Gedichten. Deel 5: 1652-1656

[1654]

Haegsche steenwegh op Scheveling³⁾⁺.

Waer 't niet als Eerlyck, niet als Voorderlyck alleen,
Niet als Vermaeckelijck, daer voor hier werdt gestreden,
Mijn seggen waer gegrondt: en kiest van drijen een,
In een van drijen is voll over-wicht van reden.
Hoe blijft'er dan ijet Goeds, yet Doenlix ongedaen,
Daer Eer en Voordeel en Vermaeck te samen gaen?

1. Ian.

3) K. b., II, 204. Ook in klad, met den titel: Op mijn Scheveringher Steenwegh. In K.a. is de titel: Op Scheveringer Steenwegh, by my in geschrifte voor-gestelt.
In 1653 had H. een ontwerp gemaakt voor een ‘Steen-wegh van den Hage op Scheveningh’ (te vinden achter de Zeestraet), maar de weg kwam toen niet tot stand. Eerst 10 jaren later werd de hand aan het werk geslagen.

+ [krit] vs. 3 seggen klad eerst: voorstell

Le poltron.

Des Approches, dit Claude, et le dit sans reproche,

Ie m'en dispense exprès:

Car pour les veoir de loing j'aij mes yeux dans ma poche:
Et, s'il me falloit veoir les Approches de près,
De quoij me seruiroijent mes Lunettes d'approche?

4. Ian. Hofwijck.

[p. 111]

Ad liberos strena¹⁾.

Si quid, homo, intendis Iani fecisse Kalendis,

Primum quemque tonum, dic, decet esse bonum.

Incipe de factis queis non culpere peractis,

Sed quibus in Coelis cognitus esse velis.

Dimidium facti, quasi retis in aequore jacti,

Quamvis saepe labet, qui bene coepit habet.

Cum bene coepisti, quod restat congruat isti;

Id si coneris, usque beatus eris.

Hoc vobis, Filj, ne sit pro munere vili,

Quin mage sit gratum, cum juuet esse datum,

Cumque det hoc munus vobis Pater omnibus unus,

Cui vos, si quaerat, par dare munus erat.

5. Ian.

1) Ook in klad, dat den datum heeft.

[Cedant vetustae non vetustis fabulae]

Cedant vetustae non vetustis fabulae²⁾,
Cedant Britannis: nulla Mulos mutuo
Melius scabentes finxit histrionia,
Quam quâ creatorem creaturae creant,
Et has creator recreatus excreat.

12. Ian.

2) Het versje doelt op de verheffing van Cromwell tot Protector in Dec. 1653.

A m. d'Aumale de Haucour, sollicitant une dette de feu son altesse³⁾.

Ie vous apprens que mes Collegues
Deuienent tous muëts et begues,
Dès que la triste question
De Paije ou d'Assignation
Et de ceste effroijable beste
Qu'en vostre langue on nomme debte,
Se remue sur leur tapit;
Où j'ay beau creuer de dépit,
De ne pouuoir rendre seruice,
Comme il conuiendroit que je fisse,
A qui j'en doibs, Seigneur d'Hancour:
Que j'en peste six fois le jour,
Trois fois toutes les matinées,
Et trois fois les apresdinées,
Ie n'y gaigne, ma foij, plus rien,
Que ne feroit l'abboij d'un chien.

3) Zie over d'Aumale dl. IV, 210.

[p. 112]

 

⁺

 

Tant la disette qui nous presse

 

(Et jusque là je vous confesse

 

Que pour le bien de la Maison

20

Ils ne sont pas hors de raison)

 

Tant la disette de pecune

 

Et la miserable fortune

 

Des coffres de nostre Orphelin

 

Leur faict peur de paijer. En fin,

25

Voijez où j'en suis pour mes peines;

 

Et les estimez toutes vaines,

 

Iusques à ce qu'un temps plus doux,

 

Que je souhaitte auecque vous,

 

Fasse croistre en nos jardinages

30

De quoij faire cuire potages,

 

Et de quoij regaler amis,

 

Et creanciers grands et petits.

 

Si vous n'auez la patience

 

(Comme l'on n'en a guere en France)

35

D'attendre que ce beau Printemps

 

Vienne à paroistre auec le temps,

 

Faictes vous guerir sans remise:

 

Un peu de Medecine prise

 

Pourra vous raffraischir le sang,

40

Et le calmer comme un estang,

 

Comme un estang couuert de Chesnes,

 

Couuert de Sapins et de Fresnes,

 

Couuert comme ils sont à Breda:

 

Pour moij je me promets desjà

45

Que vostre guerison s'auance,

 

Si vous passez, sans repentance

 

D'auoir mal emploijé le temps,

 

Sur les miserables accens

 

De ceste infame Poesie,

50

Où Calliope nij Thalie

 

Ne trouueroijent pas seulement

 

L'ombre d'un bon raisonnement.

 

Hazard: et quoij qu'il en arriue,

 

Puis que le Sire d'Hauteriue

55

Est sorti du Gouuernement

 

Où vous habitez constamment,

 

Comme vous restez seul en ville,

 

A qui je puisse, dans ce stile,

 

Stile bouffon, stile niais,

60

Souhaitter joije, honneur et Paix,

+ [krit] vs. 54 Hauterive, zie blz. 34.

[p. 113]

 

Bonheur, en somme, et bonne Année,

 

Grace qui seroit partagée

 

Si le Bon homme s'ij trouuoit,

 

Vous aurez tout ce qu'il auroit.

65

De là (voyez le beau partage

 

Que vous donne cest auantage)

 

Ie vous double la portion

 

Au gain de mon affection.

 

Aijez la double, aijez la triple,

70

(Qui, diable, rimeroit en iple?)

 

Aijez la double six cent fois,

 

(Où estes vous cher, Toutefois,

 

Pour me sortir de ceste bouë?)

 

La part que je vous en allouë

75

Sera plus double infiniment

 

Que l'infini redoublement.

 

Adieu, gentil seigneur d'Aumale:

 

Si vous voulez du Latin, Vale.

 

Si du Flamen pour du Picar,

80

Geluck en saligh niewe jaer.

 

Faict à la Haije, la galante,

 

L'An mil six cens quatre et cinquante,

 

Cinquante et quatre en bon François,

 

Le 16.^e du premier mois.

 

14. Ian.¹⁾.

1) De beide laatste versregels zijn voor andere in de plaats gekomen; vandaar het verschil van datum.

Plus de rime que de raison²⁾⁺

More, quid est rerum, jubeo te dicere verum,

Quod per versiculos jam neque ridiculos,

Nec quos ad mentem reuocare juuet sapientem

Vel nos conuenias, ipse nec huc venias?

Ergone sic Musas nostrasque tuasque recusas,

Ut modo nil scribi cura sit, hic nec ibi?

Surge, vir insignis, verbis te Rhetore dignis,

Vel te Vate quidem pectine tunde fidem.

Si quid in hoc lusu longo tibi displicet usu,

Si cupis ex ovis fercula structa novis:

Accipe ubi dentes alio molimine tentes:

Huc, agedum, vires exere, quando vires.

Scripsisti versus super haec tua saecula tersus,

Scripsisti, quales nemo, subinde sales.

2) Ook in klad, met den datum 24. Ian. Zie blz. 120.

+ [krit] vs. 11 molimine klad eerst: conamine

[p. 114]

 

⁺

15

Restat ut hic tandem laurum merearis eandem,

 

Rex simul in nugis Aonidumque jugis,

 

Quodque mihi est fraudi restat tibi ducere laudi,

 

Ut tibi, quod conor non bene, fiat honor.

 

Stultus ego vero, qui te tam Marte seuero

20

Me mage velocem miles ad arma vocem:

 

Stultior et, Mori quod me importunus amori

 

Queis nihil eliciam versibus objiciam.

 

Scilicet hoc de te cantillant pene Poetae,

 

Quod super aequales totus amore cales.

25

Si bene narratur, nec falsum fabula fatur,

 

Si Venerem inclamans jure vocaris amans,

 

Ecce libens cesso, nec te scribendo lacesso:

 

Nempe per has plagas plus satis est quod agas.

 

Ergo salutator quo pacto debet amator,

30

Quantumcumque cale, me modo ama atque vale.

 

IIX. Cal. Feb. (= 25 Jan.).

 

 

 

Haec ego nugabar; quasi quâ me compede claudus

 

Vinciri paterer non satis una foret.

 

Sanior est certe quâ te non claudus amator

 

Vinciri viuâ compede More, velis.

 

Plus de raison que de Rime.

+ [krit] vs. 33 en 34 niet in het klad.

Estreine a sa gaijeté¹⁾.

Vous me morguez, grande Maistresse;
Permettez moy de dire, qu'est-ce,
Et quel peut estre mon forfaict?
Ie songe au compte, qu'on m'a faict,
D'un homme qui batoit sa femme,
Pensant luij faire rendre l'Ame:
Elle s'escria, comme moij,
Pourquoij me frappes tu, pourquoij,
Moy qui n'aij rien faict que je sache?
Tu le confesses, dit-il, lasche,
Et tu le doibs bien confesser,
Que j'aij raison de te fesser,
Car je chastie ta paresse;
Et jà n'en deplaise à ta fesse,
Ie te fesse, m'entens tu bien,
A cause que tu ne fais rien.

1) Zie blz. 43 en 45.

[p. 115]

 

Icij je m'applique le conte,

 

Et reconnois en pleine honte

 

Que si vous me morguez d'effect,

20

C'est parce que je n'aij rien faict:

 

Et mon extreme negligence

 

Merite plus de violence,

 

Plus de supplice, à dire mieux,

 

Que la morgue de vos beaux yeux.

25

I'aij tant manqué de vous escrire,

 

Tant manqué de vous faire rire,

 

Tant manqué de vous aller veoir,

 

Et tant à tout autre debuoir,

 

Que, si vous n'estes debonnaire,

30

Par ma foij, je ne sçaij que faire.

 

Si faij: et les petits enfans

 

M'enseignent à prendre mon temps,

 

Et à decompter pour l'année

 

Par une Estreine, assaisonée

35

De tous ces beaux petits souhaits

 

De vie, de santé, de Paix,

 

Que l'on se faict à ceste feste:

 

Et voyci mon Estreine, preste.

 

Si j'en obtiens vostre pardon,

40

Nous sommes quittes, don pour don.

 

Bon jour, bon An et bonn' Année,

 

Vie sans dueil, feu sans fumée,

 

Sommeil sans bruict, Bien sans procès,

 

Ioije sans fin, Coeur sans regrets,

45

Gorge claire sans regulisse,

 

Cheual de selle sans caprice,

 

De Carosse sans esparvin,

 

Cocher sans appetit de vin,

 

Chemin sans eau, Boursse sans vuide,

50

Habit sans tasche, Front sans ride,

 

Nez sans Lunette, Teint sans fard,

 

Mouches sans mal, Boucles sans art,

 

Leure vermeille sans creuasse,

 

Dents sans douleur, sans creux, sans crasse,

55

Oreille sans bourdonnement,

 

Sourcil parfaict sans instrument,

 

Teste sans migraine et sans Rhume,

 

Sein plein de Laict sans apostume,

 

Foye sans feu, Poulmon sans pus,

60

Ventre six fois enflé, sans plus,

 

Couche sans peine, enfant sans vice,

 

Sans brouïllerie de nourrice,

[p. 116]

 

Nourrice sans troubleur de Laict,

 

Sans conference de valet,

65

Eau sans grauelle, reins sans pierre,

 

Bras, cuisse et jambe sans lierre,

 

Genouil sans goutte, pied sans cor,

 

Beaucoup de Terre pour peu d'or,

 

Grand appetit, belle tablée,

70

Plaisant costeau, riche vallée,

 

Iardins, parterres et berceaux,

 

Grands palais et petits Chasteaux,

 

Et, pour vous payer de vous mesme,

 

Tout ce qu'on vous doibt en Boheme,

75

Tout ce qu'un jour ij posseda

 

Le bon Beau Pere Slauata.

 

Si vous en voulez dauantage,

 

Plus de thresor, plus de partage,

 

Qu'il n'en entra jamais au coeur

80

De ce drosle de Protecteur,

 

Qui faict le bigot et la nicque

 

A tout le peuple Britannique,

 

Conquis pour la seconde fois,

 

Non pas par un Prince françois

85

Suiui d'une puissante armée,

 

Mais par la brusque destinée

 

D'un homme jadis comme moij

 

Faict à venir jouër le Roij.

 

Apres ce souhait en sa forme

90

Majestueusement enorme

 

I'advouë qu'il n'en reste point

 

Qui vous puisse venir à point.

 

Si conclurraij je tout ensemble

 

D'un fort petit veu qui me semble

95

A bien peu pres les valoir tous:

 

C'est que le Ciel propice et doux,

 

Apres vous auoir maintenue

 

En ample santé continue,

 

Apres vous auoir faict viellir

100

En tout ce qui peut rejouïr,

 

Vous resjouïsse de la joije

 

Qu'on n'entend pas qu'on ne la voije,

 

Et qui ne vous permettra pas

 

De plaindre celle d'icij bas.

105

Bon jour, bon an et bonne Année;

 

Si je vous aij importunée

 

De trop de discours superflus,

 

Pour le moins ne me morguez plus.

[p. 117]

 

Puisque la chose vous est neufue,

110

Vous aurez sceu par cest' espreuue,

 

Qu'il ne faict pas bon esveiller

 

Gens qui se plaisent à parler,

 

Et de parler ne se contentent

 

Si ce n'est qu'en parlant ils chantent,

115

Et que chantants, tout l'uniuers

 

Les entende cracher des vers.

 

En voijci plus de dix douzaines,

 

Pieces inutiles et vaines,

 

Faictes en riant par esclats,

120

Comme vous tenez vos estats,

 

Faictes soubs la belle verdure

 

De mes Sapins, qui tousiours dure

 

Autour du Palais enchanté

 

Où tout l'Hiuer est tout Esté.

125

L'année seize cens et quatre

 

Sur cinquante, sans rien rabatre,

 

Un jour de Maij, non de Ianuier,

 

Tant faisoit il beau temps hier.

 

Par qui de la Grande Maistresse,

130

Et de sa gaijeté sans cesse

 

Se qualifie, comme il est,

 

L'humble Cheualier et valet

 

Z.

 

Hofwijck 2. Feb.

[Lugete ventres Regij atque plebei]

Lugete ventres Regij atque plebei¹⁾,
Lugete pueri virginesque Romanae,
Lugete matres Gallicae et mares Galli,
Carnalis isto Mazarinus in Busto est.

Feb.

1) Mazarin stierf eerst den 9^den Maart 1661.

In obitum Lud. Balzacij, patris eloquentiae Gallicae²⁾.

Si foecunda fores quantum facunda fuisti

Oratore diu, Gallia, Balzacio,

Alterum ab hoc tibi tute dares, quem, judice me, non

Tute tibi, non est ulla datura dies.

Ecce tamen prognata viro facundia restat:

Vix, bene si colitur Filia, Patre cares.

2) Het HS. is bij de Fransche gedichten; het vers is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als de volgende.
Balzac was den 18^den Febr. gestorven.

[p. 118]

 

Le docte, le galant, le grand Balzac est mort,

 

Pere sans contredit de la pure eloquence:

 

Consolez vous, François, de l'injure du sort,

 

Il vous laisse la plus belle Fille de France.

[Balzac heureux et sage]

Balzac heureux et sage
Sans joug de mariage
Ne fut point sans enfans:
L'Eloquence Françoise
Fut de race Angoulmoise
Fille de son Printemps.
C'est, si l'on ne la farde,
La plus belle bastarde
Qui nacquit de longtemps.

[Balzac n'est plus; François, n'en faictes plus la piaffe]

Balzac n'est plus; François, n'en faictes plus la piaffe,
Cest organe fameux est muët et perclus:
Et qui presumera d'en faire l'Epitaphe

Puisque Balzac n'est plus?

ult. (28) Feb.

[Taisez vous, Orateurs, bas la Plume, Escriuains]

Taisez vous, Orateurs, bas la Plume, Escriuains,
Vostre source est tarie et vos ruisseaux de mesme;
Tous vos derniers efforts sont friuoles et vains,
L'Eloquence Françoise est morte en Angouleme.

ult. (28) Feb.

