Gedichten. Deel 6: 1656-1661

[p. 270]

[1660]

Op 2. lacke schoteltjens ingeleght met peerlemoer, tot een' niewejaersgift¹⁾.

Twee le'eghe Schoteltjens? een schoone niewe jaer!

Twee le'eghe? dat 's niet waer:

Neemt vrij het heel niew jaer, om 'tRaedsel te studeren.
Ick en vereer u niet, ick speel u maer een' toer;
De Dochters heb ick niet, ghij soudts' oock niet begeeren;

Soo send ick u de Moer.

1. Ian.

1) K.b., II, 386.

In elegiam Corn. Fannij olim ad me scriptam.
Ad C. Boyum²⁾.

Ecce fidem, Boyi; qui nuper corde manuque

Hos potuit versus scribere, versus homo est:

Fannius hos dedit, et nil tale merentibus idem

Bella mouet domui Fannius Hugeniae,

Bella Patri et Nato: quis adhuc mirabile dictu

In fontem fluuios posse redire putet?

Hag. 2. Ian.

2) Mr. Cornelis Fannius, heer van Oud-Haarlem (1625-1675), was in 1655 gehuwd met Catharina van Zijpesteyn (vgl. De Navorscher, 1878, blz. 253). Den 27sten Febr. 1660 deed hij zijn eed als raadsheer in het Hof van Holland. H. had dat ambt gewenscht voor zijn zoon.

Op des Heeren Avontmael³⁾⁺.

Drij maenden zijn verbij, sints ick hier lestmael sat
En beet in 't heiligh Brood, en proefde 't heilsaem natt,
Nu noch eens opgerecht, en uyt de Maeltijt scheide
Versadight en gevoedt als 'tvett schaep uyter weide,
Gemoedight, als een Held die sich ten Oorlogh rust,
Om tegens mij met ernst te stryden en met lust:
Die strijd is aengegaen: Ghij hebt hem mij sien winnen
En sien verliesen, Heer: met Vijanden van binnen,
Met buyten-vijanden hebb ick te doen gehad;
Dan zijnse mij ontslipt, dan heb ick se gevatt,
Dan ben ick neergestort, dan ben ick op geresen,
Dan buijten alle hoop, dan boven alle vreesen.
Wat heeft'er aen geschortt? most ick gedurigh staen,
Noijt struijckelen, en, noyt geslagen, altoos slaen?
Neen, neen, rechtveerdicheit en sien ick niet vergallen
Met ses mael alle daegh, met sevenmael te vallen;
En soo 't mij acht mael, soo 't my vijf mael is geschiet,

3) K.b., I, 59, met den titel: Noch over het selve.

+ [krit] vs. 17 vijf K.b.: thien

[p. 271]

 

⁺

 

Is daerdoor all' uw gunst verdwenen, of te niet?

 

Ick vraegh 't niet sorgeloos, om achtmael sonder vreesen

20

Te willen schuldigh en onschuldigh willen wesen,

 

Maer nu het achtmael is, of een, of ses of drij,

 

Heer, kont ghij 't dusenden vergeven, en niet mij?

 

Genae voor dusenden, voor mij, voor mijns gelijcken:

 

En siet ghij ons wat min veroveren als wijcken,

25

En baert ons stadigh ouw' belofte niew verwijt,

 

Hebt wat medoogentlick gevallens in den strijd,

 

Dat's, in dijn werck; want, Heer, Heer van onnutte knechten,

 

Quaem 't niet van boven neer, wie quamer eens aen 't vechten?

 

Hag. 8. Anni.

+ [krit] vs. 20 Te willen eerst: Te derven als in K.b.

Godsdienst¹⁾⁺.

'K sie datw' ons meestendeel beklagen van ons' Boden,
Als die geern ons verbod en noo doen ons' geboden:
Maer dus vertroost ick mij; siet, segg ick, op en neer,
Wie isser qualicker gedient als God de Heer?

Hag. 9. Ian.

1) K.b., I, 69.

+ [krit] vs. 4 isser K.b.: wordt 'er

Aen goeden Dirck²⁾.

Dirck, zijt ghij nu te goed om mij eens met uw' pen
Te groeten, die van oudts uw Vriend en Dienaer ben?
Ick hoop 'tsal overgaen; daer heb ick noch wel moet toe,
Want dat ghij quaed soudt zijn, daer zijt ghij mij te goet toe.

eod.

2) K.b., II, 381.

Gicht en liefde³⁾.

De Gicht komt schielick aen-getoovert als een schicht.

Gelyck die Gicht

Valt in 'tgewricht

Dat pijnlick werdt,

Soo schiet in 'thert

Der Minnen smert

Door 'tschielick toov'ren van een vriendelick gesicht.

15. Ian.

3) K.b., II, 396.

Ontrouw verschoont⁴⁾.

Wilm is een Edelmann, maer gansch niet te betrouwen,
Al geeft hij hondert mael syn woord aen vriend of vreemd;

4) K.b., II, 396.

[p. 272]

 

Want siet eens hoe hij 't neemt:

 

Seght, seght hij, mans of vrouwen,

5

Hoe kan dat t'samen staen, 'twoord geven en 'twoord houwen?

 

20. Ian.

(Pour un ami depité)¹⁾⁺.

Noblesse, taisez vous; la vertu roturiere
Ne doibt rien à la vostre apres ce coup icij:
Tout sang en toute veine est de mesme matiere,
Puis que Tout homme est faux, et je le trouue ainsij.

20. Ian.

1) Het versje, dat op hetzelfde blad staat als dat van 2 Dec. 1659, heeft in het HS. den titel: Aux mesmes.

+ [krit] Bij vs. 4 in marg.: Ps. 116.

Grafschrift voor O. Cromwell²⁾.

Hier in light Cromwell, die all' d'Oly goot in 'tvier
Daer England noch af smoockt, Protector Olivier.
Hij schopte 't Opperhuijs ten huijs uijt, met dien voet,
Die op drij Croonen trapte en baed' in Conings bloed.
In 't lieve laegerhuijs stond alle syn vermaecken;
Dat kost hij met een' draeij dan breken, en dan maecken.
Siet wat een' schoone kans; noch leeft hij nae syn' dood
In 't aller laegste huijs, wat verr van Abrams schoot;
Maer echter in dat Rijck, als eertyds in drij Rijcken,
Het Kattje vande baen, en onder sijns gelijcken.

23. Ian.

2) K.b., II, 396.

Ontrouwe vrienden³⁾.

Sij gaven mij haer woord en hebben 't niet gehouwen,

Niet meer als lichte vrouwen:

Nu geven sy 't mij niet, en swygen als vermoort:

Nu houdens' eerst haer woord.

eod.

3) K.b., II, 396.

Ad T. Honerdum de versibus .... Douzae ex sorore nepotis⁴⁾.

Post bis lecta mihi, ter lecta Poemata, quaeris

Iudicij sensum de Iuuenale mei?

4) De stippeltjes staan in het HS.
Mr. Thomas van den Honert († 1672) was wagenmeester-generaal en een zeer geleerd man. Hij was een zoon van Rochus van den Honert (zie dl. II, 247). - Er is hier sprake van Jacob van der Does, een neef van Van den Honert (zie op 29 Sept. 1667), die als dichter is opgetreden.
Aan het vers is een briefje toegevoegd, dat aldus begint: De Proelio Neoburgico quod vides, quaeso inter te et Iuuenalem pereat, caet.

[p. 273]

 

Iste tuus, dixi, Thoma, ne fallere, non est

 

Dousa nepos, Dousa aut Filius, aut Pater est.

 

8. Feb.

Ad Honerdum. Nihil in epistola mendosi fuit: quid autem si fuisset.

