Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt

[p. 362]

Register
Ofte inhoud der voornaemste zaeken, in yder Boek en Hooftdeel verhandelt.

Euterpe, 't eerste Boek.

Inleyding. pag: 1.

EEnige die van de Schilderkonst geschreven hebben. Hoe noodig den leerlingen het onder-wijs is. Leergelt der ouden. Wie de konst mocht leeren. Waerom dit Boek onder den naem van de Muzen uitgaet. Driemael drie leytsluiden tot de Vrye konsten. Een zelve geest drijft Schilders en Poeten. Men moet de geesten aenleyden tot hun natuurlijke drift: of zy verkiezen wel iets averechts. Teykenen is yder een noodzakelijk. Voorbeeld onzes tijdts. En andere des ouden tijdts. Is noodig de Krijgskundige, de Bouwmeesters, Schryvers, natuurlijke History-schryvers, Geographi, Astronomi, Medici, Historici.

Eerste Hooftdeel. pag: 8.

Konstenaers worden verwekt of door gelegentheit of door 't geval. Voorbeelden van zommige die zeer vremd tot de konst zijn gekomen. Proeven van d'innerlijke neiging der jeugd. Stael van Achilles: en Thucidides. De natuurlijke drift moet in't volharden blijken. Kenteykenen. Stommen aen 't schilderen bestelt. Traege en gezwinde geesten: en waer toe bequaem.

Tweede Hooftdeel. pag: 13.

Vroeg de Konst te beginnen. Byzonder kindertey kenblijk. Naerstigheyts en oordeels blijk. Wat naerstigheyt vermag. Tot de natuurlijke gaeve wort goed onderwijs vereyscht. Wat dat zelve vermag. Natuur en leer tegen elkander vergeleeken. Als ook de Theorye en practijk. 't Geen men weet, moet men gewennen in't werk te stellen. Al te vroeg veel te weeten belet. Overal vindmen stoffe om zich te oeffenen.

Derde Hooftdeel pag: 19.

Dat de Schilderkonst in gewisse regels bestaet. Die met trappen of leden te leeren zijn. Hier toe een goet Meester te verkiezen. 't Qualijk geleerde ontleertmen bezwaerlijk. Schilders en Dichters behooren uit steekende te zijn. Geen brodders tot yets verhevens te gebruiken. Aen de Meesters. Leerlingen moeten gehoorzamen en gelooven. Niet te vroeg Meester te willen zijn, of na gewin trachten.

Vierde Hooftdeel. pag: 34.

De Schilderkonst is, de natuur te verbeelden. Een Spiegel der zelve, een bloeme der konsten, een dochter der schaduwe, een boek der leeken. Vermogen der Teykenkonst.

Vijfde Hooftdeel. pag: 26.

Teykenkonft, hoe noodig den Schilders. Hoe den nieuwen leerling zal aenvangen, ten aenzien van 't geene hy teykent en nateykent. Eerste, tweede en derde les.

Zeste Hooftdeel. pag: 30.

Van verscheyde wijzen van teykenen, en stoffen daer toe noodig.

Zevende Hooftdeel. Pag: 33.

't Zichtbaer deel in de Natuur heeft teykening, dat is, uiterste bepaling, van de zichtbare zijde. Hier toe een beqiame afstand te beraemen, en hoe ver te neemen.

Achtste Hooftdeel. pag: 35.

Gewoonte van opletting. Den passer in 't oog te krijgen is noodzakelijk, maer moeyelijk. Oordeel van Agnolo over Titiaen. Teykenkonst des Schilders Tuchtmeestres.

[p. 363]

Polymnia, tweede Boek.

Inleyding. pag: 38.

De natuur van deeze Zanggodin.

Eerste Hooftdeel. pag: 38.

De weezens der menschen zijn elkander ongelijk. Voorbeelden van eenige, die elkander geleeken. Tweelingen. Twee zoonen die nae haere ouders, en nae malkanderen zweemden. Deelen in 't menschelijk aengezicht.

