Gedichten. Deel 6: 1656-1661
(1896)–Constantijn Huygens– Auteursrecht onbekend[1657]Niew-jaer aenden heere van BrantwyckGa naar voetnoot5).Wy doen en laeten altemael
Dat niemant doen en most noch laeten;
Drij hondert vier en zestigh mael
Hoor ick ons in 'trond jaer verpraeten.
5[regelnummer]
Waerom is 't heden Niewe jaer,
Wat reden heeft die malle meting?
Zyn niet de dagen voor en naer
Als schakels van een' ronde keting?
En is de schakel van van daegh
10[regelnummer]
Een niewer dingh als die van mergen?
'Kwild' ick den man eens levend saegh
Dien doot en eewen voor ons bergen,
Die 't eerste niewe jaer op brocht,
En doopten 't op den dagh van heden,
15[regelnummer]
En op den naesten niet en docht,
En geckten met den jongst voorleden:
| |
[pagina 106]
| |
Sijn' reden, meen ick, Westerbaen,
Waer lichtelick soo verr te soecken
Als nu zyn de verrotte bla'en
20[regelnummer]
Van doe syn' averechtse Boecken.
Houdt mij te goede, 'tmisverstant
En wil in mijn verstant niet vallen,
'T niew jaers gerucht in Stadt en Lant
En noem ick niet als 'toude mallen.
25[regelnummer]
En 'toude mallen is de saeck
Daerom ick niet en kan verdouwen
Datm' eenen dagh den niewen maeck'
Die niet en is als een van d'ouwen.
Weet yemant raet tot niewen tyt,
30[regelnummer]
Tot niewe sondloosheit van leven,
Dien houd ick buijten myn verwijt
En gunn hem niew jaers naem te geven
Aen all' de daghen die hem Godt
Voor all' de jaeren sal sien boeten
35[regelnummer]
Die tegen 't heilighe gebod,
Gelijckse nu noch heeten moeten,
Als niewe jaeren zijn genoemt,
En van de gist van d'oudste waeren
Met niewe jaerlickheit verbloemt.
40[regelnummer]
Lett op die 's daeghs eens niewe Iaeren,
Eer God u uijt de tyden hael',
Wensch icker u in mijn' gepeisen
Ten minsten tien of twintigh mael
Drij hondert vijf en zestich reisen.
Hofwyck 1. Ian.
| |
(Wel, overgoet)Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Uw seggen, seghtgh', is meer als reden,
En, nae my dunckt, en is 'tniet waer:
Roept niet soo luyd, ick waer te vreden,
Als 'tmaer soo veel als reden waer.
5. Ian.
| |
(Maet)Ga naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.Daer is een dingh dat mij verwondert:
Een' once weeght min dan veel hondert:
Iae 'kleider dusent op myn peert,
En 'theeft hem niet met al gedeert:
5[regelnummer]
Ick leider een meer bij dan 'thoorde,
| |
[pagina 107]
| |
En 'twas van dusent een of 'tsmoorde:
Hoe teer is middelmaet, hoe eel,
Hoe kittelachtigh is, Te Veel!
6. Ian.
| |
(Trijns klacht)Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Tryn seght, haer man is onrechtvaerdigh,
En daerom komts'er by te kort:
'T is goet te gissen wat haer schort,
Is Ian haer man noch recht noch vaerdigh.
eod.
| |
Over 's Heeren AvondmaelGa naar voetnoot2).Daer sie 'ck ons niet voor aen; hier sitt niet een van twelven
Die dij verraden wouw: maer, Heer, die alles weet,
Ghij weet het, offer geen van twelven sitt en eett
Dien ghij verklagen moght voor Iudas van syn selven.
7. Ian. die Coenae.
| |
['Khoor 't al tuijten in mijn' ooren]'Khoor 't al tuijten in mijn' oorenGa naar voetnoot3),
Siet, wat al papiers verloren!
En ick gunn u soo veel spijts:
Maer en seght niet, wat al tijts!
5[regelnummer]
Leser, 'k segt u van te voren,
'T waer mij wat te veel verwijts.
