De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Michal, de keningsdochter

En wer gyngen de dagen en de wiken foarby en David die gewoan syn wurk yn it keningshûs. Noch altyd gyng er by de kening út en yn, noch altyd triek er mei to fjilde as de fijân it lân ynfoel en foar it each fan 'e minsken wie er jimmer noch de gunstling fan 'e kening. Mar David sels wist it wol better; nei't Saul him doe nei it libben tinge hie, wie der hwat tusken har dat noait wer goed koe. Saul die wol krekt as wie der neat bard, mar yn syn hert wie er bang foar David en om't er bang foar him wie, hate er him.

It kaem sa fier dat er útseach nei de dea fan David. Hwat er earst allinne mar wollen hie yn in fleach fan wylde woede, dêr siet er nou oer to tinken yn syn soune dagen. Hy bigriep wol dat er syn tsjinstfeint net sa mar deadzje koe en hy naem him foar om net wer mei de spear nei him to smiten, mar lykwols makke er plannen om him dea to krijen. Dy soan fan Isaï, dy't him fan 'e troan jeije woe, dy moast stjerre, oars soe hy, Saul, gjin rêstige ûre mear hawwe. En iderkear wer stjûrde er him yn 'e striid en elke kear as er útteach, hope er, dat er him net wer sjen soel Mar nei

[p. 247]

elke tocht kaem David werom, soun en fris en mei de romte fan eare en bût. It like suver as koe gjin wapen him reitsje, as hâldde de Heare sels it skyld boppe syn holle. Deselde Heare, dy't hìm forwurpen hie...

En doe bitocht Saul in plan, sa falsk, dat men it fan in kening net leauwe soe. Der wie noch altyd dy âlde kwesje mei Mearab, dy't trouwe soe mei de man dy't Goliath forsloech. David hie de priis doe earlik fortsjinne, mar om't er doe noch sa jong wie, wie der fuort net fan kommen. Nou bigoun Saul der sels oer. ‘Sjoch, myn âldste dochter, Mearab, sil ik dy ta frou jaen, mar dan moatstû earst biwiizgje, datst tige dapper bist en datstû de striid des Heare fiere kinst’. En hy sette in gesicht as soe er David och sa graech as skoansoan hawwe wolle en as die er him in hege eare.

En it wie in eare, trouwe to meijen mei de keningsdochter, mar lykwols like it David net goed ta. As Saul sa freonlik praette dan siet der meast hwat achter. En hwerom soe er earst noch dappere dieden dwaen moatte? Hy hie Goliath forslein; wie dat dan gjin biwiis genôch? En koel, as koe it him it measte net skele, sei er: ‘Né, mar ik bin mar in gewoan man en myn geslacht is lyts yn Juda, dat it soe gjin foech jaen dat ik de skoansoan fan 'e kening waerd’.

Saul stie der net op oan, mar it spiet him al dat David der net op yn gyng. It hie syn doel west dat David in tige dryste oanfal dwaen soe, om Mearab to fortsjinjen en hy hope dat er dan wol falle soe. Mar it wie as seach er it swurk driuwen, dy Judeër. En om't er dochs net woe, joech er Mearab yn dyselde tiid oan in oare man, in Adriel, út Abelmehola. It foel David dochs noch ôf, doe't er it hearde. Dy deis to Socho, doe't Goliath it leger fan Saul húnde, doe woe de kening fan alles wol bilove en nou't it sa fier wie, nou briek er syn wurd.

Sa like it wol dat dit gemiene plan oan 'e kant wie, mar net lang dêrnei bigoun it wer fan foaren oan. Saul hie noch in dochter, Michal, en op in kear fortelden syn feinten him, dat Michal tige mei David op hie en wol graech mei him trouwe woe. En fuortdaliks tocht Saul dat dit dan nou in goede kâns wie om David dea to krijen. Foar Michal soe er faeks noch mear weagje as foar har âldere suster en as it hwat slagje woe soe er falle yn 'e striid.