Tweede Hooftdeel. pag: 40.

De Kroostkunde onderscheyd landaerd, geslagt engeest: en voorzegt toekomende geluk of ongeluk. Voorbeelden en merkteykenen in de Litmaeten. Keyzer Juliaen. Welk de rechte gestalte eens menschen is.

Derde Hooftdeel. pag: 44.

Wat tot een goed Konterfeyter behoort. Van't ftatteeren. Aenmoediging tot opmerken, der byzondere eygenschappen. Van krachtige inbeelding. 't Konterfeyten van afweezige of gestorve persoonen. Een mirakuleuze Schildery.

Vierde Hooftdeel. pag. 47.

Van de Welschaepenheyt. Wort byzommige volken veracht. Kan van verscheyde maeten zijn. Een konstige welschaepentheit, by d'oude op vaste regels bekent. Staeltjes hier van.

Vijfde Hooftdeel. pag: 52.

Van d'ontleeding, en wat een Schilder daer afbehoort te weeten. Anatomie misbruikt en verwaerloost. Voorbeelden van wel waergenomen Anatomie. Beschryving van een menschelijk geraemt.

Zeste Hooftdeel. pag: 54.

Van de Muskulen en Spieren, en haere werkingen, tot verklaering van de helden in de bystaende printen. Nuttigheyt dezer kennisse. Van de beroeringen der Muskulen.

Zevende Hooftdeel. pag: 57.

Van de meetinge eens menschelijken lichaems, tot verklaeringe van eenige mansbeelden, in de nevensgaende print.

Achtste Hooftdeel. pag: 60.

Af meetinge van een vrouwenbeeld van drie zijden in print vertoont.

Negende Hooftdeel. pag: 61.

Beschrijvinge van Kindertjes, en de zelve in print daer by gevoegt. Academy tey kenen.

Tiende Hooftdeel. pag: 64.

De gebreeken te kennen. Geen vrouwenbeelt daer niets op te zeggen valt. Dat de Schilders veeltijts haer eygen gebreeken in haer werklaten blijken. Verscheyde staeltjes van leelijkheit.

Clio, 't derde Boek.

Eerste Hooftdeel. pag: 69

Alle vrye Konsten hebben een onderlinge maegschap: hoe ve^el te meer een eenige in zyn deelen. Aenmoediging om algemeen Meester in de Schilderkonst te worden. Die 't grootste kan navolgen, zal voor 't minste niet verlegen staen. Aerdig voorbeelt van een Philosooph. Traegheyt bestraft. Voorbeelden van algemeene Meesters. Men mag wel hulp neemen.

Tweede Hooftdeel. pag: 73.

't Algemeen onmachtigh zijnde eenig deel te verkiezen. Tegenstrijders wakkeren den geest. De Konst strekt zig wijd uyt. Elk Schilder heeft iets dat hem eygen is. Voorbeelden van d'ouden, van d'Italiaenen en Duitschon.

Derde Hooftdeel. pag: 75.

Van de driederley graeden der konst. d'Eerste trap. lechte verkiezingen meest in't gebruik, dewijl 't volk veeltijts op slechte dingen meest acht geeft. Tweede trap. Derde trap.

[p. 364]

Heerlijke verkiezingen. Grootmoedigheyt vereert een konstenaer. Voorslagen van grootse onderwerpen. Vertooningen, triomfen en plechtlijkheden.

Vierde Hooftdeel. pag: 85.

Vervolg van de drie graeden in de Schilderkonst. Nae de driederley soorten van voorwerpen in de natuur.

Vijfde Hooftdeel. pag: 88. Van Byvoegsels door Zinnebeelden.

Dat het een goede Schilderye wel voegt, iet leerzaems te beduyden. Geleertheyt versiert de Schilders. Voorbeelt der ouden. Tafereel van Cebes, Ocnos, den Napelschen Ezel, en voor d' Epicureen. Schriftuurlijke Zinnebeelden. Marie-beeld. Gerechtigheyt. Schimpschilderyen. Kuisheyt. De Nijdt. 't Gewelt. De Hel. Het Levenst en Lieftlijkst te verkiezen.

