Gedichten. Deel 3: 1636-1644
(1893)–Constantijn Huygens–
Auteursrecht onbekend[1637]Voorden eersten beddemakerGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Waer leijt de Wijse man die 'teerste Bedd bedacht?
Mij lusten hem te eeren
Met witte woll en veeren,
Met schapen-offerhand, met swanen sang en schacht.
5[regelnummer]
Nu weet ick 'tkerckhof niet, nu doen ick by 'tgedacht,
En send dit dicht uyt sweeren
Op sijn' verbr .... Heeren,
En op haer achtereen-ondanckbaere geslacht,
Indien hij anders leijt als kostelick en sacht.
10[regelnummer]
'T en zij sij selver leggen
Op haspelen en dreggen,
En datter yemant bij te bedd' op leijt en lacht;
Soo is mijn vloeck volbracht.
5. Ian.
| |||||||||
In titulum celsitudinis principi a rege christianissimo delatumGa naar voetnoot2).Quod premis Austriacum, vanâ virtute superbum,
Verberibus, verbis erigis Auriacum;
Non stupeo, Ludoïce; facis quod regula dictat
Iustitiae, tribuis, Iuste, cuique suum.
Hag. 22. Ian.
| |||||||||
(In idem argumentum)Ga naar voetnoot3).Additur extremis; fieri quod posse negabam.
Cautior exemplo, disce quis addat, Iber.
Quae facit hoc meritis, aliquid factura superbo est
Gallia, quod fieri posse, superbe, neges.
Eod. die.
| |||||||||
[pagina 33]
| |||||||||
[Non poteras, Ludoïce, duci monumenta fauoris]Non poteras, Ludoïce, duci monumenta fauorisGa naar voetnoot1)
Iustior inuicto nobiliora dare,
Quem, si fata preces, votum fortuna sequatur,
Celsius Henrico nomen habere velis.
| |||||||||
(In aulum)Ga naar voetnoot2).Aulus in officio est, ex officio facit Aulus
Officium; quod id est officium? officere.
28. Apr.
| |||||||||
In mortem C. WarfuseiGa naar voetnoot3).Infame crimen, crimen omni crimine
Magis nefandum, turpe, dirum, barbarum,
Vindicta praesens expiauit, promptior
Puniuit omni talione talio.
5[regelnummer]
Cauete sontes, nulla spes fugae aut morae est;
Sanata poena est, claudicare desijt.
28. Apr.
| |||||||||
[Laborat aphtis uxor insomnis, screat]Laborat aphtis uxor insomnis, screatGa naar voetnoot4),
Singultit, ardet, tussit, exestur febri:
Fabri veterno pigriores nil agunt
Nisi increpati et bile compulsi meâ.
5[regelnummer]
Aprilis expirat, Kalendae sunt prope
Quibus migrandum est venditâ dudum domo.
| |||||||||
Fr. Henrici princ. Aravsionvm anni triumphales.Ga naar voetnoot5)Ga naar voetnoot+.Postquam res Batavûm Bredaeque affligere ciuem
Mauricio potuit sors semel atra Duci:
Praebuit Henrico, fratri cum laude negatas,
Cincta suo circum cespite Grolla manus.
5[regelnummer]
Sijlua, ducum domus, et Venetûm soror aemula Sijlua,
| |||||||||
[pagina 34]
| |||||||||
Sijlua natans medio gurgite rapta fuit:
Has Poliorcetes objectâ mole coëgit,
Has, quasi Neptunum Marte, fugauit aquas.
Forti fraude, dolo bellace, leui momento
10[regelnummer]
Vesaliam patriae reddidit atque sibi;
Velauiam patriae atque sibi. Cum classe subactâ
Hispanas nullo sanguine cepit opes.
Naufrago et armato vitam donauit Ibero,
Vt, quam conficeret, relliqua turba foret.
15[regelnummer]
Mille triumphanti naualem fronte coronam
Captiui madidâ composuere manu.
Soluit ad hostilem flatu duo vincula Mosam,
Venlonae accubuit strata Rumunda suae;
Tertia, lassatis Ledaei Castoris armis,
20[regelnummer]
Trajecti subijt pontis habena jugum:
Denique, nec praesens, praerupto monte superbam
Limburgum ferro fecit et aere suam.
