De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Jeruzalem

Sa wie dan it âlde godsfolk rêdden út 'e hân fan syn wrede fijân en salang't Ahasfearos libbe, hiene de Joaden it goed yn Perzië en doarst gjinien har to-nei to kommen. Doe't Ahasfearos formoarde waerd, folge syn soan Artasasta him op en waerd it foar de Joaden net better. Net dat har libben wer yn gefaer kaem, mar de ballingen yn Juda krigen dochs lêst mei de nije kening.

Lang nei't de nije timpel to Jeruzalem ynwijd wie, hiene de bern fan 'e ballingskip in bigjin makke mei de opbou fan 'e stêd. Kening Koares hie it har wol net opdroegen, doe't hja út Babel nei it âlde lân trieken en ek yn it brief fan Darius wie it net neamd, mar it hearde der by, tochten se. It koe dochs net altyd sa bliuwe, dat de hillige timpel fan God stie yn in iepen stêd, in stêd sûnder poarten en mei greate bressen yn 'e muorre, dêr't de fijân sa mar yntsjen koe! En fijannen wiene der genôch om Jeruzalem hinne! Noch altyd haten de Samaritanen it âlde folk en as hja net bang west hiene foar de kening, dan hiene se al lang in oanfal dien en de timpel fornield.

Mar al doarsten se de stêd dan net yn to nimmen mei geweld fan wapens, hja koene it dochs net litte om de Joaden sa folle mûglik tsjin to wurkjen. Mei help fan in heech amtner yn it Perzyske ryk tsjinnen se in klacht yn tsjin de mannen dy't de muorren fan Jeruzalem wer ophouden. De kening mocht wol oppasse, skreauwen se yn har brief, hwant dy stêd Jeruzalem hie altyd in opstannige, oerhearrige stêd west en as de muorren klear wiene en de sterke poarten der yn, dan hoegde de kening net to tinken dat er dêr oait wer bilêsting wei krige; ja, it koe wol bislaen dat er dan de hiele provinsje ‘Oer-de-Rivier’ foar altyd kwyt rekke.

Kening Artasasta liet daliks yn 'e âlde kroniken de skiednis fan Jeruzalem neigean en doe't bliken die dat it ienris, yn 'e tiid fan David en Salomo, de haedstêd west hie fan in machtich ryk, en dat de keningen fan Assyrië en Babel der faker as ienris tsjin optein wiene, joech er bifel, dat de bou fan 'e muorre opslach ophâlde moast. De tsjinst yn 'e timpel mocht trochgean, en de offers foar de kening moasten noch alle dagen brocht wurde, mar de stêd sels moast bliuwe sa't er wie: gjin poarte mocht der ynset en gjin bres mocht tichtmakke wurde. It wie in slach foar de Joaden en de fijannen wiene bliid; der soe noch wol ris in tiid komme dat hja Jeruzalem ynnimme koene en in ein meitsje oan 'e macht fan dat greatske Joadefolk!

It wie sechstich jier nei de ynwijing fan 'e twadde timpel, dat der foroaring kaem en dat der in man opstie dy't it folk fan Juda wer nije moed joech en it sa fier krige dat Jeruzalem wer in sterke fêsting waerd mei muorren en swiere poarten.

Hy wie in man út it slachte fan Aäron en tige kundich yn 'e wet fan Mozes, dizze Ezra, de soan fan Seraja. Hy wenne yn 'e

[p. 427]

keningsstêd, mar hy hie sa folle heard fan 'e ballingen to Jeruzalem en fan 'e timpel dy't hja dêr boud hiene, dat er it net langer úthâlde koe yn 'e frjemdte en de kening frij frege om nei it âlde lân to gean. Kening Artasasta hie der neat op tsjin; hy foun it wol goed, dat de mannen fan Juda de timpel des Heare noch moaijer en riker makken, en dat hja dy god dêr to Jeruzalem trou tsjinnen en hy joech Ezra opdracht om gâns goud en sulver mei to nimmen en om syn folk yn Juda de wet to learen. En net allinne dat Ezra werom mocht nei it alde lân, mar hy waerd lânfâd fan Juda en mocht safolle Joaden meinimme as der ré wiene om him to folgjen.