Zeste Hooftdeel. pag: 93.

Watmen in 't uitbeelden van een geschiedenis heeft waer te nemen. De waerheyt. Voorbeelden. Bescheydenheyt. En Deftigheyt. Wijders drie dingen in 't vervolg te verhandelen.

Zevende Hooftdeel. pag: 96.

Van de personeele kennis, d' eerste waerneming in de daed van een geschiedenis. Landaert. Staeten. De Poëetische Goden, hoemen die uitbeeld. d' Oude Helden, en doorluchtige Mannen. Maria, de Heere Jesus, d' Apostelen, Oudvaders, Patriarchen, Philosophen, en andere.

Achtste Hooftdeel. pag: 108.

Van de Hartstochten. Haere werckingen, voornaemelijk in het aengezigt. Blijdschap. Droefheyt. Twijfeling. Verwondering. Schaemte. Verwoede. Vergramde. Korselkoppen, en wat dies meer is. Staeltjes van bevreesde, smeekende, verliefde, eerbaerheyt, onnoozelheyt en heylicheyt.

Negende Hooftdeel. pag: 115.

Van de doening. Wie de bewegingen eerst begost uit te beelden. Van een enkele en oogenbliklijke daed. Dat de beweegingen met de driften der gemoeden moeten overeen komen. Zeven Motus of bewegingen. De doeningen des Hoofts. Der Oogen. Neus. Mond. De beweegingen der handen, een gemeene spraeck voor alle volken, hoewel somtijts verscheelende; stael hier af. Rechterhand. Vingers. Van 't Lichaem. Van de Borst. Plechtlijke beweegingen.

Erato. 't Vierde Boek.

Eerste Hooftdeel. pag: 123.

De derde waerneming, in 't uitbeelden van een Historie, is d' omstandige geleegentheyt oprecht te vertoonen: als, op wat tijdt? In de Lente. Zomer. Herfst. Winter. Quaet, of goet weer.

Tweede Hooftdeel. Pag: 126.

Op wat plaets? In of ontrent gebouw. Gotsche, Antijksche. Een nieuwe order zwaer te vinden. Bouwkunst arbeytsaem. Ruwijnen. Kostelijke Tempels, Huizen, vertrekken, Schoutoneelen.

Derde Hooftdeel. pag: 130.

Bouwstoffeering. Geen kostelijkheyt t' ontzien. Troon. Poëetische gebouwen. Vloeren. Iets nieuws te verzinnen. Nieuw Jeruzalem.

Vierde Hooftdeel. pag: 132.

Van Beeldpylaeren. Gedenk Kolommen. Beeldschiftige Naelden. Drie Pyramyden in Egypten. Trytons. Statuen. Medalien, Scheepen.

[p. 365]

Vijfde Hooftdeel. pag: 135.

Landschappen. Boomen. Landschapschilderen by d' Antijken. Italiaenen. Neerlanders. Haerlemmers. Vlakleggen der gronden. Gebergten. Valeyen. Poëetische Landschappen. Opwekking, en onderwijs. Tuinen. Beeken. Poelen. Rivieren. Zee, en gewolkt.

Zeste Hooftdeel. pag: 141.

Van omstandigheyt, of bywerk. Omstandicheen moeten eygen zijn. Exempels. Ten waere het de Historie gebood. Exempels. Yder natie, jae yder Persoon zijn eygen omstandigheyt te geeven. Kenteykenen van Staet. Koninklijcke teykenen. Staven Scytales.

Zevende Hooftdeel. pag: 144.

Van 't Hair. Wat het geschooren of ongeschooren plag te beteykenen. Onderscheit nae landaert. Bevallijk Hair. Goden Hair. Baert van Vermeijen. Baerden wanneer in 't gebruikgebragt.