[Occidit, audi Rhetorice, neque nesciat ipse]

Occidit, audi Rhetorice, neque nesciat ipse¹⁾

Liuor, in hoc alio Tullius Orbe novus.

Hei mihi dissidium infelix, quam saecula linguam

Nulla tacere velint, Fata vetare loqui!

1. Mart.

1) M.D., 394, met den titel: In obitum Balzacii. Het HS. is bij de Fransche gedichten. Het vers heeft door eene schrijffout het jaartal 1653.

[Gratiae ad hunc tumulum, quod apud Phaëtonta Sorores]

Gratiae ad hunc tumulum, quod apud Phaëtonta Sorores²⁾⁺,

Aureolis faciunt fletibus officium.

Uno plorantes variant discrimine turmae;

Nempe quod haec Fratrem lugeat, ista Patrem.

eod.

2) M.D., 394, met den titel: Epitaphium ejusdem. Het HS. is bij de Fransche gedichten.

+ [krit] vs. 3 turmae eerst: turbae

[p. 119]

[Balzac, Pere du beau Langage]

Balzac, Pere du beau Langage¹⁾,
Vient de sortir par le passage
Où nous allons tous d'icij bas:
Ce n'est pas là le grand domage,
De veoir mourir un homme d'aage:
Tout le malheur de ce trespas,
C'est que les morts ne parlent pas.

2. Mart.

1) Het vers heeft door eene schrijffout het jaartal 1652.

[Ce Poete malheureux, qui veut tout imiter]

Ce Poete malheureux, qui veut tout imiter,
Qui pretend tout sçauoir ce qu'en d'autres l'on prise,
Et dans l'ambition qu'il ne peut limiter
Se brusle les cheueux quand il croit qu'il les frise,
Me faict ressouuenir de la sotte guenon,
Qui cuide, en se bottant, faire chose qui vaille.
Quand bien tost le chasseur luij faict sentir que non,
Et que tout bon habit n'est bon à toute taille.

2. Mart.

[Dites sur ce Tombeau tout ce que la franchise]

Dites sur ce Tombeau tout ce que la franchise²⁾
Souffrira que l'amour ou la douleur produise;
François, ces vieux respects ne sont plus de saison:

Isocrate soubs terre,

Vous n'auez plus que faire

D'en craindre la censure ou la comparaison.

3. Mart.

2) Ook dit gedicht is verkeerd op 1652 gedateerd.

Raillerie.

C'est bien de l'Uniuers

La plus estrange chose,

Comme l'homme defunct tout se metamorphose

Et se tourne à l'enuers.

Balzac de son viuant n'a faict que de la Prose;
Maintenant qu'il est mort il n'en sort que des vers.

eod.

[Parlez bien de Balzac, enfans de la faconde]

Parlez bien de Balzac, enfans de la faconde,
Petits fascheux jaloux de la gloire d'autruij;
Il a trop bien parlé tant qu'il s'est veu au monde
Pour veoir qu'apres sa mort on parle mal de luij.

3. Mart.

[p. 120]

Burlesque à M. Morus¹⁾.

I'entens fort bien la raillerie;

Qu'en vain taschez vous d'excuser,
Quand ce seroit une furie
Que vous me faictes espouser.

Vos discours sont si beaux en Rime,

Si pleins de graces et d'appas,
Que s'ils me reprochoijent un crime
Ie ne m'en offenseroij pas.

Or est-il que les amourettes

Ou vous me voulez attacher
Ne sont plus choses si secretes
Que je pretende les cacher:

Car vous ne croirez pas, peut estre,

Qu'entre la Socratine et moij
Desjà quelque poulet de lettre
M'a rendu plus heureux qu'un Roij.

Vous en croirez ce qui vous semble

Et rirez tant qu'il vous plaira,
Mais que nous soijons bien ensemble,
N'importe ce qu'on en dira.

Au moins, si ma fortune est telle,

I'ij gaigneraij plus que le quart,
Vous n'aurez que la demoiselle,
Et moij la dame pour ma part.

Mais laissons là chascun son Astre,

Pour d'autres choses discourrir;
Comment portez vous le desastre
Que Balzac s'est laissé mourir?

Comment le laissez vous en terre

Sans Epitaphe nij Sonnet?
Feriez vous gloire de vous taire
Où pas un Poete ne se tait?

1) Alexandre More (1616-1670), een bekend Fransch godgeleerde, was eenigen tijd predikant te Middelburg en van 1653 tot 1659 hoogleeraar aan het Athenaeum te Amsterdam. Hij vertoefde echter in die jaren veel in Frankrijk en leidde een wild leven. Hij heeft vele boeken en lofdichten geschreven. H. stond met hem in correspondentie (Lettres françaises).

[p. 121]

 

Debout, ou Orateur, ou Poete;

 

Vous luy deuez ce qu'on vous doibt;

35

Si vous ne voulez qu'on vous fouëtte

 

Pour opiniastre ou mal adroict.

 

 

 

I'attens de la Rime Latine,

 

I'en attens de la Grecque aussi,

 

Et de la Françoise plus fine

40

Qu'il ne s'en veid jamais icij.

 

 

 

Si vous faictes le refractaire

 

Ou bien le tergiuersateur,

 

Ou bien le pas testudinaire

 

(Notez la Phrase de l'auteur)

 

 

45

Malgré vos Muses obstinées

 

Et vostre chagrin Apollon,

 

Si je voij goutte aux destinées,

 

Vous toucherez le violon.

 

 

 

Car j'aij desjà dans la pochette

50

De quoy vous mettre en appetit,

 

Et si vous sonnez la Trompette

 

Ce sera mesme par despit.

 

 

 

Sachez que toute la sepmaine

 

Ie n'aij faict qu'Epitaphizer.

55

Sentez vous pas desjà la veine

 

Qui commence à Pindarizer?

 

 

 

Courage, mettez vous en verue,

 

Faictes nous veoir de vos Tombeaux,

 

Et j'en produiraij sans reserue

60

Qui ne seront en rien si beaux:

 

 

 

Mais ils surpasseront les vostres

 

A tout le moins du prix d'un sol,

 

En ce que valans moins que d'autres

 

Vous en rirez tout vostre soul.

 

 

65

Adieu Seigneur Morus, ou More,

 

Ou en Latin ou en François,

 

Et, si vous nous aijmez encore,

 

Respondez viste à mon patois.

[p. 122]

 

Faict à la Haije, au bout d'Hollande,

70

Dedans mon Bouge aupres du feu,

 

Où puis qu'il faut qu'on vous attende,

 

Faictes que ce ne soit que peu.

 

7. Mart.

Aen ioff.^w Luchtenburgh, met myn vertaelde dicht uyt het Engelsch van Donne¹⁾⁺.

Eens was het Engelsch soet om hooren

Uijt mannen en uijt vrouwen mond,
Nu valt het grouwelyck in d'ooren
Bynaer als 'tbaffen vanden hond.

Sints dat die schepselen met steerten

Versopen zijn in Coninghs bloed,
Zijn wij van all haer doen verveert, en
Haer' woorden selver zijn als roet.

Soo komtse mij nu wel gelegen

De moeyte die ick eertyds nam:
'T kind dat ick doemael hebb gekregen
Is nu soo tydigh als doe 'tquam.

Leest Engelsch, weew, en sonder schroomen,

De gall van 'tEngelsch isser uijt;
'Tzijn door mij overdroomde droomen,
Een oud lijf met een niewe huijd.

En stoot u niet aen dese Leuren,

Als of ghij half bedrogen waert,
Het lesen sult ghij niet betreuren,
De stof is uw' schoon' oogen waerd.

De stof, het mergh, het pit, de keerne

En alles is van binnen rijck,
De schors, de schel, beken ick geerne,
En zijn maer buyten mijns gelijck:

Maer door mijn' schraele schellen henen

Sult ghij licht vinden mergh en pit,
Gelyck men door het vel de beenen
En 'tvleesch siet datter onder sitt.

Weest maer geduldigh in mijn' schorssen,

En deckt haer' feilen met uw' gunst,
Men heeft meer goe spijs sien vermorssen
Door kocks en koocksters sonder kunst.

Oock mooght ghij 't mij alleen niet wijten

Die selver niet onschuldigh zijt,

1) K. b., II, 536. In K.a. is de titel: Aen een schoone Weduwe.
Zie over Juffr. Luchtenburgh blz. 46, en de vertalingen naar Donne in dl. II, 214-219; 255-274.

+ [krit] vs. 1-17 niet in de uitgaven. - vs. 21 het pit K. a.: de pit

[p. 123]

35

Al soud't u twee mael over spijten,

 

V komt een deel in dit verwijt.

 

Ghij meent uw leden te vereeren

 

Met woll' en zijd' en Linnen-web,

 

Maer lett eens op die schors van kleeren,

40

En wat ick in mijn' sinnen heb.

 

Wie gaeter voor, God of de menschen,

 

Die 'tschepsel bouwde naer syn' sin,

 

Of die het leggen en verwenschen

 

Met hier wat meer en daer wat min?

45

God, sult ghy seggen, en met reden.

 

Maer ister niet half met gegeckt?

 

En werden niet volmaeckte leden

 

Met onvolmaecktheden gedeckt?

 

En meent ghij dat ick u sou achten

50

Gelijckm' u acht en achten moet,

 

Sagh ick niet dieper met gedachten

 

Dan ijemant met twee ooghen doet?

 

En meent ghij dat wij 't daer by laeten

 

En stuijten op uw' schoone huyt,

55

En datw' ons onder die gewaeten

 

Vernoeghen met de naeckte Bruijt?

 

O neen, schoon' huijt, en schoon gebeente;

 

Gedachten gaen noch eens soo veer;

 

De Kass magh schoon zijn; maer 'tgesteente,

60

Dat binnen in light is 't noch meer.

 

Die kostelicke ziel daerbinnen,

 

Altoos eenpaerigh wel gesint,

 

Die peereltjens van blancke sinnen

 

Dat 's daermen 'tCassien om bemint.

65

En wie dan lett op die juweelen

 

Maeckt weinigh wercks meer van de kas;

 

Want, oft sij t'samen gaen, sy scheelen

 

Soo veel als 'tvier scheelt van syn' As.

 

Meer hebb ick u thans niet te quellen,

70

Ick meen ghij meest mijn' meening vatt.

 

Past op de keern, niet op de schellen,

 

Dat 's all dat ick te seggen had.

 

10. Mart.

[Ma femme, dit Colin, est du Palatinat]

Ma femme, dit Colin, est du Palatinat
Et dans sa belle humeur coureuse comme un Chat.
Respondez, violons, si c'est chose apparente
Qu'une Alemande soit et Gaiglarde et Courante,

11. Mart.

[p. 124]

Ioanni de Sanctogenesio¹⁾.

Sangenesi, quem fama diu virtutis amicum

Et Batauis sanctum fecit et Hugenio,

Quae mea porrecto speciose pendet ab hamo,

Crede mihi, tacitis non caret esca dolis.

Praeda spei caput et lucri natiua cupido est:

Si nescis, Bataui turba marina sumus;

Pisciculis grandes venamur in aequore pisces:

Grandibus haec ipsa it piscibus esca tuis.

En ego praemonui; cum fraudatore Batauo

Res tibi, si caperis, sed sine fraude, fuit.

20. Mart.

1) M.D., bij de Inscriptiunculae Autoris, met den titel: Ad Ioannem de Sancto Genesio, Avenionem.
Jean de Saint-Geniés (1607-1663), geb. te Avignon, was een bekend Latijnsch dichter. In 1654 gaf hij te Parijs een bundel Poemata uit; later werd hij geestelijke en stierf als kanunnik te Orange.

Aen ioffrouw van Orsmael met Hofwijck²⁾⁺.

Drij feilen hebb ick met dit sotte Boeck begaen,
Een als ick 'thebb gedicht, een als ick 'thebb doen lesen,
Een als ick 't u beloofd'; en 'tsal de vierde wesen
Nu ghy 't in handen krijght: maer daer 's geen helpen aen,
Daer moet'er mij van tween ten minsten een' berouwen;
Want mijn Boeck en mijn woord kan ick niet tsamen houwen.

Hofwijck 22. Mart.

2) K. b., II, 204. In K.a. is de titel: Aen Ioffrouw M. van Orsmael met mijn Hofwyck. Zie over Margaretha van Osmael dl. IV, 18.

+ [krit] vs. 4 eerst: Nu 'ck 't u ter handen stell: - vs. 6 mijn Boeck en mijn woord K. a.: mijn woort en mijn Boeck

Une dame en fiebvre quarte³⁾.

Si tu ne bouges dans demain

Du chasteau de ta residence,

Ou bien si ton mal inhumain

N'y va tenter ta patience,

I'ij porteraij un petit lut

Qui ne te rompra pas la teste

Du bruict de ses boyaux: ne fust

Que le joueur ij fist la beste.

Ce seroit faire ce qu'il est:

Mais tu n'as qu'à dire qu'il parte.

Hazard: si son jeu te deplaist

Sa quinte pour le moins vaudra mieux que ta quarte.

28. Mart.

3) De titel was eerst: A Mad.^le d'Osmael, doch dit werd doorgeschrapt.

[p. 125]

Eucharistia¹⁾.

Adsum vocanti, accumbo, quando sic jubes,
Vocatus hospes hospite indignus Deo,
Nec mens repugnat, nec rebellem spiritum
Aduersa Coelis armat obstinatio.
Si quâ repugno parte non sanus mei,
Has inter, has perennis est dissensio,
(Quam quando pace, pace compones tuâ?)
Corpus tuum, Redemptor, et corpus meum.

Paschate. 5. Apr.

1) M.D., 394.

(Mulier masculus²⁾.)

Mas minor est mulier, mentem seu membra putemus:

Ergo vir est mas et masculus est mulier.

Hofwijck 6. Apr.

2) M.D., 394. In het HS. heeft het versje geen titel.

(Trijn van Jan³⁾⁺.)

'Kseij, Trijn, ick sie u Ian is noch den oude knecht,
Op 'tluchtjen vande wijn en 'tkluchtjen afgerecht:
Den oude knecht? sey Trijn, dat is heel wel geseght, maer

'Kwou alles hecht en recht

En Ian de jonghe knecht waer.

12. Apr.

3) K. b., II, 210. Zonder titel in het HS.

+ [krit] vs. 4 en 5 K. a.: 'K wou Jan de jonghe knecht waer.

Doopsels van een' Hofstede⁴⁾.

Men laet een yegelijcken weten
Hoe dat de niewe heerlickheit
Die neffens de Castaigne leit
Of Nagenoegh sal moeten heeten,
Of Bystadt, dat niet qualick luydt,
Of Delfwijck, dat op Hofwijck sluijtt.
Is 't een van drij, soo ben ick Peter:
Maer kiest de vrouw een ander woord,
Ick geef mijn erger voor haer beter.

D'een segg het aen den ander voort.

28. April.

4) K. b., II, 399. Bovenaan staat: Aenden H.^r Caron, doch dit is doorgeschrapt. François Caron stond in dienst der O. Indische Compagnie en heeft in Indië hooge ambten bekleed. Den 4^den Sept. 1644 werd in den Haag zijn huwelijk ingeteekend met Constantia Boudaen. (Mededeeling van den Heer M.G. Wildeman. Zie over zijne vrouw dl. IV, 4. Zij was echter geene dochter van Caspar B., maar van Balthazar B., raadsheer in den raad van Brabant.) Caron is later in Franschen dienst overgegaan en in 1673 verdronken. (Zie over hem en zijne familie Fruin's Aanteekeningen op Droste's Overblyfsels van geheugchenis, blz. 319-332.) In de brieven van Christiaan H. is elk oogenblik sprake van ‘neef’ Caron.

[p. 126]

(Aen de eigenaer¹⁾.)

Op Delfwyck liepen hier de stemmen meestendeel:
Op Bystadt staken sij. deilt ghij nu self het scheel,
En dunckt u Nagenoegh ten naesten by te voeghen,
Het is mij na genoegh, ist u maer na genoeghen.

