't Vonnis halen,
Dat Wees en Weduwen slechts hebben te betalen.
Doe hiel ick mij vernoeght, en seider niet meer van,
Dan dat mijn' Kat soo licht een Schepen waer als Ian.

eod.

1) K.b., II, 514.

Op den 23. febr. 1672²⁾.

Ghij, die dit werck (met schijn van reden en geweld)
En aller Vromen hoop soo lang hebt uytgestelt;
Telt, soo ghij tellen kont, het groot getal der Menschen
Die tot nu toe vergeefs naer desen uytslagh wenschen,
En loopen nu als dol van vreugde langs de Stadt:
Soo vele vijanden hebt gh' al dien tyd gehadt:
Hoe lang sij 't sullen zijn, staet yeder t'overleggen;
God weet het, en de tijd sal 't metter tijd wel seggen.

29. Feb.

2) Zie blz. 76.

Ian de quaedspreker³⁾.

Daer wordt van Ians welsprekentheit
Aen alle kanten veel geseit;
Maer, naer ick hoore, Ians welspreken
Loopt meest op alle mans gebreken,
Soo dat men wel magh seggen, Ian
Is een seer wel quaed sprekend Man.

21. Mart.

3) K.b., II, 514.

Bloo Dirck⁴⁾.

Sy mogen 't met haer lijf bekoopen,
Al dien 't perijckel lust te loopen;
Dirck meent, het is de kloeckste man,
Die 't aller kloeckst ontloopen kan.

eod.

4) K.b., II, 514.

[p. 79]

Duellen¹⁾⁺.

Laet Christelick bewegen
All' ondeugd overwegen;
Laet elck sich onderrechten
Met reden en met rechten;
Men endight noyt ter degen
Geschillen met den Degen;
All' diese soo beslechten
Zijn boosen of zijn slechten.

22. Mart.

1) K.b., II, 515, met den titel: Kampvechterij.

+ [krit] vs. 4 boosen of zijn K.b.: boose Lien of

Menschen onkunde²⁾.

De grootste wetenschap die menschen sich vermeten
Is 'tallerminste deel van 'tgeen sij niet en weten.

1. Apr.

2) K.b., II, 516.

Op 's menschen wandel voor God van d.S. Simonides³⁾⁺.

Doorwandelt, Christenen, dit wandel-werck met vlyt;
'T Is weer beginnens waerd als ghij ten einde zijt.
Verveelt het uw gesicht, ick sal 't u leeren lesen
Soo datgh'er van gevoedt en noijt versaedt sult wesen:
Leest dese Blad'ren eerst, en dan Simonides;
Syn Leven en sijn Boeck zijn al de selve Les.

8. Apr.

3) K.b., II, 516.
Zie dl. VII, 327.

+ [krit] vs. 1 -werck K.b.: -pad

Aen Dirck⁴⁾.

Dirck, vraegd' ick, hebt ghij niet meer voorraeds van verstand
Dan dat u een quaed Wyfs paer handen overmant?
'k Neem dats' u altemet wat krabbelen, wat nood ist?
Wat nood? sei Dirck, het zijn thien Naglen aen mijn Dood kist.

25. Apr.

4) K.b., II, 516.

Aen Claes⁵⁾.

Claes, hebt ghij wel een' gouden Ring

Sien blincken in de snuijt van een beslobbert vercken?

't Is een aenmerckens waerdigh ding:

Ey lett eens op uw Wijfs schoon aensicht en haer' wercken.

28. Apr.

5) Bij vs. 2 in marg.: Prou. 11. 22.

[p. 80]

Ad Nic. Heinsium¹⁾⁺.

Quas Furstenbergio duplici pro munere grates,

Heinsiade, dudum debeo multiplices,

Reddere quod cesso; non est ignauia, non est

Ingenui torpor nescius officij:

Succumbunt oneri vires; nec Praesule summo

Digna valent vietae prodere verba manus.

Perstringunt oculos tantae virtutis in uno

Splendor et ingenij gloria tanta viro.

Heinsi, noster amor; miserere fatentis amici,

Musarumque diu segnis ad arma senis;

Interpone tuas operas, succurre potenti

Eloquio et quâ ter maximus arte vales,

Siue libet vincto versum pede, siue soluto

Legibus et quali Tullius ore loqui.

