Geld verdienen zal ik er nooit aan. Briefwisseling Ed. Hoornik en A.A.M. Stols, 1938-1954

[p. 254]

219 Ed. Hoornik aan A.A.M. Stols, 22 juli 1941

[Amsterdam,] 22-VII [19]41

Beste Sander,

Door de spanning van de laatste weken, de arrestaties op het ‘Handelsblad’, dat thans geheel in handen van de N.S.B. is, de uittocht der joodsche en ook eenige ‘arische’ redacteuren, heb ik je niet kunnen schrijven.⁷⁹¹ Vrijdagavond had ik in Den Haag een onderhoud met Henri Bruning; ik heb je toen opgebeld, maar je was niet thuis. Dank zij je chèques heb ik vrouw en kinderen een paar weken naar Bergen kunnen sturen, waar ik Zondag met eenige vrienden heb gesproken, maar overigens niets wijzer ben geworden. Wil ik niet aan den dijk der broodeloosheid komen te staan, dan zal ik zekere consequenties hebben te aanvaarden.⁷⁹² Weet jij een andere oplossing?

Laat gerust de deeltjes ‘Helikon’ in September verschijnen. Het periodiek karakter krijgt deze reeks in 1942 wel weer terug; over de samenstelling schrijf ik je later.

Aan Heerikhuizen schreef ik, ruim een jaar geleden al, toen zijn bloemlezing van uitgever tot uitgever ging, dat hij zich tot jou moest wenden om toestemming.

De vertalingen van Cordan zijn middelmatig; zijn boek interesseert mij eigenlijk niet veel.

Hierbij zend ik je de proeven van het gedicht van Aafjes en mij. Heb je je reeds met Sjollema en Doeve in verbinding gesteld?⁷⁹³

Ik kan je op het oogenblik niet meer schrijven.

Groet je vrouw

Je Eddie.

N.B. Ik merk, dat ik de proeven van de gedichten kwijt ben. In het mijne zaten geen fouten; wel in dat van Aafjes. Zijn gedicht staat in ‘Het gevecht met de Muze’; misschien wil je het zelf corrigeeren.⁷⁹⁴

791 Omdat verhalen de ronde deden over sabotage bij het Algemeen Handelsblad, viel de Sicherheitspolizei op zaterdagochtend 5 juli het gebouw van de krant binnen. Redactie-archieven werden in beslag genomen en hoofdredacteur D.J. von Balluseck en onderdirecteur A.J. Boskamp werden gearresteerd. Om te blijven verschijnen, moest de krant aan vier eisen voldoen: onmiddellijk ontslag van Von Balluseck en Boskamp; benoeming van landbouwredacteur S.S. Hoogterp (lid van de NSB) tot waarnemend hoofdredacteur; de benoeming van de chef algemene zaken A.J. van Dijk (eveneens lid van de NSB) tot onderdirecteur en ontslag van alle joodse personeelsleden. Directeur H.M. Planten en de raad van commissarissen gingen op de eisen in, om de werkgelegenheid te redden voor de vierhonderd medewerkers van de krant. Het Algemeen Handelsblad veranderde op slag van karakter; op belangrijke redactieposten werden Duitsgezinde medewerkers aangesteld en hoofdartikelen in de door de bezetter gewenste geest vulden voortaan de krant. Als protest namen drie redacteuren ontslag, waaronder Wim Hora Adema. (Zie L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dl. 5, 's-Gravenhage 1974, p. 300-303.)

792 Ondanks de identiteitsverandering van het Algemeen Handelsblad zag Hoornik zich genoodzaakt om bij de krant te blijven werken, omdat hij een gezin had te onderhouden. Zijn pogingen om een andere bron van inkomsten te verwerven liepen op niets uit. Wel verhuisde hij van de redactie Binnenland (waar hij werkte als verslaggever en opmaakredacteur) naar de Kunstredactie, waar na de inval van 5 juli ook het nodige was veranderd. Maurits Uyldert had als chef van de kunstredactie plaats moeten maken voor Chris de Graaff. Hoorniks eerste bijdrage over de Nederlandse literatuur was op 31 juli 1941 een geruchtmakend interview met Henri Bruning, waarmee hij nogal wat verwarring zaaide over zijn politieke voorkeur. (Zie ook n. 797.)

793 Bedoeld zijn de proeven van de Orpheus-deeltjes 1 en 8, resp. Amoureus liedje in de morgenstond van Bertus Aafjes en Mijn dochter en ik van Hoornik. Het gedicht van Aafjes zou door Josef Ferdinand (Eppo) Doeve (1907-1981) van een illustratie worden voorzien; terwijl J. Sjollema een tekening zou maken bij bij Hoorniks gedicht.

794 Met uitzondering van de komma die op het eind van de elfde versregel is komen te vervallen, is de versie in de Orpheus-serie identiek aan ‘Amoureus liedje in de morgenstond’ in Het gevecht met de muze (1940), p. 10.