Achtste Hooftdeel. pag: 147.

Van Bekleedingen. Peltsery. Lywaet. Hooftpronk. Kroonen. Hulselen. Kleederen, Der Roomsche Juffers. Der Vestalen. Van Heliogabalus. Darius, en andere. Kleederen der Kinderen, Jongelingen en andere by de Romeynen. Kleederen van verscheyde volken. Duivels kleedy.

Negende Hooftdeel. pag: 153.

Wapenen der Persen, Parthen en menigerley volken. Ruitery. Amazonen. Romeynen. Krijgsteykenen der Israëlyten, Romeynen, en andere. Helmetten en alleerlev Rustingen en Krijgsgeweer. Offertuig.

Tiende Hooftdeel. pag: 161.

Huisraet. Vaetwerk. Spijze. Tafeltuig en ander gerijf.

Elfde Hooftdeel. pag: 163.

Gedierten. Moeten natuurlijk zijn. Paert van Apelles. Een schoon Paerts gestalte. Beweeging. &c. Ossen en Koeijen. Snaekeryen van getemde dieren. Verscheyde Dieren door Schilderyen bedroogen. Van den Ezel.

Thalia. 't Vijfde Boek.

Eerste Hooftdeel. pag: 174.

Van 't ordineeren in 't gemeen. Vroeg uit den geest te teykenen; en waerom. Verschil der natuuren; en keur van stoffen. Wat, en hoe noodig de konst van wel ordineeren is. Hoe nodig. Voorbeelt. Van wanstal. Een geschiedenis word by een beeldt vergeleeken.

Tweede Hooftdeel. pag: 178.

Hoemen 't ordineeren moet aenvangen. Verkiezing vry. Die wel t' overleggen, en zich in te beelden. In bequame grootsheyt, Schetssen en die weg te leggen. Om daer nae te verbeteren. Hoe noodig d' ordinantie goet moet zijn.

Derde Hooftdeel. pag: 181.

Dingen die elkander beminnen by een te schikken. Niet te veel van eenerley gedaente. Voeglijkheyt. Des Schilders vryheyt moet niet misbruikt worden. Onvoeglijke en wanstaltige monsters. Satyrs tegen een Reus vergeleken. Maetschiklijkheyt in hoe grootheyt.

Vierde Hooftdeel. pag: 186.

Gematigtheyt in 't ordineeren. 't Werk niet t'overlasten. Noch ook te sober te vertoonen, of te gering; maer een volkomen zin. Een werk stuk vereyscht ten minsten drie deelen, of 4. 5. en meer, nae 't pas geest. De Hooftzaek in 't voornaemste van 't werk. Deurichten aengenaem. Ongemaekte onacht same ordening.

Vijfde Hoofdeel. pag: 190.

Samenbeweeging. Sprong. Troeping, en verdeeling vergroot. Is als een maetzang.

[p. 366]

Veel ordinantien uit den geest te teykenen. Voorbeelt. Veel te schetssen.

Zeste Hooftdeel. pag: 192.

Een anders goede ordening nae volgen. Raepen hoe wijd prijslijk. Rubens scheut. Poëten naevolgen. Anders meesters werken te betrachten. Voorbeelt van Elsheymer en Rubens.

Zevende Hooftdeel. pag: 195.

Zijn werken in print uit te geeven. Van kopyen en origineelen.

Achtste Hooftdeel. pag: 199.

Uitspanning. Geduurigen arbeyt maekt den geest stomp. Hoemen den geest verquikken kan. Van Wijn. Van Reyzen. Reyze van Dordrecht nae Weenen. Reislessen. Eenige Konstpaleyzen te Rome. Roomsche Bend: en andere snaeksche gilden.

Negende Hooftdeel. pag: 210.

Vervolg van nutte uitspanningen.

Terpsichore. 't Zeste Boek.

Eerfte Hooftdeel. pag: 215.

