Proza-bewerkingen van het leven van Alexander den Groote in het Middelnederlandsch

[p. 213]

Bibliografie.

Hoofdzakelijk voor 't eerste gedeelte van onze inleiding, dat over den oorsprong en de verbreiding der Alexander-sage handelt, hebben we tal van werken moeten raadplegen, waaronder ook de nieuwste niet ontbreken, die de sage tot een onderwerp van onderzoek hebben gemaakt. Het kwam ons doelmatig en gewenscht voor de titels dezer werken mee te deelen; de opgave van de volledige titels, die in vele gevallen tevens een beknopt overzicht van den inhoud geven, zou, bij 't aanhalen van zooveel werken, de voetnoten tot buitengewonen omvang doen zwellen; eene besnoeide mededeeling van den titel kon allicht meewerken tot geringschatting van de een of andere belangrijke uitgave.

Behalve de boeken door ons voor dit proefschrift gebruikt, deelen we slechts de titels van die werken mede, die over de Alexander-sage handelen; de studiën, die den historischen Alexander of zijne biografen tot onderwerp hebben, zooals de werken van Fraenkel, Petersdorff, Kaerst enz. blijven onvermeld; historische compilaties - Eusebius, Orosius, enz. - voor zooverre niet gebruikt, nemen we evenmin op als letterkundige geschiedenissen, waarin natuurlijk ook over de Alexandersage gesproken wordt. Volledigheid hebben we wel voor oogen gehouden, doch we durven ons niet vleien ze bereikt te hebben.

Car. Müller. Arriani Anabasis et Indica ex optimo Codice parisino emendavit Fr. Dübner. Reliqua Arriani et scriptorum de rebus Alexandri magni fragmenta collegit, Pseudo-Callisthenis historiam fabulosam ex tribus codicibus nunc primum edidit, Itinerarium Alexandri et indices adjecit. - Parisiis 1846.

Dr. Landgraf deelde in 1885 mee, dat Prof. Dr. A Eberhard

[p. 214]

te Brunswijk met eene nieuwe editie bezig was; we hebben niet kunnen ontdekken, of ze inderdaad verschenen is. Müller heeft den Ps.-Call. uitgegeven naar de hss. A (oudere redactie), B. en C. (jongere); voornamelijk naar B., daar A. defect is.

H. Meusel. Pseudo-Callisthenes noch der Leidener (L.) Handschrift. Leipzig, Teubner 1871. -

't Leidsche hs. staat 't dichtst bij B. maar heeft een' korrekter tekst.

Angelo Mai. Julii Valerii res gestae ab Alexandro Macedonis translatae ex Aesopo graeco. - Mediolani 1817.

cf. Letronne in Journal des Savants, p. 461, 609. Genève 1818. 2e éditie naar een onvolledig hs. te Milaan, ook door Mai in Spicilegium romanum VIII. - Romae 1842.

D. Kuebler. Julius Valerius. Alexandri prolemi, res gestae Alexandri Macedonis, translatae ex Aesopo graeco. Acc. collatio Alexandri cum Dindimo, rege Bragmanorum, per litteras factas et epistola Alexandri ad Aristotelem, magistrum suum, de itinere suo et de situ Indiae. - Leipzig 1888.

J. Zacher. Julii Valerii Epitome. Zum erstenmal herausgegeben. - Halle 1867.

W. Wackernagel. Zur Alexander-sage I. Zum Jul. Valerius - Über das Basler Fragment. Zeitschrift für Deutsche Philologie I, s. 119.

J. Mähly. Zur Alexander-sage II. Zu Julii Valerii Epitome. Zeitschrift, als boven III, s, 416. (Tekstkritiek).

J. Zacher. Alexandri Magni iter ad Paradisum. Regimonti Pr. 1859.

Ed. Bissaeus. Παλλαδίου περὶ τῶν τῆς Ἰνδίας ἐθνῶν ϰαὶ τῶν Βραχμάνων. Palladius, de gentibus Indiae et Bragmanibus. - S. Ambrosius, de moribus Brachmanorum. - Anonymus, de Bragmanibus. Quorum priorem et postremum nunc primum in lucem protulit ex Bibliotheca regia. Londini, 1665.

Het laatste bevat de brieven, 5 in getal, gewisseld tusschen Alexander en Dindimus.