Addidit Orsouiam nutu: conamine Bercam,
Quo pauidas Rheni pene retorsit aquas:
25[regelnummer]
Harum capta leui furto Diuortia, furto
Fortius, ac dicto promptius asseruit.
Post tantos sine nube dies, sine labe triumphos,
Quorum quisque stupor posteritatis erit,
Ne fuerit, quae magna fuit, quae maxima, virtus
30[regelnummer]
Nassauidum, ne vis ultima militiae,
Breda fame superata, fame, moribunda, videndi
Victorem dominum nunc quoque victa foret.
Ad Bredam 28. Octob.
| |||||||||
Breda expugnataGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Vincitur agricolae et Regum socialibus armis.
Queis potius, dubium est: Mars sceptra ligonibus aequat.
Ad Bredam. 28. 8b. (Oct.)
| |||||||||
Epitaphium L. RealijGa naar voetnoot2).Quod nec sponte, nec ad noti monumenta sepulchri
Affluis, a saeclo ferreus, hospes, habes.
| |||||||||
[pagina 35]
| |||||||||
Talis inexhaustum magnetica turba Realem
Cinxit, et a viui pendula voce stetit.
5[regelnummer]
Quin proprio ductu charis comes ossibus haerens
Ferrea, si liceat, lamina claudat humum.
Magnus enim Magnes jacet hic. qui, pyxide multâ,
Quos voluit lapidem discere, se docuit;
Se lapidem, se Magnetem, se saeculi amorem,
10[regelnummer]
Qui, quia se sapiens, nouerat et lapidem.
Qui, quia se, lapis, et lapidem, sine pyxide Gangem
Creditur et Boreae victor adisse domum.
| |||||||||
Ad I. vander Burgh aperto aggere Merkae fluvijGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.Prima coronauit Bredanos flamma triumphos,
Cum fera stramineas induit hasta faces.
Proximus elisis crepitauit ab ignibus aether;
Dixeris aestiuâ nube tonare Iouem.
5[regelnummer]
Functa est officio tellus, cum Sulphur et una
Carbonem et petrae contulit una salem.
Restabant undae, restabant signa fluentis
Laetitiae per, queiscumque natatur, aquas.
Tandem Naturae signo dato, et obice rupto,
10[regelnummer]
Vasta manumissi fluminis ora patent.
Applaudit cataracta Duci, tolluntur in altum,
Praecipites lapsu quo grauiore ruant.
Et postliminio reduces Bredana lebete
Excipit et Nymphis nubit amica Ceres.
15[regelnummer]
Euge, pater venerum, siccos aqua ducit in urbem;
Si me, si Bredam quaeris, habes comitem.
Carmina scribuntur vel aquae potoribus, ipsa
Hordea, sed lupulis vincta, poesis amat.
Quin, si multa fidem Bredae Cortina meretur,
20[regelnummer]
Hoc est Pegasei fontis ἄριστον ὕδωρ.
I bone, quo tua te sitis evocat, I bone Burghi,
Tota natat festo festa liquore dies.
Euge, vola: qui pontus erat hoc mane frequenti
Teste, tot in testis vespere potus erit.
Ad Bredam. Cal. (1) Nou.
| |||||||||
[pagina 36]
| |||||||||
In Heraugierij navem ab Hispanis exustamGa naar voetnoot1).In tabulas furit ultor Iber cum laude nocentes,
Nobilis infami corruit igne ratis.
Quam sero sapiunt Phrijgiae! (neque enim Phrijges) uri
Debuit, ut viuo cespite foeta stetit.
5[regelnummer]
Nunc caret inuidiâ factum, Batauoque volente
Saepe vel in portu naufragus hostis erit.
7. Nou.
| |||||||||
Op het doorschieten van Breda in de belegeringhGa naar voetnoot2).Oragnens eighen Stadt, 'tonschuldige Breda,
Viel sijnen Heer te voet, en riep in 'thert, Gena;
Waertoe soo veel Geschutt, en soo veel bloed-vergieten?
'T most platt geschoten zijn, om datmen 't rond sou schieten.
