Logo DBNL
Abraham, de aartsvader (1728)

Abraham, de aartsvader

(1728)–Arnold Hoogvliet–rechtenstatus Auteursrechtvrij

in XII boeken


Vorige Volgende

Abraham, de Aartsvader.
Het derde boek.

Inhoudt.

 
VOrst Faraö ontbiedt den Patriarch ten hoof,
 
Daar hy verschynt, en al zyn' levensloop verhaalde:
 
Hoe hem de Godtheit riep uit Ur om 't waar geloof,
 
Haar heil beloofde, en met een hemelsch licht bestraalde;
 
En wat hem op den toght naar Kanaän ontmoet,
 
Tot hy door honger naar Egipte werd verdreven.
 
Daar op komt Sara, met den jufferlyken stoet,
 
Aan 't hofpaleis, en wordt aan Abram weêrgegeven;
 
Die 't lant een' hongersnoot van zeven jaren spelt,
 
En trekt naar Goze met zyn echtgenoot verzelt.
 
VOrst Faraö, vermoeit van 't spreken, en van 't stryden +
 
Met zyne hertstoght, en de kwaal, die hy moest lyden;
 
Was naau verwinner van zyn drift en minnelust,
 
Of zeeg in d'armen van een aangename rust,
 
Den lieffelyken slaap, die met fluweele handen
 
Hem d' oogen look, en strookte en streelde de ingewanden,
 
En al zyn leden met een hartopluikend sap,
 
Vol nieuwe geesten, van een wondere eigenschap,
 
En goddelyke kracht, dat als een balsem vloeide,
 
En 't matte lichaam als een morgendaau besproeide.
 
Dus drong de zachte Slaap, in 't midden van den nacht,
 
Met maankoploof versiert, genoopt van hooger maght,
 
Door al het hof, zoo ver de booze plaagh gedrongen
 
Het adelyk geslacht des Konings had besprongen.
 
+Des andrendaags gevoelt men dat de Godtheit werkt;
 
Het kwaat doet wyken, en 't flaaumoedigh hart versterkt.
 
De Vorst ontwaakt, bevrydt van pyn en nare zorgen,
 
Verfrischt gelyk een roos, die in den koelen morgen,
 
Het halfverslenste hooft weêr opbeurt uit het stof.
 
De bleeke vrees verdwynt, de hoop verschynt aan 't hof,
 
De lieve vrolykheit, die voor 't gevaar moest zwichten,
 
Verscheen, en toonde zich op duizent aangezichten,
 
En vleide Memfis, dat het haast zou zyn verlost
 
Van 't onheil, dat alreê had vorstlyk bloet gekost.
 
Zoo wordt het dichte wout, dat 's nachts door onweêrbuien
 
En wintorkanen, losgeborsten uit het zuien,
 
Was heen en weêr geschudt, gegeesselt in het ront;
 
Op 't vrolyk krieken van een stillen morgenstont,
 
Verkwikt, en weêr vervult door 't geestigh tierelieren
 
Van duizent vogeltjes, die door de takken zwieren;
 
Terwyl men hier en daar een' eik ziet omgerukt,
 
De takken afgescheurt, en 't groene loof verdrukt,
 
Maar vorst Apochis, nogh gedachtig aan de reden +
 
Van zyne moeder, en zyn duurgezworene eeden,
 
Ontbiedt nu Abram met een' bode, om zyne vrou,
 
Zyn schoone Sara, weêr t' ontfangen in zyn trou;
 
Doch zuchte op dat bevel, en werd nogh door 't vermogen
 
En teedre trekking van de liefdedrift bewogen.
 
Hy aerzelt en besluit; hy hoopt, en is bevreest.
 
De minnewonde jeukt, terwyl ze al zacht geneest.
 
Het lichaam wordt herstelt door rust en artsenyen:
 
De reden kan alleen een edle ziel bevryen
 
Van kwelling, en genas nu ook zyn hartenleet,
 
Door de overreding, die van Hoffraas lippen gleed.
 
Maar eindlyk komt de vrome en Godtgetrouwe Vader +
 
Te Memfis binnen, en het hofpaleis al nader,
 
En wordt ter zale in door de marmre poort geleidt.
 
Elk was verwondert om zyn achtbre statigheit,
 
En ryzige gestalte, en vastgespierde leden:
 
Wanneer hy in den drang van Heeren in kwam treden,
 
Stak hy de gryze kruin ver boven andren op,
 
Gelyk een eik in 't bosch van Mamre, die zyn top,
 
Zyn witbesneeude kruin veel hooger dan al d' eiken +
 
Des winters opsteekt, en de wolken doet bereiken.
 
Zyn kleeding was gering, maar rein en onbemorst.
 
De lange witte baart hing op de breede borst.
 
Zyn verf was frisch en root, het voorhooft, breet verheven,
 
Had zachte rimpels; het gezicht, vol vuur en leven,
 
De zedige opslagh, en de trekken van 't gelaat
 
Vertoonden wysheit, deugd, en een gerusten staat.
 