[p. 215]

Andreas Paulini. Alexandri magni epistola de situ Indiae et itinerum in ea vastitate ad Aristotelem praeceptorem suum perscripta, ex interpretatione Cornelii Nepotis. Nunc denuo recensuit. - Gissae, 1706.

H. Becker: Zur Alexandersage. Alexander's brief über die wunder Indiëns. - Besondere abdrücke a.d. programm des Friedrichs-collegium. Konigsberg i. Pr. 1892, 1894. - Zie: Zeitschrift enz. Bd. XXVII, s. 426.

De ‘Epistola Alexandri ad magistrum suum Aristotelem de situ Indiae’ komt ook voor in 't werkje van T.O. Cockayne: Narratiunculae anglice conscriptae, de pergamenis exscribebat, notis illustrabat, eruditis copiam faciebat. - London, 1861.

Dr. G. Landgraf. Die Vita Alexandri magni des Archipresbyters Leo, nach der Bamberger und ältesten Münchener Handschrift. Erlangen 1885.

Beide teksten behooren tot de oudste redaktie der Historia. Zie: A. Ausfeld in Zeitschrift enz. XVIII, s. 493.

K. Kinzel. Zwei Recensionen der Vita Alexandri magni interprete Leone archipresbytero Neapolitano. Programm (No. 5) des Berlinischen Gymnasiums zum Grauen Kloster. 1884.

Bevat eene vergelijking van den inhoud van redakties I en III der Historia. Zie: P. Meyer in Romania XIII, p. 435; J. Bolte in Zeitschrift enz. XVII, s. 238. ‘C'est l'image de la confusion’ (P. Meyer).

K. Kinzel. Zur Historia de Preliis. Zeitschrift enz. XVII, s. 98.

J. Zacher. Pseudo-Callisthenes, Forschungen zur Kritik und Geschichte der aeltesten Aufzeichnung der Alexander-sage. Halle 1867.

Nog een standaardwerk over Ps.-Call., de verhouding der hss. en de vroegste bewerkingen der Alexander-sage. Slechts in de onderdeelen van Zachers' resultaten brengen de jongste onderzoekingen geringe wijziging.

H.E. Moltzer. Bijdrage tot de geschiedenis der Alexandersage, in Dietsche Warande VIII, 1869, bl. 464.

[p. 216]

Aankondiging van J. Zacher's uitgaven: Ps.-Callisthenes en Julii Valerii Epitome. Is niets meer dan eene aankondiging.

E.A. Wallis Budge. The History of Alexander the Great, being the Syriac version of the Pseudo-Callisthenes. Edited from five manuscripts with an English translation and notes. Cambridge 1889.

Woolsey. Notice of a life of Alexander te Great, translated from the Syriac by rev. Dr. J. Perkins in Journal of the American Oriental Society, vol. IV, 1854.

P. Zingerle. Über eine Syrische Übersetzung des Ps.-Call. in Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. Bd. VIII, p. 835. Bd. IX, p. 780. - Leipzig 1855.

E.A. Wallis Budge. The life and exploits of Alexander the Great, being a series of translations of the Ethiopic histories of Alexander by the Pseudo-Callisthenes and other writers, with introduction etc. London 1896.

Bevat de Engelsche vertaling van de volgende werken uit het Ethiopisch:

1.	Pseudo-Callisthenes.
2.	De geschiedenis van Alexander door Al.-Makîn.
3.	id. door Abû Shâker.
4.	id. door Josep Ben-Gorion.
5.	Eene anonieme geschiedenis van Alexander's dood.
6.	A christian romance of Alexander the Great.
7.	De geschiedenis van de gelukzalige menschen, die in de dagen van Jeremia, den profeet, leefden.

Bruno Meissner. Mubaššir's Ahbar-el-Iskender in Zeitschrift der Deutschen Morgenl. Gesellschaft Bd. 49, s. 583. - Leipzig 1895.

‘Er hat im Wesentlichen einen auf Ps.-Callisthenes zurückgehenden Alexander-roman benutzt. Seine Vorlage muss zur Redaction A. gehören, da er nichts erwähnt was B. und C. eigenthümlich ist.’

Israël Lévi. La légende d'Alexandre dans le Talmud in Revue des Etudes Juives. T., II, p. 293. - Paris 1881.

[p. 217]

Israël Lévi. Les traductions Hébraïques de la légende d'Alexandre in idem, T., III, p. 240.