Elige quâ placeas; nullâ non dote placebis,

Nulla patrocinio non erit apta meo.

Redde Viro grates Batavas, de pectore natas

Nempe meo, Batauo pectore, candidulas.

Adde (quod ex imis testor manare medullis)

Ni Patrios turbent arma nefanda lares,

Me Paderae fontes, me Principis ora stupendi

Visurum propero praecipitique pede,

Cuius in his Venerem libris amplector, adoro,

Horreoque et Veterum duco cuique parem.

En erit illa dies, quâ felicissimus hospes

Castalio possim fonte leuare sitim?

Scilicet ut toto me flumine Furstenbergj

Proluam, et excelsi persequar oris epos?

Si quid ab obscura sperari nocte futuri

Dispensata Dei numine Fata sinunt,

Ibimus, Heinsiade; modo non invitus eunti,

Vel pede, vel calamo, proximus ire pares.

Elige nunc etiam, calamo an pede junctus amico

Malueris comes, an non comes esse viae.

Nempe tuâ quâvis operâ, quâcumque sub umbra

1) Ook in klad en in afschrift van andere hand; het laatste is op de Leidsche Bibliotheek. Het gedicht is gedrukt in Santenius' Deliciae poëticae. Fasciculi VIII. Lvgdvni Batavorvm apvd Abrahamvm et Ianvm Honkoop. CIƆ IƆ CC XCVI, blz. 325, met den titel: Nicolao Heinsio Constantinvs Hvgenivs de Zvlichem S.
vs. 1 Fürstenberg, zie blz. 86.

+ [krit] vs. 1 Furstenbergio Santenius: Ferdinando - vs. 6 in het klad eerst: Digna valent trepidae - vietae afschr. en Sant.: lassae - vs. 15 placeas afschr. en Sant.: placeat - vs. 17 grates Batavas Sant.: Hollandas grates - vs. 18 Batauo Sant.: Hollando - vs. 28 persequar afschr. en Sant.: prosequar

[p. 81]

 

⁺

 

Sacratam Musis tutus adibo Domum.

 

Si te praesentem nec tu nec Epistola praestat,

 

Aegide me qualicumque Poeta tegam.

 

Aegide quâ censes? quâ nil monstrosius aetas

40

Vidit apud Batavos prisca, nec ista videt.

 

Codice nimirum quo me vernaculus autor

 

Liuori expositum non bene sanus eo;

 

Codice, qui libris immani mole molestis

 

Sacra novem triplicat nomina Pieridum.

45

Hoc umbone puta, frontemque oculosque pudentes

 

Muniam, et obducto vertice congrediar.

 

Accipe qua discas, addam, quam prodigus illas

 

Aureolas in me dilapidâris opes,

 

Accipe, et obserua quam cui tua munera dones

50

Non poterat nostrâ vilior esse manus.

 

Magne Vir, hoc tanti est, quicum commercia nectas

 

Nosse, cui pandas limen amicitiae:

 

Doctior es multis, nemo te: disce quid ex me

 

Proficias; iam te doctior esse potes;

55

Doctior, ingemino, quia cautior, et male sparso

 

Rumori posthac fidere difficilis.

 

His propere dictis, Heinsi, vestigia porro

 

In Patriam retro versa repente feram.

 

Scilicet absentes leuius censoria tangit

60

Virgula praesentes quam solet illa reos.

 

Barbarus est Paderae sermo tuus, exterus, inquis,

 

Extera et in ventos irrita verba dabis.

 

Esto: librum dedero, quem Furstenbergius, olim

 

Omnia qui legit, non legat ipse velim.

65

Barbarus ut fuerim, jam non ingratus habebor,

 

Omnia qui nequeam, si volo, pene dedi.

 

Dum loquor, affertur dirus de Milite rumor

+ [krit] vs. 36 Sacratam Musis afschr. en Sant.: Furstenbergiacam - vs. 40 Batavos Sant.: Belgas - In plaats van vs. 61-70 eerst in het klad:

Barbarus est, Paderae, sermo, quo tot mihi nugas

Effudisse diu garrula Musa dedit.

Hoc illi solo, si nil magis obstet inepti,

Non dubie in noto crimine displiceam.

Ergo quid expectas? videor dubitare videri

An Batauus magis an Westphalus esse velim?