Dic literam, dic literas, vel utrumque,
Dic literum, dic literos: Amicorum
Si congruum sit pectus et fide plenum,
(Satis Latinâ nempe, non satis Graecâ)
Satis Latina dictio est, et hos inter
Nec lingua nec calamus facit soloecismum.

12. Feb.

Deughd ontlegt¹⁾.

Dirck pleeght ondanckbaerheit en prijstse: siet hoe geestich:
Men preeckt hem, Katt en Hond zijn danckbaer voor het goed

Dat haer de Mensche doet:

Wel, seght hij, verght ghij mij die deughd, en is sij beestich?

13. Feb.

1) K.b., II, 381.

Liefde voor leed²⁾.

Men doet mij ongelijck: van westen en van Oosten
Is dat der vromen tael, en die tael kan mij troosten.
Maer dat mijn vriend sich selfs verongelijckt en schent
Om mij geen recht te doen; daer tegen, ick beken 't,
En vind ick hoofd noch troost in oosten noch in westen.
Wat seght gh'er toe, mijn hert? God duyd' het hem ten besten.

eod.

2) K.b., II, 381.

Op het gerijmde leven vanden heere Cats bij hem begonnen in sijn 81.^e iaer³⁾.

Cats heeft een' swaenen sang begost,
Daer werck in steeckt met hoopen:
Waer ick van eene sorgh verlost,
Ick souder wel af hopen.
'K Sie hoe na 't Lijf, in allen schijn,
Hoe verr 't Lied van 'tbesluijt is;
Ick vrees syn leven uyt sal zijn
Eer dat syn leven uijt is.

l6. Feb.

3) K.b., II, 397.
Het Tachtigh-iarigh leven van Cats was in 1655 voor het eerst uitgekomen als aanhangsel van zijn Ouderdom, Buyten-leven en Hofgedachten (t' Amsterdam Bij Ian Iacobz Schipper). In 1655 was Cats 78 jaar. H. vergist zich dus in den titel van dit versje.

[p. 274]

Sterven¹⁾.

Wat meenen wij dat sterven is?
Het leven quijt gaen, dat 's gewiss:
Of anders, na mijn welgevallen,
Wat pijnelick in slaep gevallen.

17. Feb.

1) K.b., II, 397.

Orgel²⁾.

Waer seght men Orgel af? Kont ghij vier letters vinden,
En brengens' op haer plaets, ghij sult den knoop ontbinden.
Voor aen gebreeckter een, drij zynder achter uijt;
Herstelt maer hoofd en steert, soo is 't weer oOR-GELuijd.

19. Feb.

2) K.b., II, 397.

Aen Dirck³⁾.

Ghij noemt uw huijsvrouw Kind, en s' is soo jong van jaeren,
Dat haer de bijnaem voeght: nu hebt ghij haer sien baeren,
En meent ghij vader zijt; maer, soo ghij 't wel versint,
Dirck, ghij zijt Grootevaer, dat kint is uw kinds kint.

26. Feb.

3) K.b., II, 397.

Op de afbeeldingh van Carel de IIⁿ. Coningh van Gr. Britt^en4).

Is 't over, Engeland, en siet ghij door uw' oogen,
En is de Mist om laegh, en zijt ghij moe bedroghen?
Soo derft eens Croonwaert sien, en eens tot over zee
Met all' uw' oogen op des' Conincklijcke twee.
Soo saghen sij op u, als u een' Bijl onthoofde,

4) K.b., I, 523, met den titel: Onder de Print Van enz.
Het gedicht is gedrukt achter het Verhael in forme Van Journael, van de Reys Ende 't Vertoeven Van den Seer Doorluchtige ende Machtige Prins Carel de II Koning van Groot Britannien, etc. Welcke Hy in Hollandt gedaen heeft, zedert den 25 Mey, tot den 2 Junij 1660. (Vignet) In 's Graven-hage, By Adrian Vlack, M.DC.LX. Met Octroy van de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, en vóór De Historie van sijn Majesteyt Karel de II van dien Name, Koning van Engelandt .... Aenvangende van de onsalige Moort van sijn Koninglijcke Vader van geluckiger geheuchenis, en vervolght tot dit tegenwoordige Iaer 1660. Uyt het Engels in het Nederduyts vertaelt, door L. v. Bos. Hier is noch by-gevoeght, Herstelde Zee-triomf van Karel de tweede. Door verscheyde voornaemste Poëten van Hollandt. Te Dordrecht, Voor Abraham Andriesz Boeckverkooper, 1660.
Karel II werd den 8sten Mei tot Koning uitgeroepen, nadat Monck den 3den Febr. met zijne troepen Londen was binnen getrokken. Men was hier te lande zeer ingenomen met de restauratie, zooals niet alleen blijkt uit de schitterende ontvangst van Karel in den Haag, waar hij van 25 Mei tot 2 Juni vertoefde (zie Aitzema, IX, 841-874), maar ook uit eene lange reeks van gedichten.

[p. 275]

 

⁺

 

Soo boden sy u aen wat u die Bijl ontroofde:

 

Maer ghij wierdt willens blind, en waert schouw voorde Sonn.

 

Wat dunckt u, was het niet hoogh tijt dat God begon,

 

En spouden in het stoff om u de schell te lichten,

10

En thoonden u den dagh die hij voor u dé lichten,

 

De Sonn die voor u rees? Hier staet sij: Slaet eens acht

 

Op 't minnelijcke groots dat in die straelen lacht,

 

Op 't achtbaer vriendelijck van dit Doorluchtigh wesen:

 

Ghij sult'er Carel in en noch eens Carel lesen;

15

Des Eersten edele standvastigh tot der dood,

 

Des Tweeden staetighe geduldigh in den nood,

 

En tegens allen storm, en tegens allen donder

 

Sijn' bitste vijanden haer allerspijtigst wonder,

 

En op de gladde baen van Voorspoed all 'tgeweld

20

Dat oijt de overhand in 'thert nam van een' Held;

 

Gewelt van reden, van besadighde gedachten,

 

Door geen' onstuijmicheit van Weelde te verkrachten,

 

Door geen ontsteken van Wraecks-ongesint gemoed

 

Te tergen tot den dorst van 'tstrafbaerst Borger-bloed.

25

Een Engel, Engeland, verschijnt u in 'tverschijnen

 

Van uw uijtlandigh Heil; daer 'tall voor sal verdwijnen,

 

Wat uijt ontEngelschter gemoed'ren vuijlen poel

 

Uw' Locht met dampen vuld', uw Land met blind gewoel.

 

Een Engel, Engeland, ten einde van Gods toornen,

30

Heeft u de Roos ondeckt in 'tmidden van de doornen,

 

De witt' en Roode Roos, daer all de deughd in leeft,

 

Daer God den ouden Stamm oijt mé gezegent heeft.

 

Geluckigh' Eilanden, daer soo veel deughds gaet woonen,

 

Hoe croont gh' uw eigen hoofd met sulcken Hoofd te croonen!

35

Gedenckt het, op mijn woord, die Croon en sal niet staen,

 

Of door drij Rijcken heen sal groot en klein verstaen,

 

Dat, waer de Wereld soo voll Coninghen als Menschen,

 

Dit waer Hij, dit alleen, dien ghyder uijt most wenschen.

 

23. Mart.

+ [krit] vs. 6 wat Verhael: als - die Verhael: een Historie: de - vs. 28 vuld' K.b.: vult

A mad. Swann¹⁾.