Heb ick wat papiers versleten,
Tyt en heb ick niet verseten,
Dat 's mij veel te dieren waer;
10[regelnummer]
Noch 't Voorleden, noch 't Hiernaer,
Geen van beij en werdt beseten,
En Nu is of 't niet en waer:
Soud ick sulcke kostlickheden
Aen onnoodlickheit besteden?
15[regelnummer]
Niemant sie mij daer voor aen:
Tijt verlegen, tijt verstaen,
Tijt vertreden, tijt verreden
Is alleen hier aen gegaen.
Kijft niet, Leser, 'tzijn geen' dinghen
20[regelnummer]
Daer m' u tyt voor af wil dringhen;
Siet wat ghij mij schuldigh zijt;
'Kgeef u brockeling van tijt,
Brockeling van brockelingen
Geeft'er tegen, wij zyn quijt.
8. Ian.
| |
[pagina 108]
| |
Geluck aende ee. heeren regeerders van Amsterdam, in haer niewe stadthuijsGa naar voetnoot1).Doorluchte Stichteren van 's Werelds Achtste wonder,
Van soo veel Steens om hoogh op soo veel Houts van onder,
Van soo veel kostelicks soo konstelick verwrocht,
Van soo veel heerlickheits tot soo veel nuts gebrocht;
5[regelnummer]
God, die U Macht en Pracht met Reden gaf te voeghen,
God gev' u in 't Gebouw met Reden en Genoeghen
Te thoonen wie ghij zijt, en, daer ick 't al in sluijt,
Heil zij daer eewigh in en Onheil eewigh uijt.
Is 't oock soo voorgeschickt, dat deze Marmer-muren
10[regelnummer]
Des Aerdrijcks uyterste niet hebben te verduren,
En, werdt het noodigh dat het Negende verschijn'
Om 't Achtste Wonderwercks nakomelingh te zijn,
God, uwer Vad'ren God, God uwer Kind'ren Vader,
God soo nae by U, zij die Kind'ren soo veel nader,
15[regelnummer]
Dat haere Welvaert noch een Huijs bouw' en besitt'
Daer bij dit Niewe stae als 'tOude stond bij dit.
10. IanGa naar voetnoot2).
| |
(Valsche regel)Ga naar voetnoot3).Dirck is met roock gequelt, en weet hem niet t'ontloopen
Of deuren moeten aen en alle vensters open.
Het spreeckwoort gaet niet vast, seght Dirck, al is het out,
Daer 't roockt en is 'tniet warm; hem dunckt het isser kout.
14. Ian.
| |
(Siet voor u)Ga naar voetnoot4).Ghij lieght niet, seght ghij, Neel, ghij steelt niet, en ghij zijt
Noch gierigh na veel gelts, noch quistigh na den tijt;
| |
[pagina 109]
| |
Ghij zijt uw' oogen baes, en meester van uw' ooren,
Ghij siet het quaet verbij en wilt maer 'tgoede hooren.
5[regelnummer]
'T is wijsselick gewaeckt met alle poorten toe,
Soo dat de Duijvel daer geen' aenval op en doe:
Maer alle poorten toe, en een ondeuchtjen open
Is een klinckettje dat den vijant kan doen hopen
Bij ontij in te gaen daer niemant op hem lett,
10[regelnummer]
En soo is 't Slot verra'en: Neel, past wat op 'tklincket.
eod.
| |
(Landkaert)Ga naar voetnoot1).Vraeght ijemant na kort onderricht,
Waer Troijen en Corinthen light,
Mij dunckt, de plaets is haest gevonden;
Sy liggen daer sij eertyts stonden.
21. Ian.
| |
(Dirck ter galgh)Ga naar voetnoot2).Recht moet recht wesen, sey de Schouth, ick weet niet waer;
De Huijsbraeck is bekent, ghij zijt 'er op gevangen
En dat 'er volght heet hangen;
'T is waer, Dirck, is het niet? Jae, Heer, sey Dirck, 'tis swaer.
27. Ian.
| |
(Windighe pier)Ga naar voetnoot3).Pier stoft even plomp als prachtigh;
Noyt en houdt hij op van stuijten:
'Kweet niet wat hij weet van tuijten,
Maer van blasen weet hij machtigh.
eod.
| |
(Van Dirck)Ga naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+.Dirck snapt op alle dingh, geen maecktmens hem te pas:
Vast sitt hij op syn gelt en snapt, en sterft van honger,
En wou den aessem schier verkoopen uyt syn' longer:
Dat's d'eerste gierighen opsnapper die oijt was.