Non ego, non dubito; quin si rationibus unquam

In Batauis natum contulit esse meis,

Nunc opus hac latebra est, ne Furstembergius, olim

Omnia qui legit, me quoque forte legat.

Ambigit hic aliquis quae me vesania tandem

Suadeat hoc ipsum quod volo nolle legi?

vs. 62 Extera klad en Sant.: Extero - vs. 64 non klad: ne

[p. 82]

 

⁺

 

Proxima quo Patriae finibus arva tremunt.

 

Obmutesco, silent, trepidant fugiuntque Camoenae:

70

Non queo, non libet his addere plura. Vale.

 

IV. Id. (10) Iun. fun.¹⁾.

+ [krit] vs. 69 silent, trepidant fugiuntque afschr. en Sant.: nihil nostris cum Marte - vs. 70 queo afschr. en Sant.: volo

1) Het afschr. heeft den datum: IX Iunij.

Spaed berouw²⁾.

Ick weet niet of Andries de Bruyd t'oud of te jong is,
Te geck, of oock te wijs: hij wouwse geern ontslaen.
Maer, seght sij, 'tknoopje wordt met tanden niet ontdaen,
Dat met een touwtien is gebonden als een Tong is.

27. Iun.

2) Ook in afschrift van andere hand, met den titel.

Aen Claes quist³⁾⁺.

Claes, wilt ghij leven soo ghij leeft,
En blyven geven soo ghij geeft,
En blijven teeren sonder winnen,
Al hebt ghij veel min als vijf sinnen,
Leert des' acht syllaben verstaen;
Ghij sult niet ver gaen, maer vergaen.

1. Iul.

3) Ook in afschrift van andere hand.

+ [krit] vs. 5 des' acht afschr.: seven

Op het kloeck verweeren der stede Aerdenburgh tegen de Franschen⁴⁾.

Waeckt op, flauw Holland, en ghij lauwe land-besorgers,
Om onbesweken deugd voor desen hoogh geacht:
Herschept den ouden moed, vertrouwt des Heeren macht,
En siet wat die vermagh alleen met Aerd en Borgers.

3. Iul.

4) Den 26sten Juni sloegen 165 burgers en 75 soldaten den aanval van Fransche troepen op de stad af. Zelfs de vrouwen streden dapper mee. Den daarop volgenden nacht, bij een tweeden storm, namen de Aardenburgers, geholpen door eenige troepen uit Sluis en Vlissingen, meer dan 600 Franschen gevangen. (Vgl. Valkenier, 't Verwerd Europa, 1742, I, 729-731.)

[Prendre dans un jour la Lorraine]

Prendre dans un jour la Lorraine⁵⁾,

La Comté dans une semaine,

Et scavoir réduire en un mois

La Hollande aux derniers abois:

Quand après de tels coups on suit sa destinée
Pour conquerir l'Europe il ne faut qu'une année.

August.

5) Het versje is afgedrukt bij Schinkel, Nadere bijzonderheden betrekkelijk Constantyn Huygens en zijne familie, alsmede eenige door hem vervaardigde doch onuitgegeven dichtstukjes, 1851, blz. 74. Het HS. is niet gevonden.
Het versje is eene vertaling van het Latijnsche distichon:

Una dies Lotharos, Burgundos hebdomas una,

Una domat Batavos Luna; quid annus erit?

Het staat boven de vertaling geschreven. Het Latijnsche versje is, met een paar varianten (vs. 2 domat - tulit; annus erit - anno feres), afgedrukt bij Valkenier, 't Verwerd Europa, 1742, I, 658. Toen Lodewijk XIV in het laatst van Juni zijn hoofdkwartier te Zeist had opgeslagen, werden ‘hem onder anderen in Banquet-Letteren op tafel voorgestelt dese superbe Versen’.

[p. 83]

Gevonden maegschap.

Dirck noemt den Prins sijn neef van over hondert jaeren.
Geckt met dien Adel niet; Dirck is een loose loer,
En soo verr gaet het vast, dat Dircks vrouw Grootemoer,
En 's Princen Grootemoer twee Grootemoeders waeren.

11. 7b. (Sept.)

Ad Nicol. Heinsium epistolium¹⁾⁺.

Ad Paderae fontes quid agit meus Heinsius? ecquid

Furstenbergensi non grauis hospes Hero

Adsidet, ac doctis auidam sermonibus aurem

Implet, et impleri sentit amatque suam?