This good news I sent to Maertje,

Who doth long after a Taertje

In Palmer her Camer,

Where a keij or a hamer

1) Dit vers vormt het grootste gedeelte van een brief, die zich bevindt bij de Prosa Anglica (N^o XLVIII der HSS.); het is daar in briefvorm geschreven.
Utricia Ogle was eene dochter van Sir John Ogle (niet van Sir Thomas, zooals in dl. III, 211 wordt opgegeven), die van 1610-1618 militair gouverneur was van Utrecht, en van Elizabeth de Vries. Den 18den Dec. 1645 trouwde zij met Sir William Swann, kapitein in dienst der Staten, later resident van Engeland in Hamburg, waar zij in 1674 stierf. (Vgl. verder Tijdschrift der Vereeniging voor Noord-Nederlands muziekgeschiedenis, V, 1896, blz. 129-136).
H. doelt in dit vers op de bruiloft van zijne dochter Susanna met Philips Doublet, die den 20sten April plaats had en waarvan hij eene uitvoerige beschrijving gaf aan de Hertogin van Lotharingen. (Zie Fruin's Aanteekeningen op Droste's Overblyfsels van geheugchenis, blz. 294-299.)

[p. 276]

5

Shall make us enter,

 

And lustilie venter

 

Upon a good Dish

 

Of flesh or fish,

 

And, which is to note,

10

Upon the verie throath

 

Of our noble Utricia,

 

Who is no nouicia

 

In making of a noise

 

With her excellent Voijce,

15

To bewitch hearts and eares:

 

So that a man feares

 

Almost to sitt neere her.

 

God bee pleased to steer her

 

To the Haghe with the first,

20

To quench our thirst;

 

For that she must think,

 

Wee will sing and drink

 

And fiddle and plaij

 

As long as we maij

25

In a short night of Maij,

 

And as drunken guests

 

Goe home to our nests,

 

From whence the next daij

 

Wee will come and saij,

30

As is just and right,

 

Thanks for last night.

 

Then, Ladij, make hast;

 

For wee liue in a fast

 

After you and your Roman,

35

Your husband, and no man

 

Besides them two.

 

Hier sluyt ick het toe:

 

Mijn rijmpen is moe,

 

Moe dichts en moe jocks:

40

Want mijn Huys is vol Cocks,

 

Die staen en lardeeren

 

Voor Vrouwen en Heeren,

 

Die haer beste kleeren

 

Vast veghen en keeren,

[p. 277]

 

⁺

45

Om merghen met eeren

 

Te zijn op een mael

 

In mijn' grootste Sael,

 

Près d'un pucelage

 

Qu'on met hors de page.

50

Much adoe about nothing:

 

Want, volgens de noodingh,

 

L'Ambassadeur de France

 

Salder mé komen dansse,

 

Et Monsieur d'Hauteriue

55

Sal ons oock gerieve

 

Met sijn' grijse presentie:

 

Oock met syn' patientie

 

Den Heer van Bavoy,

 

Met sijn' Huysvrouw, niet moy

60

Naerse plagh te wesen.

 

Verstaet bij desen,

 

Dit zijn Hollandsche curen,

 

De naeste geburen,

 

Wat volck het oock zij,

65

Gaet men niet verbij

 

In trouwen noch sterven,

 

Of men soud 't verkerven.

 

Adieu, fleur van Vrouwen,

 

Maeckt geen' Rijmers aen 'tgaen,

70

Of 'tsal u berouwen.

 

Eer dit werck was gedaen,

 

Heb ick ses mael gestaen,

 

En ses mael gegaen,

 

En ses mael weer aen

75

Gestaen en geseten.

 

Want V.E. moet weten,

 

Een bruytjen in huys

 

Maeckt een grouwsaem gedruys.

 

V.E. kent den Auteur

80

Le Tres-humble seruiteur.

 

Haghe the 19/29 of Apr.

+ [krit] vs. 52 De Thou; zie blz. 236. - vs. 58 David de Morlot, Sr. de Bavoy, officier in dienst der Staten, heeft verschillende hofambten bekleed. Zie ook dl. II, 146.

Op de verkeerde wereld vanden h.^r Cornelis Udemans¹⁾.

Ick hoorde mans en vrouwen
Mis-seggen van dit werck,

1) K.b., II, 384. Voor het eerst gedrukt in: Af-beeldinge van de Verkeerde Werelt: ontdeckende de oude aen-geborene Verkeertheyt der Menschen. Vervattende daer beneffens met Rijm-werck de verklaringen van alle de voornaamste Historien van het Oude en Nieuwe Testament, noyt voor desen by eenige Poëten meer uyt-gegeven. Verçiert met verscheyde kopere Platen. Door M^r. Cornelis Udemans. Tot Middelburgh, Uyt de Boeck-winckel van Pieter van Goetthem, Boeck-verkooper, enz., 1660.
Cornelis Hendriksz. Udemans werd in 1599 te Bergen op Zoom geboren, maar woonde te Vere, waar hij goudsmid was; hij leefde nog in 1671. Udemans heeft verscheidene dichtbundels uitgegeven. Zie over hem, De Navorscher, 1867, blz. 16-18, 46.

[p. 278]

 

Als of sij klagen wouwen

 

't Ging mis van 'toogemerck:

5

Het hiet verkeerde wereld,

 

En, verr van dat beleid,

 

't Was om en om beperelt

 

Met tucht en heilicheit.

 

Maer, Klagers, leert hem prijsen,

10

Die u soo prijslick leert:

 

Om u 't Verkeert te wijsen,

 

Wijst hy u 't onverkeert.

 

De Deughd staet inden luijster

 

Van Aerd en Hemel-rijck,

15

Op dat de dicke duijster

 

Van d'Ondeughd beter blijck'.

 

Die volgen, dese schouwen,

 

Bey leert ons Udemans:

 

Wat seggen nu de Vrouwen,

20

Wat dencken nu de Mans?

 

24. Apr.

Danck, aen ioff.^w Adriane le Thór, voor het contrefeitsel van een oud mann, een yvoiren copken, ende 3. dickschellige citers¹⁾.

Drij lessen, Adriane, hebt ghij mij willen geven,
Drij lessen alsoo nutt, als icker geen' en kenn:
Een oud Mann komt voor uijt; die thoont mij wat ick ben,
En hoe nae 'tuijterste gescheid van dood en leeven.

Daer volght een witte Kopp: die raeckt mij even nae.

Die witte Kopp is leegh; wat sal ick daer toe seggen?
Kost ghij mij aerdigher myn' witten kopp voor leggen,
Mijn' herseloosen Kopp, als met sijn' wedergae?

In 'tende komt het Fruijt, als 'tlaest van drij gerechten,

't Aensienelixte fruijt dat oyt aen Tacken hing:
Dat Fruijt, vermaent ghij mij, en ick zijn all een dingh,
Van buijten geen soo puijck, van binnen geen soo slechten.

't Hof heeft mij opgevoedt; dat light u inden sinn,

Dat Hof sijn uijterlick is niet als Goud voor d'oogen:
Maer die 't daer binnen soeckt, valt min of meer bedrogen;

1) K.b., II, 386.

[p. 279]

 

Soo schoon als 'tbuyten is, soo weinigh steeckter in.

 

Danck hebt, beleefde Maeghd: meer staet u niet te wachten:

 

Op Gaef past Wedergaef, naer aller volckren recht:

 

Maer ick ben overgaeft; en dit 's oock Hoofsch gerecht,

20

Daer Stof en Tong gebreeckt, betaeltmen met gedachten.

 

2. May.

Danck voor een' gift¹⁾.

Ick socht wat ongemeens, wat zeldsaems te bedencken,
Daermede ick uwe gunst ten deel' vergelden moght:
Maer 'twas oud en gemeen all wat ick u kon schencken:
Dit ongemeen in 'tend' hebb ick u toegedocht:
'k Schenck u een danckbaer hert, dat noemtmen alle daghe,
Maer mog'lick is 't bij u soo vreemd als inden Haghe.