Dat sa kaem it dat de skriftgelearde Ezra, oan it haed fan in greate karavaen nei de stêd Jeruzalem triek; sa'n sawntjin hûndert frije mannen hie er by him en dan noch gâns in tal froulju en bern en slaven. De kening woe him noch in troep soldaten meijaen, om har ûnderweis to biskermjen, mar dêr woe Ezra neat fan witte: dy God dy't him yn it hert jown hie om op to tsjen nei de timpel, dy soe har ek biwarje op 'e lange, nuodlike reis. Ear't hja op mars gyngen rôpen hja earst de Heare oan; doe trieken se op en goed fjouwer moanne letter wiene se yn Juda.

It wie foar de ballingen yn en om Jeruzalem in great ding, dat Ezra kaem en sa'n great tal minsken meinaem. Hja waerden der sterker fan en bûtendat wie de nije lieder in kundich skriftgelearde, dy't har ûnderwize koe yn de âlde wetten en in ein meitsje oan gâns misbrûken. En dat er tige yn 'e gunst stie by de kening en sels in amt hie as lânfâd, makke har posysje foar de Samaritanen oer sterker.

It die ek al gau bliken, dat der noch wol hwat to dwaen wie foar in man as Ezra, dy't yn alles de Heare trou bliuwe woe. Al in moanne of hwat hie er syn wurk dien yn 'e timpelstêd, doe't er hearde dat gâns mânlju to Jeruzalem, sels fan 'e preesters en 'e Leviten, froulju nommen hiene út oare, heidenske folken. Ezra wie slim forslein; hy skuorde syn klean stikken en iet en dronk net en suver de hiele lange dei droech er rou om 'e sûnden fan syn folk. Hy bigriep net hoe't hja it dwaen koene: it wie sa dúdlik forbean yn 'e wet fan Mozes en sels in wiis man as kening Salomo wie troch syn frjemde froulju nei de tsjinst fan 'e ûngoaden lokke en wie der letter swier foar straft. En nou diene se it dochs wer, sa koart nei de bittere ballingskip...

Doe't it de tiid wie om it jouns-offer op to dragen en in greate kloft minsken om Ezra hinne stie, die er in ynlik gebet ta de Heare: hy die bilidenis fan 'e swiere skuld en smeke om forjowing fan it kwea. En sa'n yndruk makke dat bidden op it folk, dat hja sels by him kamen en seine dat hja ré wiene om al dy frjemde froulju mei har bern fuort to stjûren en sa de sûnde út har formidden út to suverjen.

Trije dagen letter wie alle man fan Juda yn 'e stêd en waerd der in greate folksforgearring hâlden. It wie krekt yn 'e reintiid en bang en beevjend, yn 'e kâlde reinfleagen, siet it folk op it timpelplein en harke nei de strange wurden fan Ezra dy't har oplei om al dy frjemde froulju werom to stjûren nei har folk. Op in pear nei forklearren se har allegearre ré, en der waerd goedfoun dat in kommisje út 'e âldsten elk gefal apart ûndersykje soe en as dy it opleine, dan soe elk dêrneffens dwaen en de frjemde froulju mei har bern fuortstjûre. It duorre lang ear't alles útsocht wie en it foel mannichien swier om frou en bern gean to litten, mar hja hâldden lykwols har wurd. Sa waerd, troch de strange lieding fan Ezra, de skriftgelearde, it folk fan Juda suvere en Gods grime weinommen oer Juda en Jeruzalem. En ek fierder, yn mannich oar ding, learde er syn folk om trou to wêzen yn 'e tsjinst des Heare en syn wetten en foarskriften to hâlden.

Doe't Ezra al hwat jierren to Jeruzalem west hie, kaem der op 'e nij in lieder út 'e fiere keningsstêd: Nehemia, de soan fan Hachalja, in skinker fan kening Artasasta. Hy hie heard dat it der net sa bêst foar stie mei de mannen fan syn folk en dat Jeruzalem noch altyd in iepen stêd wie, sûnder poarten en mei bressen yn 'e muorren en hy woe graech nei Juda ta om dat to foroarjen. Lang beve er der tsjin oan om de kening frij to freegjen, mar op in kear, doe't de keninginne der by siet, weage er it en God biskikte it sa, dat Artasasta him gean liet.