9. May.

1) K. b., II, 399. Zonder titel in het HS.

Grafschrift vanden h.^r Caspar Duarte. Uyt myn Latijnsch²⁾.

Duarte, Brabantschen Amphion eert dit graf,
Dien noch de steenen die sijn' konst het roeren gaf
Vervolgen naer sijn dood: want, als men 't recht sal seggen,
'Tzijn marm're luysteraers diem' over hem siet leggen.
Gelooft ghij 'twonder niet? Siet mij: ick bender een
Van meer verwonderinghs, ick die noch steen en ween,
En ben steen overlangh uijt schrick door all myn' leden
Van des Beroemden mans deughd en bevallickheden,
Ick die noch ween en steen, en ben steen meer als oot,
Door all myn' leden nu van droefheid om syn' dood.

28. May.

2) K. b., II, 531. In K.a. is aan den titel nog toegevoegd: Mom. desult. p. 393, in K. b. nog: Duartus hic, hic alter Amphion jacet. Zie blz. 108.

Antwoord aen ioff.^w Casembroot op haer eigen rijm³⁾.

Het schoon daer Sion op soo heerlijck staet en praelt,
Is door sijn eigen waerd volkomentlick bemaelt,
En die dat oordeel eens met voordacht anders velde
Verdiende dat men hem voor onrecht rechter melde.
Gedenckt daer bij dat elck niet altoos all en voeght,
En hebb ick eens mijn sin in Hofwijck vergenoeght,
Dat ick mijn selven eens hebb verr genoegh vergeten,
All soeck ick niet allom mijn' rym-sucht te doen weten.
Maer, Ioffertje, ghij die soo meesterlyck bethoont
Wat datter wetenschaps in uw bruijn hoofje woont,

3) Maria de Casembroot zond H. den 29^sten Mei een versje toe, getiteld: A Petition for Sion, waarin zij hem aanspoorde, om, nu Hofwijck en Ockenburgh bezongen waren, ook Sion te bezingen, dat dezelfde eer verdiende.
Sion was een buiten van Diederick van Hogendorp, later Raad en Thesaurier-generaal van Willem III en Drossaard van den lande van Steenbergen. Hij was een zoon van Gysbert van H., den dichter van de Moordt begaen aen Wilhem .... Prince van Oraengien (1617), die Luitenant-generaal is geweest in Zweedschen dienst. Diederick van H. was gehuwd met Petronella Ketting. (Mededeeling van den Heer M.G. Wildeman te 's Gravenhage.) Den 1^sten Aug. 1657 is Sion verbrand (Dagb., 61); later behoorde het goed aan den burgemeester van Delft Putmans. (Zie Fruin, t.a.p., blz. 449.)

[p. 127]

 

Soudt ghij uw' eigen penn niet allerbest bewegen

 

Om Sions Huijs en Hof en Wateren en Wegen,

 

En cier en cierlickheit te melden in een lied?

 

En steeckt het op de moeyt noch uw onkunde niet:

15

Wy weten 't by de proef hoe veel men u kan vergen.

 

Vall aen; langh uytstell kan de sake maer verergen;

 

Ghij zijt in Sions schuld: betaelt ghij met een bladt

 

In plaets van een heel boeck; de gunst is altoos wat.

 

30. May.

Aen een' schoone, met mijn oogentroost¹⁾.

Dat u dit Troost-boeck werdt gegeven,
Doet mijn' beloft' en uw vermaen.
't Is anders voor u niet geschreven;
Laet vrijelick het lesen staen:
't Raeckt de vervuijlde van dit leven;
Maer 'ten gaet geen' schoon' Oogen aen.

1) K. b., II, 398. Het HS. heeft alleen het jaartal.

Aen een' weduwe met mijn oogentroost²⁾.

Een' onman-siecke Weew, met Kinderen begaeft,
En wat daer Goeds toe hoort, indiens' haer weer verslaeft,
En in den tweeden druck haer' vrijheit derft verbinden,
Sal, in den tweeden Druck van mijn' gestrafte blinden,
Soos' op dien dool-wegh raeckt, eer datmen my gegraeft,
Haer' eigen naem N.N. in groote letters vinden.

2) K. b., II, 399. Het HS. heeft alleen het jaartal.

Op d. Iacobi van Oudenhoven neerstighe beschrijvinghe van Zuydholland³⁾.

Wij soecken Oost en West in afgelegen oorden:
T'huijs kennen wij niet half recht Zuijden uit recht Noorden.
Denckt, Holland, hoe de man gedanckt dient en geeert,
Die u de gulden less, Kent eerst v selven, leert.

21. Iun.

3) K. b., II, 203. In K.a. is het woord: neerstighe, uit den titel weggelaten. Voor het eerst gedrukt in Jacob van Oudenhovens Out-Hollandt, Nu Zuyt-Hollandt, Vervangende een Generale Beschrijvinge, mitsgaders De Privilegien, Keuren, Hantvesten, Costuymen, Herkomens, Observantien ende Gewijsdens, van de voorsz. Landen. Tot Dordrecht, By Abraham Andriessz. Boeck-verkooper, enz., Anno 1654.
Jacobus van Oudenhoven († 1683) is predikant geweest in een paar kleine dorpen en heeft verscheidene belangrijke oudheidkundige werken geschreven.

[p. 128]

Iock, van Cromwel. 1654¹⁾.

Laet kaecken all dat kaecken sal,
En quaecken all wat quaecken sal
En gall of lever braecken sal,
All scheuren sij haer' kaecken all,
All siense fell als draecken all,
Die vent verstaet syn' saecken all;
Ick meen hij wel geraecken sal,
Eer Engeland ontwaecken sal
En sijn' elende smaecken sal:
Ick merck het aen syn baecken all,
Schoon touw en ancker braecken all,
Soo lang die Sonne blaecken sall,
Soo lang die Wind in 'tlaecken vall,
Soo lang 'tCompas niet wraecken sal,
Wat courssen dat hij maecken sal,
Eer dat sijn scheepje kraecken sal,
Eer hij dat reisje staecken sal,
Of ijemand hem genaecken sal,
Of dese Bruijd ontschaecken sal:
Want oude tijden spraecken all,
Het Cromt wel vroegh dat haecken sal.

1) K. b., II, 400. Het HS. heeft geen datum.

Du papier à la fontaine pour mad.^le M. de Merode²⁾.

Que dit la belle Marguerite,

Faut il des vers en ce païs,
Et faut il que moy j'en debite
Tout mauuais Rimeur que je suis?

Sur ma foy je m'en trouue en peine,

Et ne sçaij par où entamer
Une entreprise si soudaine,
Quand vous ne voudriez plus m'aijmer.

Et quel sera il, pour tout dire,

Le gré qu'en fin vous m'en scaurez?
Si je pretens vous faire rire,
Peut estre vous en pleurerez;

Soit pour vous veoir Fille mesprise

En me prenant pour bel esprit,
Ou pour trouuer quelque sottise
Qui vous desplaise en mon escrit.

2) De naam Marguérite komt veel voor in de familie Merode; ik weet niet, wie hier bedoeld wordt.
H. was van 19 Juli tot 21 Aug. te Spa, waar hij het water dronk (Dagb., 56).

[p. 129]

 

Ensuitte je seraij coupable

 

De deux funestes accidens,

 

Qui me feront seruir de fable

20

Et de reproche à tous venans.

 

 

 

L'un, pour auoir troublé la flame

 

De ces deux illustres flambeaux,

 

Que tout bon oeil, toute belle ame

 

Trouue si riants et si beaux:

 

 

25

L'autre, pour auoir faict injure

 

A la Nature et ses efforts,

 

D'auoir destourné la cure

 

Qu'en esperoit vostre beau corps.

 

 

 

Car, comme les Docteurs l'entendent

30

Et la Raison le veult aussi,

 

Il faut que toutes eaux descendent

 

Comme tous les Ruisseaux d'icij.

 

 

 

Les trouuez vous bien descendues,

 

Beauté, qui me faictes parler,

35

Les auez vous toutes rendues,

 

N'en sentez vous plus deualer.

 

 

 

Trouuez vous pas quelque migraine

 

Qui vous eschauffe le cerueau?

 

Si ma conjecture n'est vaine

40

Il vous reste tant soit peu d'eau.

 

 

 

Allons, pesons le Pot de chambre,

 

Et qu'il n'y manque pas un grain,

 

Pesons l'au poix de l'Or et l'Ambre,

 

Car voila le temps tout serein:

 

 

45

Il fault qu'à l'auenir tout passe,

 

Ou nous en tenons dans les Reins,

 

Et faudra du secours de Casse

 

Pour preuenir ce que je crains.

 

 

 

Non, graces à la Saueniere,

50

A Gironster et Tonnelet,

 

Il ne paroist sable nij pierre,

 

Tout est clair comme petit Laict.

 

 

 

Demain nous irons à cent onces,

 

Et dans deux jours un peu plus haut;

55

De là, Garde, espines et ronces,

 

Nous vous lauerons comme il fault.

[p. 130]

 

⁺

 

Ne vous estonnez pas, la Belle,

 

Si je suis Poete et Medecin,

 

Ce sont deux mestiers dont se mesle

60

Messire Apollon mon Cousin.

 

 

 

Et je suis gros de vous en dire

 

De plus galants sur ce subjet,

 

Mais nous irions de mal en pire,

 

Et puis je voij quasi que c'est;

 

 

65

Vous trepignez d'impatience,

 

Et voudriez me veoir hors d'ici:

 

N'est-ce pas le Pouhon qui dance?

 

I'oseroij bien gager que si.

 

 

 

Que d'effects diuers et estranges

70

De ce beau mineral de Fer!

 

Hastez vous de par tous les Anges

 

Du train de monsieur Lucifer.

 

 

 

Depeschez, sans vous mettre en peine

 

Du meuble qui vous faict besoin,

75

En voijci dont je vous estreine,

 

Et deussiez vous aller bier loin.

 

 

 

Allez, mais non sans reconnoistre

 

Que c'est que d'amis affidez,

 

Et comme ils n'aijment à paroistre

80

Qu'aux dernieres necessitez.

 

Spa. uno fere sp(iritu). 8. Aug.

+ [krit] vs. 49, 50, 67 namen der vier voornaamste bronnen te Spa.

Le regime de Spa.

Bobbelins, Enfans de misere,
Tristes deputez vers decà
Du Medecin qui desespere
De vous guerir sans eau de Spa,
Apprenez à boire et à vivre,
Puis que vivre et boire ij venez,
Si vous trouuez bon de me suiure
Iamais vous ne vous en plaindrez.

Nettoijez deuant tout la pance

De toute sorte d'embaras,

[p. 131]

 

⁺

 

De peur qu'en entrant dans la dance

 

Vous ne donniez dans un faux pas.

 

Ouurez vous tant soit peu la veine,

 

Quand vous auriez le sang tout bon,

15

Le lendemain à la fontaine;

 

A commencer par le Pohon;

 

Acheuez par la Saueniere,

 

Si le Gironster vous deplaist,

 

Ou ne prenez que la premiere,

20

Ou meslez ij le Tonnelet.

 

Pour juger de la difference

 

Comme l'on faict de vin à vin,

 

Croyez en a l'experience,

 

C'est là le meilleur Medecin:

25

Beuuez d'un traict des coups sans compte

 

Tout que vous en pouuez cuuer,

 

Deschargez vous par tout sans honte,

 

Exercez vous, mais sans suer,

 

A fin que ces sueurs trop fortes

30

N'emportent pour le moins d'un tiers

 

Ce qui doibt sortir par les portes

 

Qu'on ne nomme pas volontiers.

 

Disnez à onze à la friande,

 

Passez la journée aux esbats,

35

Soupez à six et sans viande,

 

Apres les neuf ne veillez pas,

 

Ne dormez pas apres les quatre,

 

Pour encore recommencer

 

A pisser et à vous esbatre,

40

Sans faire chose à quoij penser,

 

Sans penser à chose qui pese,

 

Sans peser affaire d'Estat,

 

Sans veoir Gazette qui ne plaise,

 

Quoij qu'on vous en importunast.

45

Riez souuent, soyez moins sage

 

Que vous ne le fustes jamais,

 

Auec tout' humeur et tout aage

 

Viuez en concorde et en paix.

 

Vous guerirez de toute peine

50

En tenant ceste Regle icij,

 

Ou d'auoir beu à la fontaine

 

Ou d'auoir vescu sans souci.

 

Spa. 14. Aug.

+ [krit] vs. 19 Ou het HS. heeft: Où

[p. 132]

Ad Annam Mariam Schurmannam civem, ut tum credebatur, Coloniensem¹⁾⁺.

Nondum tota lates veteres peregrina Batauos,

Nec vel Agrippinae condita, virgo, sinu:

Vicimus, inuenta es; nec quae penetrare latebras

Una tuas posset Swannia diua fuit.

Siue viam prior ostendit Dux foemina facti,

Siue rati cursum Fata dedere meae,

Vicimus, et Batauos quamuis inuita videbis,

Quemque libet, vel quem non libet, Hugenium.

Miraris, Miranda? vide quae gessimus istis

Audaces modo non inferiora viri.

Scilicet hic fugias quem non effugeris olim

Nec Persas inter tuta nec Aethiopas?

Scrib(ebam) Augustae Treuiror. 5. Sept.

1) M.D., 393, met den titel: Ad Schurmannam, Coloniae, ut tum credebatur, commorantem.
Anna Maria van Schurman vertoefde van 1652 tot 1655 met hare tantes wegens familieaangelegenheden te Keulen (vgl. Schotel, t.a. p., 145). Misschien heeft H., die van 10-12 Sept. te Keulen was (Dagb., 56), haar daar een bezoek gebracht.

+ [krit] vs. 3 latebras M.D.: recessus - vs. 9 istis M.D.: olim

In Ausonij Mosellam²⁾.

Subscribo, vir magne, tuis meritoque libensque

Grandibus augusti Fluminis elogijs:

Omnia dixisti verissimus, omnia quadrant;

Obstrictus pleno jure Mosella tibi est.

Si qua pictorem tamen aut egisse Poetam

Visus es atque omnem non meruisse fidem,

Visus es hoc ipso, quod quantum utrimque Mosellae est

Laudibus apparet grandius esse tuis.

Macte vel hac famâ; primus de gente loquaci

Ausus es et veris inferiora loqui.

Nauigans Mosellâ, circa Zellam. 7. 7b. (Sept.)

2) M.D., 393.
Van 4 Juli tot 22 Sept. was H. met zijne zoons Christiaan en Lodewijk en zijn neef Philips Doublet, die later zijn schoonzoon werd, op reis. Na zijn verblijf te Spa maakte hij een tochtje langs de Moezel. (Zie Dagb., 55-57, en het vers Aende Vrouw van Merode, op blz. 133.) H. deed die reis ‘au seruice de la Maison d'Orange’. (Brief van 2 Oct. aan Mad.^e Strickland; Lettres francaises.)

In Augustam trevirorum longâ belli calamitate exhaustam³⁾.

Nescio quid fueris, nec quae te gloria, quae te

Augustam priscis gratia fecit Avis:

3) M.D., 393. Het versje is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als het vorige en het volgende.

[p. 133]

 

Vix hodie Treueris merito mihi diceris, in qua

 

Vix ego tres memini me reperisse viros.

 

Ibid.

In Mosellam¹⁾.

Nihil Mosellâ floret elegantius;
Quocumque vultum flexeris, pleni deo
Montes loquuntur succulentum gaudium.
Hilares, Amici, transigamus hos dies;
Utrimque nauigatur inter pocula.

Ib. infra Zellam.

1) M.D., 392, met den titel: Pronâ Mosellâ navigans mense Septembri.

Aende vrouw van Merode²⁾⁺.

