Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt

[p. 60]

Achtste hooftdeel.
Beschrijving van de Beelden in de Print D.

EErmen tot het meeten van een vrouwenbeelt komt, zoo is eerst de vraeg, wat maetschiklijkheit men tusschen de lengte van een man en een wijf houden zal? Den naeukeurigen Albert Durer spreekt'er dus van: wanneer een man en wijf van eender soorten samen geordineert worden, zoo zal de linie des wijfs, daer uyt zy gemeten wort, een achtiende deel korter genomen worden, als des mans linie. Anders zoude het wijf langer schijnen, als den man, om dat haer lichaem molliger en poezeller, als des mans is. Dit is te verstaen, alsmenze by een stelt, anders yder alleen zijnde, zoo maektmenze zoo groot, alsmen wil.

Wy verdeelen dit wijfsbeelt in 7 en een halve groote span, of, als den voorigen man, in 15 palmen, duimen en greynen als voren. Zy zal 8 van hare hoofden lang zijn, of tien ^* tronien.

	pal. dui. gr.
Van den Topscheidel meet ik nederwaerts de lengte
Tot het voorhooft	015
van daer tot de brawen	020
voort onder de neus	020
voort onder de kin	020
voort tot het schoudervlees	015
voort in den halskuil	020
voert onder de schouderleen op de darde maetlinie	010
voort op de Tepels	100
tot de korte Ribben	100
in den navel	100
achter aen't staertbeen	100
tot onder de schaemte	100
tot 't einde der billen	010
tot boven de knie	139
midden in de knie	031
op't dikst van de kuiten	100
op't dikst onder de kuiten	100
tot 't dunst van't been	100
en voort onder de zolen	100
den voet is lang	090
den arm uit het schouderlit tot in den elleboog.	220
uit den elleboog tot in't gewricht van de hand	203
uit 't gewricht tot 't eynde der vingeren	118
't Beelt van ter zijden is breet.
Over de oogbraen	124
den hals	034
over de schouderleen	118
over de tepelen	138
over de korte ribben	130
in het weeke	122
over den navel	132
by't einde der heupen	220
by't einde der schaemte	202
't been onder de de billen is dik	130
op de knie	108
in de knie	100
midden in de kuiten	104
onder in't dunst	025
den arm van ter zijden is dik in de schouder	104
in de muis	038
in den elleboog	026
voor den elleboog	027
in't gewricht	015
de hand is dik	018
't Beelt van vooren en achteren is breet
Over d'oogbraen	117
den hals onder de kin	033
over de schouderleen	300
over de schouderleen staen van malkander	216
de voorste oxelen	209
d'achterste oxelen	219
d'eene tepel van d'ander	124
onder de borsten	214
in het weeke	204
over den navel	231
by't einde des buiks	308
en hier onder staen de beenleden van malkander	211
op de schaemte	309
't been onde de billen	123
een maet lager op de dye	113
een maet lager op de knie	100
in de knie	036
midden in de kuiten	100
onder de kuiten	033
onder in't dnnst	016
den voet is voor breet	033
den arm in de muis	027
achter den ellrboog	023
voor den elleboog	029
bet na de hand	023
in't gewricht	016
de hand is breet	030
de hiel van achteren is breet	019

* De trony een tiende deel van de geheele lengte stemt met Vitruvinu.

[p. t.o. 60]

[p. 61]

Dit zal hier mede genoeg zijn tot een proef, die nu zijnen geest verder poogt gerust te stellen, dien raede ik, dat hy zelf, op deze voorgestelde en zeer lichte manier, eenige beelden na't leven afmeet. Want dan zal hy 't onderscheyt, dat'er tusschen een grof en tenger lichaem is, gewaer worden.

Een maeg deken past de Rankicheyt, om te beter bequaem te zijn de menichvuldige sieraden, daerze toe genegen zijn, aen te doen, zeyt eender, maer onzen poeet de heer Hoeft, brengt'er, in zijn Velzen, als een voorbeelt van Amsterdam, de groey in:

Een Eedle maecht, die in haer jeugdes bloejen treet,

't Gezicht ontfonckt: en 't rijpen van 't vernuft ontkleet

Het vlijtige gelaet, van slechtheyd vlak tot schroomen:
De stal des lichaems, hals en heup begint te vroomen,

En maek sel krijgt het geen datz' in haer boezem sluyt,

Een braef heyt voeglijck blinkt ten schoonen aenschijn uyt;

Dan paerlen, goudt en sleep. Zy wort geviert van veelen,
Verborge nijdt ontfaen haer mindere gespeelen.

Het welbehaegen der minnaers is, wegens de tengerige rankicheyt, of vroomachtige welgezetheyt eenes maeg delijken lichaems, zeer verschillich, gelijck Cherea by Terentius zegt:

De schouders laeg, de borst gegort, en t lijf geprangt,

Zoo dun gelyk een bies, dat rekentmen voor schoon:

En een deurvoede Pros, die noemtm' een Amazoon,

Of een Soldaetentros. Maer wat de mijn belangt,

Z' is nae de nieuwe snof, te poezel of besneeden,

Z' heeft een oprechte kleur, en vast gevoede leeden.