Aenmoediging. Naeryver verwekt.

Tweede Hooftdeel. pag: 216.

Van 't koloreeren, en eerst van iet vlax. Hoe te kopyeeren.

Derde Hooftdeel. pag: 219.

Van de enkele Verwen.

Vierde Hooftdeel. pag: 222.

Van der verwen beteykening.

Vijfde Hooftdeel. pag: 223.

Breeking van geneege en strijdige verwen. Haer groot vermogen. d' Oude hadden maer vier verwen. De dingen haer natuurlijke verwe te geven: op't levenste en lieftijkste. Wat daer buiten is, is valsch en verwerpelijk. 't Wel koloreeren is veelen te zwaer gevallen, en heeft andere geheel tot zig getrokken.

Zeste Hooftdeel. pag: 226.

't Vermengen der verwen, voornamentlijk in't naekt. Vleesachtigheyt. De konst bestaet in geen schoone kleurkens. Niet te root. Een berisper beschimpt. Niet te Wit. Niet te Geel, noch te blaeuw of te groen. Eygenschappen en toevallen. Ronding.

Zevende Hooftdeel. pag: 229.

Van 't Hair. Rijke kleederen. Helena. Behangsels en tapijten.

Achtste Hooftdeel. pag: 230.

Van Gedierten.

Negenste Hooftdeel. pag: 231.

Van Landschap. Boomgaerden, Morgenstond. Onweer. Watervallen. Loof en Bladeren. Een eygen gezette wijze van koloreeren te hebben, berispt. Rotssen. Edelgesteente. Zeegewas. Zee.

Tiende Hooftdeel. pag: 233.

Van de Handeling of maniere van schilderen. De Schilderkonst moeilijker dan de Poëzy. Een vol penseel, tot den eynde toe. Wort anders licht stijf. Hondhorsts streek. Geen ander handeling als natuurlijkheyt te betrachten. Ketels vreemt geschilder. Onderscheyt waer een Schildery te staen heeft. Lichte en zwaere manier. Kamp van vaerdig schilderen. Staelen van ras schilderen. Spreuk hier op. Apelles antwoort. Rubens scheut. Zeuxis antwoort. Deurwrochte, nette, en ruwe Sehildery. Volharden in opletten. Toepaden. Gladde Schildery. Men kan in de konst te rug gaen.

[p. 367]

Melpomene. 't Zevende Boek.

Eerste Hooftdeel. pag: 244.

Begin, opgang, en ondergang der Schilderkonst. 't Begin der konst was eerst zeer slecht. Staeltjes. Beelden by zommige volken verdacht. Wanneer de konst in Grieken toenam: in Egypten: te Rome. Wanneereze wederom afnam. Hoedanig by d' eerste Christenen in 't gebruik en misbruik. Wanneer in de Kerken aengenomen, afgestelt, weer aengenomen, afgestelt. en vernielt: dikwils herstelt, en eyndelijk hoeze dood bleef. Haer wederopkomst. sedert het jaer 1250. En aengroeijen tot aen onzen tijdt.

Tweede Hooftdeel. pag: 257.

Van veelerley ligt. De Zon geeft alleen een onvervalscht ligt. 't Ligt van de locht, des dageraets, van 't gewolkt, van Maen en Starren, van Blixem, van vuur-en kaerslicht.

Derde Hooftdeel. pag: 259.

Van de graeden van schaduwen en lichten.'t Spel van den Schaduwendans. Zijn nuttigheyt. Graeden van vuur-of kaerslicht. Vermeerdering en vermindering: ook van schaduwen. Verscheyde lichten in een stuk geoorloft. Reflectie, weerglans, spiegeling. Wederkaetsich konstwerk. Doorschijning.

Vierde Hooftdeel. pag: 264.

Hoe de schaduwen, schampingen, en dikte der lucht de koleuren veranderen. Exempel. Rook. Mist en nevel.

Vijfde Hooftdeel. pag: 267.