20. Nou.
| |||||||||
Hospitis nec ab hospite tuti Philippicarvm decas primaGa naar voetnoot3).O inter calicem supremaque labra, sub ipso *
Hospite, et accumbens occubitura cohors,
| |||||||||
[pagina 37]
| |||||||||
O socij, si sum sanus de Iudice judex,
O passi mecum non grauiora viri,
5[regelnummer]
Quem penes innocuus tremuit conuiua, minatum
Warfuseas nobis, jura cruenta, dapes,
Caesarei prudens Iuris, sed, in hospite caedis
Autor, in hospitij legibus hospes erat.
28. Nou.
| |||||||||
[Inuidet artem Tantalo]Inuidit artem Tantalo, et lautum nefas *
Lijcaoni, accumbentium hospitibus Deûm
Infandus hospes, cuius hic nomen tego,
Tegamque, donec fas et ira siuerint.
5[regelnummer]
Humanitate vincier foedum ratus
Humana amicis destinauit viscera
Mactandi amici. regias vero dapes!
At, o Senator, siue, Coenator, velis,
(Nam lapsa lingua est) liberorum lancibus
10[regelnummer]
Apposta membra lixa frixa oportuit.
Quid imperatis coelibi? non sunt, ais.
Fatemur ultro. nempe sunt Philippuli,
Et, si quid aequi regula et boni valet,
Qui nuptijs probatur esse, is est paterGa naar voetnoot1).
uno spiritu. 28. Nou.
| |||||||||
[Non est sapientis]Non est sapientis, non putâram, Cordubâ *
Determinante, et improbe hoc sani negent.
At, o sapientûm quisquis in diam tener
Emisse lucem candide Iunoniam
5[regelnummer]
Agnoscis artem, faucibus luctâ breui
Erepte, quarum creber Euripo perit
Nascens viator, euge non latissimae
Ignosce culpae: non putarem, diximus
Securi, et in Iunoniam laetos semel,
10[regelnummer]
Semel vocati (ut chara sunt quae rara sunt)
| |||||||||
[pagina 38]
| |||||||||
Conuiuae, amici, immisimus pedes domum.
Nam quis putâsset hospiti, quis hospitae,
Quis obstetrici ferreas mentem aut manum?
29. Nou.
| |||||||||
[Quisquis eris conuiua mei]Quisquis eris conuiua mei, quem dicere nolo, *
Hospitis, est cuius te meminisse refert:
Disce pati et pungi, vita mordere joco, vel
Serius, hoc sordet, cui placet illud, hero.
5[regelnummer]
Quidquid agis, famulum aut famulam, quam dicere noloGa naar voetnoot1),
Ne pete; qui vero discrepet ede jocum.
Tangis herum? fuge, vel pugna: mirabile dictu,
Nec poterit caedi parcere parca manus.
29. Nou.
| |||||||||
[Nemo me ludos facito]Nemo me ludos facito, nisi fortior, unde *
Evasi, Stijgio tinxerit ora lacu.
Infecit pallore genas formido, fatendum est;
Nempe, sed ad subitae nuncia verba necisGa naar voetnoot2).
5[regelnummer]
Si tremui, prudens tremui, sub Iudice damnas
A quo non erat ad quem subiturus eram.
Si tremui, quem non famuli concusserit horror
Quem domino dudum carnificina probat,
Carnifici domino, cui pridem, teste gemelloGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+,
10[regelnummer]
Carnificis famulae carnificina calet?
29. Nou.
| |||||||||
[Quattuor, et Reges]Quattuor, et Reges, evasi Belga Philippos; *
Sed patriae vulgo sors fuit illa meae.
A quinto mea me in tuto fortuna locasti,
Seruati ciuis querna corona tua est.
5[regelnummer]
Dicite, Io paean, vehimur majore triumpho,
Quam tot Nassouij quos meruere Duces.
Percussore solent empto saeuire Philippi,
Percussor meus hic ipse Philippus erat.
29. Nou.
| |||||||||
[pagina 39]
| |||||||||
5[regelnummer]
Nullâ non leuis esuritione
Nullâ non cupiat siti redempta
Ollarum parasitus aulicarum:
Post visam Stijga, Tantalum, Atreumque,
Sicâ nobile nomen hospitali,
10[regelnummer]
Respiro redivivus, integerque
Libertate voluto me Batavâ.
