Stichtelyke zinnebeelden

Gepast op deugden en ondeugden, in LVII tafereeelen vertoont

[p. 25]

VII.
Tuingezicht.

Deugdzaam door dwang.

Het weeldrig boompjen, uit den band

Des Hoveniers met kracht gesprongen,

Verbeeld ons, hoe een laage stand

De boosheid der ondankbre tongen

Beteugelt, die met geld en goed

Voorzien, op regt, nog reeden passen,

Maar tros en waanziek van gemoed,

Elk schynen boven 't hooft gewassen.

O kleinheid, gy begrypt een schat

Van deugd, alom te schaars gevat.

[p. 26]

VII. Zinnebeelt.

Men ziet in de Print hier voor, een vermakelyk tuingezicht, en daar in een gaandery met levend groen van vruchtboomen bemuurt en overwelft, van welks gebogen takken zig een den band ontsprongen om hoog heft. Voor aan de Baluster of leening een Jongeling en een Filosoof welke schynt (door het daar na toe wyzen met den vinger) over dat voorwerp te spreken en den Jongeling te onderwyzen. Dit is de verbeelding, en dus het doel van 't verbeelde: dat der menschen driften wel beteugelt, maar zelden geheel verwonnen konnen worden, en dat zoo haast de zelve, den band van tucht ontweldigt, den breidel los vinden, straks proeven geven van haaren weerbarstigen aart.

Menigvuldig zyn de voorbeelden die zulks bevestigen.

Tiberius was gebuigzaam, toegeeflyk, en schikte zyne wyze van leven zoo, dat hy zig bemint maakte by allen, als hy nog onder Keizer Augustus stont, en Germanicus en Drusus nog in leven waren. Heel anders toen hy Seiaan beminde als toen hy hem vreesde.

Nero werd in zyne Jeugt geprezen: maar zoo haast als hy de tucht van zyn leermeester Seneca ontwassen was, brak hy los tot alle ontucht, en gaf openbare blyken van zynen wreeden en boozen aart.

Met waarheit heeft dan Seneca gezeit: Zoo wel de gebreken des lichaams, als des gemoets, konnen wel door de reden verzacht, maar niet geheel verwonnen worden.

[p. 27]

't Gaat hier mede als met den Aap in de Fabel. Deze hoe vast gewent op allerhande Konsten te doen, en zynen meester daar in te gehoorzamen, deed zyn aart haast blyken wanner hem eenige noten wierden toegeworpen, waar naar hy zoo gretig liep dat hy zyn heele konstrol vergat te spelen. Of als met de kat van den Monnik die gewent was, als hy by avond zyn getyden las, de kaars in hare pooten te houden: zoo dat de Monnik roemde dat hy dit huisdier daar zoodanig vast toe gewent hadde, dat het door geen voorwerpen daar van afgelokt konde worden. Want op de eerste proef werd de Monnik bespot; dewyl zyn tegenwedder een levendige muis in zyn mouw had aan een toutje vast geborgen, dat hy 't elkens voor aan haalde, tot dat de kat de wemeling daar van in 't oog kreeg. Hy dit ziende liet zig de muis ontslippen, waar door de kat in alleryl naar de zelve toe snelde, en bewys deed dat de natuurdrift bovendreef, zoo haast de gelegenheit haar gunstig was.

Ons lust hier weder aen te hechten een Fabel uit den sierlyk vertaalden Fedrus, dewylze tot ons oogmerk dient. Zy betreft de Vos en Jupiter, den oppersten der goden, en luidt aldus:

Hoe hoogh Fortuin u zoekt in top te trekken,

Zy kan geenszins uw quaê natuur bedekken.

Wanneer de Godt, de dondergodt Jupyn,

De Vos weleer herschiep in menschenschyn,
En zy aldus vereert met zyne minne
Zat op den troon als eene Koninginne,
Gebeurde het datze een' Schalbyter zagh,
Uit zynen hoek gekropen voor den dagh.
Zy daetelyk naer dezen buit aen 't springen.
Dat ziet elk aen. Geen Godt kan zich bedwingen

[p. 28]

 

Van lachen: maer de Vader wort beschaemt,

 

Om zulk een werk, dat haer geenzins betaemt.

 

Hy dryft haer van zich wech verstoort van zinnen,

 

En weigert haer naer dezen te beminnen,

 

En dryft haer toe in 't endt: Leef gy voortaen

 

Op uw manier, gelyk gy zult verstaan.

 

Gy hebt geen gunst verdient, maer ongenade,

 

Dewyl myn gunst aen u niet komt te stade.

De Heer Hoogstraten, in zyne uitlegginge van deze Fabel, brengt een exempel by uit de schoone Fabelen van Camerarius.

Een Jongeling maakte veel werk van een Kat; zoo verre dat hy door bidden van Venus verkreeg, datze haer in eene Maegt herschiep, en hy hierop met haer in huwelyk tradt. Venus vereerde de Bruiloft met haere tegenwoordigheit. De Godin willende een proef nemen ofze ook met haere oude gedaante haare natuur hadde uitgetrokken, liet schielyk een muis springen. De bruit dit diertje zienden over den vloer loopen, zoo als ze kostelyk opgetoit in he tmidden der maagden zat, die de bruiloftstacie bywoonden, wert hier op ontroert, doch hielt zich echter in, en bleef zitten. Venus dit ziende liet 'er nogh een loopen. Toen was haer niet langer mogelyk zich te bedwingen. Zy sprong van daer ze zat op den vloer, en vergetende watze geworden was liep de muis achteraen.

Dit wil toonen hoe bezwaarlyk iemants oude natuur verandert wort. Het oude spreekwoort is waarachtigh: Een Aep blyft altydt een aep, al draagt hy eenen purperen rok.