8. Iun.

1) K.b., II, 381.

Wyde Fransche broecken²⁾.

De reden van de wijde Broecken
Is light te vinden sonder soecken:
Behalven die de Mode geeft,
Segh ick'er sonder jock toe,
Nu alle Vrouw de Broeck aen heeft,
Hoort alle Mann de Rock toe.

Hofwijck 14. Iun.

2) K.b., II, 382.

(Van Ian)³⁾.

Ian houdt een' Tafel alle daegh
Als waer' hij waerdt en Gast thuijs:
Het Rijmen brenght mij aen de vraegh;
Smaeckt dat niet wat nae 't Gasthuijs?

21. Iun.

3) K.b., II, 381. Het versje heeft in het HS. geen titel.

Iournael vande gedenckwaerdighe kijck-reis gedaen in 'tjaer 1660.
Op 52. gr. en ettelicke minuten by noorden de linie aequinoctial, getrouwelijck beschreven door een Liefhebber des vaderlands die mede soet en suer op de selve voijage heeft uijtgestaen ende alleen met syn sevenen daeraf is gekomen⁴⁾.

Droogh Magerlandsche Sluijs stack noch in drij paer kroppen,
En in een' sevende, liefhebster van goe' soppen,

4) K.b., I, 549.
H. volgde in het opschrift van dit gedicht de titels na der 17de-eeuwsche reisbeschrijvingen, zooals: Iournael ofte Gedenckwaerdige beschrijvinghe vande Oost-Indische Reyse van Willem Ysbrantsz Bontekoe van Hoorn. Begrijpende veel wonderlijcke en gevaerlijcke saecken hem daer in wedervaren (vgl. P.A. Tiele, Mémoire bibliographique sur les Journaux des navigateurs néerlandais .... 1867, blz. 213), of Journael ende Historis verhael van de Reyse gedaen by Oosten de Straet le Maire naer de Custen van Chili, onder het beleyt van den Heer Generael Hendrick Brouwer, in den Jare 1643 voor gevallen, Vervatende Der Chilesen manieren, handel ende ghewoonten. Als mede Een beschryvinghe van het Eylandt Eso, ghelegen ontrent dertigh Mylen van het machtigh Rijcke van Japan, op de hooghte van 39 graden, 49 minuten, Noorder breete; soo alst eerst in 't selvige jaer door het Schip Castricum bezeylt is. Alles door een Liefhebber uyt verscheyden Journalen ende Schriften te samen gestelt, enz. (Tiele, t.a. p., 226).

[p. 280]

 

⁺

 

Soo wel als d'and're sess; en 'tscheen de beste wijs,

 

'tLeed af te spoelen, daer, ten minsten, Dranck en Spijs

5

Voor geld te vinden waer, en daer sich in de huijsen

 

Een 's Lands Ontfanger moght vertrouwen sonder Luijsen.

 

'T beliefd' een' soete Vrouw te stemmen inden Raedt,

 

Men sou te Rotterdam gaen kuijeren langs straet,

 

En nae dat kuijeren belenden inde Doelen:

10

Sij hadd'er noijt geweest, en dien lust most sij koelen.

 

Het vonniss wasser uijt; en nu 't ons' lieve Vrouw,

 

Wat sal ick seggen? soo versocht, of hebben wouw,

 

Wat souder tegen staen? Mans pijpen, en Mans singen,

 

Mans heeten Vooghden; maer, och Heer, de Hockelingen

15

Sie 'ck meest door 'theele land recht over 'thoeckje staen

 

Daer 't Mann en Vooghd versoeckt. Oock wierd het soo verstaen:

 

Want, sprack een Wewenaer, wie sou nu tegen strijden

 

Dat Grootvaer Adam van sijn Huijsvrouwtje most lijden?

 

Soo gold't op Rotterdam; elck hiel sich blij van geest,

20

Schoon elck te Rotterdam syn' buijck voll was geweest:

 

Iae van de Vrouwtjens self en wasser geen' die morden;

 

Elck docht, het Hocklingschapp kost oock syn' beurt eens worden,

 

En goed' exempelen in saecken van gewicht

 

Te weeren, waer sich selfs geseten inde licht.

25

In summa, Rotterdam was 'tvoorland daer 'tSchip heen sou;

 

En, om niet miss te gaen naer datm' hem wat vertreen sou,

 

En vinden slappe Bott voor stijve, en bleecke Salm

 

Voor Krimpert (Magersluijs's elendighe getalm

 

Gaf die voorsichticheit: en 't docht de wijse Heeren,

30

Dat twee mael met de Cous op 'thoofd naer huijs te keeren

 

Haer' eer te naer sou gaen) soo koos de volle Raed

 

Een kloeck Noordendenaer, die geen goed chier en haet,

 

Tot opperhofmeester van 'tsevenhoofdsche Gilde.

 

Hij nam 'twerck moedigh aen; want, of het wesen wilde,

35

Hij was te Rotterdam gekipt en uijtgebroedt,

 

Als oock sijn' Hillegon Anteunis, gau en goed,

+ [krit] vs. 29 die K.b.: de

[p. 281]

 

⁺

 

Dat selden tsamen gaet. Flux liepen Brief en Posten

 

De Schie langs gins en weer all wat sij loopen kosten,

 

En 'tmaeckten een gedruijs als of het Engelsch Hof

40

Noch eens verschijnen sou. Dit toontjen gaet wat grof:

 

Maer 'tluijdt wel, meesterlijck te liegen; en dat heeten

 

De Privilegien van Schilders en Poeten.

 

'tWas S.^te Saterdagh, als 't Heir te velde quam,

 

En d'eerste van dat Heir diem' op het Veer vernam

45

Was een slecht Wewenaer, niet waerdigh om te noemen,

 

Die sijn laet komen niet hadd weten te verbloemen,

 

Als 'tander Man-volck, op de plichten van de trouw;

 

Want, naer ick mercken kost, elck stack het op sijn' vrouw;

 

En, als 't de Mans soo lust, wij laeten'ter op steken,

50

Seij 'tVrouvolck; en trad t'scheep: daer viel het eerste spreken

 

Van 'theiligh Caerteblad: 't Weer waer' soo schoon als 'twouw,

 

De Tyd soo kostelick als 't God behaeghd', een' Vrouw,

 

Een' vrouw', en noch een' vrouw geliefde 't te bevelen,

 

Plein hockelings gewijs, men sou gaen sitten spelen.

55

Wie kon 'tverhinderen? 'twas t'ongelijcken kans,

 

Drij vrouwen tegen vier verhockelingde mans.

 

Aen gingh den ed'len tuijsch; op geld, op geen vertrouwen;

 

't Pickquettje voorde Mans, 'tRoem-steeckje voorde Vrouwen,

 

(Als reden) maer, eilaes, een sober Mann alleen,

60

Die'r mé ten strijde gingh, was licht'lick overstreen.

 

Hij most'er onder deur; daer holp suer sien noch kijven,

 

Brocht hij een' Heer op 'tspel, sy wonnen 't met drij wijven.

 

Soo was hij staegh vertritst, en all sijn schoone geld

 

Ten meestendeel soo haest getrocken als getelt.

65

Soo raecktemen te Delf, en eenichsins aen 'tschamen;

 

De Iacht most rondom toe; want de gelasen Ramen

 

Betrouwde men niet veel, soo was elck een beducht

 

Of wijse lieden van onwijser lien genucht

 

Te wijslijck oordeelden, en of bedaerde grijsen

70

Sulck volck als onse vracht met ving'ren na moght wijsen,

 

En dencken, Schaem je wat: 't Oogh van een mann van staet

 

Is grouwlick daermen doet dat niet te wel en staet,

 

En troeven voorden noen, als wy ons wel bekeecken,

 

En staet niet half soo wel als vroegh te hooren preecken.