27. Ian.
| |
[pagina 110]
| |
['T magh wel een Raedsel heeten]'T magh wel een Raedsel heeten
Op stinckende gemacken,
Of Kacken gaet voor eten
Of Eten gaet voor Kacken.
1. Feb.
| |
(Keur en angst)Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.'Ksie mynen Vrient misdoen in onbevallickheden
Van Reden en Beleit van Leden en van Zeden:
Wat doen ick? segh ick 't? Neen; ick kreegh hem aenden hals:
Wat doen ick? swijgh ick? Neen; dan waer mijn' liefde vals:
5[regelnummer]
'Kweet min raet tot den keur, hoe dat ick 'tmeer behertigh;
Ick werd onaengenaem, of ick blijv onbermhertigh.
7. Feb. Brux.
| |
In ..... Lancelotti ad ser.mum principem d. Ioannem Austriacum centonem virgilianumGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.Creditur in folijs aliquid vidisse Sibyllae
Musa tui, felix Mantua, Virgilij.
Omnia peruidisse, et opaci nigra futuri
Stamina, et haec aeui postera fata mei,
5[regelnummer]
Austriacas Lauros et Iberi grande Philippi
Germen, et hac toties parta trophaea manu,
Ipse Maro dubius neget ut fateatur, et idem,
Haec ego non cecini, dicat, et haec mea sunt.
Ecce tamen, Lector, facti duce Lancelotto,
10[regelnummer]
De non fatidico Carmine fatidicum.
Quantus hic est vates, quo vindice et indice major
Vate novus veteri, vate Marone Maro est!
Brux. 14. Feb.
| |
RecueilGa naar voetnoot3).Quid fidei sit commissum, quid non sit, et an sit,
Quod male committens, Mater iniqua fuit
Et fallax Francisca Socrus, quod Filia, damni
Non ignara sui, noluit Anna ratum;
5[regelnummer]
Cum Patriae dirimant leges, et diva vetustas
Pro non pube Reo militet, et Ratio:
Omnia nos fidei committimus, omnia vestrae,
Prudentum celebris turba, Bonae fidei.
Brux. 21. Feb.
| |
[pagina 111]
| |
Voor het 13. boeckGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Ick grouwel voor krackeelen
Als voor ontstelde veelen;
En daer ick minst aen wil
Is Lucifers geschil.
5[regelnummer]
Wat lust mij t'ondersoecken
Of Keurssen gaen voor Broecken,
En dese Keurs voor die,
Daer ick den Haegh af sie
Met soo veel onrusts wagen
10[regelnummer]
Als holdend'er een wagen
Op 't minst in elcke straet?
Hier hebt ghy volck van Staet,
Van Straet, van Land, van Water,
Van allerley gesnater,
15[regelnummer]
Van allerleij geslacht,
Door mij by een gebracht,
Maer niet door mij te schicken:
Dat laet ick hem bequicken
Die lust in onlust vindt.
20[regelnummer]
Iae Steenen houd ick blindt
Om sulcken scheel te scheiden,
En neem wat tuschen beiden
Dat keur noch lot en heet,
Elck even lief en leet.
25[regelnummer]
Hoort mannen en hoort vrouwen,
'T sal u noch mij berouwen,
Kont ghij maer A B C,
Soo weet hier elck syn' sté.
8. Mart.
| |
Oud Batavien meest uyt Cesar en Tacitus bewesen door Iohan van Someren raet-pens. der stede NimeghenGa naar voetnoot2).Soeckt niet den ouden Batavier
Sijn Vaderlandt dan daer, dan hier,
Uyt suffe li'en te suijgen:
Sij liggen meest in duijghen:
| |
[pagina 112]
| |
5[regelnummer]
Van Somerens doorsichticheit
Bevestight met gewichticheit
Doets' alle voor hem buijgen:
De grootste Krijger die oijt was,
De kloeckste Swijger diem' oijt las
10[regelnummer]
Zijn beide syn' getuijgen.