Zyn ouderdom, van meer dan tienmaal zeven jaren,
 
Had wel het aangezicht beploegt, en zyne haren
 
Verzilvert, maar had nooit, op 't hoog bevel, de hant
 
Geslagen aan de kracht van 't lichaam of 't verstant:
 
Ja d' Almacht had hem nu nogh bovendien beschonken
 
Met hemelgaven, die in 't deftigh wezen blonken.
 
+Dus treedt myn Abram thans grootmoedigh in den dagh,
 
Hy komt, daar Faraö op 't purper rustbed lag,
 
Die 't lichaam ophief en aldus begon te spreken:
 
Gy, Vreemdeling, wiens komst my zedert weinigh weken,
 
Zoo duur op onheil, pyn, en kwelling heeft gestaan;
 
Wat is dit? zeg het my: wat hebt gy my gedaan?
 
Waarom hebt gy my strak geen' bode toegezonden,
 
+En laten weten dat gy, in den echt verbonden,
 
Met Sara leefde; dat zy was uw echte vrou?
 
Waarom hebt gy gezegt, verzakende uwe trou,
 
Dat zy uw zuster was; zoo dat ik zonder schromen
 
Haar schaken liet, en tot myn wyf had aangenomen;
 
Had niet de Hemel zulk een overspel belet?
 
Wordt d'eer der vrou dus in uw lant te koop gezet
 
Voor Vorstengunst? of kan men daar dien handel dryven,
 
En dus al liegende in de gunst der goden blyven?
 
Of zyt gy zonder goôn of godtsdienst opgebraght
 
By woeste volken, daar de waarheit wordt verkracht?
 
Hier zweeg de Kroning, en de vrome man, bewogen, +
 
Buigt driewerf 't hooft, en spreekt met neêrgeslagen oogen:
 
ô Groote Nylvorst, hoor de waerheit uit den mont
 
Van uw' geringen knecht, die nooit de waerheit schondt,
 
Door vuile leugens, om de menschen te bedriegen.
 
Wy herders zyn zoo woest niet opgevoedt tot liegen,
 
Of zonder Godtsdienst. neen. myn Godt, die eeuwigh leeft,
 
En al de waerelt door zyn maght geschapen heeft,
 
Is zelf de Waerheit, en zal myn getuigen wezen.
 
Myn huisvrou Sara, was myn zuster lang voor dezen.
 
Myn zuster Sara is geworden tot myn vrou:
 
Zy is, ô Vorst, geteelt in 's vaders tweede trou:
 
'k Heb niet gelogen; maar der waarheit iets verzwegen,
 
Uit vrees voor lyfsgevaar: dit sprak geen wet ooit tegen.
 
Ik heb ook nooit haar eer voor winst te koop gestelt;
 
Maar wilde ons beide dus bewaren voor 't gewelt
 
Van een onkuische min, die 't schoon gelaat moght baren,
 
In akkerlieden of geringe Egiptenaren:
 
Doch nimmer dacht ik, dat vorst Faraö zyn' zin
 
Zou konnen stellen op een slechte herderin:
 
Toen moest ik t' einde raat, bevreest voor 't lieve leven,
 
Al zwygende myn zaak aan Godts bestuur opgeven;
 
Want Godt, dien ik bemin, is enkel Majesteit,
 
Die 't hart der Vorsten als een waterbeekje leidt,
 
En neigt waar 't hem gelief'; ja op zyn welbehagen
 
Beeft al 't gebergte, en wordt het lant vervult met plagen;
 
Want als het Hem behaag' ryst d'opgezwolle zee,
 
En neemt al 't menschdom in een hoogen zondvloet meê;
 
En als 't Hem weêr gelief' verstuiven de onweêrwolken,
 
En Hy gebiedt zyn heil te dalen op de volken.
 
+De Egiptische Monarch had d' oogen styf en strak
 
Geslagen op den man, terwyl hy tot hem sprak;
 
En voelt, verwondert om den Herder en zyn reden,
 
Dat d'overtuiging, van zyn lippen afgegleden,
 
Ten boezem binnen sluipt, de fierheit nederlag,
 
En 't koninklyk gemoet vervulde met ontsagh.
 
Ik kan (dus sprak hy) u niet langer wederstreven,
 
Eerwaerde Herder, 'k zal uw huisvrou wedergeven.
 
+Maar 't lust me uit uwen mont uw 's leven lotgeval,
 
Terwyl ik Sara hier te hove ontbieden zal,
 
Te hooren, zet u aan myn voeten neêr op 't kussen.
 
Myn trouwe Dieners, gaat, en zegt gy ondertusschen
 
Dat moeder Hoffra, met den jufferlyken stoet,
 
De schoone Sara aan het hof geleiden moet.
 
Thans zet zich Abram, op het koninklyke teken,
 
Eerbiedigh neder, en begon aldus te spreken.
 