To-mûk bigoun er syn plannen út to fieren; sels trune er David oan om Michal ta frou to nimmen en hy frege sels syn tsjinners oft hja him net helpe woene. Hy fielde net iens mear hoe falsk dit allegearre wie en hoe lyts: in heit dy't syn dochter oanpriizget as in keapman syn waer; in kening dy't syn tsjinners oanspant tsjin in oarenien; de salvling des Heare, dy't út oergunst in better man de dea docht.

De feinten fan Saul wiene wol genegen om har hear to helpen en hja praetten it David wakker moai foar. Michal wie in kreas frommis en tige flink en om 'e breidskat hoegde it net oer to gean. Ynpleats fan in greate som jild to jaen, hoegde er allinne mar hûndert Filistinen to slaen. En hwat wie nou hûndert Filistinen foar in man as David?

David hâldde de saek in hiel skoft op syn birie, mar einlings soe it dan dochs wêze. Foar hûndert Filistinen soe er Michal hawwe as syn breid. Dat op in goede dei teach er mei in lytse, dryste binde de grins oer en yn it lân fan 'e fijân op. Fansels lieten de Filistinen dat sa mar net oer har kant gean en in leger teach op, David yn 'e mjitte. Nei de wylde, wrede slach leine net hûndert, mar twa-hûndert deade Filistinen op it slachfjild.

En sa teach David mei syn mannen werom nei Gibea, de kenîngsstêd. Saul sette in freonlik gesicht, doe't er by him kaem en biwiis brocht fan syn oerwinning, mar yn syn hert wie er forgrime. Nou wie alles forlern, nou hie dy soan fan Isaï der dochs it libben noch ôfbrocht. En nou koe er him fansels syn dochter net mear ûntkeare.

Net lang dêrnei troude it jonge pear en waerd David Saul syn skoansoan.

En wer like it foar it each fan 'e minsken dat Saul en David tige goed mei elkoar koene; hwa soe nammers op in brulloft tinke oan wrok en oergunst en oer in hate, sa bitter as de dea? Saul die him wol in skoftsje tige freonlik foar, mar lang koe er it net folhâlde, doe kaem de âlde wrok wer boppe. Tsjin syn feinten en syn soan Jonathan bigoun er der oer dat er dy David fan kant meitsje woe. As dy Filistinen dan mei syn allen dy iene Judeër net oer koene, dan soe hy it sels wol dwaen.

Mar doe riisde syn soan Jonathan oerein en naem it wurd. As der ien wie, dy't re-

[p. 248]

den hie om David to haetsjen, dan Jonathan wol. Hwant as David wier útkard wie om de kening fan Israël to wurden, dan wie der foar de soan fan Saul gjin kâns mear op 'e troan. As prins Jonathan op him sels seach en op syn takomst dan mocht er wol hoopje, dat David it net lang meitsje soe. Mar Jonathan wie gjin man dy't allinne om him sels tocht: hy hie David leaf, al sûnt dy deis to Socho en as it Gods wollen wie, dat David ienris op 'e troan fan Israël sitte soe, dan woe hy him wol skikke. En dêrom pleite er foar syn freon, nou't Saul der oer praette om him to deadzjen. Hwerom soe de kening him bisûndigje oan de man dy't Goliath forsloech en dy't sa folle dien hie foar syn folk? Dy deis, doe't er de Filistyn to-mjitte gyng mei in stôk en in slinger, doe hie Saul sels bliid west; werom soe er him dan nou sûnder reden deadzje? En dizze kear woe Saul dan dochs nei goede rie harkje. Hy bigriep dat Jonathan gâns better en edeler wie as hysels en nou skamme er him dochs oer syn moard-plannen. As in blêd oan 'e beam, sa wie er ynienen omkeard en mei de hân omheech swarde er in swiere eed. ‘Sa wier as de Heare libbet, hy sil net stjerre’.