9. Mart.
| |
Voor het 14. boeckGa naar voetnoot1).Soo heb ick 't afgeleert, 'tvoor sitten en 'tvoor gaen
Te richten uyt mijn hooft; 'klaet stomme dingen staen,
Als waerense niet stomm en konden voor sich spreken;
Ick mijd' de schaduw self van suer sien en van wreken;
5[regelnummer]
Zyt ghij soo schouw als ick en soo begaen om Vré,
Komt, Leser, leest met mij noch een wild A B C.
13. Mart.
| |
Tegen 'tmisdoenGa naar voetnoot2).Eens was 't al lichaem, al sichtbaer en tastelijck
Daer mé Gods kinderen haer' kindsheit opgetogen
Door wesentlick gevoel van Ooren, Neus, en Ooghen
De wegh gewesen wierd naer 'teewigh Hemelrijck.
5[regelnummer]
Gods Soon in 'tvleesch gedaelt blies over al dat slijck
En morselden 't tot stof, en soo is 't wegh gevlogen:
Daertegen hebben wij een' niewe borst gesogen
Daervoor het eerste sogh in alle reden wijck'.
Een lichaem is alleen al 't tastelicke wesen
10[regelnummer]
Daerw' aen verbonden zijn. Maer die wet wordt verwesen
Te Roomen, daer 't, spyt God, op niews al lichaem is.
Sal niet Gods Soon noch eens in 'tvleesch ter werelt komen
En brysselen tot Stof dat Stof is? Iae hij, vromen,
En met een' ysren Staf, en slaen de Mis niet mis.
31. Mart.
| |
[pagina 113]
| |
[Ian scheiden uijt de Tollen]Ian scheiden uijt de Tollen
En raeckten heel op 'thollen:
Eerst was hij Ian de Tollenaer,
Nu heet hij Ian de dolle narr.
31. Mart.
| |
[Die door en door Civet en Amber in haer' kleeren]Die door en door Civet en Amber in haer' kleeren
En kostelicke leeren
Soo vol zijn van die locht daer van de liefflickheit
Sich allenthalven spreidt,
5[regelnummer]
Zijn even in mijn oogh als lieden die van binnen
Vol deughden van goe sinnen,
Daer van de soete geur een yeder een verheught,
Tgevoelen van die deught
Soo quijt zijn, dat sij wel en deughdelick verklaeren,
10[regelnummer]
Sij voelen sich beswaeren
Met onverdient gevleij, en d'allerminsten lof
Verdencken sij te grof
Ter eeren van haer' deught geblasen in haer' ooren.
Soo komt het dat wel hooren
15[regelnummer]
En wel doen, deught en deughts gestadighe vermaen
Soo qualick t'samen gaen.
3. Apr.
| |
In effigiem C. DuartiGa naar voetnoot1).Quam grauis extincti fuerit jactura Duarti,
Cuius adhuc placet hic nobilis umbra, vide:
Quas orbi quatuor Genitrix Antuerpia Musas
Sic dedit, ut Pindi plectra lyrasque novem
5[regelnummer]
Cedere compulerit, harum, dum vita maneret,
Hic Pater, hic Amor, hic Dux, hic Apollo fuit.
Hofw. 5. Apr.
| |
Misdracht.Ghij wilt een Raedsheer of een Borgemeester wesen,
En leest'er stadigh naer, en hebter naer gelesen,
En, naer de werelt spreeckt, van binnen zytgh'er een
Veel meer als sommighe die 'tRichter-Ampt bekle'en
5[regelnummer]
En zijn van binnen niet dat sy van buijten schijnen:
Maer buyten schynt ghij in uw' kleeren te verdwijnen,
En lijckt uw binnenste soo sij haer buytenst doen:
In plaets van statigh swert van 'thooft af tot den schoen,
Sien ick u bont en grauw soldaetsgewijs behangen
10[regelnummer]
En aenden niewsten snof van malle modes hangen;
Van die wanschapenheit, en hoe een ijeders kleet
Moet sluijten opden staet van wat hij is of heet,
| |
[pagina 114]
| |
En heb ick geen bewijs dat machtigher kan raecken,
Dan dat ghij dencken wilt, hoe seer u sou vermaecken,
15[regelnummer]
Soo ghij een Kryghsman saeght die naer syn' schiltwacht trock
Gelijck een Raedsheer in een' swart fluweelen Rock.
