Leyden ontzet, in 1574

[p. V]

Voorbericht.

De heldhaftige verdediging der stad Leyden, in den jare 1574, is een der schitterendste voorbeelden van moed en volharding, welke de nieuwere wareldgeschiedenis vermag aan te wijzen. Nooit is burgergrootheid, na de proef des gevaars te hebben doorgestaan, zichtbaarder bekroond geworden met den zegen Gods dan die der Leydsche burgerij, in den worstelstrijd van twintig weeken tegen overmacht, hongersnood en pest. Leyden, na in eenen schier bovenmenschelijken kamp ruim het derde deel zijner inwoners, meer dan zes duizend menschen door staal, behoefte en ziekte te hebben ingeboet, werd bijna bij uitsluiting door bovenmenschelijke middelen, door wind en watervloed, ontzet. Ik zeg, bijna; want het besluit van den grootsten man zijner eeuw, willem den eerste, om de omstreken van Leyden onder water te zetten, en de heldenmoed der vloote-

[p. VI]

lingen onder Boisot behooren wel tot het ongewoone, schier ongeloofelijke; maar niet tot het bovenmenschelijke, en een en ander toch droeg middelijk evenveel bij tot de redding der veege stad, als orkaan en overstrooming die onmiddelijk daarstelden.

Voor de poëzij is het ontzet van Leyden mij, (een en ander in aanmerking nemende,) altijd voorgekomen eene zeer gelukkige stoffe te zijn. Twee onzer verdienstelijke dichteressen zijn reeds van dit gevoelen geweest, zoo als uit den fraaien lierzang van de Baronesse de lannoy en het uitmuntende treurspel van Vrouwe lucretia wilhelmina van merken is blijkende. In vorm verschilt nogthands de behandeling, welke ik mij voor het onderwerp heb gekozen, van beiden. Ik heb, zoo als den lezer kennelijk zal worden, die van het verhaal te baat genomen. Men verwarre dien vorm echter niet met die dichtsoort, welke men gewoon is descriptieve poëzij te noemen, noch rangschikke hem tot de door Nederlands meest geliefden Puikdichter en echten Volkszanger van lennep bij ons nieuw ingevoerde, zoo bekoorlijke dichtsoort, de legende: mijn gedicht is

[p. VII]

daarvan hemelschbreed verscheiden, en behoort misschien tot dat genre, hetwelk de Engelschen zeer gelukkig beoefenen, en narrative poetry heeten. Van dit punt uitgaande, zal ik mij wel bij niemand, die den titel van Kunstrichter verdient, en met de uitheemsche Letterkunde grondig bekend is, behoeven te verdedigen voor het romantische, hetwelk mijn gedicht, uit den aart der zake, aankleeft; noch verplicht zijn hem de redenen te ontwikkelen, waarom ik Magdalena Moons en Francisco de Valdez, (buitendien twee zuiver historische personaadjen,) in een schilderachtiger daglicht plaatste, dan dat, waarin wij beiden op de oude portretten vinden afgebeeld. Zoodra ik, overeenkomstig met de geschiedenis gebruik maakte van den invloed van de Nederlandsche jonkvrouw op den Spaanschen bevelhebber, moest die maagd, volgens de regelen van den goeden smaak eene schoonheid, en de Spanjaard een ridderlijke held wezen. Voor 't overige heb ik getracht getrouw te zijn in het voorstellen der charakters, en aan het costuum der tijden, en daarbij gepoogd, om de hoofdvereischte van elk verhaal, de eenheid ook in deze beknopte

[p. VIII]

proeve, stiptelijk te bewaren, en door geene overtollige episoden, of dichterlijke uitweidingen te verstooren.

Ik vlei mijzelven, dat mijn arbeid, (hoe eenvoudig en onvolledig die zij,) uit een vaderlandsch oogpunt beschouwd, niet zal geacht worden als geheel ontoepasselijk te zijn op de dagen, die wij beleven; dagen, waarin geheel Nederland geroepen is, om even pal te staan, onder de aanvoering van den besten en braafsten Koning, tegen de aanmatigingen van overmacht en geweld, als Leyden in 1574 tegen de huurlingen van Spanje, toen Willem van Oranje, de Vader des vaderlands, zich onder den Goddelijken zegen, de zaak aantrok van een verdrukt volk.

Rotterdam,

den 30 April 1833.

DE SCHRIJVER.