Van licht en schaduwe in 't gemeen, en des zelfs graeden, van lichter of donkerder.

Zeste Hooftdeel. pag: 269.

Van de schaduwen der Zonne, en haere streekvallen. Athterzon. Voorzon. Benijdezon. Besloten kamerlicht: van gemeene lucht of inschijnende Zon.

Zevende Hooftdeel. pag: 273.

Van de Deurzichtkunde: hoe nootzakelijk, waer toe dienende. Namentlijk, Om in al wat men voorheeft zeker te gaen.

Calliope. 't Achtste Boek.

Inleyding. pag: 278.

Van de Gratien in 't gemeen.

Eerste Hooftdeel. pag: 279.

Van de schoonheyt. Of'er een konstgeregelde schoonheyt is. Bakons tegenstelling: wort wederleyt. Dat een geoeffent konstenaer van de schoonheyt recht kan oordeelen.

Tweede Hooftdeel. pag: 281.

De schoonheyt watze is in 't gemeen. Een ongebreklijke volmaektheyt: als mooglijk onze eerste ouders hadden. Staelen. Zy is in allerley aert. Uitmuntende deelen. Of die van 't aengezicht of van andere deelen in een vrouwe meest te achten is? 's Mans Tepels. Navel. Tengere Handen, &c.

Derde Hooftdeel. pag: 286.

Hoe de schoonheyt by d' ouden betracht, enin d' Idea der konstenaers gevormt is. 't Voegt de konst het schoonst te vertoonen. 't Welk van veelen gezockt is. Geschil. Voorbeeld der Antijken. Van Zeuxis, Apelles en andere. Tot dat zy zakeren vasten regel uitvonden. Hebben weynige maer wonderlijke werken in haer leven gemaekt. Staeltjes. Wierden van d' Italianen naegevolgt.

Vierde Hooftdeel. pag: 292.

Van de Dansleyding, dat is, de welstandige beweeging der Beelden: of anders de Graselijkheyt. Achting dezer konst. Haer te missen baert walging. Gemeene Regels. Geen

[p. 368]

overmatige beweging: of verkramping. Stijvigheyt te mijden. Roeringen. Staen. Beweeging van hooft, armen, en beenen. Schreede, Kruisbeweeging: en haere uitzonderingen. Wicht en tegenwicht. Zitten, vallen of vechten, slaepen. Tweede lit. Staet, kunne, en ouder t'onderscheiden. Stael van Zeuxis Centauren.

Vijfde hooftdeel. pag: 300.

Van de Houding, samen stemming of Harmonie in't koloreeren.

Zeste Hooftdeel. pag: 302.

Van de Tuiling, schakeering, of byeenschikking der verwen. Wort geleert uit de bloemen: Akkers en velden: gestarnden Hemel en Regenboog. Schoonst in't best.

Zevende Hooftdeel. pag: 305.

Schikking van schaduwen en lichten. Schoone dagingen worden door zachte bygevoegde schaduwen geholpen. Veel harde schaduwen maken 't werk als een schaekbert. Regel dezer konst.

Achtste Hooftdeel. pag. 306.

Veelerley vonden om te doen wegwijken. Of licht meer vermogen heeft om te doen voorkomen dan schaduwe. Wat eygentlijk en enkelijk doet voorkomen en wegwijken.

Negende Hooftdeel. pag. 309.

Hoe zig een Konstenaer te draegen heeft tegen 't gemelt der fortuine. Gedenkwaerdige staeltjes van versmaede Konstenaers. Mecenaten noodig. Goede Meesters verdrukt, en door armoe versmoort. Stael van Corregio. Onbekent veracht. Stael van van Dijk. Stael van Herkules Zegers. Door samenspanningen verhindert.

Tiende Hooftdeel. pag: 313.