+Gy hebt misschien, ô Vorst, van Noäch wel gehoort,
 
Die, toen al 't menschdom door den zondvloet wiert versmoort
 
Zyn huisgezin heeft in een schip 't gevaar ontdragen:
 
En mooglyk hebben ook uw grysaarts, out van dagen,
 
U meenigmaal vertelt, hoe 't menschelyk geslacht
 
Uit zyn drie zonen weêr op d'aarde is voortgebraght:
 
Uit Jafet Cham en Sem; en hoe uit hen de volken
 
Verspreit zyn, en van Godt gezegent uit de wolken.
 
'k Ben uit de stam van Sem, den grysaart, die nogh leeft, +
 
(Die onze maagschap zelf vaak uitgerekent heeft,
 
En my den tienden na zyn vader Noäch stelde,
 
Die zich na Adam wêer den tienden naneef telde;)
 
Geboren, binnen Ur de Vuurstat, daar de Eufraat
 
Door heel 't Kaldeeusche lant zyn kromme bochten slaat, +
 
En met twee armen schiet, veel sneller dan te voren,
 
Naar 't moedigh Babel, trots op zyn verheven toren.
 
Myn vader Therah heeft me in Vuurstat opgevoedt,
 
In zyn geloof, gelyk altyt een vader doet;
 
En 't heugt my, hoe ik hem den wierook uit zyn kofferen
 
Ter eere van den godt des vuurs heb op zien offeren,
 
En hoe ik hem de zon, 't gesternte, en zilvre maan,
 
Zag dienen, als zy 's nachts den hoogen trans beslaan;
 
Maar 't heugt my ook, hoe my al in myn jeugt bekoorde
 
Het out geloof, dat ik van Sem den outvâar hoorde, +
 
Zoo meenigmaal hy aan myn' vader heeft verhaalt,
 
Hoe schier al 't menschdom van de waerheit was gedwaalt,
 
En tot afgodendienst al meer dan een paar eeuwen,
 
Door valsche wysheit der verwatene Kaldeeuwen,
 
Te dwaas vervallen was, en van het spoor geraakt;
 
En hoe 'er leefde een Godt, die alles heeft gemaakt,
 
Die zelf de zon, de maan, 't gesternte, en al wat leven
 
En adem heeft, de ziel, en werking heeft gegeven:
 
Die Godt, die dikwerf met zyn' vader Noâch sprak,
 
Eer hy de sluizen van den hemel openbrak,
 
Den afgront opende, en de grondelooze kolken;
 
En dus den watervloet zondt tot bederf der volken.
 
+In dezen twyffel liep myn eerste jeugt voorby,
 
Terwyl het waar geloof en d'ydle afgodery
 
Myn ziel bestreden, met gelyk gewelt en krachten.
 
't Valt hachlyk voor de jeugt den godtsdienst te verachten,
 
Die d'eerste wortels heeft geschoten in 't verstant;
 
't Geloof van vader, en van al het vaderlant,
 
Te roeien uit den geest; en door gewight van reden
 
De schaal van 't oordeel te doen hellen naar beneden.
 
+In dezen toestant kreeg ik Sara tot myn bruit.
 
Ik had haar lang bemint, eer ik het echt besluit
 
Myns vaders won, en met die schoone maagt moght paren.
 
Ik heb, ô Koning! nu al meer dan veertigh jaren
 
Met haar geleeft, maar ach! de milde vruchtbaarheit
 
+Heeft nooit haar handen op onze echtsponde uitgebreidt:
 
Het heeft ons nooit gelukt een huwlykspruit te telen;
 
Op haren zachten schoot een lieflyk wicht te streelen.
 
My heugt, hoe dikwyls dit myn' vader Therah speet,
 
En zulk een huisverdriet was ons niet minder leet;
 
Doch 't is de Hemel die ons kindren doet verwerven.
 
Maar toen 't gebeurde dat myn broeder kwam te sterven:
 
Dat Therah d'oogen van zyn zone Haran sloot;
 
(Want zelden sterft by ons een zoon voor 's vaders doot.)
 
Was d'oude Sem ook op den lykpligt, by de magen; +
 
Daar hy vertelde, hoe de Godtheit in zes dagen
 
De groote waerelt maakte, en vader Adam schiep,
 
En uit zyn ribbe een vrou bootseerde, toen hy sliep.
 
Hoe een verbode vrucht dat edel paar bekoorde.
 
Hoe booze Kaïn zyn godtvruchten broêr vermoordde;
 
En alles wat'er voor den zondvloet is gebeurt.
 
Elk luistert even scherp. myn vader Therah treurt.
 
Myn broeder Nahor vroeg: hoe weet gy dit, o Gryzen,
 
Of waarmêe kunt gy die gebeurtenis bewyzen?
 
'k Heb (zei de Grysaart) met Methusalem geleeft,
 
Myn overgrootvaâr, die het zelf van Adam heeft +
 
Gehoort uit zynen mont, en my dus weêr vertelde.
 
Elk stont verbaast; maar ik te meer, toen hy voorspelde,
 
Als wierd hy zelf door Godt gedreven, hoe myn vrou
 
In haren ouderdom een' nazaat baren zou.
 