Soet vrouwtje, diens gebed gebod is over mij,
Verwacht ghij noch in Dicht hoe 't afgeloopen zij
Met mijn' uijtheemsche reis? Ick sals' in 'tkort vertellen:
Dus hebb ick omgeswiert met mijn' drij jong-gesellen:
Ter Goud hebb ick vernacht en in ons Monickland,
En op mijn Zuijlichem, en, aenden overkant,
Ten Bosch en t'Eindhoven, te Breij, te Maestricht binnen,
Te Luyck, de groote Stadt van ongeruste sinnen,
Te Maestricht andermael, tot Aken eens in 'tbad,
Te Spa vier weken lang eens daeghs door en door natt,
Te Butgenbach, S.^t Vijt, en Daesburgh en Vianden,
En Echternach en Trier, en langs de Moesel-stranden,
Te Cobelents, te Bonn, te Coln, te Dusseldorf,
Te Moers, te Creyvelt, weer te Moers, en, met een korf
Voll voedsels, op den Rhijn voor Wezel, voor Nimmeghen,
Voor Monickland, en t'huijs, door Gods gewenschten zeghen.

Waer ick geslapen hebb is afgekerft: hoe lang,

Sal best bij monde gaen; in Rijm viel't mij te bang.
In 'tgros segg icker af, of 't ijemand quam te vragen,
De reis is nett gedaen in viermael twintigh daghen.
Houdt ghij u dan voldaen, soo ben ick 'tmeer als ghij,
Soet vrouwtje, diens gebed gebod is over mij.

Nauigans inter Dordracum et Roterod. 22. Sept.

2) K. b., I, 547.
Emilia van Wassenaer, eene zuster van den Admiraal, was gehuwd met Johan van Merode († 1666), die in 1653 beschreven was in de ridderschap van Holland en in 1660 als gezant naar Spanje is gezonden. Mevrouw van Merode was eene groote vriendin der Koningin van Boheme en grootmeesteres aan haar hof. (Vgl. van Sypesteyn, t.a.p., blz. 13.)

+ [krit] vs. 3 in 't K. b.: in

[p. 134]

(Ooghst inden herfst)¹⁾.

October is in 'tland, en 'tregent geele blad'ren:
Doctoren, helpt uw volck van 'tkantjen in de sloot:
Uw' blad'ren vallen oock, ghij mooghtse wel vergad'ren,
't Zijn sulck' als Danaë sagh regh'nen in haer' schoot.

7. Octo.

1) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

In sepulchrum Arausionense universâ Delphorum clade intactum. IV. Id. oct. CIƆIƆCLIV²⁾.

Quae miseram Delphos funesto puluere fecit

Pulverem, et in luctum vis inopina dedit,

Omnia perrupit, vicos arasque focosque;

Nullo non coeli saeuijt ira loco,

Nullâ non paries, nullâ non tigna trabesque,

Nullâ non tegulae dissiluere domo.

Quis non obstupeat? solos tam dira sepultos

Pestis in Auriacos noluit esse nocens.

Marmoris augusti nullum de fornice frustum

Excussit lacerans proxima quaeque fragor.

Discite, qui extinctos infami dente leones

Vellitis ingrati, turba nefanda, canes:

Ipsius invitos docuit reuerentia Fati

In magnis aliquid manibus esse sacri,

Quasque triumphales venerantur fulmina lauros

His Batauas saltem parcere posse manus.

In Vitaulio. 19. Octob.

2) In de Perfecte Relatie, van 't Springen van het Magazyn Der Ed. Gr. Mog. Heeren Staten van Holland ende West-Vriesland, binnen der Stede Delft; Als mede Een Verhael van de Wonderen, ende by de Menschen schijnende onmogelijcke Geschiedenissen. Midsgaders Een Pertinente Lyste Der Dooden ende Gequetsten ..... In 's Graven-hage, By Wilhelm Breeckevelt .... den 22. October 1654, leest men: Soo is aenmerckens waerdig, dat in de Nieuwe Kerck de Tombe van de Doorluchtige Princen van Oraignen in geenen deelen en is beschadigt, noch eenig ding dat aen de selve soude dependeren, daer ter contrarie vele andere Wapenen ende Banderollen zijn neder gestort.

Op des heeren Petri Scriverii Toetsteen vande oude Goudsche chronijck³⁾.

'T was een oud schrijver, jae 't, die Holland ondernam
Van doen het uijt de wiegh en uijt de Luijren quam:

3) K. b., II, 203.
Het oude Goutsche Chronycxken van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Vtrecht. Door de Heer Petrus Scriverius, Op nieus oversien en verbetert. Als mede met een Byvoeghsel en Toet-steen vermeerdert, zag eerst in 1663 na den dood van Scriverius (1660) het licht. H.'s lofdicht is niet in het werk opgenomen.
Boven het vers staat: Rogante P. Scriuerio Leidae 26. Octo. 1654. Zie dl. III, 212.

[p. 135]

 

Maer een oud Schryver most syn' beter' penn versnijden,

 

Om d'oude schrijverij van half versufte tijden

5

Te suijveren van schuijm en helpens' aenden mann:

 

Danck hebb' de waerde hand die dit will en dat kan.

 

Een oud Boeck is oud Goud, als 't vanden gulden tyd is:

 

Maer van een' laeter eew, daer nau een Pont een' Mijt is,

 

En weeght een oud Boeck schier geen oud stuck ijsers op.

10

Dat seght de Toetsteen uijt mijn' wijse Schryvers kopp.

 

En ick segh, is dit Goud, en Goudsch Goud? 'tmagh wel wesen:

 

Maer kom ick 'tLeidsche schrift naer 't Goudsche t'overlesen,

 

'K houd't met den Toetsteen: dat's veel niews voor weinigh ouds,

 

En een hecht blockje steens voor een slecht brockje Gouds.

 

Nauigans Leidâ Hagam 27. Octob.

(Ians bericht)¹⁾⁺.

Claes vraeghde buyten 's lands, hoe all' syn' vrienden voeren,

In en ontrent den Haegh,

Syn' Bueren, syn Gespuijs, syn' Boeren en sijn' Hoeren,

Oud en jongh, Man en Maegh.

'Kseij, waerom vraegh je nae je wijf niet alle daegh?

Die hoor ick je niet roeren.

Om dat ick, seid' hij, nae mijn wijf niet veel en vraegh.

31. Oct.

1) K. b., II, 210. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 5 vraegh je K. a.: vraeght ghy - je K. a.: uw' - vs. 6 je K. a.: u

(Ian en Maey)²⁾.

Ian achterdenckende van Maeij sijn lichte wijf,
Maey, seid hij, wie 's die vent die hier soo laet komt praten,

En volght u bijder straten

Als ghingh hij op uw lijf?

'T en is mij niet te doen om onlust of gekijf:
All hebb ick wat gedroomt, 'khoop datter niet veel aen is,
'T en is mij maer gedaen om of het u gedaen is.

1. Nou.

2) K. b., II, 210. Het HS. heeft geen titel.

Aen Neel³⁾⁺.

Wat leght ghij nae de Miss en loopt,
En dat met boeten af en koopt?
Neel, scheidt eens uijt die malle kueren:
Kom, gaet eens voorden spiegel staen,

My dunckt ghij met uw' bueren

Wel moght te kercke gaen.

3. Nou.

3) K. b., II, 210.

+ [krit] vs. 5 en 6 K. a.: My dunckt Neel, dat ghy met uw' bueren Wel soudt ter kercken mogen gaen.

[p. 136]

Grafschrift¹⁾.

All sprack 't geen levend mensch, de Boomen souden 'tseggen:
Hier light Ian Maertensz, niet daer hij hoort te leggen;
Te weten, daer hij lagh en wroette nacht en dagh,
Op Hofwijck, daer syn hert, eer 't stierf, begraven lagh.

Hofwyck 8. Nou.

1) K. b., II, 210. In K.a. is de titel: Grafschrift in voor-raet.
Jan Maertensz was in Maart 1650 in H.'s dienst getreden; hij moest zorgen voor ‘het onderhoudt van Hofwyck, Huys, Plantagie etc.’, en woonde zeker op het goed. (Vgl. Schinkel, Bijdrage tot de kennis van het karakter van Constantyn Huygens, blz. 81.)

(Aen ontuchtbare Ian)²⁾.

Daer ijeder t' huijs hoort hoort een yeder liefst te wesen,
Ian, uijt genomen ghij: dat seght uw droncken wesen:
Ghij hoort van huijs, en niet bij 'tpreken van uw' Griet;
Neen, Ian, ghij hoort niet thuijs, want t' huijs en hoort ghij niet.

Ib. eod.

2) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

(Aubade)³⁾.

Daer moet'er meer als een mé spelen,
Wat drommel is daer voor gedruijs,
Sey Ian, en hoorde vijf sess velen
Bij nacht by ontij voor syn Huijs.
Het spel en moght hem niet vervelen,
Maer, docht hij, 'tschijnt all dit bedrijf
Geschiet ter eeren van mijn Wijf,
Daer moet'er meer als een mé spelen.

Hofwijck. 9. Nou.

3) K. b., II, 212. Het HS. heeft geen titel.

(Reiniers uyterste)⁴⁾.

Reinier de logenaer gaf gisteren den geest,
En seide, siet ick sterf, met hij 'thoofd neder leide:
De vrienden saghen 't, maer daer heefter veel gevreest
Dat het niet waer en was om dat hij 'tselver seide.

10. Nou.

4) K. b., II, 212. Het HS. heeft geen titel.

Anders⁵⁾.

Reinier de logenaer (want, als hy sprack, bedroogh hij,

En, als hy loegh, soo loogh hij)

Light onder desen steen:

Ten minsten soo ick meen.

5) K. b., II, 212. In K.a. is de titel: Sijn Grafdicht.

[p. 137]

5

'T scheen dat hij gist'ren in syn' lesten slaep gewieght wier,

 

Maer hy sey 'tselver; en soo twijffel ick met re'en

 

Hoe dat ick seggen moet, Hy light hier, of hij lieght hier.

 

12. Nou.

(Bruyloftdicht)¹⁾⁺.

Andries, een achtienjaerigh wicht,
Trouwt Neel dat oude grijse hoertje,
'Kweet hem geen beter Bruijloftdicht,
Als, Gaet te bedd en soent je moertje.

13. Nou.

1) K. b., II, 206. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 4 soent K. b.: soen

[Maeij werd gewaerschouwt op haer trouwen]

Maeij werd gewaerschouwt op haer trouwen,
S'en was met Gerrit niet behouwen,
Hij was een kale lichte bloed:
'Ten schaedt niet, sey sy met een moed,
Hij is weer lustigh byde vrouwen,
Als 'tend goed is is alles goed.

14. Nou.

(Eerlicke hoerejagers)²⁾.

Kees krull seght met een staetigh wesen,
Hij is geen Hoerejagher, neen,
Dat moghen Predicanten wesen,
Die jaghen 'tsoet volck uyt de Ste'en.

eod.

2) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

(Claes aen 't pleiten)³⁾.

Men socht mijn Buerman Claes syn wooning af te naesten:
Hij kreegh een' Advocaet, en bad hem wat te haesten.
De koelen Advocaet en trad niet uyt syn pas,
En vraeghd' of aen een huijs soo veel gelegen was?
Gelegen aen myn huijs? sey Claes-buer, wel ter degen,
Moye achtien merghen lands, die zynder aen gelegen.

Hofw. 15. Nou.

3) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

[Als 'tslaeghs quam, seij Andries, soud' hij moij' Aeltje trouwen]

Als 'tslaeghs quam, seij Andries, soud' hij moij' Aeltje trouwen,

En voor syn vrouwtien houwen:

Nu heeft hij se getrouwt, en beuckt se vast eens daeghs:

Dat komt niet qualick slaeghs.

Hofw. 15. Nou.

[p. 138]

[Neel klaegd' haer niewe man viel haer in 'tbedd te koel]

Neel klaegd' haer niewe man viel haer in 'tbedd te koel,
En handeldes' alree als een' versleten Boel:
Hy sprack, hij hadd moer lief, maer als hij 't recht moght seggen,

Moght'er niet over leggen.

Ib. 15. Nou.

(Teunens adel)¹⁾.

Wat magh 'tvolck van haer afkomst droomen,
Sey Teuntje lichtvoet by den wijn,
Ick gunn een yegelick de sijn,
Maer wie heeft emmermeer vernomen
Een' beter afkomst als de mijn?
Siet ick ben eelder als ick schijn,
Ick ben de Leer eens af gekomen
Op 't tippje vande leste pijn,
Ter bede van een schoon Bagijn:
All quam ick vanden Paus van Roomen,
Mijn' afkomst moght niet beter zijn.

Hofwyck 15. Nou.

1) K. b., II, 216. Het HS. heeft geen titel.

(Misverstant)²⁾.

Een Doctor sey Ian in syn' koorts,
Hij souw haest op de been zijn:
Vast sietm' hem mager als een' Toorts
En dorr in all syn' Le'en zijn.
De Doctor gaf hem goed bescheid;
Hem is geschiet als was geseit;
Syn vleesch is meest verdwenen,
Hy is haest op de beenen.

Ib. eod.

2) K. b., II, 216. Het HS. heeft geen titel.

[Een Iode die wat salven kost]

Een Iode die wat salven kost³⁾⁺,
Die 'tstelen wel ten heelen,
En 'tmeesteren ten halven kost,
Nam Ianbuer aen te heelen:

3) K. b., II, 104.

+ [krit] In marg.: Apoph. Zingräf (I, 133).
Iulius Wilhelm Zincgref (1591-1635) werd te Heidelberg geboren, studeerde daar in de rechten, reisde jaren lang, zwierf later ten gevolge van den oorlog overal rond en stierf aan de pest. Hij schreef Latijnsche gedichten en verscheidene Duitsche werken, o.a. eene verzameling anecdoten, die in 1653-1655 door I.L. Weidner, Rector te Heidelberg, vermeerderd in 5 dln. te Amsterdam het licht zag, onder den titel: Teutsche Apophthegmata das ist Der Teutschen Scharfsinnige Kluge Sprüche In Zwei Teil zusammen getragen durch Iulium Wilhelm Zinkgräfen Der Rechten Doktoren. anitzo noch mit dem dritten Teill vermehret durch Iohan Leonard Weidnern. Amsteldam, Bey Ludwig Elzevieren.
De vele naar dat werk gevolgde puntdichten gaf H. uit onder den titel: Uyt Hoogh-duytsch OnDicht (K. b., II, 103-144). In het HS. schreef hij in marg. bij die versjes de letter Z. De bladzijden van het Duitsche werk, waar de anekdotes voorkomen, welke H. tot sneldichten omsmolt, zullen op een paar na, die niet te vinden waren, worden opgegeven.

[p. 139]

5

Gedurende den meester-tijd

 

Raeckt Ian all vast syn Ruijntje quijt,

 

All kan hij 't niet doen blijcken,

 

Door 's meesters snoo practijcken:

 

T is van den Iode wel bedacht,

10

Hy heeft Ian op de been gebracht.

 

Ib. eod.

(Piers eerste nacht)¹⁾⁺.

Pier, droncken Bruydegom, heeft de Bruyt laten leggen
En opstaen even eens als sy geschapen is:
My dunckt men kan niet beter seggen,

Dan dat de Bruijt beslapen is.

Ib. eod.

1) K. b., II, 216. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 de K. a.: sijn'

(Adam en Eva)²⁾.

Teun houdt sijn oude wijf, syn afgesleten' Saer,
Of hij se niet en hadt, gelyck'er staet geschreven,
En vindt'er andere, daermed' hij weet te leven
Gelijck'er niet en staet geschreven 'kweet wel waer.
Den ouden Adam heeft de schuld van dit verloopen
In Sarens oordeel: maer Teun weet dat te verdoopen,
En, werdt'er wat misdaen, seght dat de schuld gewiss
Niet ouden Adams, maer wel oude Evas is.

Ib. eod.

2) K. b, II, 213. Het HS. heeft geen titel.

(Quaet opvoedsel)³⁾⁺.

Phlip schickt syn soontjen op met syn' gebloosde kaken,
En syn' gekrulde kuijf, als of 't een meisje waer:
Hij hadd ons van syn' soon belooft een mann te maken.
Nu werdt het altemael de Moer, en niet de vaer.

Ib. eod.