Mei in tankber hert gyng Nehemia de reis

[p. 428]

nei de Godsstêd oan: Hy wie in man dy't wist hwat er woe en dy't him net gau ûntmoedigje liet en dat kaem him ek tige goed to pas by dit wurk. Op in nachtlike ynspeksje-tocht by de muorren lâns waerd it him dúdlik, dat der wol gâns fornield wie, mar dat alles ek wer yn koarte tiid yn oarder koe, as alleman meiholp en syn best die. Hy rôp it folk op en mei moed bigounen se it pún op to romjen en de bressen ticht to setten en sa hurd einde it, dat it like as soe yn in wike-mannich alles birêdden wêze.

Mar it wurk wie noch mar krekt goed op gleed of de tsjinstanners kamen opsetten: Sanballat de steedhâlder fan Samaria, Tobia de lieder fan 'e Ammoniten en Gezem, de Arabier. Mei bittere spot fregen se de boulju, oft hja nou echt mienden dat de muorren oait klear komme soene en oft hja faeks tsjin de kening opstean woene en ien fan har ornearre, dat de muorre wol sa sterk wurde soe dat in foks him omsmite koe. Nehemia steurde him net oan har húnjende tael en moedich sei er: ‘De God fan 'e himel, dy sil it ús slagje litte en wy, syn tsjinstfeinten, sille ús opjaen en bouwe...’

Doe't Sanballat en syn maten seagen dat de Joaden stil trochgyngen mei bouwen, bisochten se it oars en makken alles ré foar in ûnforhoedse oanfal op 'e stêd. Mar troch Gods goede gunst mislearre ek dit falske plan: Nehemia hearde der fan en sette syn wapene mannen by de bressen op wacht. De bou gyng troch, mar nachten oanien krigen se de klean net út en sliepten se mei it bleate swurd njonken har.

Noch wer letter skreauwen se him brieven om him de stêd út to lokjen en sels kochten se op in kear in man om, dy't in profeet hiet to wêzen, om Nehemia sa fier to krijen dat er de wet fan Mozes oertrêdzje soe en sadwaende by syn eigen folk út 'e gunst reitsje. Mar ek dizze oanslaggen mislearren en nei koarte tiid wie it hiele wurk ré en waerden muorren en poarten feestlik ynwijd.

Der wie greate blydskip yn stêd en lân doe't it sa fier wie. Nei lange, lange jierren wie Jeruzalem wer in feilige fêsting en koe gjin fijân de timpel mear binei-komme. Fansels, it like út 'e fierte noch net op 'e âlde gloarje fan David en Salomo; noch leine gâns huzen yn pún, noch wie Juda oars net as in stik fan it Perzyske ryk, mar ûnder lieding fan Ezra makken se in nij forboun mei de Heare en hja leauden fêst, dat der better tiden komme soene er lat de hearlikheit fan dit twadde hûs greater wurde soe as dy fan it earste.

En sa soe it ek ien kear komme, mar hiel oars as Ezra en syn mannen it har foarstelden. Gjin ierdske kening soe oait wer op 'e troan sitte yn dit âld Jeruzalem, gjin foarst fan Juda soe de skepter swaeije oer oare folken, mar Jezus Kristus, de soan fan God soe delkomme út 'e himel en stean yn dizze twadde timpel. En dàt soe de eare wêze fan dit Godshûs, dêr't de ballingen út Babel sa wiis mei wiene, dat it hinne wiisde nei dy tiid dat der gjin timpel mear hoegde to wêzen, dy't mei hannen makke is, mar dat de Geast fan God wenje soe yn 'e herten fan 'e minsken.

Mar der moasten noch ieuwen foarbygean, lange ieuwen fan striid en fordrukking, ear't it sa fier wie en ear't de tiid fan Jezus Kristus fol waerd.