Bespreekt voornamelijk twee vertalingen der Historia de Preliis, nl. die van Immanuël ben Jacob, Bonfilio ± 1350, naar 't Latijn; die van Samuël ibn Tibbon ± 1200, naar 't Arabisch.

Israël Lévi: La légende d'Alexandre dans le Talmud et le Midrasch, in idem. T. VII, p. 70. - Paris 1883.

Donath: Die Alexander-sage im Talmud und Midrasch. Fulda 1878.

Bouriant. Fragments d'un roman d'Alexandre en dialecte Thébain in: Journ. Soc. Amér. Série 8, T. IX. - 1887.

Guillaume Favre: Recherches sur les histoires fabuleuse d'Alexandre-le-Grand in: la bibliothèque universelle littéraire, T. VII, p. 348. - 1818.

Herzien en vermeerderd in zijn: Mélanges d'histoire littéraire, T.I. Genève 1856.

't Beste wat vóór de studie van Zacher over de Alexandersage geschreven is.

Démétrius de Gobdelas: l'Historie d'Alexander-le-Grand suivant les écrivains orientaux. - Varsovie 1822.

Fr. Spiegel: Die Alexander-sage bei den Orientalen. Leipzig 1851.

Kapp. Mittheilungen aus zwei Griechischen Handschriften als Beitrag zur Geschichte der Alexander-sage im Mittel-alter. - Wien 1872.

Prof. Noeldeke: Beiträge zur Geschichte des Alexanderromans in: Denkschriften der Kaiserl. Akademie der Wissenschaften in Wien. Philos-Histor. Classe, Bd. 38. - Wien 1890

Bespreekt de bewerkingen der sage in 't Grieksch, Syrisch, Hebreeuwsch, Perzisch en Arabisch en hare onderlinge verhouding.

[p. 218]

't Beste werk, dat over den Oosterschen tak der sage verschenen is.

't Werk is ook afzonderlijk uitgegeven en reeds uitverkocht.

Sir W. Ouseley: Observations on some extraordinary Anecdotes, concerning Alexander in: Transactions of the Royal Society of Literature. Vol. I, part. II, p. 5, London 1829. Is thans van weinig belang meer.

Dr. Ausfeld: Zur Kritik des Griechischen Alexander-romans, Untersuchungen über die unechten Teile der ältesten Überlieferung. - Karlsruhe, 1894.

Zie: H. Becker in Zeitschrift enz., XXVIII, s. 379.

D.S.R. Geiger: Die Alexander-mythen verglichen mit den sogenannten Evangelischen mythen in: Zeitschrift für die historische Theologie, herausgegeben von D. Chr. Fr. Ilgen. Bd. VIII, Heft. III, s. 119. - Leipzig 1838.

Bestrijding van Renau's werk: ‘La vie de Jésus.’

Dr. H. Christensen. Die Vorlagen des byzantinischen Alexander-gedichtes in: Sitzungsberichte der philos.-philol. und der hist. Classe der Königl. Bair. Akademie der Wissenschaften zu München. Heft I, s. 33. 1897.

Bespreekt een hs. te Venetië van 't jaar 1388; 't gedicht zelf is gemaakt tusschen 1200-1350. 't Hs. volgt de jongere redaktie der sage en stemt 't meest overeen met L (= Leidsche Hs.).

H. Vogelstein: Adnotationes quaedam ex litteris orientalibus petitae ad fabulas, quae de Alexandro Magno circumferuntur. - Breslau 1865. - (Dissertatie).

Stern: Zur Alexander-sage. - Wien 1861.

Römheld: Beitrage zur Geschichte der Kritik der Alexandersage. Programm von Hersfeld, 1873.

Bevat een beknopt overzicht van de bewerkingen der Alexandersage.

Dr. J.H. Th. Gräsze: Die groszen Sagenkreise des Mittelalters, zum ersten Male historisch entwickelt, kritisch beleuchtet

[p. 219]

und in ihrem Zusammenhange mit einander dargestelt. Dresden und Leipzig, 1842.

Somt eene groote massa bewerkingen in verschillende talen op.

Florian Frocheur: Histoire romanesque d'Alexandre le Grand, ou Recherches sur les differentes versions du Pseudo-Callisthène, à propos d'un manuscrit de la Bibl. royale de Belgique, in: Messager des sciences historiques et archives des arts en Belgique. - Année 1847. Gand, p. 393-436.

