X-Y-Z der muziek

[Mis]

Mis, de voornaamste handeling van den Katholieken eeredienst, daar zij de herhaling en herdenking is van het Kruisoffer, volgens Christus' gebod en voorbeeld in het Laatste Avondmaal. In de gezongen Mis vormt de muziek een belangrijkonderdeel. De gezangen der Mis worden onderscheiden in twee groepen. I Tot de wisselende zangen behooren: de Introïtus of inleidingszang, Graduale en Tractus, de rijkste der wisselende Miszangen, het Alleluia, de lofzang die op dagen van boete en rouw vervangen wordt door den Tractus, het Offertorium (Offerzang)ende Communio, gezongen bij het nuttigen van het Offer-maal. II De vaste of onveranderlijke Misgezangen zijn: Kyrie, Gloria, Sanctus met Benedictus, Agnus Dei; het Credo, de gezongen Geloofsbelijdenis, is alleen voor de Zondagen en sommige feesten. Het zijn deze onveranderlijke Misdeelen, die men ook in de concertzaal uitvoert en dan kortweg Mis noemt; daarom geven wij er de teksten van.

Kyrie, aanroep om de Goddelijke ontferming: Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison (Heer, Christus, ontferm U over ons).

Gloria, de lofzang der engelen, waarvan het begin ontleend is aan Lucas 2:14; zie voorts Gregoriaansch.

[p. 486]

Gloria in excelsis Deo (Eere in den Hooge aan God), Et in terra pax hominibus bonae voluntatis (en op aarde vrede aan de menschen van goeden wil). Laudamus te (wij loven U), Benedicimus te (wij prijzen U), Adoramus te (wij aanbidden U), Glorificamus te (wij verheerlijken U). Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam (Wij danken U om Uw groote heerlijkheid). Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater omnipotens (Heer God, Koning des Hemels, God Almachtige Vader), Domine, Fili unigenite, Jesu Christe (Heer, eeniggeboren Zoon, Jezus Christus). Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. (Heer God, Lam Gods, Zoon des Vaders). Qui tollis peccatamundi, miserere nobis (Gij die de zonden der wereld wegneemt, ontferm U onzer). Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram (Gij die de zonden der wereld wegneemt, ontvang onze smeekbede). Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis (Gij, die zetelt aan de rechterhand des Vaders, ontferm U onzer). Quoniam tu solus Sanctus (Want Gij alleen zijt Heilig), Tu solus Dominus (Gij alleen zijt de Heer), Tu solus Altissimus, Jesu Christe, (Gij alleen zijt de Allerhoogste, Jezus Christus). Cum sancto Spiritu, in gloria Dei Patris (Met den Heiligen Geest in de heerlijkheid van God den Vader). Amen.

Credo. De geloofsbelijdenis, dogmatisch van groot belang. Credo in unum Deum (Ik geloof in één God), Patrem omnipotentem,factorem caeli et terrae, visibilium omnium, et invisibilium (den Almachtigen Vader, Schepper van alle zichtbare en onzichtbare dingen), Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum (En in één Heer Jezus Christus, den eeniggeboren

[p. 487]

Zoon Gods). Et ex Patre natum ante omnia saecula (En uit den Vader geboren vóór alle eeuwen). Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero (God van God, licht van licht, waarachtigen God van den waarachtigen God), Genitum non factum, consubstantialem Patri: per quem omnia facta sunt (Geboren en niet gemaakt, één van wezen met den Vader: door wien alles gemaakt is). Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis (Die om ons menschen en om onze zaligheid uit den hemel is nedergedaald), Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine: et homo factus est (En het vleesch heeft aangenomen door den Heiligen Geest uit de Maagd Maria, en is Mensch geworden). Cruxifixus etiam pro nobis: sub Pontio Pilato passus, et sepultus est (Hij is ook voor ons gekruisigd, onder Pontius Pilatus heeft Hij geleden en is begraven). Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas (En hij is verrezen ten derden dage volgens de Schriften). Et ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris (En Hij is opgeklommen ten hemel, zit aan de rechterhand des Vaders). Et iterum venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis (En Hij zal met heerlijkheid wederkomen, om de levenden en de dooden te oordeelen: Zijn rijk zal geen einde hebben). Et in Spiritum Sanctum, Dominum, et vivificantem: qui ex Patre, Filioque procedit (En in den Heiligen Geest, den Heer, die het leven geeft: die uit den Vader en den Zoon voortkomt). Qui cum Patre et Filio simul adoratur, et conglorificatur: qui locutus est per Prophetas (Die met den Vader en den Zoon samen aanbeden en mede verheerlijkt wordt: die door de Pro-

[p. 488]

pheten heeft gesproken). Et unam, sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam (En in één heilige Katholieke en Apostolische Kerk). Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum (Ik belijd één doopsel tot vergiffenis van de zonden). Et exspecto resurrectionem mortuorum. Et vitam venturi saeculi. Amen. (En verwacht de verrijzenis der dooden. En het eeuwige leven. Amen).

Sanctus, de driewerf heiligprijzing, ontleend aan Jesaja 6:3. Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth (Heilig, Heilig, Heilig, is de Heer, God der heerscharen). Pleni sunt caeli et terra gloria tua (Hemel en aarde zijn vol van Uw heerlijkheid). Hosanna in excelsis (Hosanna in den Hooge). Benedictus qui venit in nomine Domini (Gezegend Hij, die komt in den Naam des Heeren), Hosanna in excelsis (Hosanna in den Hooge).

Agnus Dei, ontleend aan Johannes 1:29. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis (Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U onzer). Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis (Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U onzer). Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: dona nobis pacem (Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, geef ons vrede).