Sa kaem it, dat David dochs wer yn it keningshûs bliuwe koe en dat alles wer rom en goed like.

Mar it koe net lang sa bliuwe, dêr siet Saul syn wrok en oergunst to djip foar. En doe't David op in kear wer in greate oerwinning bihelle en syn namme wer troch alle doarpen en stêdden fleach, lôge de grime fan 'e kening wer forheftich op. Wer die er in útfal nei him mei de kenings-spear, mar ek nou koe David noch krekt ûntkomme. Saul wie razend. Al wer hie er it libben der ôfrêdden, mar dizze reis holp it him net. Dyselde jouns stjûrde er soldaten nei it hûs fan David; hja hiene opdracht om de wacht to hâlden by de doar, dat er de nachts net ûntkomme koe en om him op to heljen, sadré't it dei wie. En dan soe er stjerre. It muoide him om Michal, mar as hja fan 'e earste skrik bikommen wie, soe se wol ynsjen dat it sa moast. It gyng om syn troan, om Jonathan, om 'e takomst fan syn hûs. Hja soe wol lilk wêze as hja hearde dat er David deade hie, mar it koe net oars. Noch ien nacht soe er by har sliepe en dan...

Mar Michal, de dochter fan Saul, sliepte dy nachts net. Al ridlik gau nei't David thúskommen wie yn har hûs op 'e stêdsmuorre, hie Michal de soldaten glûpen heard om hûs en hear. Hja bigriep wol hwat dat bitsjutte: der stie in wacht foar de doar en as it ljocht waerd dan hellen se har man. Sa fier wie it nou dus kommen, dat har eigen heit de hannen slaen woe oan har man. Mar as Saul miende dat hja it mei him hâldde, as er tocht dat hja har eigen man forriede soe, dan koe er har noch net! Rêd gyngen de gedachten har troch de holle. David moast fuort, nou daliks noch en ear't de moarntiid kaem, moast er al ûren fier fuort wêze. En dan moast se Saul wys meitsje, dat er siik wie en net komme koe. As it har slagge, dan krige er altyd noch wol in dei de tiid om in feilich hinnekommen to sykjen. Sa moast it... Hja hie him noch graech dizze iene nacht thús ha wollen, mar it koe net, it gyng om syn libben. Har man soe net falle troch de hân fan har heit. Hastich brocht se David nei boppen, nei de efterkant fan it hege hûs. Der wie in smel finster dat oer it fjild útseach; as hja him dêrtroch sakje liet, wie er bûten de stêd. Sa hie ienkear Rachab de beide bispieders holpen om út Jericho to kommen. Doe namen se ôfskied fan elkoar. Michal skriemde net. By it iepen finster harke se nei it lûd fan syn lichte stappen. Hwannear soe se him wersjen? Doe't David fuort wie naem Michal de terafim, in soarte fan godsbyld en lei it op it bêd der't har man oars sliepte; om 'e houten kop tearde se in tekken fan geitehier en doe bistoppe se it byld mei in waerme doek. Yn 'e donkere sliepkeamer like it krekt in man mei in bleek gesicht en in wyld prûk hier.

It wie noch mar amper ljocht de oare moarns, doe't de soldaten bounzen op 'e bûtendoar. Michal die sels iepen. Kalm sei se: ‘Hwat wolle jim sa ier al?’ De offisier skamme him suver, doe't er syn boadskip sei. ‘De kening hat us gebean om David op to heljen en foar him to bringen.’ Michal seach him lyk oan. ‘Dat treft dan net,’ sei se mei in fyn glimke, ‘hwant hy is op bêd en hy mei der net út. Hy is siik’. De offisier wist net hoe't er nou moast. Hjir hie er gjin rekken op makke! De kening hie it him goed oplein, mar fansels, sykte, der koe men net foar. It wie it

[p. 249]

bêste dat er dan mar nei de kening gie en frege hoe't it nou moast. Sok moai wurk wie it ek al net om in man as David op to heljen; en Michal seach him sa nuver oan mei har fûle eagen!