Recapitulatie van Gräsze's gegevens met weinig nieuws.

J. Berger de Xivrey: Notice de la plupart des mss. grecs, latins et en vieux français contenant l'histoire fabuleuse d'Alexandre le Grand, connue sous le nom de Pseudo-Callisthène, in: Notices et extraits des mss. de la Bibliothèque du Roi et autres bibliothèques. T. 13, 2^e partie, p. 162-306. - Paris 1838.

P. Meyer spreekt met zeer weinig lof over deze studie.

J. Berger de Xivrey: Tradititions tératologiques ou récits de l'Antiquité et du moyen âge en occident sur quelques points de la fable du merveilleux et de l'historie naturelle publiés d'après plusieurs manuscrits inédits grecs, latins et en vieux français. Paris 1836.

Zarncke: Ueber das Fragment eines Lat. Alexander-liedes in Verona, in Sitzungsberichte der Königl. Akademie der Wissenschaften von Saksen. Philoshistor. Classe. - 1877, s. 57-69.

J. Bolte. Das Epitome des Julius Valerius in: Zeitschrift für Deutsche Philologie. - Bd. 17, s. 20.

Bericht over 9 hss.

De tekst van het fragment van Albéric de Besançon vindt men bij.

a.	Paul Heyse in: Romanische inedita auf Italienischen Bibliotheken. - Berlin 1856.
b.	A. Rochat: Ueber die Quelle des Deutschen Alexanderliedes in: Germania I, s. 273-90.

[p. 220]

c.	Bartsch: Chrestomathie de l'ancien français (VIII^e-XV^e siècle) 4^e éd. - Leipzig 1880.
d.	P. Meyer: Recueil d'anciens textes bas-latins, provençaux et français, accompagnés de deux glossaires. I^e Partie, no. 14. - Paris 1876.
e.	E. Stengel in: Ausgaben und Abhandlungen aus dem Gebiete der roman. Philologie I. - Marburg 1881.
f.	P. Meyer geeft tekst, photogravure van 't hs., vertaling en aanteekeningen in zijn: Alexandre Le Grand, I, p. 1-16.
g.	Fragment de l'Alexandre d'Albéric de Besançon, reproduct. en photolith. d'une photogr. que possède W. Foerster.

C. Hofmann: Zum Provenzalischen Alexanderfragment. - Germania II, s. 75. Kritische opmerkingen.

A. Tobler: Zum Romanischen Alexanderlied. Germania II, s. 441.

A. Tobler: Darstellung der Lat. Conjugation und ihrer romanischen Gestaltung nebst einigen Bemerkungen zum provenzalischen Alexanderliede. - Zürich 1857.

K. Bartsch: Alberic von Besançon in: Germania II, s. 449. Tal van teksten van Troubadours, waarin zinspelingen op de Alexander-sage voorkomen.

A. Schmidt: Das Alexander-lied des Alberic von Besançon und sein Verhältnis zur antieken Überlieferung. - Bonn 1886 (Dissertatie).

Bespreekt Lamprecht's gedicht naar 't Vorauer hs. en zijne verhouding tot de gebruikte bronnen.

Flechtner. Die Sprache des Alexanderfragments des Albéric von Besançon. - Breslau 1882 (Dissertatie van Straatsburg). Zie: Romania XI.

P. Meyer: Alexandre le Grand dans la littérature française du moyen âge, 2 Tomes. - Paris 1886.

[p. 221]

Uitstekend en doorwrocht werk, waaraan de geleerde auteur lang gewerkt heeft en waarin hij veel nieuws meedeelt.

't Is het nieuwste en beste werk, dat over de Fransche Alexander-romans geschreven is. In geene onzer bibliotheken, zelfs niet te Groningen, is een ex. er van aanwezig.

Talbot: Essai sur la légende d'Alexandre le Grand dans les romans français du XII^e siècle. - Paris 1850.

H. Michelant: Li romans d'Alexandre par Lambert li Tors et Alexandre de Bernay, nach hss. der Königl. Büchersammlung zu Paris. - Stuttgart 1846.

(Deel XIII van de ‘Bibliothek des literarischen Vereins zu Stuttgart’).

Niet betrouwbaar zegt P. Meyer.

F. le Court de la Villethassetz et E. Talbot: Alexandriade ou Chanson de geste d'Alexandre le Grand, épopée romane du XII^e siècle, de Lambert le Cours et Alexandre de Bernay, publiée avec introduction, notes et glossaire. - Dinan 1861.