Illum, quem mea nominare gestit,
Ni sufflaminer, incitata bilis,
Illum garrulitatis inquietae
15[regelnummer]
Pruritus, cacoëthes, impetigo,
Vt se saucius hinc et hinc feriri
Vero sentijt(?), egit in furorem;
Qui nunc pallido et illico rubenti
(Irâ an crimine nescias flagrante)
20[regelnummer]
Dictauit (quibus abstinere certum est,
Ne vos nausea et impetus vomendi,
Qui tum, denuo ceperint, Amici)
Tam vernacula quam procacitate
Vernili, stolida, inficeta verba.
25[regelnummer]
Me fatum Hippolyti Orpheique vatis,
Illinc unde negant redire quemquam
In terras reducum, meo Lijcambi
Paucis Archilochum iubet salutem
Verbis dicere, sed minus malignis.
30[regelnummer]
Non Ajax, Athamantis aut Orestis
Praue percitus ardeo colubris:
Si quem, Democriti probum, decentem,
Sacrum, coeligenam furo furorem.
Cantat naufragus, et lucro, perîsse
35[regelnummer]
Non totum, putat: O mei sodales,
O discrimine pallidi recenti
Conuiuae, socijque tot malorum,
Nos de Syrtibus, anchorâ tenaci,
Saluis puppibus, extricata turba
40[regelnummer]
Terram tangimus; appulere diro
Tantum vortice territae carinae.
Summa est, pene tot hospites perempti
Belgicâ nece, vivimus Latine.
Quae nos gaudia sospites, quis ardor
| |||||||||
[pagina 40]
| |||||||||
45[regelnummer]
Elapsos pede libero jocandi,
Quis soteria feruor ancupandi
Vel per compita non decere possit?
Si vestigia Warfuseia specto,
Quae spectauimus, hercule, et propinqui,
50[regelnummer]
Non est quo sibi gaudio disertus
Fortunam satis explicet benignam,
Quem fati voluit fauor miserti,
Sub sica gladioque inhospitali,
Sub Laestrijgonibusque Tantalisque,
55[regelnummer]
Sub verna dominoque sanguisugâ,
De Mousonibus esse, non RuellisGa naar voetnoot1).
1. Decemb.
| |||||||||
Ad Nicolaum Heinsium d.f. Cum versiculis transmissisGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.Heinsi, maxima maximi Parentis
Spes, laus, delicium, intimique amores:
Heinsi non puer, erudita proles,
Imberbi senio, patris stupendi;
5[regelnummer]
Quae te colluuies ineptiarum
Lectorem petit, iturire coepit
Per vestigia, queîs solet mearum
Vitro colluuies ineptiarum.
At specta, Iuuenis diserte, specta,
10[regelnummer]
Haec in tempora natus es, quibus te
Obfirmarier arduis, paternis
Exemplis decet: Ille sic et alsit
Et sudauit, et impotentis aeui
Nugacis, stolidi, inscij, impudentis,
15[regelnummer]
Obtundentis, ineptientis aeui
Totam sustinuit dicacitatem.
Iam succenturiare, jam subito
Ad fastidia longa nauseanti.
Non omnis noceo; deos deasque,
20[regelnummer]
Quarum praesidio poeta, quarum
| |||||||||
[pagina 41]
| |||||||||
Rhetor praesidio parente dignus
Audis, Heinsiade parente, testor,
Haeredem ingenij, ut molestiarum,
Toti te similem patri videre,
25[regelnummer]
Totum te cupio videre patrem.
3. Dec.
| |||||||||
[Frustra terribilem, ferum, ferocem]Frustra terribilem, ferum, ferocem *Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+,
Et Cyclopa minamini Philippum:
Insessis Capitolij ruinis
Tarpejâ procul arce detonamus.
5[regelnummer]
Me vernacula, me superba vernae
Flocci pendere, vel furentis, ausa?
Non exterreor aure sic Batauâ,
Totis Alpibus, omnibus Latinis,
Totâ conditus ambiente Româ.
10[regelnummer]
Pallesco tamen, horreo, tremisco,
Sed vobis, mea turba, deserendis
Sub Cyclope Philippulo tremisco.