75

De Kerckhofs Brugh bedeckt' een weinigh van de schand:

 

Maer in dien korten nacht hadd ijder weer syn' hand

 

Genoegh te reppen om syn hoopken geld te decken:

 

Soo kan gelegentheit een vroom gemoed verwecken

 

Tot ongeregeltheit: 'ten baet gebuer noch vriend,

80

Mits dat het niemand sie, elck vatt nae wat hem dient.

+ [krit] vs. 44 het K.b.: dat - vs. 70 ving'ren na K.b.: vingeren - vs. 75 de K.. b.: die

[p. 282]

 

⁺

 

Door Delf, verby 'tGerecht, door Overschie, de Koeck-mert,

 

Gingh 't soo all tuijschende, tot datter aen een' hoeck werdt

 

Geroepen, dat 's de Galgh van Rotterdam, Messieurs,

 

Quijt conscientien elck aen syn' Crediteurs.

85

Ter eeren van 'tGerecht en twee drij drooghe Heeren,

 

Seer soberlijck versien van Vleesch en bonte kleeren,

 

Door eigen baetsucht aen dat dwersche hout geraeckt,

 

Wierd alle schuld voldaen en 't Caerten kort gestaeckt.

 

Van 'tveer trock 't Leger op syn' voetjens nae de Doelen,

90

Daer 'tvrouw-volck, hoofd voor hoofd, syn meesterlick gevoelen

 

Van Snoeck en Baersen sprack: maer Baersen, Baersen, Heer,

 

Wat waeren 't Baersen! en wat hadd Ian Gerr'tsen eer

 

Van syn' voorsienicheit, en, waeren wy niet Sottjens,

 

Riep elck eens, doemen liep nae Magersluijs om Bottjens,

95

Drij mijlen van een Stadt daer 'tsoo goed vischen is,

 

En daer de Baersejacht soo rijck valt en soo wiss!

 

Daer rijmt wat op de vis en beter noch op vissen,

 

Maer 'tluijt niet schickelick: de Leser moet wat gissen.

 

Dit weet ick (watter beurd' en weet ick niet te deegh)

100

De vrouwtjens waeren all een poosjen uijt de weegh.

 

Naer die bestelling sprack de soete vrouw voorschreven,

 

Myn' Heeren, t'huijs en hier zijn middelen van leven,

 

Men krijght soo daer als hier Mond, Buijck en Blasen voll.

 

Die daer om nam de moeyt van reisen, waer half doll.

105

Men heeft mij Rotterdam belooft te doen doorkijcken.

 

Zyt ghij verhockelingt geworden, doet het blijcken.

 

Laet blijcken, riep'ter all. Daer ging het zootjen heen,

 

Te weten, in een' Coets beschickt met groote reen,

 

Want had sich ijeder een beholpen op syn' stelten,

110

De locht was soo vol sons, men hadder drij sien smelten

 

En vier sien braeyen, naer een yeder een syn' pens.

 

Soo stoudem' in die Coets wel ruijm achtd'halve mens.

 

En soo ging 'tkijcken aen, met soo veel praets in 'tgapen

 

Dat niemand nood en hadd van geewen of van slapen.

115

Elck riep om 'tseerst, Kyck hier, Mevrouw, Mevrouw kijck daer,

 

Kijck watte straten, watte winckels, all' voll waer.

 

Dat 's eerst een Rotterdam: siet Havens, en siet Kaeijen,

 

En watter woelens is: wij sullen strax eens draeijen,

 

En siender noch vijf ses, al van den selven slagh:

120

Laet prachtigh Amsterdam al roemen wat het magh,

 

'Ten heefter sulcke geen. Kijck, hier is 'tschip gesoncken,

 

Daer lagh het malle schip. 'tVoorhout daer wij mé proncken

 

Zijn dese Boompjes, kijck (men ginh'er door te voet,

+ [krit] vs. 97-101 niet in K.b. - v. 103 Blasen K.b.: Blaes licht - vs. 114 nood K.b.: tijd - slapen K.b.: gapen

[p. 283]

 

⁺

 

En 'twasser wel; maer 'tHaeghsch docht sommighe all soo goet)

125

Kijck hier, Mevrouw, kijck daer, Mevrouw; nu hier, nu ginder,

 

Nu weer wat achterwaerts, wat meer op zij, wat minder,

 

Daer siet ghij 't Oude Hoofd, daer d'Admiraliteit,

 

Hier 't Schild van Vranckrijk, daer m' om geld eet, als men 'theit,

 

Daer sietgh' ons' groote Kerck, met onsen dicken Toren,

130

Vrij wat rechtsinniger als weinigh tijds te voren;

 

Dit 's Rotterdammer Merckt, en 't Paepje dat daer staet,

 

Erasmus zaliger; siet sijn versuft gelaet.

 

Hij staet en mijmert, en vergeet sijn blad te keeren.

 

Mevrouw, kijck nu eens uijt; daer woont een vande Heeren

135

Van onse Vroetschapp, daer een Burgermeester, daer

 

Sijn' dochter, daer sijn' nicht, daer syn Wijfs bestevaer,

 

Daer A, daer B, daer C. 't A, B, was schier ten ende,

 

Eer yemand hopen moght datm' inden Doel belende.

 

In 'tende raecktemer, en aenden ronden disch,

140

Daer 'tvreeslyck afliep met den hoog-gemelten Visch.

 

Den honger was soo scherp van Kijcken en van praeten,

 

Dat het de Baers ontgold tot op de leste graeten,

 

En, is 'tgelooffelick, dat dicke Swaenenburgh

 

Stond met syn huijsvrouwtie en keeck, niet sonder sorg

145

Dat het by dat geslick syn tennewerck moght gelden;

 

Men sagh 't oock aen 'tgelagh, dat hij soo ruijmpiens stelden,

 

Dat daer wat meerder scheen gegeten als geschaft;

 

Sulx onder ons wel wierd begrommelt en bestraft,

 

Maer echter d'eer bewaert; soo dat het voor ons viertjes

150

Al goelickjes besomd' ontrent 8. Hellbardiertjes.

 

Dan 'tgeld wierd niet beklaeght. all was de wijn niet puijck,

 

Daer was een' vrouw voldaen, niet metten grooten buijck,

 

Maer die wel laden moght yet klein en noch onsienbaer.

 

En, want het inder daet seer droeffelick om sien waer

155

Dat een jong Kinnetje gepleckt ter wereld quam,

 

Door Moeders wanlust, met een' Stadt van Rotterdam,

 

Soo scheen'er charitaet aen die Mameer te plegen.

 

Nu die voltrocken was, en, soo ons docht, ter degen,

 

Soo dochtmen weer naer huijs, en of schoon 'tSonnen-wiel

160

Begon te sincken, en de Somer-avond viel,

 

Soo woumen langs de Vest een waterluchtjen halen

 

En in Mon freer syn Tuijn na rijck Maseurtje taelen.

 

Daer vondtmen 't nett en groen, en 'tvolckje soo beleeft

 

Als m' inden Hoofschen Haegh niet alle daegh beleeft:

165

Twee Roosen seldsaem bont ons vrouwvolck naer gesonden

 

Bewesen dat sij 't Hof en oock den Hof verstonden.

+ [krit] vs. 132 versuft K.b.: vernuft - vs. 143 is 't K.b.: 't is - vs. 162 rijck K.b.: lief

[p. 284]

 

⁺

 

Tscheep tradmen metter vaert, de schipper riep, Wegh, wegh,

 

En 'tpeerd schoot vande hand, en hielp ons over wegh.