Maar hoor, ô groote Vorst, ('k zal wonderen verklaren,) +
 
Wat my gebeurt is, nu ontrent voor twee paar jaren;
 
Wanneer ik eenzaam, in den avont, uit het velt
 
Ging naar 't belommert wout, als 't vee was nagetelt;
 
Daar ik uit 's hemels trans werd met een licht omschenen.
 
De koele lommer week: de schaduwen verdwenen:
 
Het wout blonk als de zon: de gront verkreeg een glans,
 
Gelyk de wolken aan den gouden hemeltrans,
 
Wanneer het morgenlicht begroet de heuveltoppen.
 
Ik beefde, en voelde 't hart in mynen boezem kloppen:
 
Myn haren rezen my te berge, uit angst en schrik;
 
Wanneer een Hemelstem riep in dat oogenblik:
 
+ô Abram, Abram! gy moet uit dit lant vertrekken,
 
En reizen naar een' oort, dien ik u zal ontdekken.
 
Ga uit uw maagschap, uit uw vaders huis, en al
 
Uw' eigendom, naar 't lant, dat ik u wyzen zal.
 
'k Heb vastgestelt u tot een maghtigh volk te maken.
 
Uw' naam zal groot zyn: ik zal zeegnen al uw' zaken.
 
Ja wees een zegen, en een voorbeelt van myn heil;
 
+Want ik zal zeegnen, die u zeegnen boven 't peil,
 
En wie u vloeken zal, die heb myn vloek te wachten.
 
In u zal 't menschdom, tot oneindige geslachten,
 
Gezegent worden, met myn hemelsche genâ.
 
Hier zweeg de Godtstem, en het wout wordt, daar ik sta,
 
Weêr schaduachtigh, en de gront bedekt met lommer.
 
'k Begeef my naar de stat, vervult met angst en kommer.
 
'k Vertel het wonder, daar myn vader, by geval,
 
Met Loth, myns broeders zoon, zat in de laage stal.
 
Elk staat verbaast, en van verwondring opgetogen.
 
Men heft de handen op, en slaat gelovige oogen
 
Ten hoogen hemel op. elk looft den Godt van Sem.
 
En roept: ik volge, ik volge u op die Hemelstem.
 
Ik tracht myn vader van dat opzet af te trekken,
 
En hem zyn zwakheit tot den zwaren toght t'ontdekken;
 
Maar hy omhelst me, met de tranen in 't gezicht.
 
Neen, Abram (zegt hy) neen. Ik volg nu't helder licht
 
Van myn geloof. Ik heb nogh kracht in deze spieren. +
 
Geen lant, of maagschap, of afgodische outervieren;
 
Weêrhouden my: ik ga, en maak vast alles reê.
 
Hy zendt de knechten fluks ter stat uit met het vee.
 
Doet draagbre tenten op de torschende ezels laden;
 
Bindt zware pakken, met de noodige gewaden,
 
Op hooge kemels, en beschikt het naar den eisch.
 
Dus maakt zich Harans zoon ook vaerdigh tot de reis.
 
Geen akkerman, die in den oogsttyt donkre buien,
 
En regenvlagen aan ziet groeien, in het zuien;
 
Heeft ooit meer yver, om het ryp en goutgeel graan
 
Met dikke schoven op de wagenen te laân,
 
En droog te bergen in de schuuren, laag van daken;
 
Dan wy, om alles tot den optoght reê te maken.
 
Ik zei den ouden Sem, den goddelyken man,
 
Voor 't laatst vaarwel, en sprak: ik ga naar Kanaän.
 
Godts wondre hemelstem gebiedt me te vertrekken,
 
Naar andere oorden, die de Godtheit zal ontdekken.
 
ô Hemel! welk een vreugt ontvonkt de vrome ziel
 
Des ouden vaders, die byna in flaaute viel:
 
Maar wil, ô Heilgodt! nooit uit myn geheugen wisschen,
 
De paradysbelofte, en heilgeheimenissen,
 
Die zynen gulden mont ontvloeiden, op het lest.
 
Ga, zegt hy, ga uit dit afgodische gewest, +
 
ó Groote Nazaat, woon als vremdling in uw tenten,
 
Tot dat gy burger wordt der Stat, wiens fondementen
 
+In 't eeuwige tyras gelegt zyn door Godts hant!
 
Vaar wel, ô Erfgenaam van 't hemelsch vaderlant!
 
Daar zal ik u weêr zien. toen sloeg hy bei zyne armen
 
Om mynen halze, en voelt de koude borst verwarmen
 
Van hemelsch vuur, en riep: 'k omhelze in dezen staat
 
In uwe lendenen 't alzegenende zaat!
 
Laat my, ô Heilvorst, nu in vrede grafwaart dalen,
 
Nu ik van verre 't licht van uw genadestralen
 
Zie in het Vrouwezaat, aan Adam al belooft!
 
Toen liet hy los, en lag zyn handen op myn hooft:
 
Die heilge handen, die hy al verscheidene eeuwen
 
Ophefte in 't midden der afgodische Kaldeeuwen.
 