Ecquid apud magnum non dedignatur Amicum

Et nostri leuiter nominis esse memor?

An nihili sumus absentes, nec quae sit habenda

Obliti ratio suppetit Hugenij?

Ille quidem senio et sibi vim facit et pedes ad vos

Ignotum pedibus non pede tentat iter.

Claudis, ecce, malis pedibus: non qualibus, Heinsi,

Non, Furstenbergi, qualibus ire soles,

Qualibus hunc orbem solitus percurrere tandem

Vester et ad Coeli sidera scandit honor.

Sed Batauis, sed cum Patriâ languentibus, eheu!

Indignis Patriâ se lacerante modis.

Addite, quod strictis miserae mucronibus instat

Conjuratorum foedus utrimque furor,

Conjuratorum (pudeat Diademata) Regum,

Cui male perdendae par foret una manus.

Has inter populi Patrumque animique procellas

Quae vacet aut faueat Musa miserta mihi?

Nulla fauet; lyra conticuit, flentesque Camoenae

Afflictum trepide deseruere senem.

Quod potui en nugas senij simul atque juuentae

Uno terribili Codice composui,

1) In 2 HSS.; één daarvan is op de Leidsche Bibl. Het gedicht is gedrukt bij Santenius, Deliciae poëticae, 328.

+ [krit] vs. 15 Batavis Sant.: Patriis - vs. 17 miserae Sant.: misere

[p. 84]

 

Ut semel hic cessem doctos obtundere. De me

 

Nempe nihil posthac quod timeatis erit.

 

Nunc quoque, ne dicar falsi reus, et noua vestris

30

Auribus insultet garrulitas, taceo.

 

21. Octob.¹⁾

1) Het andere HS. heeft den datum: 10. Cal. Nov. (= 23 Oct.).

Onschuld.

Ian, seght men, schiet met scherp op sijn' geburen vogels;
Dat liegen sij, seght Ian; ick schiet met ronde Kogels.

27. Oct.

Aen ioff.^w Louise Cornelia Noté, met mijn boeck²⁾⁺.

Kees Knol, hier zijn mijn' Korenbloemen,
Beproeft eens of gh'er smaeck in vindt:
Al mooght ghij dit met eeren noemen
In groot gewicht een hand vol wind,
Van een ding derv ick mij beroemen,
't Is wit papier en swarten Int.

29. Oct.

2) Ook in afschrift van andere hand.
Cornelia Noté was in 1691 in dienst bij Mevr. Putman voor ƒ 300, kost en kleeren. (Vgl. Journalen van Constantyn Huygens Jr. in de Werken v.h. Hist. Gen., Nieuwe Reeks, N^o. 23, blz. 506). Zij was dus zeker juffrouw van gezelschap. - Er is hier sprake van een exemplaar der Korenbloemen (1672).

+ [krit] vs. 5 derv afschr.: magh

Aen mevr. Sypestein. Met het selve³⁾⁺.

Acht mijn present niet al te licht;
Het is een saeck van groot gewicht.

eod.

3) Ook in afschrift van andere hand.
Zie dl. VI, 229.

+ [krit] vs. 1 present afschr.: geschenck

Aen ioff. M. Casembroot. Met het selve⁴⁾.

De Dichter van dit lompe werck
Gingh geerne met een' huijck te kerck
Van wat verdraeghelick te rijmen:
Soo heeft hij 't in moij leer doen lijmen
Van voor en achter trots vergult.
Hier is het oude woord vervult:
Siet en doorsiet veel' Haegsche Heeren:
Wat maeckt den man? alleen de kleeren.

31. Oct.

4) Zie dl. IV, 134.

Aenden predicant Simonides. Met het selve⁵⁾.

Wat dunckt Simonides?
Verdien ick niet de less

5) Ook in afschriften van andere hand.

[p. 85]

 

⁺

 

Die 'k eertyds van hem hoorden

 

Dat over ydle woorden

5

Elckeen te wachten zij?

 

'K vrees jae: en stell hem vrij

 

Met dese twee paer snoeren

 

Mijn' mallen mond te snoeren,

 

En werpen 't ydle Boeck

10

Te schimlen in een' hoeck.