 

Noch scheen die wegh te lang, voor luy van kloecke sinnen,

170

Om leegh te sitten; en wat wasser te beginnen

 

Als yeder voor syn hoofd te sorgen voorde vracht?

 

Aen gingh den omslagh, nu beknibbelt, dan belacht,

 

Nu suer, dan soet besien. Hoe sou 't in 't Iacht niet rasen?

 

De vrouwen pleitten, en de Rechters waeren Asen,

175

Vier Asen voorden Noen soo lief, soo wellekom,

 

En nu soo grouwelijck! Allengskens swoll de somm,

 

En 'twierd de volle vracht in dobbele Ducaten

 

Van Hollands silver, met het Leewtien vande Staten.

 

Met die negoci liep de reis tot op de helft;

180

De rest was kaeckelen en lacchen tot door Delft,

 

En voorts elck syn verhael van elck syn' avontuertje.

 

Op 'tSpuij belendemen niet wijt van 't avont-uertje

 

Datm' in 'tVoorhout besteedt. tot meer en minder spoed

 

Vond d'eene syn' Caross en d'ander 'twand'len goed;

185

Men scheidde met een soen van vriendelijcke monden,

 

En elck gingh kijcken waer syn' hockelingen stonden.

 

Fin(itum) Antuerp. 5. Iul.

+ [krit] vs. 168 vande hand K.b.: van het Land - vs. 186 kijcken K.b.: soecken

Ad Schurmannam.

Ille ego perfrictâ toties tibi fronte molestus,

Trajecto quoties infero cumque pedem,

Ecce pedi illato liceat tua tecta subire,

Quod juuenis quondam, posco, Puella, senex:

Addo, Senex: ne me metuas, quod saepe diuque

Hactenus et feci et factito, posse diu.

Ultraj. 16/26 Iul.

Aen een' vriendinne, met mijn' Corenbloemen¹⁾.

Dit Boeck was u belooft, maer met een' Eed daerbij,
Ghij most het haelen, of en kreeght het noyt van mij.
Hier is het Boeck nochtans: den Eed is mij berouwen:
Het luydt wat seldsaem; maer het recht is op mijn' zij;
Ghij zijt te vromen Vrouw om u mijn woord te houwen.

Amersf. 27. Iul.

1) K.b., II, 389.

Op de plantagie vanden heer Uytenbogaerd, by Naerden²⁾.

Dees' hooghe, dorr' en droog' Aerd
Was qualick een goed oogh waerd;

2) K.b., II, 386. Mr. Joan Uytenbogaerd was ontvanger ‘der gemeene Landts middelen wegens de Staaten van Hollandt en Westvrieslandt’. Zijn buiten Kommerrust, bij Oud-Bussum gelegen, is door Jan Vos bezongen; zie Alle de Gedichten, 1662-1671, II, blz. 91-118.
Den 28sten Juli had H. het goed bezien (Dagb., 65).

[p. 285]

 

En ghij, vernuftigh Mann,

 

Treckt en geniet'er van,

5

Wat ick en mijns gelijck van vett' Aerd niet en kan.

 

Gaet aen, Heer Uytembogaerd,

 

Die vreughd en voordeel soo gaert,

 

Gaert meer vruchts uyt het Bosch als ijemand uyt den Bogaerd.

 

Naerden 29. Iul.

Ad studiosam iuventutem gymnasij Turnhoutani cum illi rei in theatro publico bene gestae mandato cels.^mae principis Auriacae praemia libri offerrentur¹⁾.

Amaliae huic dono comes it propensa voluntas,

Et par Materno in commoda vestra fauor;

Auriaca auratis pellucet gratia chartis,

Tantum in tantillo munere munus inest.

Quod si non laeuo trutinas examine rerum

Pondera, si quantum es docta, Iuuenta, sapis;

Sint quae traduntur longe gratissima, longe

Quae non traduntur munera pluris erunt.

Turnhoutae 24. Aug.

1) H. was van 21-25 Aug. te Turnhout en woonde den 24sten met Amalia van Solms de opvoering van een treurspel bij door de gymnasiasten (Dagb., 65).
Aan het versje is eene kleine toespraak in het Fransch toegevoegd.

Dedication de quelque musique par le compositeur C. Patbrué au roy de la Grande Bretaigne²⁾.

Grand Monarque, reçoij ce petit tesmoignage
De la joije qui regne en tout coeur Hollandois,
Pour te veoir en ton port apres tant de naufrage,
Et du plus oppressé le plus heureux des Roix.

Que si ces Coeurs auoyent et la force et l'usage

De faire retentir les Rochers et les Bois,
Croij, Sire, que le ton de ce nouueau langage
Iroit bien au delà de celuij de nos voix.

8. Sept.

2) Cornelis Tymensz Padbrué was een Haarlemsch musicus. Hij heeft in 1641 verzen van Westerbaen op muziek gezet en in 1645 een bundel liederen uitgegeven met den titel 'T lof van Iubal. Vondel, Barlaeus en Westerbaen hebben hem geprezen. (Zie over hem, Bouwsteenen, I, 29-32).

Het selve³⁾.

Ontfangt dit klein bewijs, Groot Erfheer van drij Croonen,
Van Hollands herten vreught, nu 't u, nae soo veel spijt,

3) Het HS. is bij de Fransche gedichten.

[p. 286]

 

Nae soo veel schip-breuck siet uw' havenen bewoonen,

 

Daer ghij van soo verdruckt soo hoogh verheven zijt.

5

Maer, Heer, gelooft 'er bij, waer hert voor hert gegeven

 

Sijn' vreught aen Bergh en Dal te konnen doen verstaen,

 

Sy souden Bergh en Dal doen galmen en doen leven,

 

En wyder sou die spraeck als dese Stemmen gaen.

 

eod.

Weduwenaers less.¹⁾

Een' Vrouw schoon en eerbaer
Gebeurt niet alle jaer:
Hij magh wel eens vertrouwen,
Die twee mael kan vertrouwen.

20. Sept.

1) K.b., II, 388.

Op het graf vanden Heere I. Cats²⁾.

De slechtste wederhelft, van twee die t'samen waeren

Dat Cats hiet, light alleen te meucken in dit Graf;

De best' is uijt een' huer van drij en tachtich jaeren

Gescheiden, met den roem die haer haer' Waerde gaf.

Soo weinigh is genoegh, daer veel waer weinigh seggen:

De Ziel leeft verr van 'tLijf, tot dats'er weer na tael',

De Naem door Nederland: laet dit geraemt wat leggen;
Al schijnt Cats eenmael dood, soo leeft hij noch twee mael.

3. Octob.

2) K.b., II, 392.
Cats was den 12den Sept. op 82jarigen leeftijd gestorven.

Grafschrift vanden h.^e Cats³⁾.

Cats light hierin: neen; waer het Cats,
Het waer een' Kist vol Tonnen schats:
Nu is maer Cats syn' Cas begraven;
Die Cas wel eer vol schatt van gaven,
Die gaven, daermen Cats bij kent
Soo verr de Son rijst en belendt,
Dat hoofd daer in die sinnen wrochten
Die soo veel sins ter werelt brochten,
Die oogen, dat versleten paer
Van lesen wat leeswaerdigh waer,

3) K.b., II, 393, met den titel: Ander.

