Stichtelyke zinnebeelden

Gepast op deugden en ondeugden, in LVII tafereeelen vertoont

[p. 37]

X.
Studentenkamer.

Een voor allen te achten.

Wie zich met yver vint ontsteeken,

Om een voortreffelyken schat

Van letterkennis aan te kweeken,

Die 't hart versterke op 's leevens pad,

Doorlees, geleerde, en wyze blaêren,

Met aandagt en gestagen vlyt;

Dus kan hy wysheids vrucht vergaaren,

Die noit verandert, door den tyd.

Zo leerd men zich van 't aards ontwarren.
Zo stygt men boven al de starren.

[p. 38]

X. Zinnebeelt.

Het tafereel, hier voor geplaatst, vertoont een man die in zyn boekkamer zittende te schryven, t'elkens zyn oog op het uurglas slaat: strekkende dit ten Zinnebeeld van zulke menschen welke hunnen tyd naau in acht neemen, om dien wel en tot nut te besteeden. 't Lust ons, inzonderheit de jeugt, door voorbeelden en fraje spreuken hier toe aan te spooren.

De Reden is de grootste Schuldeisscher van den mensch, en hy zal nooit grooter rekening hebben te verantwoorden, dan tytverzuim; want terwyl de vluchtige tydstippen onherroepelyk te post voortgaan, zonder dat men de zelve in haar vlucht kan weerhouden, en wy in dien tyd nog Deugt, of Geleertheid hebben opgeleid, zoo zal het laatste zantje ons het verwyt daar van doen.

Drie dingen (zeit de wyze Chilo) zyn 'er in de werrelt die bezwaarlyk om doen zyn: Geheime dingen te verzwygen, ongelyk te verdragen, en den ledigen tyd wel te besteeden. Egter zyn 'er beruchte voorbeelden van zulken die van het eene en het andere loffelyke bewyzengegeven hebben. In opzigt van het laatste, dat hier ter snee dient, hoort men Scipioden Afrikaner van zich zelven getuigen: Ik ben nooit minder ledig, dan wanneer ik ledig ben. 't Is de vadzige traagheit die de nutte bezigheeden doet verschuiven, van den eenen morgen tot den anderen. In tegendeel pryst Gratiaan zulken, waar van men zeggen kan: Hy heeft veel gedaan, die niets heeft naagelaaten om morgen te doen. Edelmoedige zielen (zeit de geleerde Balth. Schuppius)

[p. 39]

oordeelen, dat men met de uiterste pogingen moet vermyden het leeven in leedigheit door te brengen.

't Geen my meest verdriet (zeit Seneca) is, dat sommigen het grootste deel van hunnen levenstyd in onnutte bezigheden verkwisten.

De spreuken der ouden komen alle te gelyk uit op het zeggen van Theophrastus van Eresus, dien wy zoo even genoemt hebben, Van alles dat verkwist word, is de tyd het kostelykste, waar uit dat vaarsje zyne herkomst heeft, 't geen wy hier onder stellen:

Laat het kostelykst van al
U niet roekeloos ontslippen;
Dat 's de Tyd, die snel gaat glippen,
En noit wederkeeren zal.
Ach! hoe weinig is 't getal
Dat zyn uuren meet by stippen!

Eer wy dit Hooftstuk eindigen, lust ons by toepassinge hier by te voegen het geen de geleerde Josef Hall, Bisschop van Exceter en Norwich, heeft uitgebragt in zyne Gedichten, die ons in rym zyn medegedeelt, door F. van Hoogstraten, Vader van Dr. Davig van Hoogstraaten, die ons door zyne letterlekkernyen zoo meenigmael onderhout. In die vaerzen wort de traegheit en vadzigheit, dus ten toon gestelt:

Een mensch van leegen luien aart,

En quistigh met den schoonen tydt,

Sleept doorgaans eenen langen staart

Van togten meê. de wellust rydt

Hem daaglyx door de luie leên,
Een plaag aan ledigen gemeen.

[p. 40]

 

Hy volgt met eenen dartlen moedt

 

Zyn zondige begeerten na.

 

Maar daar hy wentelt in dat zoet,

 

Verrast de doot hem vroeg of spâ,

 

En sleept hem naer de duisternis,

 

Waer uit geen wederkeeren is.

 

 

 

Daer onderwyl een arbeitsaem

 

En vierigh Christen, die zyn werk

 

Behartigt, en zyn winkelkraam

 

Vol yvers wisselt in een Kerk,

 

Noit door zyn werk verloren gaat,

 

Maar vast op zyne beenen staat:

 

 

 

En van geen quaden togt getergt,

 

Den honig van gewissen troost

 

Voor een' bedompten winter bergt.

 

Zyn deugt blinkt als de zon in 't Oost.

 

Hy past op ware lekkerny,

 

Gelyk een wyze honigby.

 

 

 

Welzaligh hy, die niet alleen

 

Den voortgang van zyn arbeit ziet

 

Door 's Hemels gunst, maar die met een

 

't Geluk heeft, dat hy dien geniet;

 

Dogh 'k zegge, daar ik my al stil

 

Bedenke, 't gaa zoo als het wil;

 

 

 

Dit houde ik zeker en gewist,

 

Indien niet d'arbeit dien wy doen,

 

Het goedt, zoo als ons wenschen is,

 

Bereikt, hy zal nogtans verhoên

 

Het quaadt, dat yder naer zyn magt

 

Te myden en te vlieden tracht.