 

4. Nou.

+ [krit] Bij vs. 4 in marg.: Math. 12. 36.
vs. 4 Dat afschr.: Wat

Aenden predicant Vollenhove met het selve¹⁾.

Waer henen, Boeck van als? wat derft ghij u beloven?
Een groote Welkom, en veel dancks van Vollenhoven?
Ick vrees, uw' hoop is los, en all' uw' gissing vals:
Tot Vollenhoven is te vollen Hof van als.

eod. 4. Nou.

1) Vgl. dl. VII, 153.

Grafschrift van mijn lieve kinds kindje Susanne Constance Doublet, overleden 11. nov. 1672²⁾⁺.

Dat hier light, was een mensch, daer in des Heeren hand
Handvollen over hoop van gaven had geplant:
Vernuft en wetenschap en overvloed van reden,
Bevallicheit in schoon' en recht geschapen Leden,
Beleefde vreugd' en deugd, en ongemeen verstand
Van soete besicheit en sondeloose zeden,
En al wat in een mensch te wenschen was, in maer
Een aenvang van een mensch, een kind van negen jaer.

12. Nou.

2) Het vers is gedrukt bij A.D. Schinkel, Nadere bijzonderheden betrekkelijk Constantyn Huygens en zijne familie, alsmede eenige door hem vervaardigde doch onuitgegeven dichtstukjes, 1851, blz. 68.
Susanne Constance Doublet was het oudste kind van H.'s eenige dochter Geertruyd, die in 1660 gehuwd was met Philips Doublet. Het meisje was den 5den Juli 1663 geboren (vgl. Dagboek, Bijl. H) en schijnt verdronken te zijn.

+ [krit] vs. 7 in maer bij Schinkel: en maer

Op het selve.

Hier light een kind in 't nat gesmoort.
't Gelyckt een van die ongevallen
Daerm' alle daegh te veel af hoort.
Maer 'ten gelyckt het niet met allen;
't Heeft heel een averechts bediedt:
Het kind en is in 'twater niet,
Maer 'twater is in 'tkind gevallen.

eod.

[p. 86]

Aende moeder¹⁾.

God haelt uw' kinderen soo dicht als hijs' u sendt:
Dit 's nu de derde reis; werdt ghy 't noch niet gewent?

eod.

1) Twee andere kinderen waren al vroeger gestorven (vgl. Dagboek, t.a. p.).
Onder het versje staat: Perdidisti tot mala, si nondum misera esse didicisti. Sen. ad Helv. matr. c. 3. Unum habet assidua infelicitas boni, quod quos saepe vexat, nouissime indurat. Ibid. c. 2.

Ad episcopum Paderbornensem cum poesi mea Belgica²⁾⁺.

Suscipe, summe Virûm, sedes ubi fata quietas

Ostendunt Musis, si patiare, meis,

Suscipe perculsas: fugiunt lituosque Tubasque

Duraque virgineis auribus arma virûm.

Serua turbato profugam cum vate catervam.

Heinsiadae longe laudibus inferior,

Inferiora peto: si non licet hospitis esse

Exulis ad Paderam sufficit esse loco.

Nempe cui tecum dederis consuescere tali

Quis non in portu naufragus esse velit?

14. Nou.

2) In 2 HSS.; 1 daarvan is in de collectie Diederichs op de Amsterd. Universiteits Bibl. en heeft als datum: Nou. - Het vers is gedrukt bij Santenius, Deliciae poëticae, 330, met den titel: Ad Ferdinandvm, Episcopvm caet.
Ferdinand von Fürstenberg (1626-1683) werd in 1661 bisschop van Paderborn, in 1678 van Munster. Hij was geleerde en dichter en beschermde kunsten en wetenschappen. Nic. Heinsius was een groot vriend van hem.

+ [krit] vs. 7 licet eerst: dabis

[Flos de flore satus jacet hic sub marmore, virtus]

Flos de flore satus jacet hic sub marmore, virtus³⁾
Ipsa sub humani pulchro velamine vultus.

3) De versregels zijn niet gedateerd, maar staan onder het vorige vers.

Duel.

Teun won het gisteren met vuijsten tegen Pieter,
Die 't gaf, en stond versett gelijk een klocke-gieter.
Lang had ick het gehoort, nu weet ick 't voor gewis,
Dat onse Pieter Teuns geslagen vijand is.