3) K. b., II, 218. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 Phlip K. a.: Dirck

[p. 140]

[Daer wierd gevraeght, Hoe maecktmen best goed cier]

Daer wierd gevraeght, Hoe maecktmen best goed cier¹⁾⁺,
Moetm' eerst van Bier of eerst van wijn beginnen?
Wel hey, sey Fopp, dat is goet te versinnen,
Ick segg van wyn, en na de wijn geen Bier.

Ib. 16. Nou.

1) K. b., II, 104. - Zincgref, II, 41.

+ [krit] vs. 1 K. a.: Ick vraeghde Dirck - vs. 3 K. a.: Wel seid' hy, Heer

[Iob wouw sich enckel wreken]

Iob wouw sich enckel wreken²⁾
Van d'ontrouw van een' valschen vriend,
En, als hy mij quam spreken,
Hebb ick hem dus van raed gedient:
Ghij hebt de wraeck in handen;
Vergaert hem kolen op syn' kopp.
Dat wild' ick geerne doen, sey Iob,
Mits dat die kolen brandden.

Ib. eod.

2) K. b., II, 104. - Zincgref, II, 41.

(Claes vergist)³⁾.

Claes will Cornelie enkel trouwen,
Noch vriend noch vijand kan hem houwen:
God geve dat hijs' enckel vind',
Want, hebb ick 'twel, sij is met kind.

Ib. eod.

3) K. b., II, 218. Het HS. heeft geen titel.

[De Mann in 't dollhuijs wierd mélydigh over Iorden]

De Mann in 't dollhuijs wierd mélydigh over Iorden⁴⁾⁺,
En haeld' hem uyt de kluijs daer hij geseten hadd,
En vraeghden, of hij eens ten lesten wijs wouw worden?
Iae, meester, sey de Bloed, wordt men wijs in dat gat,

En wilt ghij mij verschoonen,

Soo gaet'er self in woonen.

Ib. eod.

4) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 67.

+ [krit] vs. 4 sey de Bloed K. a.: seyd' hy - dat K. a.: sulcken. - vs. 5 mij verschoonen K. a.: 't my bethoonen

Een gehangen dief⁵⁾.

'Ksagh door en door de strick daerin ick wierd gevangen,
'Ksagh door en door de stropp daerin ick wierd gehangen.
Ick raeckte niettemin om hals door dese deur,
'Tgaet niet vast, Steeckt u in geen gat, of siet'er deur.

Ib. eod.

5) K. b., II, 218.

[p. 141]

[Kvond een ontstelde Paep den degen inde hand]

Kvond een ontstelde Paep den degen inde hand¹⁾,

Daer wild' hij mé van land.

Denckt, seid ick, hoe de Heer S.^t Pieter overreedde,

Steeckt uw swaerd in syn scheede;

En hy voldé de straf.

'T is waer, heer, seij de Paep, maer doe was 't oor all af.

Ib. eod.

1) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 72.

[Een Boer trock na sijn's vorsten huijs]

Een Boer trock na sijn's vorsten huijs²⁾,

Daer hoorden hij seer groot gedruijs

Van vette gasterij en huppelen en springen,

En socht'er in te dringen:

Men seid hem, wegh ghij malle Pier,

Gaet kijcken watm' in 't veld doet:

Neen, seid hij, 'kwaer nu liever hier,

Om eens te deegh te sien wat datm' all met ons geld doet.

Ib. eod.

2) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 72:
An einem Fürstlichen Hoff wurden etlich Kostbare Auffzüg gehalten, ein Bäwrlein wolte auch hieneîn tringen zu sehen, der Hoffmeister wolte ihn nicht einlassen, sahe ihn saur an, fragte ihn mit murrischen worten, wasz er da zuschaffen hette, das Bäwrlein antwortet: Ich wolte auch gern sehen, wie man vnser Geld verthut.

['K roey all de Wijfjens uyt mijn' Hof]

'K roey all de Wijfjens uyt mijn' Hof
Het goedje maeckt het mij te grof,
En wijfjens hebben altijd grillen:
Sy moghen seggen wat sy willen,
Wat vraeghtmen daer op Hofwijck naer?
All waer 't de Coninghinn van Sweden,
Sij stond 'er niet een' uer met vreden,
Als ick wist dats' een wijfjen waer.

Ib. eod.

[Mijn Snijder hadd mijn' meid haer' keursje mis gesne'en]

Mijn Snijder hadd mijn' meid haer' keursje mis gesne'en³⁾⁺,
'T hingh achter veel te lang, en voor ter halver been.
De Snijder sey, 'twas wel, in 'tbocken sou sy 'tmercken;
Dan hingh het voor gelijck, en 'twas haer nutter soo,
Dan of het beter waer; sy hadd een' keurs van noo,
Niet om te wandelen, maer om in te staen wercken.

Ib. eod.

3) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 72.

+ [krit] vs. 6 in te staen K. a.: staende in te

[p. 142]

[Ick weet een Clooster dat gewiss]

Ick weet een Clooster dat gewiss¹⁾⁺

In goe' gesonde locht moet leggen,

Dewijl men inder daed kan seggen

Dat daer in menigh jaer geen' maeghd gestorven is.

Ib. eod.

1) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 27.

+ [krit] vs. 4 in menigh jaer geen' K. b.: noyt

[Hans wierd soo heftigh in syn pleiten op de Roll]

Hans wierd soo heftigh in syn pleiten op de Roll²⁾⁺,
Dat hij sijn weer-partij een' lapp gaf voor syn' Boll,
En seide, waer 't niet hier, soo soud' ick 't u verleeren;
Maer ick ontsie de plaets, en u, mijn' Achtbaer' Heeren.

Ib. eod.

2) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 29.

+ [krit] vs. 4 weer-partij K. b.: weder-mann

[De Klocken zyn seer groot in uwe Vader-stadt]

De Klocken zyn seer groot in uwe Vader-stadt³⁾⁺,
En ghij en laet niet af veel daervan te vertellen:
'Kwill u wat leeren, soo ghij slechts mijn reden vatt,
Hoort, groote gecken, Hans, betamen groote Bellen.

Ib. eod.

3) K. b., II, 108. - Zincgref, II, 32.

+ [krit] In marg.: Melanchton. vs. 2 veel daervan K. a.: daer van veel

[Ghy kont niet inde kerck geraken]

Ghy kont niet inde kerck geraken⁴⁾.

Men drinckter niemand toe. Ian, hebt ghij dat geseit?

Wat wilt ghij inden Hemel maecken,

Men doeter geen bescheid.

Ib. eod.

4) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 37.

[Een wijser man dan vele mannen]

Een wijser man dan vele mannen⁵⁾⁺
Sprack uijt syn vredighe gemoed,
Hij wist geen raed tot qua' Tyrannen,
Dan datmense doot bidden moet.

Ib. eod.

5) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 38.

+ [krit] In marg.: Erasmus Sarcerius.

[Den Roomschen Ommegang preeckt ghij mij alle jaeren]

Den Roomschen Ommegang preeckt ghij mij alle jaeren⁶⁾,
En wilt mij met geweld mé slepen in dien drang:
Ick bidd u, houdt uw' rust, laet ick mijn' schoenen spaeren,
Ick weet den rechten wegh, ick soeck geen Ommegang.

Ib. eod.

6) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 38.

[p. 143]

[Klaes roemt, hij mij bedriegen kan]

Klaes roemt, hij mij bedriegen kan¹⁾
En dienstigh zijn of scha'eligh:
De Duijvel kan daer oock wat van,
'Ten maeckt hem doch niet saligh.

Ib. eod.

1) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 38.

(Biecht en troost)²⁾⁺.

Ick ben geboren in het quaed,
Quaed dat ick noch niet naer en laet,
Hoe wel het mijn gemoed verstaet,
Maer dat van quaed tot erger slaet,
Daer vleesch en wereld nae mij staet,
Met haer betreckelick gelaet,
En daer de Duyvel om mij gaet
Tot alle mogelicke schaed.
In desen kommerlicken staet
En ben ick doch niet buyten raed,
Daer komt mij eene hulp te baet
Daer ick mij eenigh op verlaet,
Myn Rechter is mijn Advocaet.

Ib. eod.

2) K. b., I, 66. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] In marg.: Rom. 7. 23. vs. 11 eene hulp K. a.: een behulp

[Trijn was eerst niew gehouwt]

Trijn was eerst niew gehouwt,
En speelde met haer sacht vell,
Als waer se niet getrouwt.
En seght ghij wat, sij lacht wel.
Ick segg niet, maer ick saght wel,
Tryn magh niet, maer sij magh 't wel.

Hofwyck 16. Nou.

(Van Aael)³⁾.

Daer gaet uw' maeghd, zeij Christiaen,
En sagh ons' Ael den hoeck om gaen:
'Khoop, seid ick, datter niet mis-seidt is,
Ick weet altoos dat het mijn' meid is.

Ib. eod.

3) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

(Deught te laet)⁴⁾.

Ghij soudt wat spaeren, seid ick, Ian:
Ey lieve, seid hij, beidt wat.

4) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

[p. 144]

 

Myn bors is le'gher als mijn' kan,

 

Hoe meent ghy dat ick spaeren kan,

5

Want die wat spaert die heit wat.

 

Ib. eod.

[Ter kercken hoorenw' ons gebreken]

Ter kercken hoorenw' ons gebreken¹⁾;
Maer waght u daermen 'tvonnis veldt:
Een Pharrer magh geweldigh preken,
Maer Heeren spreken met geweld.

Ib. eod.

1) K. b., II, 107. - Zincgref, II, 40.

(Schependom)²⁾⁺.

Van waer 'twoord, Schepen, komt weet niemand uyt te leggen.

Magh icker wat toe seggen,

Naer mijn slecht recht gevoel

Is d' Admiraliteit de rechte Schepen-stoel.

Ib. eod.

2) K. b., II, 205. Zonder titel in het HS.

+ [krit] vs. 1 weet niemand K. a.: is qualick - vs. 2 K. a.: Maer seid' een Varend man, magh icker wat toe seggen,

[Pier haet de Cruijssen inde Kerck]

Pier haet de Cruijssen inde Kerck³⁾;

Sij moeten uyt de glasen,

Van Muer, van Orgel, en van Serck:

Ick houd 't voor viesevasen:

Want Cruijssen berght hy toch tot sijnent vranck en vrij,
En rekents' in syn' Bors voor geen' afgoderij.

Ib. eod.

3) K. b., II, 107. - Zincgref, II, 41.

(Aen een slechten predicker)⁴⁾.

Ian staet en rammelt op den Stoel,
En houdt sich voor een predick-baesje,
En maeckt niet als een holl gewoel:
Ian, heet ghij dat een' predicatie?
Mij dunckt ghij zijt een predick haesje.

Ib. eod.

4) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

(Ian op stoel)⁵⁾.

Ian was een Advocaet, en, met een' B, wind-breker;
Nu is 't een Predicant, en met een' P, wind-preker.

Ib. eod.

5) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

[p. 145]

(Ians bedencken)¹⁾.

Claes houdt syn afkomst wel bewesen,
Mits dat sijn' opkomst zij gepresen:
Sijn inkomst weet hij selver best,
Hij laet een yeder in syn wesen,
Soo maer mijn uytkomst goed magh wesen,
Wat vraegh ick, seght hij, nae de rest?

Hofwyck 17. Nou.

1) K. b., II, 205. Het HS. heeft geen titel.

[Ian geeft Collatje weeck voor weeck]

Ian geeft Collatje weeck voor weeck:
Gewint hij dat van syn gepreeck?
Iae, sulcken sopp kan hij 'r op maken:
'T Kerck-patronaetschap magh hem raken
All wied'er aen geraken kan;
Ian heeft 'er de Collatie van.

Ib. eod.

(Nieuw inkomen)²⁾⁺.

Een Paepje sat en soop

Met negen van syn' boeren,

Daer quam een and'ren hoop,

Die sloeghse platt als loeren:

Sij kregen stoot en dreigen toe,

Elck most syn deeltje dragen,

De Paep en hadd geen klagen,

De Thiende quam hem eigen toe.

Doch seid hij evenwel, 'twas wat meer dan hij miende.
Was 'twat niews, domine? dat heet novale thiende.

Ib. eod.

2) K. b., II, 206. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 9 evenwel, 'twas wat K. a.: 't was wat niews en vry - vs. 10 Was 'twat niews K. a.: Een Boer sprack

Een arm dorp.

De Pastoor die m'ons geeft
Magh hier dien naem wel voeren,
Omdat hij pas 'toor heeft
Van thien twaelf kaele Boeren.

Ib. eod.

(Gekruyste wooningh)³⁾.

Een' wooning die voll Cruijssen is,
Hoe komt die aen quaed Suijvel?

3) K. b., II, 206. Het HS. heeft geen titel.

[p. 146]

 

Die 't Suijvel daer bederft, gewiss

 

Dat is een Geusen Duijvel.

 

Ib. eod.

[Kees liep met Elsjen inden elst]

Kees liep met Elsjen inden elst,
En soendes' als een Mossje:
Sijn moertje vraegden op haer felst,
Wat doeje voor je kossje?
Siet, moertje, seid' hij, hoe ick sweet,
Ick will wel hebbe datje 't weet,
Ick werck in 't Elsen bossje.

Ib. eod.

[Ick sprack een' Duytscher van de Pest]

Ick sprack een' Duytscher van de Pest.
Die noemden hij mij staegh die Best:
Die Beest! docht ick; de booste plagen,
Zyn dat de beste van ons' daghen?
Mich dunckt der Herr redt zu motest.

Ib. eod.

(Van Iordens lieve huysvrouw)¹⁾.

Mij dunckt ghij tracht met reden, Iorden,
Pestmeester vande Stadt te worden;
Ghij hebtse lang in huijs gehadt
En geen' besmetting af gevatt;
'Kmeen van uw wijf in Oost en Westen
De vinnigste van alle pesten.

Ib. eod.

1) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

(Dirck tegen de pest)²⁾⁺.

Loef soeckt de Pest t' ontgaen met drincken;
Want alle vocht blust alle vier.
En, seght hij, 'kben soo boos op dat verslindend dier,
Kost ick, ick soud het in een' lepel nats verdrincken.

Ib. eod.

2) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 Loef K. a.: Dirck

Claes op wraeck uyt³⁾⁺.

Neel weerden haer met klauw en tand

En beet Claes op sijn hand: dat heeft hij niet vergeten;
'Kweet dat hij 't wreecken sal, en dat van goeder hand,

Hy isser op gebeten.

Ib. eod.

3) K. b., II, 398. In 2 HSS., het eene met den titel, het andere met den datum.

+ [krit] vs. 3 en dat van goeder hand 1 HS. en K. b.: als was syn' hand vermant

[p. 147]

(Kees in 't ontsagh)¹⁾.

Kees stond en roemde voorde Mast,

Wat pass ick op myn wijf haer baeren en haer bassen!
Ick seide, 'kweet niet, Kees, of ghijder wel op past,

Maer 'ksieder u op passen,

Als vreesde ghij sy moght u byten als sij bast.

Ib. eod.

1) K. b., II, 207. Zonder titel in het HS.

(Aen Ian)²⁾.

Uw wijf baert als een duijvel, Ian;
Is 'twonder dat sij baeren kan,
Daer sij soo lang gebaert hadd
Eers' haer met u gepaert hadd?

Ib. eod.

2) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

(Oude ioncker Ian)³⁾.

Trijn wouw met kracht een Ionckh.^r trouwen.
Soo nam sij Ionckh.^r Ian den Ouwen:
Nu seght sij, 'tis een Ionckh.^r maer
Sij wensten Ian een Ionck heer waer.

Ib. eod.

3) K. b., II, 212. Het HS. heeft geen titel.

(Ervaeren Teun)⁴⁾.

Teun heeft eens aen een wijf geweest:
Nu derft hij niet ver-trouwen:
Het schijnt hij van gevoelen vreest,
Hij derft geen wijf vertrouwen.

Ib. eod.

4) K. b., II, 212. Het HS. heeft geen titel.

(Houwen en houwen twee)⁵⁾.

De Peerden kosten veel van weij

En meer op stall te houwen:

Soo klaeghde Ioris; en ick seij,

'Khadd liever een klein Bosch als een groot peerd te houwen.

Ib. eod.

5) K. b., II, 212. Het HS. heeft geen titel.