P. Meyer: Etude sur les mss. du roman d'Alexandre. - Romania XI, p. 213.

Bespreking van een 20-tal hss. van den roman van Le Tort et de Bernay.

Dr. H. Weismann: Alexander, Gedicht des zwölften Jahrhunderts vom Pfaffen Lamprecht - Urtext und Uebersetzung nebst geschichtlichen und sprachlichen Erläuterungen, sowie der vollständigen Uebersetzung des Pseudo-Callisthenes und umfassenden Auszügen aus den lateinischen, franzözischen, englischen, persischen und türkischen Alexander-liedern. - 2 Bde. Frankfurt a.M. 1850.

De omvangrijkheid van de meegedeelde stof maakt 't werk nog tot eene goede vraagbaak.

J. Harczyk: Zu Lamprechts Alexander in: Zeitschrift für Deutsche Philologie, IV, s. 1 en 146.

[p. 222]

Christensen: Beiträge zur Alexander-sage. Programm der neuen Gelehrten-Schule. - Hamburg 1883.

Bespreekt de verhouding van Lamprecht's gedicht tot zijn bronnen.

Zie: Kinzel in: Zeitschrift enz., XVI, s. 118.

K. Kinzel: Lamprecht's Alexander, Halle 1884. Is no. VI der Germanistische Handbibliothek. Bevat de drie teksten van Lamprecht en 't fragment van Alberic van Besançon; ook een duidelijk tabellarisch overzicht van den inhoud en de afwijkingen van red. I en III der Historia.

Zie: A. Seelisch in: Zeitschrift enz., XVII, s. 487.

Werner: Ueber den Baseler Alexander (hs. van Lamprecht). Sitzungsberichte der Wiener Akademie, philos. histor. Classe. Bd. 93. - Wien 1877.

A. Miller: Zu Lamprechts Alexanderliede in: Zeitschrift für Deutsche Philologie. Bd. X, s. 1. - Halle 1879.

K. Kinzel: Lamprechts Alexander.

I. Die Strassburger bearbeitung in ihrem verhältnis zur Vorauer.

II. Die Baseler handschrift. - Als boven, s. 89.

J. Zacher: Zur Basler Alexanderhandschrift. Als boven, s. 89.

Th. Hampe: Die quellen der Strassburger forsetzung von Lamprechts Alexander und deren benutzung. (Bonner diss.) Bremen 1890. Zie: Zeitschrift, Bd. XXIV. s. 255.

K. Kinzel: Zu Lamprechts Alexander.

I. Das handschriften-verhältniss des Alexander.

II. Zum Strassburger texte von Lamprechts Alexander in: Zeitschrift für Deutsche Philologie. Bd. XI, s. 385.

J. Zacher: Zu Lamprechts Alexander. Als boven, s. 399.

R.M. Werner: Die Basler Bearbeitung von Lamprechts Alexander. - Tübingen 1881. (No. CLIV Liter. Verein in Stuttgart). Zie: Kinzel in: Zeitschrift XIV, s. 379.

[p. 223]

K. Kinzel: Quelle und Schluss des Vorauer Alexander in: Zeitschrift enz., XX, s. 88.

O. Erdmann: Lamprechts Alexander und die Hilde-Kudrun-dichtung, in: Zeitschrift enz., XVII, s. 223.

K. Kinzel: Das Verhältnis der Eneit zum Alexander in: Zeitschrift enz., XIV, s. 1.

Dr. Toischer: Uber die Alexandreis Ulrich von Eschenbach. Sitzungsberichte der Wiener Akademie, philos.-histor. Classe. Bd. 97. Ook afzonderlijk verschenen. - Wien 1881.

Ausfeld: Uber die Quellen zu Rudolf von Ems Alexander. Programm (no. 545) von Donaueschingen 1883.

Zie: Kinzel in: Zeitschrift enz., XVI, s. 123.

Dr. O. Zingerle. Die Quellen zum Alexander des Rudolf von Ems. Im Anhange: Die Historia de Preliis.

Is no. IV der Germanistische Abhandlungen uitgegeven door Karl Weinhold. - Breslau 1885.

De tekst der Historia behoort tot red. III.

