De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Haman

Sa wenne ester dan yn 'e stins en alles dat har hert bigearde, joech de kening har. Allinne ien ding wie har yn 'e wei: dat Mordechai sok needrich wurk hie, wylst hja, syn oannommen dochter, yn wielde libbe. Mar dêr wie neat oan to dwaen, hwant as it útkaem dat hja fa-

[p. 417]

mylje wiene, soe der fêst gjin mûglikheit mear wêze om him birjocht ta to krijen. Mar doe barde it op in kear dat Mordechai de kening it libben rêdde. Twa offisieren fan 'e wacht rounen mei plannen om, om Ahasfearos to deadzjen, mar Mordechai hearde der fan en brocht it út. De beide ûntrouwe tsjinners waerden ophongen en yn it kronykboek fan 'e kening waerd Mordechai mei eare neamd. Ester tocht fêst dat har neef nou wol forhege wurde soe, mar de dagen gyngen foarby en der barde neat.

Ynpleats forhege Ahasfearos yn dyselde tiid ien fan syn tsjinstfeinten, Haman, dy't in Amalekyt en in fûle fijân fan 'e Joaden wie. It foel Ester tige ôf en it stiek Mordechai ek. Net dat er sels sa op amten en eare bigien wie, mar hy hie op it lêst de kening it libben rêdden en dy Haman hie noch noait hwat foar in oar dien: hy koe wakker moai mei de kening omprate, mar hy tocht allinne om him sels. En dan, in Amalekyt! Fan âlde tiden ôf hie Amalek de fijân fan Israël west en nou, yn dizze falske Haman, stiek it jitris de kop omheech. Hwa wist, hwat de Joaden nou wer to wachtsjen stie.

Hwant it like wol dat Haman de kening alhiel yn 'e macht hie: hwat er ha woe, dat krige er en hwat hy bitocht waerd wet. Op in kear waerd der yn 'e stins bikend makke dat alle boaden fan 'e kening foar Haman bûge moasten. Fansels kaem elkenien to Susan dat foarskrift nei, bihalve ien en dy iene wie Mordechai. Hy koe der net ta komme en bûch foar ien dy't syn folk sa hate en dêr't, fan âlde tiden ôf, Gods flok op lei. Dat jouns, as Haman nei hûs ta gyng en de hiele wacht foar him del foel, gyng Mordechai oan 'e kant en as dat net sa gau koe, bleau er rjochtop stean. Haman sels murk it net ienris, sa'n niget hie er oan dy bûgde rêggen, mar de boaden fan 'e kening murken it wol. Hja sprieken Mordechai der oer oan en seine dat er wol oppasse mocht: dy Haman wie moai by de kening, mar wreed oer syn minderen en as er it murk... Mordechai sei har rounút hwer't it op stie. ‘Ik bin in Joad en de flok fan myn God leit oer alle bern fan Amalek, dat soe ik foar sa'n ien bûge? Noait!’ En bidaerd, as wie der neat bard, gyng er syn wegen.

De keningsfeinten seagen him nei, sa't er dêr hinne roun, greatsk en daegjend, as wie er tsien sokken as Haman treast, Sa hiene se it noch noait meimakke, en dat fan in Joad, dy't gjin amt noch posysje hie! Dat soene se dan noch ris sjen oft dy it tsjin in man as Haman yn 'e kant sette doarst! As er har rie - út goederbêst hiene se him warskôge - sa'n bytsje telde, dan hoegden se him ek net to mijen. En daliks gyngen se nei Haman ta en brochten him alles oan. De hege riedshear lake spotsk. It stie har to priizgjen dat hja sa foar syn eare opkamen, mar hy, Haman, koe wier gjin drokte meitsje om in slaef dy't syn plak net wist! Mar doe't hja him fortelden hwerom't Mordechai net bûge woe, en dat er in Joad wie, né, doe lake er dochs net mear. In Joad, tocht er bitter, ien fan dat folk fan Israël, dat Amalek al sa folle kwea dien hie. En alles kaem him wer yn it sin, al dy âlde forhalen fan Mozes en Jozua, fan Samuel en Saul. Altyd hie Amalek forlern, mar dizze kear hiene se de macht. En wylst er mei greate stappen nei hûs ta roun, naem er syn bislút: hy soe de striid opnimme, net tsjin dy iene Joad dy't him gjin hulde dwaen woe, mar tsjin hiel dat folk en tsjin de god fan dat folk. En dizze kear soe Amalek triomfearje...