Hy zegent my, terwyl zyn tranen nederwaart
 
Het oog ontvloeien, en afdruipen van zyn' baart.
 
+Wy trekken eindlyk heen, van magen en van vrinden
 
Geleidt, tot buiten Ur, daar wy de knechten vinden.
 
Daar viel de scheiding van bloetverwantschap teêr:
 
Daar vloeide een tranenbeek langs bleeke kaken neêr.
 
Myn broeder Nahor bleef in 's vaders armen hangen.
 
Zyn huisvrou Milka kleefde aan Loths, haar broeders, wangen;
 
Of houdt myn Sara vast. ik zelf druk al te fel
 
Myn' Nahor, en ik voel het uiterste vaerwel
 
+Staag kleven in myn' mont, en door de nokken breken:
 
Dat droevige vaarwel viel hart om uit te spreken.
 
Geen groene klim, die aan den ouden olmboom wast,
 
En strengelt zich rontom zyn takken, houdt zoo vast,
 
Als onze harten, door een teedre drift gedreven,
 
De scheiding weigeren en aan malkander kleven.
 
De droefheit blaast op 't lest, met zuchten en geween,
 
Den naren aftoght, en wy trekken spoedigh heen;
 
En zien nogh dikwerf om, door liefde in 't hart bewogen.
 
De vrinden zien ons na, met rootbekreten oogen,
 
Van hooge heuvels, tot zy ons, met bittre smart,
 
Verliezen uit het oog, en houden in het hart.
 
Gelyk 't Sabeesche volk zyn' godt, zoo ryk van stralen,
 
Met deerlyk wangelaat ziet naar de kimmen dalen;
 
En op de heuvels klimt, om 't allerlaatste licht
 
Nogh toe te juichen, tot het zakt uit zyn gezicht.
 
'k Ben na veel sukklens, al te lang om op te tellen. +
 
ô Ryksvorst, met myn vee en lieve reisgezellen,
 
Gekomen over het gebergt van Babilon,
 
Te Karan binnen; daar den ouden man begon
 
De moet t' ontzinken; daar de krachten hem begeven,
 
Door hoogen ouderdom, en ongemak van 't leven.
 
'k Sloeg daar myn tenten neêr, en voelde alreê 't begin
 
Van 's Hemels zegen, op myn vee en huisgezin;
 
Maar hoe ik vader al meer koestere in zyn lyden,
 
Hoe 't lichaam meer verzwakt, de krachten hem ontglyden,
 
Tot dat hy eindlyk in myn' arm, ô zwaar verlies! +
 
Als in een' zachten slaap zyn vrome ziel uitblies.
 
ô Lieve Vader! (riep ik uit) ô Roem der ouderen!
 
Heb ik u daarom zoo zorgvuldigh op myn schouderen,
 
't Afgodisch vuur ontrukt; gedragen uit den brant;
 
't Gebergte door gevoert, om uit uw vaderlant
 
Ver van uw magen, in een vreemden oort te sterven!
 
Geen noot, ô zaalge Ziel! gy zult de kroon beërven
 
Die onze Heilvorst voor zyn gunstelingen spaart!
 
De lykplicht wordt voldaan; het lyk vertrouwt aan d'aard';
 
En toen ik uitriep: rust, ô Vader! rust in vrede
 
Ja rust, ô kout Gebeente, als op uw legerstede,
 
Van uwen-arbeit die al ruim twee eeuwen lang
 
Geduurt heeft! docht my, dat ik hem reeds in den drang
 
Der Hemellingen zag, veel grooter dan te voren,
 
By Noäch, Enoch, en by Adam, in de koren.
 
Des hemels, hant aan hant ten rei gaan; ja my docht
 
Hy tot my riep: vervolg, ô Abram! uwen toght.
 
+Niet ver van uw gebiet legt oostwaart aan, ô Koning,
 
Een lant, dat overvloeit van most en melk en honing,
 
Dat vette gronden heeft, en vrucht geeft op zyn' tyt,
 
En overal bewoont wordt door den Kananyt,
 
Uit Kanaän, den zoon des boozen Chams, gesproten;
 
Daar trok ik hene met myn lieve toghtgenooten:
 
Myn Sare en Loth; met vee en have, en alles wat
 
Ik binnen Karan braght, en daar gewonnen had;
 
Met knechten, knaapen en met aangekofte slaven;
 
+'t Moest alles mêe, zoo dra myn vader was begraven.
 
Ik kwam in dat gewest, en trok 'er diep in 't lant,
 
Tot in het dal van More, aan d'eene zy beplant
 
Met eiken, dicht van loof, die 't vee, vermoeit van dwalen,
 
Des middags dekten voor de zuiderzonnestralen.
 
Hier rusten we uit: hier sloeg men 't herdersleger neêr.
 
Terwyl ik bad aldus: ô Heilvorst! die weleer
 
My in myn vaderlant genadigh zyt verschenen,
 
Wil myne kudde hier een zachte rust verleenen! +
 
Behoe myn vee en volk voor d' opgeheven hant
 
Des Kanaänners, die hier meester is in 't lant;
 
En laat uw Geest my, na een korte rust, ontdekken,
 
Naar welk een oort ik met myn schaapjes heen moet trekken;
 
Op dat ik eindlyk, na veel sukklens en verdriet,
 
Eens eenen eigen haart en vasten gront geniet'!
 