Doe't er ôfmarsjearde mei syn mannen, koe Michal it laitsjen net litte. Nou soene se wol in dei wachtsje en dan ris sjen oft it ek hwat better wurden wie. En ûndertusken wie har man al lang de grinzen oer. En as Saul it al net leaude en wissichheit ha woe, ei nou, dan mocht dy ûnnoazele offisier wol om it hoekje fan 'e doar kypje.

Mar sa maklik kaem Michal der dy moarns dochs net ôf. Doe't Saul hearde dat David siik wie, bikaem syn grîme net. Hwat tochten se wol? Hy hie sein dat se him de soan fan Isaï bringe moasten en nou kamen se dochs noch sûnder him!... Hy hiet siik to wêzen. Wis, mar hoe wisten se dat Michal har net to fiter hawn hie? Hiene se him lizzen sjoen?... Né, fansels! As hja dan mar seagen dat hja der wer kamen. En gau. En as er wier siik wie, goed, dan hellen se him mar mei bêd en al. De koele moarnsloft soe syn koarts gjin kwea dwaen; hy soe ommers dochs stjerre, dizze selde moarn?

En wer kloppen se op 'e doar by Michal en wer stiene se foar har. ‘Dus’, sei se heech en koel, ‘jim leauwe my net?’ De offisier stammere der suver yn om. ‘Ik leau jo wol, frouwe, mar de kening hat sein dat wy him helje moatte mei bêd en al’. Michal hie net tocht, dat har heit sa fier gean soe. Wol great moast syn haet en syn grime wêze, dat er gjin dei tiid dwaen koe. Mar it wie net slim, David wie al ûren fuort. Allinne dat hja nou dat byld sjen soene, dat wie spitich. Har heit soe razend wêze. Mar dêr foun se ek wol wer hwat op!

Mei in spotske bûging frege se de mannen yn. Woene se har mar efternei komme? De offisier stie oer de keamer, it bleate swurd yn 'e fûst. ‘Nim him op’, wonk er. Fjouwerisom bûgden de soldaten oer it bêd; fjouwerisom taestten se nei de hoeken fan 'e matras. En dêrmei wiene har eagen hwat oan it tsjuster wend en seagen se dat it David net wie. Hja skuorden de bûnte doek oan 'e kant en de geite-hierren tekken en op it bêd lei ynpleats fan 'e libbene David, de deade god. Ien kuort momint wiene de mannen bliid. Dus, David wie net thús. Dan hoegde er net to stjerren en dan koe Saul har net oplizze om de hân oan him to slaen. Doe bitochten se hwat de kening wol sizze soe en mei in swier moed gyngen se op 'e nij nei it keningshûs.

Fansels wie Saul net bêst to sprekken en noch deselde moarns moast Michal foar him forskine. Strang spriek er har oan. Bigriep se dan net, dat in dochter oan 'e kant fan har heit heart to stean? Moast se nou dy David ek noch helpe, dy't him fan 'e troan stjitte woe en dy't, as er ienris de kâns krige, miskien har hiele famylje útroegje soe? Tocht se dan allinne mar om dy man fan har en net om har heit, net om Jonathan, net om 'e takomst? Hoe koe se dit dwaen? Michal stie dêr, de holle foardel, de eagen nei de groun, in bideste dochter foar in grime heit. Doe sei se, sa sunich dat Saul it amper hearre koe: ‘Ik koe net oars. David sette my de punt fan it swurd op it boarst en sei: Ast' my net helpst, stek ik dy dea. Dat, hwat soe ik oars?’ En sa forbline wie de kening fan haet tsjin David, dat er dy ûnsinnige leagen leaude.

Sa rêdde Michal it libben fan 'e man dy't hja leaf hie. Doe't hja him wer seach, jierren en jierren letter, wie alles oars en koe it noait wer wurde sa't it west hie yn 'e dagen fan har earste leafde.