De uitgave is besproken door Dr. Landgraf in de: Berl. philol. Wochenschrift. 1885, no. 25. Zie ook: A. Seelisch in: Zeitschrift enz., XVII, s. 487.

Neuling: Deutsche bearbeitung der Lat. Alexandreis des Quilichinus in: Paul und Braune's Beiträge, Bd. X. s. 2. Zie: Zeitschrift enz. Bd. XVII, s. 487.

H. Becker: Zur Alexander-sage in: Zeitschrift, Bd. XXIII, s. 424. Over de briefwisseling tusschen Alex. en Dindiin de uitgebreide (6 brieven zijn er) editie van Hartliebs Alexander.

Kyng Alisaunder, uitgegeven door H. Weber in deel I van: Metrical Romances of the 13^th, 14^th and 15^th century. III dln. Edinburgh 1810.

Een der schoonste Alexander-gedichten van 't westen. De onbekende dichter der 13^de eeuw volgt in hoofdzaak: ‘Le roman de toute chevalerie’ van Thomas (Eustace) van Kent (P. Meyer).

[p. 224]

J. Stevenson. The alliterative Romance of Alexander, printed for the Roxburghe Club. 1849.

The Romaunce of Alexander, containing the Forray of Gadderis (= Tyrus) first printed at Edinburg by A. Arbuthnot in 1580; herdrukt in 1831 for the Bannatyne Club under the title: ‘The Buik of the most noble and vailzeand conqueror Alexander the Great.

W.W. Skeat: The Wars of Alexander, an alliterative Romance, translated chiefly from te Historia Alexandri Magni de Preliis. - London 1886.

W.W. Skeat: Alexander and Dindimus translated from the Latin about a.d. 1340-50. - London 1878.

‘The text of the ‘Alexander de Praeliis’ is taken as a general guide.

W.W. Skeat: A fragment of the alliterative romance of Alisaunder, translated from the Latin about a.d. 1340. Staat achter: ‘The Romance of William of Palerne’. - London 1868 (herdrukt 1890).

Dit fragment berust op de compilatie van Radulphus, de geschiedenis van Orosius en de Historia de Preliis.

A. Morel-Fatio: Recherches sur le texte et les sources du Libro de Alexandre. Romania IV, p. 7.

Knust: Mittheilungen aus dem Eskurial. Tübingen 1879. No. 141 van de ‘Bibliothek des literarischen Vereins zu Stuttgart’.

Geeft de vertalingen in 't Spaansch, 't Fransch en 't Engelsch (naar 't Fransch) van passages, die betrekking hebben op Alexander uit de Dicta philosophorum met den Lat. text er naast.

Kuno Meyer: Die Geschichte von Philip und Alexander von Macedoniën aus dem Lebar Brecc, mit deutscher Uebersetzung und mit Excerpten aus dem Book of Ballymote, in: Irische Texte, herausgegeben von Wh. Stokes und E. Windisch. 2^e Serie, 2^tes Heft. Leipzig 1887.

[p. 225]

Hoofdbron is de historie van Orosius; verder ontleeningen aan de Alexander-sage, aan Eusebius en anderen.

Giusto Grion: I nobili fatti di Alessandro magno, romanzo storico tradotto dal francese nel buon secolo, ora per la prima volta pubblicato sopra due codici Magliabechiani. - Bologna, 1872.

‘Contrairement aux vraisemblances, ce travail, s'il est le plus récent, est aussi le plus mauvais. Je n'hesite pas à dire qu'il est, non pas relativement, mais absolument mauvais’ (P. Meyer).

E. Monaci: Frammento del piu antico poema romanzo sopra Alexandro Magno (Facs. di Antichi manoscritti per uso delle scuole di Filologia neolat). Facs. 1, n^os. 12, 13. Reprod. photog. - Roma 1881.

D'Carraroli: La leggenda di Alessandro Magno, studio storico-critico. Mondovi 1892.

Zie: P. Meyer in: Romania XXIII, p. 260.

Prof. A. Vesselovsky: Iz Istorii Romana i Poviesti; Materialy i Izslyedovania; Vuipousk pervii; Greko-Vizantiiskii period. - St. Petersburg 1886.

Istrin: Die Alexandreis der Russischen Chronographen. - Untersuchung und Text. Moskau 1893 (Russisch).

F.A.W. Müldener: Gualteri Castellionensis Alexandreis. - Lipsiae 1863.