Ik had dit naau gezegt, of voel de velden schudden:
 
Een wolk daalt tusschen my, en tusschen myne kudden, +
 
Op 't aardryk neêr, dat beefde en zakte door 't gewight.
 
De wolk scheurt open, en vertoont my een gezicht
 
Der Hemelheerlykheit. een stem met kracht gedreven
 
Riep uit: ik zal dit lant aan uwen zade geven! +
 
Ik sidderde, en myn oog was door den glans verblint.
 
De wolk wordt naar de hoogte op eenen snellen wint
 
Verheven tot aan 't zwerk. toen liet ik steenen houwen
 
En op die zelve plaats een hoogen altaar bouwen,
 
Den grooten Hemelgodt ter eer, die my verscheen.
 
Ik breek het leger op, en trek al verder heen, +
 
Van More naar 't gebergt; den Gerisim ter zyde,
 
En steilen Hebal, die het grage vee vermydde;
 
+En sloeg weêr tusschen Luts en Ai myn tenten neêr;
 
Daar ik myn' altaarbou geruster dan weleer
 
Hervatte, en slachtte een lam spierwit en rein van leden:
 
Ik zond het reukwerk van myn vuurige gebeden
 
Met d'outervlam om hoog, en riep de Godtheit aan,
 
Terwyl myn knechten in een kring om 't outer staan.
 
+Maar naderhant, ô Vorst! vertrekken wy weêr verder,
 
(Wat rust of vaste plaats is voor een' vreemden herder,
 
Toch over?) zuitwaart op, tot by de wildernis
 
En woestenyen, daar noch gras noch klaver is.
 
Men weidde 't vee ter zyde op de allerbeste gronden;
 
Maar 't vondt zyn voetsel schaers; en wy, ocharm! bevonden
 
+Dat daar de honger in een derelyken staat
 
Al 't lant doorwaerde, en zich vertoonde op 't bleek gelaat
 
Der Kananiten, die, uit diepgezonken oogen,
 
Wangunstigh zien, en ons ter naauwernoot gedogen.
 
De milde Hemel, die de goede tyden geeft,
 
En 't aardryk vruchten, daar en mensch en vee by leeft,
 
Had geen genadigh oog op dat gewest geslagen,
 
En de akkers niet verkwikt door vruchtbre regenvlagen.
 
De lieflyke oogstmaant gaf geen ryp en goutgeel graan.
 
De wyngaart weigert most, de boom draagt dorre blaân.
 
Men ziet geen smaaklyk ooft aan groene takken hangen.
 
De gront versmacht van dorst. natuur schynt zelf bevangen
 
Van dootsche flaaute, en lag schier stil en ademloos.
 
Myn vee vermagerde, en werdt in een korte poos
 
Naau eenmaal 's daags gemelkt; terwyl vast alle dagen
 
De knapen van gebrek en grooter schaarsheit klagen.
 
Wat stont my nu te doen in dees bedroefden stant? +
 
Weerom te keeren naar myn eigen Vaderlant,
 
Strydt tegen Godts bevel. het lant weêr in te trekken,
 
Is vol gevaars, en zou den lantaart ligt verwekken
 
Tot haat en euvelmoet; die zou, in zulk een wee,
 
Den honger wreeken op den vreemdling en zyn vee:
 
Want als het dom gemeen zoekt de oorzaak van zyn kwalen,
 
Moet vaak de onnoozelheit het met den hals betalen.
 
Maar eindelyk besluit ik met myn' neve Loth
 
Den optoght naar Egipte, op 't goet gelei van Godt.
 
Ik sla myne oogen met een diep ontzagh naar boven,
 
En riep. ô Hemelvorst! Wien al uw schepsels loven, +
 
Gedoog nu dat ik, om den honger en 't gebrek,
 
Met myne kudden weêr naar vreemde landen trekk',
 
Om met Egiptisch gras myn schaapjes te onderhouden!
 
Gelei myn kudden daar in grazige landsdouwen!
 
Behoe het voor de plaagh des hongers, en 't gewelt
 
Van vreemde knapen: 't is in uwe hant gestelt.
 
Want uw is 't koren, en de most, en al de dieren
 
Des breeden velts, en die in lucht en water zwieren:
 
Gy hebt ze toch gemaakt, en als ge uw milde hant
 
Slechts opent, worden ze gespyzigt van het lant,
 
En elk verzadigt, naar uw wonder welbehagen;
 
Maar als ge uw hulpe onttrekt vergaan ze door uw plagen.
 
+Dus sprak ik, en ik voel een' goddelyken gloet
 
Het hart ontsteken, en my blaken in 't gemoet.
 
Dies werdt met alle macht den optoght ondernomen,
 
En wy, ô Vorst, zyn dus in uw gebiet gekomen.
 