[Ian sey, de Mey-maend komt, wij sullen inde wey gaen]

Ian sey, de Mey-maend komt, wij sullen inde wey gaen:
Syn' kind'ren waeren blij, en dochten daer valt melck,

En spoelden elck sijn kelck:

Maer t'huijs gaf hijse weij, dat hiet hij inde weij gaen.

Ib. eod.

[p. 148]

(Weitsigheit)¹⁾.

Het woordeken van weidsch, komt dat niet vande weiden,
Daer sich moij' meissjens met moy' knechjes gaen vermeiden?
My dunckt jae; en my dunckt, naer u de kapp staet, Griet,
In 'tkomen uyt de weij, dat ghy'r all weidsch uijt siet.

Ib. eod.

1) K. b., II, 204. Zonder titel in het HS.

(Leepe Claes)²⁾.

Hoe sietgh'er sus uijt, sey mij Claes,
Ghij zyt niet wel, 'ksiet aen uw' oogen:
Ick sie daer wel uijt, seid ick, Baes,
Maer d'uwe twee, die noijt en droogen,
Naer ick het aen 'tfatsoen besluijt,
Goe Claes, ghij siet daer niet wel uijt.

Ib. eod.

2) K. b., II, 209. Het HS. heeft geen titel.

(Fop voldaen)³⁾.

Fop hadd gevallen in blaeuw' oogen:

Die hadden op hem sulck vermogen,

Dat hij d'er Maey om heeft getrouwt;

Daer werdt hij somtyds af getouwt.

Nu 's Fop versaedt, en ick bedrogen,

Soo hij niet meer als oijt van twee blaeuw' oogen houdt.

Ib. eod.

3) K. b., II, 209. Het HS. heeft geen titel.

(Den aenhouder)⁴⁾.

Den aenhouder verwint, sey Jan de Bruydegom:

Drij dagen nae sijn trouwen

Begost hij aen te houwen.

'Twijf houdt hem voor een' Tromm

En slaet hem blauw en kromm

Dat hijd'er bij blijft leggen:

Den aenhouder verliest, heeft hij nu leeren seggen.

Ib. eod.

4) K. b., II, 209. Het HS. heeft geen titel.

(Slecht onschult)⁵⁾.

Daer is een veldheer, naer mijn' sinn,
In groote schand vervallen.
Hy seght, 'ten viel hem niet eens in;
Dan dat seght niet met allen:

5) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

[p. 149]

5

'Ten viel hem niet eens in, 'tis waer;

 

Want als 'them ingevallen waer

 

Hij waer niet ingevallen.

 

Ib. eod.

[Hoe hebben Predicanten vrouwen]

Hoe hebben Predicanten vrouwen¹⁾?

Riep paepsche Neel; 'ksey ja se trouwen,

Verstaet ghij 't, Neel, 'ksegg ja, sy trouwen.

Wat woudt ghij se doen doen, als Papen, hoeren houwen?

Ib. eod.

1) Zincgref, II, 42.

Haegsche mevrouwen²⁾⁺.

Wat zijnder vrouwen inden Haegh!
'Ken kanse niet onthouwen.
En 'tgoedje groeyt noch alle daegh,
Ick hoev'er geen' te trouwen:
Want, daer ick mij schier af verzaegh,
'Tzyn alltemael men vrouwen.

eod.

2) K. b., II, 209. In 2 HSS., één met den titel en den datum 20 Nov.

+ [krit] vs. 5 niet in K. b.

[Wat soeckt ghij sonder end u selven te verhoogen]

Wat soeckt ghij sonder end u selven te verhoogen³⁾?
Ian, God siet nederwaerts; ghij raeckt hem uijt der oogen.

18. Nou.

3) K. b., II, 113. - Zincgref, II, 53.

(Loose wewenaer)⁴⁾⁺.

Claes hadd vijf kinderen, en vrydd' een' tweede vrouw,

Die 'r niet af hooren wouw;

Staegh leys' hem voor syn neus die jonghe vijf gesellen,
Staegh hiel hem Claes soo slecht of hij geen vijf kost tellen.

eod.

4) K. b., II, 209. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 4 kost K. a.: kon

[Men vraeghde, wat 's de langste dach]

Men vraeghde, wat 's de langste dach⁵⁾?

Myn Boer, die niet gewacht heeft,

Dat ick mijn' Almanach door sagh,

Zeij, Landheer spaert uw' moeijt, dats die den kortsten nacht heeft.

eod.

5) K. b., II, 113. - Zincgref, II, 53:
Ein Schülerknab ward gefragt: Welches der längste Tag in Jahr were? Antwortet: Der die kürtzeste Nacht hat.

[p. 150]

[Hoe qualick schickt de Minn]

Hoe qualick schickt de Minn
Dien Bruygom bij die Bruyd!
Sy heeft 'er goe sinn in,
Hij heefter goe sinn uyt.

eod.

[Kees, zey'ck, zijt ghij sonder schaemte]

Kees, zey'ck, zijt ghij sonder schaemte¹⁾?
Gh' hebt een peerd als een geraemte,
En ghij laedt het sonder end:
Niet met allen, zeij de vent,
Kost ick by malkander schrapen
All de Deughd van all de papen,
'Ksouwse noch wel laden toe
En mijn' meer en wierd niet moe.

19. Nou.

1) K. b., II, 113. - Zincgref, II, 54.

(Math. 19.4)²⁾.

Saligh is der kind'ren lott:
Iongh gestorven, vroegh by God.

19. Nou.

2) K. b., II, 204. Het HS. heeft geen titel.

(Claesens goede wensch)³⁾.

Claes wordt geslagen van syn' Claer,
En weet haer backhuijs niet te snoeren:
Daer tegen wenscht hij niet, goe vaer,
Dan dats' in 'tgoud beslagen waer,
Daer sij noch hand noch mond kost roeren.

eod.

3) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

(Voorslagh)⁴⁾.

Neel sey s' haer eens beslapen most
Eer dat sij Pieter gunnen kost
Een vrolick heitjen daer syn' sinnetjens op liepen.
Neel, zeide hij, zijt ghij soo nae ree?
Vier ooghen sien wat weer als twee,
Wat seghj', of wijder eens malkand'ren op besliepen.

eod.

4) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

[p. 151]

[Siet ghij dien proncker met syn' goude keting om]

Siet ghij dien proncker met syn' goude keting om¹⁾⁺?
Hij draeghter alle daegh een' andere. waerom?
Hy hoefter alle daegh een and're, sou m' hem houwen.
Gemeene gecken kan m' in eene wel betrouwen.

eod.

1) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 54.

+ [krit] vs. 3 and're K. a.: niewe

[Ick hoorden een' student in Rechten kluchtigh seggen]

Ick hoorden een' student in Rechten kluchtigh seggen²⁾

Van een moij meisje blond,

Dat in syn' oogen stond,

Dat 's een braef Pultrum om syn Corpus op te leggen.

eod.

2) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 57.

(Voor de mancke)³⁾.

Een kreupel Soldaet
Moet staen daer hij staet;
Dat kanmen maer hopen
Van die konnen loopen.

19. Nou.

3) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

[Ick vraeghd' onnooselick een zeeman voor TerHeide]

Ick vraeghd' onnooselick een zeeman voor TerHeide⁴⁾⁺,
Wanneer is Garnaet best en Crabb en kleine viss?
De zeeman loegh mij uyt, gaf mij bescheid, en zeide,
Als 'er geen groote visch meer te bekomen is.

eod.

4) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 54.

+ [krit] vs. 4 'er K. a.: daer

[Is s' uijt de Boere-miss? riep een moy Papen-nichtje]

Is s' uijt de Boere-miss? riep een moy Papen-nichtje⁵⁾;

Ia, sprack een Boerewichtje,

Haest u wat, soete kind,

De Hoeremiss begint.

20. Nou.

5) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 54.

(Truy tegen Teun)⁶⁾.

Truij heeft een vrolick hert en wouw wel niet als smeeren;
Teun heeft een schrepel hert en wouw wel niet verteeren,
En Truyens meeste vreughd is Teunens meeste smert.

Dat 's wel hert tegen hert.

eod.

6) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

[p. 152]

[Een schipper wierd sijn schip beslagen in Bretagnen]

Een schipper wierd sijn schip beslagen in Bretagnen,

En 'tkoste veel Castagnen,

Veel suycker en veel most,

Eer hij 't ontpleiten kost.

In 'tscheiden vande reede,

Wel, zeid hij, dit 's geen rede;

'Kberoep mij op mijn moer,

Die schreef het op haer vloer

En heeft mij menighmael geseght, soo 't quam soo 'tvoer.

eod.

(Voor een mancken deughniet)¹⁾.

Wat seght ghij van dien kreup'len mann,
Is dat de grootste lichtmis Ian,

Die over voeten gaen kan?

'Tis all schier dat nij staen kan.

eod.

1) K. b., II, 208. Het HS. heeft geen titel.

[Ian luystert nae syn' eighen' woorden]

Ian luystert nae syn' eighen' woorden²⁾:
Als ijeder hem soo geeren hoorden,
Als hij syn selven inde Kerck,
Wy raeckten noyt ten einde werck.

eod.

2) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 55.

[Daer riep een vent, Brand, Brand]

Daer riep een vent, Brand, Brand³⁾:
Ick vraegden, aen wat kant
En wiens huijs het moght gellen?
Hij riep all, Brand, gesellen,
En ick all weder, waer?
Ick weet niet, seid' hij: maer
'Kwouw yemand vier wouw maken,
Soo dat ick moght geraken
Daer ick mij warmen sou,
Want siet ick sterf van kou.

eod.

3) K. b., II, 114. - Zincgref, II, 55.

[Ick ben soo goed als ghij]

Ick ben soo goed als ghij⁴⁾,

Is 'teerst' en 'tleste woord van vrouwen als sy kijven.
'Twas gist'ren Griet haer eerst', en 'tmost het leste blijven:

4) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 56.

[p. 153]

 

Maer, 'tis niet waer, sey Fij,

5

De beste van twee wijven

 

Ten minsten nu niet, Griet,

 

Want, dat ghy 't wel verstaet, ghij zyt quaed en ick niet.

 

21. Nou.

[Van twee Gesusterkens was Bettje jongst geboren]

Van twee Gesusterkens was Bettje jongst geboren¹⁾⁺,
En wierd ten houwelick voor d'andere versocht.

De moeder wou niet hooren,

Wat datm' haer seggen moght:

De voortrouw, seyse, docht h'er,

Quam toe de oudste dochter:

Waerom, Mameer, sey Bett,

De jonghste kinderen leit m' emmers eerst te bedd.

eod.

1) K. b., II, 109. - Zincgref, II, 56.

+ [krit] vs. 4 K. a.: Wat datter Bett toe broght.

[Daer liep een niewtje door de stadt]

Daer liep een niewtje door de stadt²⁾,
Dat Ian bij Neel geslapen hadd.

Neel schutten 't op haer wapen,

En sloegh het inden wind,

Want, seij s', hadd Ian geslapen,

Soo waer ick niet met kind.

eod.

2) K. b., II, 110. - Zincgref, II, 56.

(Val op val)³⁾.

Truij heeft een speel-kindje gekregen:
Nu isser noch een onderwegen.
Wel seght het Spreeckwoord en met reen,
Een ongeluck komt niet alleen.

eod.

3) K. b., II, 209. Het HS. heeft geen titel.

[Dirck wierde Geus geschouwt om datter niet een kruijs]

Dirck wierde Geus geschouwt om datter niet een kruijs⁴⁾⁺
Noch in sijn huijs en stond, noch voor, noch op sijn huijs:
Maer, seid' hij, Domine, gaet dat oock all te deghen?
Ick sie ghij stelt het Cruijs in Hagel, Sneew en Regen;
Ick vier 't veel heiliger, soo gh' op mijn wijfje lett,
Ick hebb het Cruys in huijs, en meestendeel in 'tbedd.

Hofw. eod.

4) K. b., II, 110. - Zincgref, II, 58.

+ [krit] vs. 1 wierde K. a.: wierd voor

[p. 154]

[Claes is schier zeventigh, en trouwt met een moy dier]

Claes is schier zeventigh, en trouwt met een moy dier¹⁾

Van een en twintigh schier:

Wat hebben spotters daer haer' tanden mé te stoken?
Dorr hout en is niet quaed om jongh vleesch by te koken.

Ib. eod.

1) K. b., II, 110. - Zincgref, II, 59.

[Ian, inde wandling, Hans den Langen]

Ian, inde wandling, Hans den Langen²⁾⁺,
Verweet syn' Buerman kleine Claes,
Hy was niet hooger als een Caes.
Claes was voor dat gat niet te vangen,
En wist het hem soo weer te langen,
U moer is wel bekent in stadt,
Ick hebb maer eenen vaer gehadt.

Ib. eod.

2) K. b., II, 110. - Zincgref, II, 59.

+ [krit] vs. 1 inde wandling K. a.: by 't gepeupel

[Wat hebt ghij mij te jonck'ren, Geck]

Wat hebt ghij mij te jonck'ren, Geck³⁾,
Sey d'eene Beest aen d'ander':
Den andre zeij, dat 's geen gebreck,
All gunnen wij 't malkander.
'Tis toch de mode, dat ghij 'tweet,
Datm' alle Gecken jonckers heet.

Ib. eod.

3) K. b., II, 110. - Zincgref, II, 66.

[Hoe veel die Henn, fyn mann, hoord' ick een' Landsknecht vragen]

Hoe veel die Henn, fyn mann, hoord' ick een' Landsknecht vragen⁴⁾⁺
Een huijsmann die syn wijf ter merckt bracht op syn' wagen:
De Boer syn' antwoord was genuchelick: Hy zeij,
Die Henn is mij niet veil, maer wel haer naeste Eij.

Ib. eod.

4) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 69.

+ [krit] vs. 4 wel haer naeste K. b.: mergen wel haer

[Dirck sagh van sijn' twee Broers een' tot de Galgh verwesen]

Dirck sagh van sijn' twee Broers een' tot de Galgh verwesen⁵⁾,
Een uyt de Leidsche Kaegh verdroncken inde Meer:
En sprack verheughelyck, dit 's een goed Broer-jaer; Heer,
Of 'tnaeste jaer soo goed een Suster-jaer wou wesen!

Ib. eod.

5) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 70.

[Een hoogh-geboren vorst verweet een' ongeboren]

Een hoogh-geboren vorst verweet een' ongeboren⁶⁾⁺,
Hy waer geen vorst geweest hadmen 't hem niet geschoren:

6) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 72.

+ [krit] vs. 2 hadmen 't hem niet K. a.: ten zy hy 't waer

[p. 155]

 

De Bischopp stond het toe, en, was hij vorst gemaeckt,

 

Hij wass'er door den wegh van eeren aen geraeckt,

5

En om syn' deughd geVorst, daer aen kost geen gebreck zijn,

 

Maer een geboren Vorst kost wel een groote geck zijn.

 

Ib. 22. Nou.

(Neels voorsichtigheit)¹⁾⁺.

Grijp ick u somtijds by der hand,
Ghy schrickt, als waer de mijn' in brand
En d'uw' als zwavel aen te steken:
Ghij wilt wel lacchen, schynt, en spreken,
Maer met geen' fommelingh daer bij:
Neel, wien mistrouwt ghij, u of mij?
Wat meent ghy dat hier Neel op zeide?
Houdt uw hand t'huijs, 'kmistrouw ons beide.

Hofwijck 22. Nou.

1) K. b., II, 210. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 5 fommelingh K. a.: tommelingh

[Een Boer sprack, Thien geboden]

Een Boer sprack, Thien geboden²⁾⁺,
Gemanne, 'tis wat grof:
Daer wasser ien eboden,
En 'tliep'er slordigh of.
Gedenck je niet van Adam,
En hoe hy an sen scha quam,
Hy wist gien raed om ien,
Hoe klaere wy 't met thien?

Ib. eod.

2) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 74.

+ [krit] vs. 1 Een Boer K. a.: Boer Ian

[Wie hadt ghij 'tliefste, Trijn, van all de seven Mans]

Wie hadt ghij 'tliefste, Trijn, van all de seven Mans³⁾⁺

Die bij u zyn versleten,

Pier, seid ick, Barent, Claes, Dirck, Iacob, Hein, of Hans,

Of is 't u schier vergeten?