Dr. J. Franck: Alexanders Geesten van Jacob van Maerlant. - Groningen 1882.

W. Hertz: Aristoteles in den Alexander-dichtungen des Mittelalters. - München 1890.

Zie: Romania XIX. s. 634.

Héron: La Légende d'Alexandre et d'Aristote. - Rouen 1892.

Zie: Romania XXIII. s. 304.

[p. 226]

A. Ausfeld: Zur Alexander-sage in: Zeitschrift enz., XVII, s. 108.

Sainte-Croix: Examen critique des anciens historiens d'Alexandre-le-Grand. 2^e édition. - Paris 1810.

Voortreffelijk werk; geleerd en doorwrocht.

J.G. Droysen: Geschichte Alexanders des Groszen. II B^de. Zweite Auflage. - Gotha 1877.

Dr. G.D.J. Schotel: Vaderlandsche Volksboeken en Volkssprookjes. II dln. - Haarlem 1873-74.

Mr. L.Ph.C. van den Bergh: De Nederlandsche Volksromans. - Amsterdam 1837.

John Dunlop. The History of Fiction in 3 volumes, 2^nd. edition. - Edinburgh 1816.

Eene nieuwe uitgave hiervan bezorgd door:

H. Wilson: History of prose fiction by John Colin Dunlop. A new edition, revised with notes, appendices and index. 2vol. - London 1888.

In 1851 verscheen te Berlijn eene Duitsche bewerking: F. Liebrecht: J. Dunlop's Geschichte der Proza-dichtungen oder Geschichte der Romane, Novellen, Märchen....aus dem Englischen übertragen....vermehrt....mit Anmerkungen....versehen.

Charles Nisard: Histoire des livres populaires ou de la Littérature du Colportage. II Tomes. - Paris 1854.

Karl Simrock: Die Deutschen Volksbücher. XIII Bde. Basel: Gedruckt in diesem Jahr.

Dr. J.C. Matthes: De vier Heemskinderen. - Groningen 1872.

Dr. J. te Winkel: Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Dl. I. - Haarlem 1887.

Dr. G. Kalff: Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde in de 16^de eeuw. 2 dln. - Leiden 1889.

[p. 227]

Dr. J. ten. Brink: Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. - Amsterdam 1897.

Dr. M. de Vries en Dr. E. Verwijs: Jacob van Maerlants Spiegel Historiael, met de fragmenten der later toegevoegde gedeelten, bewerkt door Philip Utenbroeke en Lodewijc van Velthem. Vanwege de Maatschappij der Nederl. Letterkunde te Leiden. 4 dln. - Leiden 1863.

J. David: Rijmbijbel van Jacob van Maerlant met voorrede, varianten van hss., aanteekeningen en glossarium. 3 dln. - Brussel 1859.

M.F.A.G. Campbell: Annales de la Typographie Neérlandaise au XV^e siècle. - La Haye 1874 (Avec 4 suppléments)

Paulin Paris. Les Manuscrits françois de la Bibliothèque du Roi. III. - Paris 1840.

Gaston Paris: La littérature française au moyen-âge. 2e édition. - Paris 1890.

Bulletin de la Société des anciens textes français. - Paris 1883.

Hierin een art. van P. Meyer over ‘les neuf Preux’.

Dr. E. von Kausler: Altniederländische Gedichte vom Schlusse des XIII bis Anfang des XV Jahrhunderts. - Leipzig 1866.

Prof. M. de Vries in: Nieuwe werken van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Dl. VI, bl. 152.

Fragment van 44 regels van: ‘de IX besten’.

F.J. Mone: Uebersicht der Niederländischen Volksliteratur. - Tübingen 1838.

Ph. Blommaert: Oud-Vlaemsche Gedichten der 12^e-14^e eeuw. - Gent 1838. Dl. II.

C.P. Serrure. Vaderlandsch Museum voor Nederd. letterkunde, oudheid en geschiedenis. I. - Gent 1855.

[p. 228]

J. van Druten: Geschiedenis der Nederlandsche Bijbelvertaling. - Leiden 1895.

G.G. Gervinus: Geschichte der poetischen National-Literatur der Deutschen. 3^e Ausgabe. - Leipzig 1846.

Pauli Orosii Historiarum adversum paganos, libri XII, accedit eiusdem liber apologeticus, recensuit et commentaria critico instruxit Carolus Zangemeister. - Vindobonae 1882.