+Aldus verhaalde de geloovige Abraham
 
Zyn lotgeval, wanneer men riep dat Hoffra kwam.
 
De poort raakt open, en elk zag haar binnen treden,
 
Met Sara, en een rei van joffren, fris van leden:
 
Al schoon van aangezicht en prachtigh opgetooit.
 
't Gewaat was naar den zwier van 't hof om 't lyf geplooit,
 
+En dartel opgestrikt. het hulsel schoon van kleuren
 
Versiert het hooft, en 't haar spreit lieffelyke geuren,
 
Daar 't opgebonden hangt in goude en zilvre draân.
 
d' Een ziet men tripplen en de lonkende oogen slaan
 
Op dartle jonkers, die op hare tekens letten,
 
Een ander weet den mont in trotser plooi te zetten.
 
By dezen hofstoet komt de kuische Sara treên.
 
't Eenvoudigh lantgewaat zet haar aanvalligheên
 
+Meer schoonte en luister by, dan al de hoofsche zwieren
 
En losse tooisels, die de wulpsche jeugt versieren.
 
Ze is destigh van gestalte en zedigh van gelaat,
 
Waar op de godtvrucht met de deugt geschildert staat,
 
Vermengt met zachtheit en met aangename trekken,
 
Die de edle gaven van een groote ziel ontdekken.
 
Haar hart ontroerde en zy besturf om haren mont:
 
Maar toen zy 't oog sloeg daar godtvruchtige Abram stont,
 
Gevoelt zy 't liefdebloet, door kuische min aan 't blaken, +
 
Het hart ontschieten, en verspreien op haar kaken.
 
Nu zag men 't blank en root gedommelt onder een.
 
't Aanminnigh wezen toont al zyne aanvalligheên.
 
Nu zag men dat Natuur, van de Oppermacht gedreven,
 
Een onverwelkbre jeugt aan Sara had gegeven:
 
Een eeuwigh meisaizoen geschildert op 't gelaat.
 
Zy blonk, daar ze in de ry van jonge maagden staat,
 
Gelyk een schoone Tulp in 't midden van de bloemen,
 
Of blozende Anamoon, waarop de hoven roemen.
 
Die levendige kleur, en 't lieflyk oogenlicht
 
Verlokken de aandacht op 't besneden aangezicht,
 
En trekken elk om stryt het oog der hovelingen,
 
En staatbedieners, die nu meê ter zale indringen:
 
Geen wonder, want wie zag de schoonheit in haar' aart,
 
En zuiverheit, dus met dien ouderdom gepaart?
 
Wie zag den bloemhof ooit des winters rozen geven?
 
Natuur brengt elken dagh geen wondren in het leven.
 
Zoo min de lentemaant op rype vruchten roemt,
 
Pronkt ook de guure herfst met aangenaam gebloemt.
 
Zy naderde de Vorst met neêrgeslagen oogen +
 
En groet de Majesteit, eerbiedigh neêrgebogen.
 
Maar Hoffra vat het woort, en sprak: ô groote Zoon!
 
Wy zien de gramschap van de hooge hemelgoôn,
 
Niet door de vlammen op de twintigh hooge altaren,
 
Maar door uw plechtige belofte, alreê bedaren;
 
De plaagh aan 't wyken, en de vorst byna herstelt,
 
En al zyn huis bevrydt van 't ysselyk gewelt.
 
Dat nu de Majesteit aan haren eet gedenke,
 
En deze Sara weêr aan haren Abram schenke.
 
De groote Nylvorst, eerst verrukt door 's mans verhaal,
 
+Nu door 't gelaat der vrou, sloeg eens en aandermaal
 
Verwonderde oogen, nu op de oude Koninginne,
 
Dan op den herder en zyn schoone herderinne,
 
Tot Hoffraas rede hem uit die verwarring trekt.
 
Toen rees hy haastigh op, als uit den slaap gewekt;
 
Hy trad met nieuwen moet en versche kracht, en zeide,
 
Terwyl hy Sara met de hant tot Abram leidde,
 
Met een verheven stem: daar, vrient van 't godendom;
 
Daar, vrome Herder, is uw huisvrou wederom.
 
Ontfang haar van myn hant zoo rein en ongeschonden
 
Gelyk myn Vorsten haar in uwe velttent vonden:
 
Dat tuigen uwe, dat getuigen onze goôn.
 
En gy ô wondre Vrou! den schepter ende kroon
 
Wel waerdigh, daar is ook uw' man, uw' Abram weder.
 
Ik zoek geen overspel, ik leg myn liefde neder.
 
'k Ben overwonnen en ik overwin my zelf.
 
Toen rees een vreugdegalm door 't vorstelyk gewelf.
 
Men riep dat Isis lang vorst Faraö beware.
 
Dat herder Abram wel het zyne huisvrou vare.
 