16. Nou.

Aen Trijn.

Wiltgh' u 'tgenesen, Trijn,
Van Buijckpijn onderwinden;
Geen beter medicijn
Als wat veel onder-winden.

17. Nou.

[p. 87]

Backers wett.

Die tot den Backer wil betalen,
Magh tot den Backer wel bet halen:
Maer eerst den Kerfstock wel voldoen,
En dan den Broodkorf weer vol doen.

23. Nou.

Aen Claes dichter.

De Reden is het werck datm' aen malkandren rijmt:
Soo is het Rijm het Lijm daermé wij 't t'samen hechten.
Claes, Redenloose Claes, magh ick u onderrechten?
Uw dichten heet ick Lijm met Lijm aen Lijm gelijmt.

24. Nou.

Op den wegh na den hemel langs de hell, beschreven door d.S. Simonides¹⁾.

Ten Hemel langs de Hell? die Leer luijdt wonderbaer:
Hier, echter, werdt sij wis en waer bewesen: maer,
Voor-schrijven en voor-doen zijn verr en wijd verscheiden.
Geraeghe Christenen, die licht met een van beiden
Niet te versaeden zijt, soeckt ghij de volle less?
Doorleest dit voorschrift eerst, en dan Simonides.

30. Nou.

1) Zie over Simonides, dl. VII, 327.
Het jaartal onder het versje is niet duidelijk leesbaar; het kan ook 1673 zijn.

Onschick.

Dirck persten ons den Buijck vol niewen Rhijnschen Most,
En voedden ons daertoe met schralen Borgers kost.
Wij seiden binnens monds, dit voeght niet bij malkander,
Te wijnigh is het een, te weinigh is het ander.

2. Decemb.

Frans vrij-al.

Frans vrijdt in 'thondert, niet by dagen, maer by schoften,
Al waer een kansje valt. Moy' meissies, siet wat toe.
Het kost hem aen Papier, behalven 'tschrijven toe,
Een Boeck 's jaers, en een pint klaer bloed aen Trouwbeloften.

5. Dec.

Op de zieltochten en zede-sangen van Hieronymus Sweerts²⁾.

Ick, die, de ziel-sucht ongewent
Soo David-lijck te hooren singen,

2) Gedrukt vóór Innerlycke Ziel-tochten op 't H. Avontmaal en andere voorvallende gelegentheden; nevens eenige stichtelycke Zede-zangen, die op d'aangenaamste Voizen der Psalmen en andere Liederen gepast zijn. Door Hieronymus Sweerts. (Vignet) T' Amsterdam Gedrukt by Hieronymus Sweerts, enz., 1673. Met Privilegie.
Hieronymus Sweerts, geb. 1629 te Amsterdam, was boekverkooper in zijne geboortestad. Hij heeft stichtelijke gedichten uitgegeven en, onder het pseudoniem Jeroen Jeroense, ‘Koddige en ernstige opschriften’ bijeengebracht.

[p. 88]

 

Eerbiede, Sweerts, uw' eerstelingen

 

Als Psalmen van 'tniew Testament,

5

Beklaegh' in 'tBoeck niet, nu 't gemein is,

 

En elck ter goeder uer bekent,

 

Dan dat soo grooten werck soo klein is,

 

En 'teerste Dicht soo dicht aen 'tend.

 

13. Decemb.

Met mijn boeck aen ioff.^w ..... die mij een present van schelpen in mijn' coets had doen leggen¹⁾.

Uw kostelick bedrogh, en waerder waer, voorseker,
Als dien, eens Benjamin oock aengepackten Beker,
Betael ick met een swaer gewasch uijt mijnen Hof,
Maer binnen gestoffeert met lichter stof als Stof.
Die schael en hangt niet recht: belieft u dat in 'twegen
De Tong in 'thuysjen stae? ghij sultse licht bewegen
Met van uw' goede gunst soo veel ghij missen kont;
Leest datter niet en voeght als offer beter stond
En maeckt medoogen voort wat meester van uw oordeel,
Met weer een niew bedrogh raeck ick twee mael in 'tvoordeel.

30. Dec.

1) Ook in afschr. van andere hand, waarboven H. als titel schreef: Met mijn' Corenbloemen; Aen een te beleefde Vriendinne, die mij onverwacht een present enz.
De stippeltjes in den titel staan in het HS.