Vergeten? sey sij, neen; 's hadd s' all' seer wel besint,

Maer staegh de levende meer als de doo' bemint.

Ib. eod.

3) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 75.

+ [krit] vs. 5 's hadd K. a.: 'k had

[Claes, denckt ghij altoos quaed, en kan ick noijt ontgaen]

Claes, denckt ghij altoos quaed, en kan ick noijt ontgaen⁴⁾

Uws herten argewaen?

4) K. b., II, 111. - Zincgref, II, 75.

[p. 156]

 

Gedenckt aen 'tnegenste van 's Heeren thien geboden,

 

Daer werdt het u verboden:

5

Want weet ghij wat het is,

 

'T is binnen u van mij een valsch getuijgheniss.

 

Ib. eod.

(Pier een-oor)¹⁾⁺.

Pier heeft syn rechter oor lest aen de kaeck gelaten:
Men magh hem dan voortaen wel wat boetveerdighs praten;

'T en gaet hem nu niet meer, den Guijt,

Het een oor in en 't ander uijt.

Ib. eod.

1) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 2 boetveerdighs K. a.: boetveerdigh

[Dien uijl, die stadigh vloeckt by Hemel of by Hell]

Dien uijl, die stadigh vloeckt by Hemel of by Hell²⁾,

Geloov ick niets te wel;

Hy schynt het oock te mercken,

En daerom alle dingh by eede te verstercken.

Ib. eod.

2) K. b., II, 112. - Zincgref, II, 76.

Droom, vanden 24. nov. 1654. Aen een oud trouwsuchtigh vrijer³⁾⁺.

Ick sagh een' ouden Haen, die mij wel heugen magh,
(Ick droom; ick sagh het niet; ick droomde dat ick 'tsagh)
Ick sagh een' jonghe Henn, die 'ck niet en kan vergeten,
Die t'samen ongemoeyt de straet langs liepen eten,
En waeren, soo mij docht, niet all te noo by een.
Ick sagh, de Meester quam en bond se been aen been.
Gekoppelt aten s' oock, maer 'tscheen het viel haer lastigh;
Den Haen wierd moeyelick, het Hennetje wierd quastigh,
De halve vreughd was uyt; men trock Oost tegen West,
Dan wou den Haen op straet, dan wou de Henn op 'tnest,
Elck was syn' Vrijheid quijt, dat maecktese bey korsel,
Sy wenschten, meen ick wel, haer touwtje beij te morsel,
En elck weer dat hij was. Hoe 'tghing en weet ick niet,
Want ick wierd wacker, en nu waeck ick, als ghij siet,
En, vriend, ick waeck voor u: haest u niet met uw Trouwtje,
Of denckt wel seven mael aen mijn' Haen en syn touwtje.

Statim a somnio 24. Nou.

3) K. b., II, 203.

+ [krit] vs. 4 ongemoeyt K. a.: wel genoeght

[p. 157]

[Een snapper heeft niet min als tweederley gebreken]

Een snapper heeft niet min als tweederley gebreken¹⁾:
Want die niet swijgen kan heeft geen verstand van spreken.

Hofwijck 28. Nou.

1) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 29.

[Daer zijn twee gecken inden Haghe]

Daer zijn twee gecken inden Haghe²⁾⁺
Die 'ck beij belacch, en bei beklaghe.
Maer wien van beide, meent ghij, meest,
Die de Dood wenscht, of diese vreest?

Ib. eod.

2) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 22.

+ [krit] vs. 4 de Dood wenscht K. a.: wenscht om sterven - diese K. a.: die 't

[Ian sat en huckten op syn' hielen]

Ian sat en huckten op syn' hielen³⁾⁺,
Daer hem drij stroopers overvielen:
Maer, mannen, zeid' hij, gunt mij tijd,
Soo ghij rechtschapen Carels zijt,
Dat ick mijn broeck eens op magh trecken.
Sij zeiden, Ia: Wel, seyd' hij, gecken,
Wacht ghij dat daer ghij staet en siet,
Nu doen ick 't in drij dagen niet.

Ib. eod.

3) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 35.

+ [krit] vs. 5 eens K. a.: weer

[Ieanne en la fleur de son printemps]

Ieanne en la fleur de son printemps
Prend un mari de soixante ans.
Ieanne va prattiquer en somme
Tout ce que dans la Bible on lit;
Elle despouïlle le viel homme
Et le va coucher dans son lict.

Hofwyck 29. Nou.

[Claes wierd gebeden van twee Ioden]

Claes wierd gebeden van twee Ioden⁴⁾
(Twas Sabbath, en haer 'twerck verboden)
Hij wild' haer redden, en wat ras,
Een kalf dat half verdroncken was.
Hy zeij, en antwoorde ter degen,
Hebt gh' u belett, ick hebb het mijn,
En merghen sal 't mijn Sabbath zijn,
Dan komt het mij noch min gelegen.

Ib. 29. Nou.

4) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 4.

[p. 158]

(Lange Neel)¹⁾.

Neel is geen knechje, dat's waerachtigh,
Maer als een knecht soo groot, soo machtigh:
Soo wordt'er dan oock wel geseit,
Neel is geen Meissje, maer een Meid.

Ib. eod.

1) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

[Ghij hebt seer veel gelesen, Ian]

Ghij hebt seer veel gelesen, Ian²⁾,
Maer noch niet all, dat kan niet wesen.
Dan hadt ghij 'tmeest doorlesen, man,
Hadt ghij u selven wel doorlesen.

Ib. eod.

2) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 20:
Dieser Mannlicke Keyser (Hendrik IV), welcher zwey vnd sechtzig Feldschlachten mehrntheiln mit Sieg vollbracht, pflegte diesen Spruch sehr im Mund zu fuhren: Ihrer viel wissen viel, aber sich selbst hat noch niemand auszgelernt.

(Schade van ledigheit)³⁾.

Des menschen Hoofd of Hert soeckt altoos wat te maelen,
En daer moet stoff toe zijn, all souw mens'er toe haelen.
'Tvermaelt sich anders en 'tverslytt sich als den Steen
Die maelt als waerd'er Coorn, en daer en is'es geen.

Ib. eod.

3) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

[Quelt u, Claes, dat een mann die u veel quellings gaf]

Quelt u, Claes, dat een mann die u veel quellings gaf⁴⁾,
Ter kercken is gebracht in een gemarmert Graf?

Laet ick uw' botheid schaven,

'Kweet daer wat anders af:

'Kwensch all' uw' vijanden en all' de myn' als Graven,

Of Coninghen begraven.

Ib. eod.

4) K. b., II, 112. - Zincgref, I, 20.

[Waerom will ijeder een aen 'troer]

Waerom will ijeder een aen 'troer⁵⁾,
En op het Kussen met het wapen?
Dat 's goed te weten, seyd' een Boer,
Daer zijn geen' gecken toe geschapen,
En elck soeckt die getuijgheniss
Dat hij geen Geck geschapen is.

Ib. eod.

5) K. b., II, 113. - Zincgref, I, 31.

[p. 159]

[Den Adel, wel verdient, is hooghelick te loven]

Den Adel, wel verdient, is hooghelick te loven¹⁾,
Maer, hoe men 't noemen will, het is een menschen gunst.
Geleertheit, wel beploeght, komt evenwel van boven,
En, of de mensche sweet, den Hemel schenckt de kunst.
Het scheel bestaet daer in, dat met syn' Gulde Brieven
Een Koningh op een' dagh veel dusenden gerieven
En soo veel Boeren eel met een woord maken kan,
Maer all' de Coninghen, wanneer sy 't ondernamen,
Van soo veel Boeren stoff met all' haer' krachten t'samen,
In dusend daghen tyds niet een' geleerden Mann.

1. Dec.

1) K. b., II, 105. - Zincgref, I, 47.

[Beduydt grijs haer bekommering]

Beduydt grijs haer bekommering²⁾⁺,

Gelyck'er meest af werdt gesproken,

Renier, soo is 't een seker dingh,

Ghij hebt uw hoofd niet veel gebroken.

Maer nu en zijt ghij noch niet wijs

Waerom uw backhuijs is soo grijs;

Nochtans siet 'tis de selve reden:

All' uwe sorgen en gebeden

Zijn door uw' leck'ren mond op kost en dranck belendt;
Van die bekommering is 't soo grijs daer ontrent.

eod.

2) K. b., II, 105. - Zincgref, I, 32.

+ [krit] vs. 8 All' K. a.: Want all' - vs. 9 door eerst: om - vs. 10 soo grijs daer K. a.: daer soo grijs

(Goemanschap)³⁾.

Khebb veel' quae' saecken aen goe' mannen sien verblijven,

Maer noijt geen' aen goe' wijven.

2. Dec.

3) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

(Goemanschap)⁴⁾⁺.

'Ksey dat mijns Buermans saeck gestelt was aen Goe mannen,
En daer med' allen twist eens voor all uytgebannen:
Goe mannen, riep Marij, daer toe soo segg ick neen,
Want Ian, mijn grimmer, is van die goe mannen een.

2. Dec.

4) K. b., II, 207. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 mijns K. a.: mijn' - vs. 2 voor all K. b.: seffens

[p. 160]

(Kreupele louw)¹⁾.

Louw was syn been aen stucken;
Soo liep hij op twee krucken
Van d'een in d'ander kroegh.
My docht het was wat vroegh.
Ick vraeghde lichte Louwtje
Hoe dat syn wijf verdroegh?
Ho, seid hij, vriend, en loegh,
Ick vraegh 't niet aen mijn vrouwtje,
Tgaet op een andren boegh,
'Kdoe't op mijn eighen houtje.

eod.

1) K. b., II, 206. Het HS. heeft geen titel.

(Een gehangen dief)²⁾.

'Twas seker een gerechtigh Heer,
Die mij dit sterven heeft bevolen:
Hebb ick van boven neer gestolen,
Hier hang ick oock van boven neer.

3. Dec.

2) K. b., II, 206. Het HS. heeft geen titel.

[En suitte des commandemens]

En suitte des commandemens³⁾
Que dans Spa vous me fistes,
Voyci tout mon voyage en rime; mais je ments,

Ce n'en sont que les gistes.

4. Dec.

3) Het HS. is bij de Korenbloemen; het versje behoort bij dat Aende Vrouw van Merode (zie blz. 133).

(Dono Licori. Guarino)⁴⁾.

Licoris gaf een' Roos
Aen 'tknechje dat sy koos,
En kreegh'er sulcken bloos af,
'Tstond of een' Roos een' Roos gaf.

5. Dec.

4) K. b., II, 531. In K.a. luidt de titel: Vyt het Italiaensch van Guarino. Donò Licori à Batto. Zie op Sept. 1657.

[Op 'thoeckje vande Merckt staet Galgh op Galgh verheven]

Op 'thoeckje vande Merckt staet Galgh op Galgh verheven,

En Ian is d'eer gegeven

Van d'aller opperste te cieren met syn' hals:

'T geluckt hem wel in als:

[p. 161]

5

Eens was hij baes in 'trooven

 

En nu op dese plaets

 

Weer boven all' sijn' maets;

 

Ian heeft syn lot te loven,

 

Hy is het hoeckje boven.

 

6. Dec.

[Claes klaeght, hij is soo moe van ondeughd en van sonden]

Claes klaeght, hij is soo moe van ondeughd en van sonden¹⁾,

Hy wenscht sich aen een' kant

Daer gheen' en wierd gevonden.

Iae, Claes, maer in dat land

En waeren dan geen' menschen

Maer Engelen te wenschen,

En, soudt'er voorts wel gaen,

Soo blyft'er ghij van daen.

eod.

1) K. b., II, 105. - Zincgref, I, 49.

(Ian bijster 'sweeghs)²⁾.

Een Heer wees Ian een' wegh;
Die leiden hem in plassen,
In modder en morassen.
Wel, zeid' hij, wel ick segh,
Men magh'er wel af preken
Van wat de Heeren spreken;
Hier sitt ick vast en kijck
Ten ooren toe in 'tslijck,
En moet ick noch all prijsen
All wat de Heeren wijsen?

6. Dec.

2) K. b., II, 213. Het HS. heeft geen titel.

(Valsche rouw, oprechte schrick)³⁾.

Trijn hoorde dat haer mann van roovers was besprongen
En doodelyck gequetst: haer ooghjens bey ontsprongen,
(Beij kosten sy die kunst en haddens' altoos ree)
Sij weende bitterlick, of dé' all of sy 't dé':
Ten lesten wierdt het ernst, en Tryn begost te baeren

Als vrouwen doen die baeren,

Alsoo de tydingh quam, haer mann waer omgebracht:
Want sij verstond, men hadd haer mann weerom gebracht.

7. Dec.

3) K. b., II, 213. Het HS. heeft geen titel.

[p. 162]

(Ian onschuldight)¹⁾⁺.

'T is waer, 'tgelyckt een' manslagh:

Maer evenwel den anslagh

Died'er de schouth op heyt

Is alltemael bedurven:

Dus heeft het Ian verkurven;

Hij heefter onlanx een in 'tbosch ter neer geleijt,

Maer 'twas een' moije meyd,

En s' en is niet gesturven.

eod.

1) K. b., II, 213. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 3 Died'er de schouth K. a.: Die daer de Schouth K. b.: Die 'r de Baillieu

[Ghij zijt soo boos, Andries, en soo geluckigh toe]

Ghij zijt soo boos, Andries, en soo geluckigh toe²⁾,
Dat ick geen beter blijck van 't eewigh tweede leven

Als u en weet te geven.

God is gerechtigh, vriend, en ghij verdient syn' roe'.

Hebt ghys' hier niet te vreesen,

'Tmoet eens hier namaels wesen.

8. Dec.

2) K. b., II, 104. - Zincgref, I, 53.

[Een mall berekenaer van yeder eens geslachte]

Een mall berekenaer van yeder eens geslachte³⁾⁺

Beloofde mij het mijn'

Door een' gerechte lijn

Tot Noahs Arcke toe t'ontcijfferen: Ick lachte
En seid hem, goede vriend, ick bidd u laet dat vrij,
Dan wierden wij te nae verwanten ick en ghij.

8. Dec.

3) K. b., II, 104. - Zincgref, I, 62.

+ [krit] vs. 6 Dan wierden wij K. a.: Wy wierden soo

(Ian de slocker)⁴⁾.

'K hebb Ian alleen te gast gebeden,
En hebber meer schae's by geleden
Als hadd'er drij of vier gebrast:
My dunckt Ian is een dapper gast.

11. Dec.

4) K. b., II, 214. Het HS. heeft geen titel.

[Een mann hiet Brasser, en hij was 't]

Een mann hiet Brasser, en hij was 't⁵⁾:
'T is niet te seggen of syn erven
Meer droef als blij zijn om syn sterven,
Soo naer hadd hij 't all op gebrast.

eod.

5) Misschien doelt het versje op Govert Brasser, die, na verschillende ambten te hebben bekleed, in 1636 Thesaurier-generaal der Unie werd en in April 1654 stierf (vgl. Aitzema, VIII, 79).

[p. 163]

(Dirck aen 't geewen)¹⁾⁺.

Ian heet een wacker mann;

'Khoor dat hy wacker eten

En wacker drincken kan.

Het moet all wacker heeten

Wat hij by nacht of dagh

Of doen of laten magh.

Daer komt hij uijt syn bedd, en doet noch niet als gapen:
Is 'twonder dat hij geewt die wacker heeft geslapen?

eod.

1) K. b., II, 214. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 Ian K. a.: Dirck

(Siet toe)²⁾.

All die wel sterft heeft wel geleeft:
Maer 'tis niet yeder een gegeven
Dat hij ten einde van 'tquaed leven
Noch tyd om wel te sterven heeft.

eod.

2) K. b., II, 214. Het HS. heeft geen titel.

(Vierdaghen)³⁾.