An clunaculo, acinace, an sarissâ,
An gaeso, an frameâ, sparo an dolone,
15[regelnummer]
Romphaiâ galeatus, an securi,
An cultro, an calamo, veru an veruto,
Quo Pauonibus atque Phasianis,
Aut Perdicibus (o dij deaeque
Raram in montibus Ardeae officinam!)
20[regelnummer]
Solers ingerit, infodit suitque
Arvinam archimagirice suillam,
An sartagine, cratibus, creagris,
Artoptis, cochlearibus spathisque
Algenti macilentus e culina
25[regelnummer]
Instructus saliat, petatque poenas,
Intentetque necem, parum laboro.
Matronae, quibus hospes aduocatis
Feralique epulo interesse jussis
Ostensâ nece pene abortionem
30[regelnummer]
Ipsâ obstetriciâ manu imperauit,
Vos haec dentibus unguibusque, si fas,
Vos discerniculisque torquibusque,
Vos haec forficibusque acunculisque
Propulsabitis, aut leui flabello.
35[regelnummer]
Quod me sollicitum lanista, quod me
De vestra tenet anxium salute
Mirmillo, pugil, omnibus lanista
| |||||||||
[pagina 42]
| |||||||||
Mirmillonibus acrior Philippus,
Causa est una, sed una justa causa est.
40[regelnummer]
Telo verberat (ô Venus, Dearum
Atrocissima, quanta quot maritos
In discrimina nescios dedisti!)
Telo verberat, heu! latente telo,
Telo verberat, heu! patente telo,
45[regelnummer]
Telo verberat, heu! potente, quod nec
Declinabile et ipsa Roma fassa est:
Quid multis moror? o boni, Philippus
Iam dudum, domino arma suggerente,
Durâ fronte ferit: cauete cornu.
4. Dec.
| |||||||||
[Quid nos saginae mox necandos destinas]Quid nos saginae mox necandos destinasGa naar voetnoot1) *
Nil profuturae? lautior coenatio
Ad hoc paranda est. Deinde nec Capi sumus.
Quod nos fatentur uxor atque liberi, et
5[regelnummer]
Anceps Philippum rumor, hoc sumus. quid hoc?
Quod te fatentur et Philippa et liberi.
4. Dec.Ga naar voetnoot2).
| |||||||||
Ad urbium praefectos, cautioGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+.Cui graue commissum valli tutamen, honorque
Principis, et patriae, quâ regis urbe, salus,
Tot sane cautum faciant exempla: jubemur
Vincere, si non est vincere, velle mori.
4. Dec.
| |||||||||
[Hanc debellando duxi domino atque Philippo]Hanc debellando duxi domino atque Philippo *Ga naar voetnoot4).
Si perstant, si non sufficit una decas,
Centuriam decuplo producam robore; si non
Sufficit, et perstant, jam Chiliarchus ero.
11. Dec.Ga naar voetnoot5)
| |||||||||
[pagina 43]
| |||||||||
In secundas nuptias ill. d. de Brederode et Loisae C. SolmensisGa naar voetnoot1).Solmia ridendo praestat quod mille petenti
Nassauiae votis tot periere dies:
Euge, bonum factum; nisi spe deludimur, unâ
Nocte bonum Feudum nupta Loïsa facit.
11. Dec.
| |||||||||
(Ad stellam, vxorem charissimam defunctam)Ga naar voetnoot2).Confundunt elementa vices, natura nouerca,
Ut paterer, voluit me patiente pati.
Nascitur alba dies, nigra nox perit, ut perit omnis
Stella, mei pereunt te pereunte dies.
Dec.
| |||||||||
In I. Beverovicij de calculo tractatumGa naar voetnoot3).Non patior, Beuerouici, tua tormina; nullum
Vesicâ, nullum Renibus urget onus.
Durius aegroto; totum stupor ista legentem
Fecit inauditâ duritie lapidem.
5[regelnummer]
Exede quod, Medice, intrîsti, saxumque voluta
Quod facis, ut saxo, qui latet, extet homo.
Extet homo, qui te lapidem, facunde, docentem
Non lapis, et, quo nunc non valet, ore canat.
Quid fugis aut palles? nempe illud flebile pensum
10[regelnummer]
Sisijphi, at hoc Bataui Deucalionis erit.
30. Dec.
|
|