[p. 287]

 

Die ooren, soo bedaert geboren

 

Om woord en wederwoord te hooren;

 

Die mond soo matelick getucht

 

In droogh' en vochtighe genucht,

15

Die Tong, die lippen, soo veel' reisen

 

Van die doorluchtige gepeisen,

 

Dien onuytputtelicken geest

 

De tolcken wyd en zyd geweest;

 

Die handen, en van die twee handen

20

Die rechter, die de Nederlanden

 

Soo menigh Staetelick vermaen,

 

Soo men'ghe vreughd heeft aengedaen,

 

Soo menigh blad heeft naegelaten,

 

Daer all dat lesen lieft af praten,

25

Daer all de naer-eew een geschall

 

Van lof en eer af maken sal;

 

Die rechter noch, die met de weelde

 

Die haer des Hemels gunst toedeelde

 

Voor d'arme, dieder noch af leeft

30

Soo Christelick gewoeckert heeft.

 

Dat Porcelein light hier in scherven.

 

Hoopt ghij in Gods genae te sterven,

 

Gaet, Lezer, en wenscht nae den dagh

 

Dat het'er niet meer liggen magh.

 

23. Oct.

[Catsius hic situs est; quis tanto Epicedia vate]

Catsius hic situs est; quis tanto Epicedia vate¹⁾

Digna canet, quando Catsius hic situs est?

1) K.b., II, 394. Het versje is bij de Korenbloemen en staat boven het volgende.

[Hier light Cats: waer 's de mann die een Cats-waerdigh Dicht]

Hier light Cats: waer 's de mann die een Cats-waerdigh Dicht²⁾
Sal konnen singen op dit Lyck, nu Cats hier light?

Hofwyck 31. Oct.

2) K.b., II, 394.

Sur l'imitation de Christ de Kempis par Corneille³⁾.

Vois tu ces vers, Lecteur? n'atten pas qu'il t'arriue
De te veoir autrepart seruir de mesme plat
Ou de la Majesté si simple et si naïfue,
Ou des simplicitez auecque tant d'esclat.

Hofw. 31. Oct.

3) L'imitation de Jésus-Christ traduite et paraphrasée en vers français par P. Corneille was in 1656 voor het eerst in haar geheel verschenen; zij beleefde in 14 jaren 10 drukken.

[p. 288]

Aenden h.^r van Brandwijck op de ses eerste boecken van Virgilius by hem overgesett¹⁾.

Uw Drucker, Westerbaen, verdient een' scherpe less:
Met een Boeck heeft hij last mijn' Boeck-sael te verfraeijen:
Met een eenvoudigh Boeck had hij mij konnen paeijen,
En sendt'er mij, voor u, door u vergulde sess.

6. Nou.

1) K.b., II, 392.
Zeker voor het eerst gedrukt in de afzonderlijke uitgave, die mij niet ter hand is gekomen. In 1662 is de vertaling voltooid; de voorrede is van 1 Sept. Men vindt het werk in Westerbaen's Gedichten, 1672, II, 1-486.

Op het selve boeck²⁾⁺.

Sou niet Virgilius syn Geest noch ergens sweven?
Hoe wenscht' ick hem te sien, hoe pooghd' ick hem te geven
De kunde van de Tael die Westerbaen hem leert!
Kost hijs', hij kuste sich voorseker, dus gekeert
Van groots Roomsch in soet Haeghsch; voor seker soud hij trachten
Weer een' Latijnschen keer met niew' Romeinsche krachten
Te geven aen sijn werck: en deed hij dat, goed mann,
Wat een' Virgilius, denckt leser, had men dan!

7. Nou.

2) K.b., II, 392.
Zie de vorige noot. Het versje is opgenomen onder de lofdichten vóór Westerbaen's Gedichten, 1672, dl. III. Westerbaen beantwoordt het daar.

+ [krit] vs. 5 groots K.b.: sout W.'s Ged.: goet - vs. 7 sijn W.'s Ged.: dit

Om bestandigh geloof³⁾.

Wat ick voor oogen sie en kan ick niet gelooven,
Het ghen' ick niet en sie, daervoor ick God moet loven,

Geloov ick of ick 't sagh:

Groot Gever van die gaef, geeft dat ick 't herden magh,
Tot dat Geloof, Gesicht sal werden, en Sien, Weten,

En alles Liefde heeten,

In 'trijsen van dien dagh.

9. Nou.

3) K.b., I, 72.

Dirck verwevert⁴⁾.

Dirck is een Edelman, en trouwt een Wevers dochter,
En, voor het schoonste noch, sij socht hem niet, hij socht her:
Wel, Dirck, wat een geluck in 'tsoete niewe jaer,
In eenen oogenblick getrouwt en Wevenaer!

20. Nou.

4) K.b., II, 392.

[p. 289]

Praepositio pro adverbio¹⁾.

Trijn heeft een' niewen treck gevonden sonder liegen,
Ten uijtvoer, seght sij, van haer' Ouderen gebied:
Haer' Moeders less is, Trijn, laet u voor niet bedriegen,
En volgende die less soo doets'et oock voor niet.

21. Nou.

1) K.b., II, 392.

[C'est bien auoir compris sa petite Grammaire]

C'est bien auoir compris sa petite Grammaire²⁾

Pour la première fois,

Où un petit enfant enfante une Grand' mere

En moins de douze mois.

25. Nov.

2) Het versje komt voor in het afschrift van een brief aan de Hertogin van Lotharingen van dien datum (Lettres françaises); het is gedrukt in de Oeuvres complètes de Christiaan Huygens, III, 191.

In Discessum Heinsij Sueciam versus³⁾⁺

Audite Sueci; me volente non abit
Qui vos Batauus, ut alter alteros adit
Naso Tomitas: nempe ut ob solos ego
Septem triones Heinsio velim libens
Carere? totos Octo non tanti putem?

3. Dec.

3) In 2 HSS., één met den titel: In discessum N. Heinsij, en den datum: 6. Dec. Heinsius was in 1660 voor de tweede maal tot Resident der Staten aan het Zweedsche hof benoemd; hij vertrok in 1661 en bleef er tot 1668.

+ [krit] vs. 4 velim libens and. HS.: lubens velim

In Rob. Keuchenij v. cl. animadversiones ad Sext. Iul. Frontinum⁴⁾.

Artes Pelasgas, Lector, illustres dolos,
Laudata belli furta, legitimum nefas,
Fucos viriles, fortitudinem vafram,
Fraudes venustas, nobiles versutias
Et laureatas, ipsa queis victorias
Debere victrix Roma cum posset suas,
Non haesitauit, quantus olim saeculo
Donauit autor, pene tantus saeculo

4) Het vers is gedrukt in Sexti Julii Frontini, quae extant, Robertus Keuchenius, S.F. Jctus. Post Modium, Stewechium, Scriverium, Notis et Emendationibus illustravit. (Vignet) Amstelodami, Ex Officinâ Joannis à Waesberge, Anno M.DC.LXI.
Robertus Keuchenius (1636-1673), geb. te Arnhem, studeerde in de rechten, was van 1661-1668 Hoogleeraar in de geschiedenis en de welsprekendheid aan de Illustre School te Amsterdam, reisde in Frankrijk en stierf in zijne geboortestad. Hij heeft Latijnsche schrijvers uitgegeven, Lat. gedichten en historische werken geschreven.

[p. 290]

 

Autor redonat: vix utri plus debeas,

10

Prisco an recenti, rite definiueris.

 

Tantum fatere; munus hoc non Iulij

 

Post se latentis esse, sed Keuchenij

 

Tibi otioso deuouentis hanc quoque

 

Industriam, quod obrutum longo situ,

15

Et pene sic inutilem, sic noxium,

 

Ut ipsa fraus legentibus fraudi foret,

 

Clarum, expolitum, de tenebris erutum,

 

In Sole postum, et explicatum denique

 

Semel explicatâ fronte Frontinum legis.

 

4. Decemb.

(Van Jan)¹⁾⁺.