Vervolg van't voorgaende. Haet en verraet beweezen tegen M. Agnolo: Lukas van Leyden: De Bruin; en Apelles. Zedige deugt. 't Welnemen van der onkundigen oordeel. Voorbeelden. Men kan den hoon niet altijts verkroppen. Voorbeelden. Spitse antwoorden. Schilders wraek. Stael van Klezis. Eerste middel voor moeilijkheit. van eens anders werk wel te oordeelen; en hoe 't zelve te schatten. Hoe zijn minder te prijzen, enz. Tweede middel. Zelf wel te doen. Niet te snorken. De beste oordeelen te volgen; maer zijn werk, daerom niet altijts te veranderen. Of men zijn werk somtijts ter zijden zal zetten, om het daer nae met ten versch oog t' overzien. Een Schilder moet zig geduurig oeffenen, zig met geen staetzaken bemoejen, noch vorsten tergen. Klucht van Bruno. Konst door dwang geoeffent. Voor algeen Poeten te hoonen.

Urania, het negende Boek.

Eerste Hooftdeel. pag: 326.

Waer toe men de Schilderyen pleeg te gebruiken, by de Romeynen en andere volken. Beste gebruik; tot nut van't Vaderland, en Ingezeten.

Tweede Hooftdeel. pag: 331.

Van verscheyden aert en gedaente van Schildery, en wijzen van Schilderen. Onzeker hoe d'ouden schilderden. Trek strijd te Rhodus. Verheven werk. Encausticé, gebrande Schildery. Monochroma. Waschverwen. Parergon. Meandrum. Mosaik. Lithostrata. Ingeleyt Schilderwerk. Fresco. Sgraffiato. Stucco, en Grotissen. Plaister gieten. Lijm-Sijs-en Eyverwen. Vasthoudend meng sel. Olyvernis. Olyverwe. Op verscheyden stoffen schilderen. Miniatuur.

Derde Hooftdeel. pag: 340.

Naeldschildery. Acu pingere. Textilis pictura. Judaica vela. Tapijt-en Lapschildery. Zeetuigschildery. Veerenschildery. Natuursschildery. In Edelgesteente. In Agaet. Landschappen. Apol en de Muzen. Vries-schildery. Geslachtmerken. Moeders inbeeldingen schilderen de vrucht. Natuurs Beeldhouwery. Berg in China. Allerley groeijende gedaenten. Groeijenden Huisraet en Banket. Pan. Silenus. Pisdiefjes.

[p. 369]

Vierde Hooftdeel. pag. 345.

Wat vrugten een Konstenaer ten loon van zijnen arbeyt te verwachten heeft. Driederley vrugten van de konst. De liefde tot de konst. De konst vryer dan eenige andere. Plutarchus wederleyt. De konst onderzoekt de zichtbaere natuur. Wort beloont met vergenoegen. Geeft haer oefftnaers leeven, voedsel, lekkerny en jonkheit. Zy trotst de Pen; ja de stem. Voorbeelden.

Vijfde Hooftdeel. pag. 351.

De tweede vrugt der konst. Winst en Rijkdom. Konst wel betaelt. Zelf tegen wil.

Zeste Hooftdeel. pag. 353.

Van de darde vrugt der konst, dat is, wat eer en glory daer door te bekomen is. Eer kitteling. Faem en loflijk gerucht. Vorsten gunstig oordeel, van den Edeldom der konstenaers. Bestaeft met goude ketenen en genaeden penningen. En Ridderlijke waerdigheden. Konst en Konstenaers by de Vorsten altijts in waerden gehouden. Ook by Barbaren. Hun deert geen Ballingschap. Lippi uit slavernij verlost. Tapijt beelden gevreest. Schilderyen Kerkpichtig geëert: 't misbruik der Schilderyen komt niet wegens de konst. Schilders Kerkpligtig geëert. Betaemt geen van beyden. Godt mag, noch kan men niet lichamelijk af. beelden, maer al wat gezienwort, mag maer geschildert worden. Betamelijke eer aen de nagelaetene, onvolmaekte, en kinderlijke werken. Afscheid, en besluit.