Hofwyck 7. Apr.
| |
(Op de titelprint)Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+Ga naar voetnoot+.Hij meent geen' Koren-bloem die Tarw saeyt: verr van daer;
Hij meent den nooddruft, en hij neemt den oorber waer.
De Bloem verschijnt nochtans en mengt sich onder 'tKoren,
Als Gasten die in 't Mael der gasten niet en hooren,
5[regelnummer]
En komen ongenoodt, en schicken sich in 'tbest,
En sien soo vrolick, of wat meer licht, als de rest.
Men leeds'er wel van daen; maer, soo sy 'tMael verblijden
Met haer' bevallickheit, soo komt mense te lijden.
De Bloem is noodeloos in 'tKoren, en nochtans,
10[regelnummer]
Daer 's geen weerseggen aen, sij geeft de Tarw een' glans,
En staeter in en pronckt als kinderen van Heeren,
Als 't Paesdagh is, met Blauw' en Roo Satijne kleeren.
Is 'tonkruijt, 'tis van 'tbest, 't is vriendelick, 'tis fijn,
'T is soet en schadeloos, en niet min als fenijn.
15[regelnummer]
Voor sulcken koopmanschap veil ick mijn' Korenbloemen,
Mijn toekruyt, Leser, of mijn onkruijt, hoe ghij 't noemen
Of oock niet noemen wilt. 'T en isser niet gesaeyt
In 'tLand daer 'tKoren wies dat van mij is gemaeyt:
'Tis byslagh die den aert van 'tLand of van het Koren
20[regelnummer]
Te voorschyn heeft gebracht. De goede willen 't hooren,
De quade moeten wel; in 'twoelighe gedrang
Van Hof en Landsgebiet heb ick veel' jaeren lang
Gelijck de Boot aen 'tSchip met kleine trouwe plichten
Die 'tpack ten halse ley den hals wat helpen lichten:
25[regelnummer]
Ick heb voor Land en Kerck standvastelijck gesweett,
Gedaen wat menigh man, niet alleman en weet,
Gedaen wat weinighe (de danck staet noch te hopen)
Niet alleman en kost: 'kheb tegen harde knoopen
Kracht en gedult gestelt en allom bij Gods hant
30[regelnummer]
Door dwarsche distelen gebroken sonder schant.
Dat heet ik Tarw geteelt, en van het beste Koren
Ten beste van 'tgemein, en daerom niet verloren,
En daerom soo besteedt als yeder Landsgenoot
Den Lande schuldigh is in voorspoet of in noot.
| |
[pagina 115]
| |
35[regelnummer]
Wat bygewasch die Tarw mijn' gront heeft op sien geven,
Of 't yemant weten wouw, hier heb ick het beschreven.
Mijn' Bloemen stel ick met haer' voeten inden Int,
Raed, dien ick tegen 'tvroegh verleppen heb versint.
Hoes' uijt den Acker staen, komt mij niet toe te wijsen;
40[regelnummer]
'Khebs' onder 'tKoren met beleeftheit hooren prijsen,
En ijemant heeft bekent, die wat goedgunstigh loogh,
Onkruyt kost ergher zijn, en dit stond wel in 'toogh.
Lov' ick de koopmanschap? geenssins; ick laetse laecken,
Mits datse niemant laeck' van naer vergif te smaecken;
45[regelnummer]
De rest beken ick, en ghij, Leser, seght het vrij,
'T zijn Koren-bloemen, en soo komense blauw bij.
9. Apr.
| |
[Quam Christianam, Christiane, gratiam]Quam Christianam, Christiane, gratiamGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+
Patri rependis! qui semel vitam tibi
Casu caducam contulit, fluxam, breuem,
Huic arte longam prorogas et perpetem,
5[regelnummer]
En alterum natum Patri Natum Patrem.
14. Apr.
| |
[pagina 116]
| |
5[regelnummer]
De Heeren die hem soo bejancken
Heeft hij ootmoedelick te dancken,
Want 'tis Genade, en geen Recht.
13. May.
|
|