Eens quam de waerheit uyt Ians onbeschaemde backhuys,
Hy stond mij niet ter spraeck, en nam voor allen schijn
Dat hij niet ledigh was, maer dat hy 'tstrax sou zijn.

'T was waer, hij sat op 'tKackhuijs.

5. Dec.

1) K.b., II, 391. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 4 Kackhuijs K.b.: ......

[Videte quanti est Patriae scorti salus]

Videte quanti est Patriae scorti salus²⁾:
Misella, quâ non stante stare non potest,
Cadente Lesbiâ cadit res publica.

2) Het versje is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als In discessum N. Heinsij van 6 Dec; zie blz. 389, Noot 3.

(Drinck dwangh)³⁾.

Dirck, noodt ghij mij te gast, en quelt ghij mij?
Dat zijn twee al te seer mispaerde dingen.
Ey lieve, laet mij eene letter vrij:
Ick houw van drincken, Dirck; maer niet van dringen.

7. Dec.

3) K.b., II, 391. Zonder titel in het HS.

Insculpendum lapidi quem Noskij principi Mauritio destinavit⁴⁾.

Nominis aeterni, quo te tua, maxime, Virtus,

Mauriti, Diuos asserit inter auos,

Nulla characterem laeuis membrana, nec ulla

Ferre typum leuior digna papijrus erat:

4) Elias Noski, een Bohemer, die te Amsterdam woonde, was bekend door zijne ‘güldene kunst-schriften in schwartzen tutstein.’ Hij was het, die het gedicht van H. op het Amsterdamsche stadhuis (zie blz. 108) in steen heeft gegrift. (Zie De Navorscher, 1864, blz. 274, 307.) Ook voor Johan Maurits van Nassau schijnt hij gewerkt te hebben.

[p. 291]

5

Tanti depositum pretij cui credere possem,

 

Cuius et hic lauros novit et ille Polus,

 

Iudice me, quem non aetas, non atra rubigo

 

Exedit, auratus debuit esse lapis.

 

14. Dec.

Op het contrefeitsel van een ioff.^w1).

Siet ghij niet, Constenaer, dat u de konst begeeft,

Wat mooght gh' uw verw verstrijcken,

Meent ghij te doen gelijcken

Dat geen gelyck en heeft?

14. Dec.

1) K.b., II, 391.

Niewejaer²⁾.

Geluckigh, lieve vriend, geluckigh zij u 'tjaer
Van een en zestighen, met menigh niew daer naer.
En neemt de moeijte niet van mij meer in dit leven
Gelijcken wensch te doen: 'ten kan geen voordeel geven:
Want, of ick mij al jong en niew van jaeren hiew,
Mijn' jaeren zyn voortaen maer ouwe-maecke-niew.

16. Dec.

2) K.b., II, 395.

Evenpaer³⁾.

Daer is geen onderscheit van Koppelen tot Rijmen:
Elck is maer, syns gelyck aen syns gelijck te lijmen.
Soo schaft Ian de Poeet en Trijn de Koppelaers
Gelijcke snuijstering elck uyt sijn' eigen Maers:
Hoe kost'er een lief paer den and'ren beter lijcken?
Ian koppelt woorden, en syn wijf rijmt Houwelijcken.

eod.

3) K.b., II, 395.

(Trijn aen haer' schilder)⁴⁾.

Een vrouw is maer half werck, sey Ian de Schilder. Trijn,
Die geld verdienen quam om syn model te zijn,
Soo sy dat vonnis hoord' en wild' haer niet ontdecken:
Wegh, seid' sij, Philosooph; daer valt geen oogenschijn,
'T en is niet goet half werck te laeten sien aen gecken.

19. Dec.

4) K.b., II, 392. Zonder titel in het HS.

[p. 292]

Acrostichon¹⁾⁺

Met alle vreught ter zalicheit
Aenvang' het jaer dat voor u leit,
Rijck moet ghij werden, en rijck blijven,
In alle deughd op deughd beklijven,
All ongevall zij verr van u,
Cloeck moet ghij lang zyn soo als nu,
Aen Moeder, Suster en goe vrinden
Soo veel als aen u selven vinden:
En als de jaeren, vlugg en snell,
Met sneew in 'thaer en voor'n in 't vell
Bestaen te naecken, tong en tanden
Rapp en geswindt sien als uw' handen,
Op dat ghij goeder dagen sat
Out, maer niet swack, langs 'trechte padt
Tot voor Gods aensight mooght belenden.

Dien ick dit wensch staet op myn' enden,

En, ofm'er over stappen wouw,

Mijn Inct is 'tself die 'tklappen souw.

28. Dec.

1) K.b., II, 395. Ook in klad. Het vers is aan Maria Casembroot gericht.

+ [krit] vs. 7 Moeder, Suster klad: Suster, Swager - vs. 11 naecken K.b.: maken - vs. 13 goeder dagen sat klad: sat van goede dagen - vs. 14 langs 'trechte pad klad: die ziel mooght dragen - vs. 15 klad: Tot in het eewigh vaderlandt - vs. 16 Dien klad: Wien - myn' enden klad: den kant - vs. 17 en 18 niet in het klad.

Vochtigh schrijfloon²⁾⁺.

Hans handgauw, mijn Notaris,
Die somtijds schrijft dat waer is,
Soud' onlangs een' Copij
Bevestigen voor mij,
En schrijven op de spatie,
Na gedane Collatie
Is des', etcaetera:
Ick wachtender vast na,
En sagh hem niet bedrijven:
Wel, seid' ick, wilt ghij schrijven,
Of geeft uw' Penn geen' Int?
Iae, sprack hij, 'kben 'tgesint,
Dan geef maer attestatie
Na gedane collatie,

2) K.b., II, 394.

+ [krit] vs. 10 schrijven K.b.: 't schrijven

[p. 293]

15

Elck soeckt dat hij bemint.

 

Dat lecker hoere-kind!

 

Hij schuijmde met een gratie

 

En had het op een glaesje.

 

28. Dec.

(Ad Westerbanium)¹⁾.

Quemque suos inter collaudet Roma Quirites

Ἀρχέτυπον, Belgis ἔκτοπος esse velis?

Hagae. (30 Dec.)

1) Dit en het volgende versje komt voor in een brief aan Westerbaen, gedat. proprid. Kal. Ian. 1660 (Epist. Lat). H. geeft in dien brief aan W., die den laatsten tijd veel uit het Latijn had vertaald, o.a. twee blijspelen van Terentius, den raad geene woordelijke, maar eene meer vrije vertaling te geven. H. sloeg zelf een paar dagen later de hand aan het werk en begon met eene bewerking van de Andria.

(Ad eundem).

Si me regaris arbitro,
Hac te viâ direxerim,
Hoc dixerim, hoc redixerim,
Impende te totum tibi;
Quod sis, id esse te volo,
Quod scis, id ipsum scire me,
Quod scire me, te scribere,
Quod scribis, omni saeculo,
Nullique genti non dari.

(30 Dec.)

Niewejaers gift²⁾.

Behandight Moeder dese Kan,
En seght, sij komt haer van een Man
Die haer een lang voorspoedigh leven
Met wenschen wenscht te konnen geven.
't Present is niet veel duijten waerdt;
Maer 'theeft een' sonderlingen aerdt:
Men drinckt'er uijt, dat 's goet te vatten;
Maer dat is van syn' minste schatten:
De grootste en wonderlixte zijn,
Dat hoew'er langer Bier of Wijn
Uijt drincken, of te drincken geven,
Hoe dat wij langer sullen leven.

Waer vond men noch een' Niewe jaer,

Die desen te gelijcken waer?

30. Dec.

2) K.b., II, 394. De titel was eerst: Aen Ioff.^w Casembroot, maar dit werd doorgeschrapt.