Mei syn freonen en syn wizen rieplachte er oer syn plannen. It like har it gaedlikst ta dat der in wet makke waerd, dat alle Joaden yn Perzië op ien dei formoarde wurde moasten. It hong fansels fan 'e kening ôf, mar dy soe it syn freon Haman net wegerje! It wie de fraech allinne mar hokker dei de bêste wie. Foar sok in wichtich en great ding koe men net sa mar in datum stelle; it moast in dei wêze dy't de goaden goed wie. Dy deis - it wie de tolfte fan 'e earste moanne - wurpen de wizen it lot. It duorre lang ear't hja in geskikte dei troffen en Haman wie hast al bang dat de goaden him net gunstich wiene. Earst yn 'e lêste moanne, de trettjinde dei, wiisden de tekens bêst. ‘Trettjin Adar’, suchte Haman, ‘dat duorret noch alve moanne!’ Mar hwat hindere it, dat er wachtsje moast, as er dan syn wraek mar krige!

Sa gau as it mei mûglikheit koe, bigoun er der oer tsjin de kening. Dat er forgrime wie op Mordechai en dat er dêrom dat

[p. 418]

hiele folk útroegje woe, dat neamde er net; it moast de skyn hawwe dat it net om himsels, mar om 'e kening gyng. ‘Der is in folk, forspraet en ôfsûndere ûnder de folken fan jins keninkryk en har wetten binne oars as dy fan oare folken en de wetten fan 'e kening hâlde se net; it soe goed wêze dat hiel dat folk fordylge waerd, ear't hja tsjin de kening opstean en de frede brekke. En dat de kening der net skea fan hawwe sil - hwant dat folk is ryk en bitellet gâns bilêsting - sille wy tsien tûzen talinten sulver weage en yn 'e skatkist stoarte.’

Kening Ahasfearos lake breed. ‘Dat sulver haw ik gjin forlet fan, hâld dat sels mar en hwat dat folk oanbilanget: it is my goed’. En dêrmei naem er de gouden segelring fan 'e finger en joech dy oan Haman. ‘Meitsje sels dy wet mar’, sei er, ‘en set myn segel der ûnder; ik fortrou wol dat it sa it bêste is foar it ryk’. Doe bigoun er oer hwat oars to praten. Dat er in hiel folk oan 'e dea forkocht hie, in folk dat him neat dien hie en dêr't er neat mei hawn hie, dêr waerd er net oars fan.

En Haman liet der gjin gêrs oer groeije. Thús makke er mei syn freonen de deadswet op, in wet fan Meden en Perzen, dy't net foroare wurde mocht en ûnder it dokumint stimpele er it segel fan 'e kening. Yn 'e stins fan Susan lies er oan 'e skiuwers de wet foar: ‘.....om al de Joaden to deadzjen, to fordylgjen en to fordwaen, fan 'e jongste ôf oan 'e âldste ta, de lytse bern en de froulju, op ien en deselde dei, de trettjinde deis fan 'e tolfte moanne, dat is de moanne Adar en om al har hawwen en hâlden to rôvjen’. En de skriuwers oan de lange tafels skreauwen it sekuer op, yn alle talen dy't yn Perzië brûkt waerden.

Letter kamen de boaden fan 'e kening, namen elk in ôfskrift en rieden nei alle stêdden fan it wide ryk en oeral dêr't Joaden wennen, waerd de deadswet lêzen. Ek yn it lân fan Juda en yn 'e stêd fan Jeruzalem, dêr't de ballingen út Babel wennen om har nije timpel, plakten se it fonnis oan. Oer it âlde Godsfolk foel it donker skaed fan 'e dea...

Yn 'e stêd Susan rekke alles yn ûnstjûr. As dit hjoed de Joaden oerkaem, koe it moam in oar folk treffe! Hwa wie dan noch feilich yn it ryk fan Perzië? En yn 'e strjitten dêr't de Joaden wennen stie it wurk stil en wiene alle winkels ticht. Yn 'e huzen skriemden de memmen en op alle pleinen, de klean to-skuord en de roudoek om, sieten de mânljû yn in ring fan jiske. Hie de Heare dan syn folk forgetten en waerd dit de ein? Mar hwer wiene dan syn biloften en hoe kaem it dan mei de Messias, de kening dy't sitte soe op 'e troan fan David? Wie God dan àl in man dat Er leagenje soe? En heger heven se de hannen en lûder jammeren se, al lûder, al forheftiger, mar der wie gjin stim en God joech gjin antwurd...

En wilens, op 'e keningsstins, siet de kening mei Haman oan 'e dis. It iten wie bêst en de wyn smakke skoan. Bûten bearde it folk en skriemden de Joaden, mar hja sloegen it gjin acht. En stadich oan waerden se beide dronken...