+Maar Therahs groote zoon, door zuivre vreugt geraakt,
 
En 't godlyk vuur dat zyn godtvruchten boezem blaakt,
 
Verheft zyn stem, en zegt met opgeslagen oogen:
 
De Godt des hemels, die, oneindigh van vermogen, +
 
Het groot Heelal regeert, en van wiens Majesteit
 
De Koningen der aarde al hunne mogentheit
 
Ontleenen, zal, ô Vorst! om deze daat u zegenen,
 
En uwen Nazaat met zyn heil en gunst bejegenen.
 
En zoo het wonderlicht, dat thans myn' geest bestraalt,
 
Van zyn Alwetenheit en Wysheit nederdaalt; +
 
Zal dit Egipte, dat my nu, in veege tyden,
 
Met al myn vee en volk van honger kan bevryden;
 
My milt verzadigt, en nogh koestert in zyn' schoot;
 
Ook door myn' Naneef in een harden hongersnoot,
 
Gespyzigt worden, en behouden in het leven.
 
De tyt zal komen dat de halm geen zaat zal geven:
 
Dat zeven jaren lang de magre korenaar
 
Geen graan zal dragen, en de lantman, yder jaar
 
In zyne hoop te leur gestelt, geen schoven binden,
 
Noch zyn belooning voor den zuuren arbeit vinden.
 
Maar 's Hemels voorzorg, die geen mensch bevatten kan,
 
Zal 't brein bezielen van dien wonderlyken man,
 
Dien Godt tot heilant van Egipte zal verwekken;
 
Die weêr ten voorbeelt moet van grooter Heilant strekken;
 
Hy zal den overvloet van ryp en goutgeel graan,
 
Die zeven jaren lang uwe akkers zal beslaan,
 
Met grooten voorraat in 's lants korenschuur vergaren,
 
Tot spyze voor het volk in zeven dorre jaren.
 
Ja 't vruchtbaar Goze, daar men nu myn kudden weidt
 
Word dan myn nageslacht ten eigendom bereidt.
 
+Toen Abram zweeg gebood de Koning zynen adel
 
En mannen van den krygh te stygen in den zadel,
 
Om 't godlyk paar, dat hy al stadigh hooger acht,
 
En twyffelt, of 't niet uit het goddelyk geslacht
 
Der goden zy geteelt, voor allerlei gevaren,
 
En binnelants gewelt van booze Egiptenaren,
 
Te dienen tot geleide, en lyfwacht, tot het weêr
 
Naar Kanaän met al zyn vee en have keer'.
 
+Zoo werkt de Wysheit van 't oneindigh Alvermogen.
 
Zoo word al 't menschdom door zyn wondre kracht bewogen.
 
Zoo draait het alles op den diamanten spil
 
Van 's Hoogsten Hemelraat, en zyn' volmaakten will'.
 
Zoo loopen duizenden van goddelyke wegen,
 
Met duizent bochten, zoo 't ons toeschynt, afgelegen;
 
Die echter eindigen, naar 't wonderlyk beleit,
 
In 't zelve middelpunt van Godts Voorzienigheidt.
 
Gelyk 'er duizenden van, beeken, bronnen, vlieten,
 
Uit zoo veel adren zich in grooter stroomen gieten,
 
Die stadigh groeiende, als de zon het bergsneeu smelt,
 
Zich weêr verliezen in het wyde pekelvelt.
 
ô Wonderlyk bestuur van d' Oorzaak aller dingen!
 
ô Onuitputbre wel voor myn bespiegelingen!
 
ô Kunstigh uurwerk, dat voor menschlyke oogen is
 
Bedekt in 't kabinet van uw geheimenis,
 
En werkt door tegenwight der eeuwige besluiten!
 
Als wy den vinger van uw hant zien, die van buiten,
 
Na zoo veel ommezwaai, op 't punt der uitkomst wyst;
 
Dan zien wy een gewrocht dat zynen Maker pryst:
 
Dan redt zich alles uit de dikke duisternissen
 
Van twyffelingen, en het schemerachtigh gissen;
 
Gelyk, op 't krieken van het eerste morgenlicht,
 
Zich alles opdoet, uit den nacht, voor ons gezicht,
 
En meer en meer ontwart, en redt uit schaduwschimmen,
 
Naar maate 't zonnelicht ryst aan de goude kimmen,
 
Dat alles levend in zyn eigen verven toont.
 
Dus zien wy de edle Deugt met lauwerblaân bekroont +
 
En uit de heirbaan der beproeving grootssch opdagen.
 
Dus rydt myn godtlyk Paar, als op een zegewagen
 
Door wellust, overdaat, en weelde en vleiery
 
Getrokken, die de Deugt nu voert in slaverny,
 
En heeft in ketens van een vast geloof geklonken:
 
Zoo mag myn Abram, zoo mag schoone Sara pronken,
 
Daar zy uit Memfis poort, omringt van 's Vorsten hulp,
 
Naar Goze ryden, naar den nederigen stulp;
 
Alwaar hen de avontzon, die trager scheen te dalen +
 
Van enkle blytschap, nu geleidt met haare stralen,
 
En 't glansryk aanschyn, toen men daar gekomen was,
 
Geruster dompelde in den Lybiaanschen plas.

Vorige Volgende