Soud' ick de Heiligh' daghen vieren,
Seid' een onnoosel Ambachtsmann,
Dat kan de rijcke by syn' vieren;
Daer weetmen tmijnent niet eens van.
'Ken hebb geen geld om Torf te koopen,
'Kweet hout noch Kolen te beloopen,
Hoe kan ick vieren nacht of dagh?
Maer lydtmen dat ick wercken magh,
Soo weet ick raed selfs om te sweeten,
En, wilt ghy dat gheen vieren heeten,
Ten minsten salder wat geschien
Daermed' ick Torf en hout verdien.
In somma laet de Papen tieren,
'Kmoet wercken of ick kan niet vieren.

12. Dec.

3) K. b., II, 214. Het HS. heeft geen titel.

(Aen Neel)⁴⁾.

Neel heeft een paer niew' schoenen aen,
Met goud en silver draed gelaen,
En daer een niew paer hosen bij
Van Engelsch' incarnate zij.

4) K. b., II, 214. Het HS. heeft geen titel.

[p. 164]

5

Nu zijn de rocken in de weegh;

 

Men siet het goedje niet te deegh,

 

En dingen diemen niet en siet,

 

Wat baet het of mens' heeft of niet?

 

Maer, Neel, daer is goed helpen aen:

10

'Kwouw op mijn' handen leeren gaen,

 

Gelyck de Coorde-springers doen,

 

En proncken soo met Cous en Schoen.

 

13. Dec.

(Hout voor yser)¹⁾.

Kees, waert ghij mijns gelijck ghij soudt mij niet lang dagen,
Ick bracht u lichtelijck 't Rapiertje voorden dagh:
Nu ghij bequaemer zijt om eicken hout te dragen,

En geen mann van myn' slagh,

Soo moet ghij noodtelick een mann zijn van mijn' slagen.

eod.

1) K. b., II, 215. Het HS. heeft geen titel.

(Niewe-slagh)²⁾.

Als Tryn haer eerste mann niet naer syn sinn en kuijsten
All wat hij haer beval, soo sloegh hij haer met vuijsten.
Haer tweede liefste komt met stocken voorden dagh,
Nu heeft sij weer een mann, maer 'tis een ander slagh.

eod.

2) K. b., II, 215. Het HS. heeft geen titel.

(Wel gegist)³⁾.

'Ksey gisteren aen Ian, uw wijf kan 'tniet lang herden,

Ghij sult haest vader werden,

En wat sy dragen magh

Komt eer lang voorden dagh;

Soo wy daer pas af spraken

Begon de vrouw te kraken,

En s' is te middernacht

In 'tkinder-bedd gebracht.

Myn' gissing is all wel genomen,

Het kind is voor den dagh gekomen.

eod.

3) K. b., II, 215. Het HS. heeft geen titel.

(Ionge Bettje gewaerschout)⁴⁾.

Wat mooght ghij liggen trouwen, Bett?
Ghij zijt pas sestien jaeren.

4) K. b., II, 215. Het HS. heeft geen titel.

[p. 165]

 

⁺

 

Weet gh' hoe ghy staet te vaeren?

 

Van 'tkinder bedd in 'tkinderbedd.

 

eod.

+ [krit] vs. 3 gh' K. a.: ghy wel

(Neel trouw-ree)¹⁾.

Neel, zeid ick, zyt ghij sott, en soecktgh' allree te paren?

Ghij zijt pas vijftien jaeren.

Wel, zeys', is vijftien jaeren pas,

Soo paer ick emmers niet te ras.

eod.

1) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

(Onseker verwacht)²⁾.

Ick hoor de li'en vast praten
Wat mij te wachten staet
Uijt Claesens rijcken staet:
Maer 'tkan my weinigh baten:
Claes sal mij wat nae laten,
Soo hij 't niet nae en laet.

eod.

2) K. b., II, 216. Het HS. heeft geen titel.

(Aen slechte Mathijs)³⁾.

Mathijs is een Haeghs kind geboren,
En, werden Schepenen gekoren,
Hy meent men magh hem niet verbij.
Maer, Thijs, daer hoort wat anders bij:
Tot Schepen-stoelen te bekleeden
Hoort wetenschap van recht en reden:
En hoe past u dat onderwind,
Die niet en zijt als een Haeghs kind?

15. Dec.

3) K. b., II, 216. Het HS. heeft geen titel.

(Ydel beloven)⁴⁾.

Fy maent haer selven staegh, en seyt m' op alle straten,
U komt noch geld van mij; en staegh en is 't maer praten,
Daer geen geld op en volght: wat helpt my 'tpraten, Fij?
Altoos komt my mijn geld en noyt en komt het mij.

17. Dec.

4) K. b., II, 217. Het HS. heeft geen titel.

[p. 166]

(Geld in de hand)¹⁾⁺.

Claes, hoe wy 't cijfferen, en hoe wij 't overleggen,
U komt geld inde hand, daer valt geen tegenseggen.
Komt u geld inde hand van selfs? het magh wel zijn;
Ick en benij 't u niet, mits 't niet en zij van 'tmijn.

Hofwijck 22. Dec.

1) K. b., II, 211. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] vs. 1 Claes, hoe K. a.: Hoe dat - vs. 2 U K. a.: Claes - vs. 3 u K. a.: hem - vs. 4 u K. a.: hem

Noch over des Heeren Avontmael²⁾.

Wel! dat de sondaer sich bekeer' en levend blijv',
Is dat des Heeren wensch in 'tmenschelick bedrijv?
Soo zyn wij buyten sorgh: want wien en soudt niet lusten
In leven en in dood op syn bekeer te rusten?
Iae, Heer, ick ben bekeert, en kom daerop aen 'tmael
Van dijn' gedachtenis en minnelick onthael.
Is 't niet bekeers genoegh? Siet, ick verfoey de sonden
Van mijn voorleden tyd, als ingevuijlde wonden
Daer mij de reuck af walght; Ick wenschte s'ongedaen,
Ick wenschte s' uijt den boeck gevreven daer sij staen,
Ick wenschtes' in het diepst van aerdrijck of van baeren
Verr van dijn aengesicht wegh en verduijstert waeren:
Is 't niet bekeers genoegh? Misrekenend gemoed,
'T en is niet halver weegh van daer ghij wesen moet.
'T berouwt mij van eertijds: wie soud het niet berouwen,
Wie en berouwt geen quaed die 't weet en kan onthouwen?
Maer is de man bekeert die 'tquaed onthouden heeft,
En seght het hem berouwt, en noch in 'tquade leeft?
En doen ick als ick ded' en lev' ick als ick leefde
Doe 'tquaed mij niet en rouwd' en ick God wederstreefde,
Gewentelt in het boos' en van de werld verheert,
En heet ick vol berouws, en ben ick wel bekeert?
Is mijn berouw beroem, en mijn' bekeeringh praten,
En maeck ick staegh mijn werck van seggen en niet laten?
Neen, door des Heeren hulp, 'k en trad niet als ick tree,
'K en lev' niet als ick leefd' en doe niet als ick dée,
'K en denck niet als ick dacht, 'k en spreeck niet als sy spraken,
Die met mij haer verbond en Gods geboden braken.
Is 'tnu bekeers genoegh? noch all ten halven maer,
Ten halven. Iae, mijn God, ick weet het, en 'tis waer;
Het vorighe verfoeijt en ernstelick berouwen,
Het jegenwoordighe vol ijever en onthouwen

2) K. b., I, 56.

[p. 167]

 

En is de volle boet van dijn behagen niet:

 

'T voornemen is de plicht daer dijn' genad' op siet:

35

Het opset hebt ghij lief, het ernstighe verloven

 

Van overpleegde sond begunstight ghij van boven

 

Met goeder ouderen barmhertighe versoen,

 

Als 'tkind belooft, 'ten sal 't syn leven niet meer doen.

 

Nu is 't bekeers genoegh: 'tvoorleden is berouwen,

40

'T toekomende verlooft. Maer sal 'tverloven houwen?

 

Sal 'toude water-werck den ouden gangh niet gaen

 

In mijnes ouden ganghs verdrietighe weeraen?

 

Ghij weet het, goede God, en ick en kan maer wenschen,

 

Want ghy zyt altoos God, en wij zijn altoos menschen:

45

Maer, die mij 'twenschen gaeft, voltreckt dyn werck, en gunt

 

Dat ick alleen niet kan, en ghij All-eenigh kunt.

 

23. Dec.

(Schielijcke miltheit)¹⁾.

Wat is een gierigh mann?
Die geen goed geven kan
Dan als hij 't niet kan houwen,
En die 't soo noode derft
Dat hij selfs als hij sterft
Noch bang is voor 'tberouwen.

Soo gingh 't met onsen Iaep,

Die met sijn' lesten gaep
In sijn' gebueren armen
Eerst gisteren den armen
Met hondert pond bedacht.
Wie hadd dat oijt verwacht,
Dat sulck een bloed der bloeden
Met sulck een' moed der moeden
Sou tasten in syn deegh?
'T is waer: maer hij was veegh.

24. Dec.

1) K. b., II, 217. Het HS. heeft geen titel.

(Aen lichte griet)²⁾.

'T en raeckt Ians koude kleeren niet,
Wat hij aen syn licht wijfje siet:
My dunckt hij heeft dat wel.
'Traeckt, niet syn' koude kleeren, Griet,
Maer 'traeckt uw warme Vell.

25. Dec.

2) K. b., II, 217. Het HS. heeft geen titel.

[p. 168]

[Uw gulsigh swelgen, Pier, gaet boven alle mercken]

Uw gulsigh swelgen, Pier, gaet boven alle mercken¹⁾,
En ick drinck pas mijn' meugh: soo komt de eer u toe;

Want ghij doet als een vercken,

En ick doen als een Koe.

eod.

1) K. b., II, 106. - Zincgref, I, 144:
Wann man ihn zum trincken nöthigen wollte, bate er, Man wolte ihm doch nur das Kührecht vergönnen, er wolle trincken wie eine Kuh, gefragt wie er das verstehe? antwortet er: Eine Kuhe wann sie genug getruncken hette, hörte sie auff.

[Kgreep naer Ians wapen-schild, en hadd het geern bekeken]

Kgreep naer Ians wapen-schild, en hadd het geern bekeken²⁾⁺:
Maer hij ontrock het mij, en sey soo wat van verrs,

All soet, ghij moght het breken,

Soo niew is 't en soo vers.

eod.

2) K. b., II, 106. - Zincgref, I, 146.

+ [krit] vs. 2 hij K. a.: een

[Tryn houdt niet op van boelen]

Tryn houdt niet op van boelen³⁾⁺
Om lust met lust te koelen:
Dat is, naer ick het kan verstaen,
Haer vier met solfer uytgedaen.

eod.

3) K. b., II, 106. - Zincgref, I, 156.

+ [krit] vs. 1 boelen K. a.: ritsigh boelen - vs. 2 Om lust K. a.: Om lustigh lust

[Uw dochters zijn all rijp en even op haer best]

Uw dochters zijn all rijp en even op haer best⁴⁾:

Claes, laet ick u wat seggen,

Bestelt all tydelick uw' hoenderen haer' nest,
Eer dats' haer eijers inde netelen gaen leggen.

25. Dec.

4) K. b., II, 106. - Zincgref, I, 159.

[Vleesch versch geslagen moet versterven]

Vleesch versch geslagen moet versterven⁵⁾⁺,

Of 'tkost ons menigh taeijen beet.

Soo kan 't een prediker verkerven

Die dat versterven niet en weet.

Hoor, Domine, ghij pronckt met spoedighe gedachten,
En brenght ons ryp en groen op stoel, en dat is fraeij:
Maer, liet ghy 'tversch geslacht versterven en vernachten,
'Twierd etelicker spijs en mogelick min taeij.

26. Dec.

5) K. b., II, 106. - Zincgref, I, 159.

+ [krit] vs. 8 mogelick eerst: ongelyck als in K. a.

[p. 169]

(Geweigert en gewenscht)¹⁾.

'Khebb Thomas lang vergeefsch gebeden,

Dat hij toch eens uijt komen wou:

Het schynt het lagh mij op mijn leden

Datmen 't hem licht beletten sou.

Flus, hoor ick, heeft de Schouth den bloed by 'thoofd genomen,

En wel gelegert uijt de kouw,

Hoe geerne soud hij nu uijt komen!

eod.

1) K. b., II, 217. Het HS. heeft geen titel.

(Ians welvaert)²⁾.

Ian is sterck en gesond van lichaem en van leden,
'Tis een welvarend knecht maer onbesuijst en domm.
Hy ment sijn eigen Karr, en smijtse veeltyds om:
Dat 's wel gevaren, Ian, maer 'tis niet wel gereden.

27. Dec.

2) K. b., II, 218. Het HS. heeft geen titel.

(Neels waerom)³⁾.

Waerom Neel Peerlen draeght dan fyn en dan eens vals,
Beduydt sy met een woord dat waer is; om haer hals.

eod.

3) K. b., II, 222. Het HS. heeft geen titel.

[Cornelis seght, hij hoopt te varen]

Cornelis seght, hij hoopt te varen⁴⁾
Daer voor veel' honderden van jaeren
Syn' vrienden heen gevaren zijn,
En wenscht mijn' kans soo schoon als syn'.
Maer komt hem niet in syn' gedachten,
Dat daer ter herberghe vernachten
Veel luijden onder 'tselve dack
Gheen herbergh is van groot gemack?

eod.

4) K. b., II, 107. - Zincgref, I, 159.

(De vrouwen baes)⁵⁾.

Dat meeste vrouwen Broecken draghen,
Als 'tniet en was in oude dagen,
Daer ben ick niet seer in begaen.
'T quaedst is, sij hebben se meest aen:
En 'tmeest van allen te beklagen,
Men kan 'tniet mercken aen haer gaen.
De mans doen of sij 't niet en sagen;
Vast duijckt de Sonn all voorde Maen.

28. Dec.

5) K. b., II, 223. Het HS. heeft geen titel.

[p. 170]

(Neels oude man)¹⁾⁺.

Wat heeft Neel voor een mann, een' steenen of een' houten?
Want als ick hem te recht besie, den ouden knecht,

Mij dunckt het staet'er slecht,

En slapp en ongesouten;

En Neel, te gast genoodt lang naer het lest gerecht,
Goe vrouw, en heeft'er niet te bet af als kou' bouten.

29. Dec.

1) K. b., II, 223. Zonder titel in het HS.

+ [krit] vs. 4 slapp K. a.: laff

In effigiem Olai Wormij²⁾.

Ecce viri vultum cuius de munere, Lector,

Maxima Naturae munera munus habes.

Tot cimelia complexus, cimelion ipse

Wormius haec inter tanta legendus erat.

29. Dec.

2) M.D., 395, waar aan den titel is toegevoegd: ipsius Musaeo praefixam.
Olaus Wormins, geb. 1588, was professor in het Grieksch en daarna in de medicijnen te Kopenhagen. Hij bezat eene beroemde verzameling oudheden en heeft vele wetenschappelijke werken geschreven. Den 17^den Sept. 1654 stierf hij.

[Laet geen niew Prediker sich vleyen met den loop]

Laet geen niew Prediker sich vleyen met den loop³⁾
Van veel' niewsgierighe toehoorders over hoop.
Niew is een ondiep moij; die soo veel niet en weten
En hebben op de Pruijm het blaeuwe niet doorsien.
'Ken sagh noyt sondaghs kleed dat in een weeck of thien
Geen werckendaghs en wierd en voor een vodd versleten.

30. Dec.

3) K. b., II, 107. - Zincgref, I, 159.

[Ghij weet het inde hand te kijcken, doet ghij, Claesje]

Ghij weet het inde hand te kijcken, doet ghij, Claesje⁴⁾,
Wie mild of gierigh is, ghij zijt een kunstigh baesje.
En waer aen soudt ghij 't toch als aende hand sien, bloed?

Men geeft niet met den voet.

eod.

4) K. b., II, 107. - Zincgref, I, 177.

[Perrin ayant souffert les plus aspres tourmens]

Perrin ayant souffert les plus aspres tourmens
Que debuoit la Nature à ses desbordemens,
La Goutte l'entreprend; et je croij qu'il la gouste;
Car c'est ce qu'il cherit, c'est la derniere goutte.

30. Dec.