Gedichten. Deel 1
(1899)–P.C. Hooft–
Auteursrecht onbekendHarderskoutGa naar voetnoot+
Haeghenaer. Bosman.
Haeghenaer.
Uw troony, Bosman, en het waelen van het weesen,Ga naar voetnoot1)
Oft ghij uw spraek verbijt, mij hebben voorgelesen
'T verloop van uwen geest, een wijl nu, dagh op dagh.
En soo men op gelaet zijn gissing vesten magh,
5[regelnummer]
Ick speur, ujt eb en vloedt van wangeroot, wt reppingGa naar voetnoot5)
| |
[pagina 227]
| |
Van wenkbraeuw en van oogh, in u een heele schepping
Van eenigh nieuw gemoedt: doch kan noch niet verstaen
Wat dat het worden wil. Nu heft ghij deuntjes aen
Veel wilder als het woudt, veel scharper als de dóóren.
10[regelnummer]
't Vee staet en gaept 'er nae, maer heeft 'er nae geen' óóren.Ga naar voetnoot10)
Ook breekt ghijz' all den hals, en stort in sufheit, rad,Ga naar voetnoot11)
Zoo plompverlooren, oft uw' ziel de slaepsucht had.
Werkt in u bosgodin oft stroomgodin bij tijen?
Oft vult u vaeder Pan met heilghe raserijen?Ga naar voetnoot14)
15[regelnummer]
Want jck heb wel gehoort, datmen door zulk gewaldt
Nu boven menscheidt vlieght, dan onder beestheit valt:
Gelijk den sterver (las!) geen grootheit kan gebeuren,Ga naar voetnoot17)
Oft z' heeft haer wederwight. Ghij plaght mij, hier te veuren,
'T ontslujten wel uw' borst, doen ghij mij, vroegh, en laet,
20[regelnummer]
Hadt hangen aen den riem, en hieldt voor nauwsten raedt.Ga naar voetnoot20)Ga naar voetnoot20)
Daer waere vrundschap eens wat wortels heeft geschooten
Zij gaet 'er nemmer wt. En 't zoetst dat oyt genooten
Van vrundschap weesen moght, is hartenmaetschappij.
Uw vreughde bid jck dan, oft droefheit, deelt met mij,
25[regelnummer]
Dien ghij wel mooght het pit van uw gedaght betrouwen.
Bosman.
Verholen zoek jck niet, o Haeghenaer, te houwen
'T geen in mijn' boesem broejt. Ook is het geenssins van
Zulck eenen aerdt, dat het versteeken worden kan.
Wat lidzaert wist, met list, zich ojt zoo te behelpen,Ga naar voetnoot29)
30[regelnummer]
Dat hij verschafte raedt om vlamme te bestelpen,
Dat zij niet wt en keek? En oft jck schoon voor momGa naar voetnoot31)
Zaegh in dit stuk te gaen, zoo zie jck niet waerom.
De vlamme, die mij blaekt, gaet bujten het betaemen,
Mijns oordeels, niet, dat jck mij haerder heb te schaemen.Ga naar voetnoot34)
35[regelnummer]
De min van Gloorroos is 't, die mij mijn' ziel herbaert.Ga naar voetnoot35)
Haeghenaer.
Wie is 't ook, dien de min, oft wie, dien Gloorroos spaert!
Rampsaeligh knaepjen, noemt ghij dat herboortenisse?
De gladheit van een slang, de sprenklen van haeghdisseGa naar voetnoot38)
Al zijnse lekkr' in 't óógh, met sulk een onbescheidtGa naar voetnoot39)
40[regelnummer]
Bekooren niemandt, dat hij daer sijn liefd op lejdt.
De forsse Gloorroos swight voor traenen nocht gebeden,
Zij bralt met bitter woên, en met moorddaedigheden.
| |
[pagina 228]
| |
Haar eer is ongenae. Voor zeghe rekent zij
'T vertwijflen van Verveen, en Wouters raeserij;
45[regelnummer]
En dat zij Eelhart ziet zijn blijden geest verslimmen;Ga naar voetnoot45)
Dat Dierrijk als copij van d'onderaerdsche schimmen,
Versleeten slingren gaet, met geenen vastren voet
Dan 't lijveloose volk, bij Plutoos straeten, doet.Ga naar voetnoot48)
Ick swijgh van Ypenaer, van Lindeman, en hondert
50[regelnummer]
De fraeyste van 't gewest, dien zij de zinnen plondert,
Dat zij nauw weeten oft zij voor oft achter gaen.
Hunn' arme beesjes zijn niet betr' als zij daer aen.
En niettemin het vel, de verw, 't vernis der óóghen,
Die met een heet vergift de menschen wt doen drooghen,
55[regelnummer]
Die looptmen achteraen. Wat hoeftmen dan zoo bang
(Ach, zegtme doch) te zijn, voor haeghedis en slang?
Ouw' Eerrijk ('t heughtme pas) te zingen, tot een leering
Van onsen landtraedt, plagh: ‘O mannen als de neering
Het eene dorp soo vet en grof mest, dat het vastGa naar voetnoot59)
60[regelnummer]
All' ander' over 't hooft, in maght en weelde, wast;
Als 't een geslaght van 't dorp komt 't ander t' overtreffen
Zoo verr' als, boven braem, de beuken sich verheffen;
Dan gaet het nemmer wel. Een voet zoo groot als 't been,
Al waerse noch zoo schoon, misstaet het niet alleen,
65[regelnummer]
Maer is een last van 't lijf. Gelijkheit houdt de zeeden
En 't recht in hunne kraft, en yder doet betreeden
De wegh van zijnen plicht. Maer al wat, boven maet,
In grootheit wtsteekt, los, en lichtlijk, zijdgang, gaet.’
Wel maekt dit Gloorroos waer, door dien dat alle wijven
70[regelnummer]
Haer schoonheit zeilt verbij. De gansche jeughd laet drijvenGa naar voetnoot70)
Door deese minnezorgh, de zorgh van alle ding.
Wat staet 'er boogaerts wildt en roept om haevening?Ga naar voetnoot72)
Wat gaen 'er koeyen met haer' ujders overlaeyen?
Wat lejdt 'er landts vol gras, dat noodight tot het maejen?
75[regelnummer]
Wat klaeght 'er koorens, dat gewiedt wordt niet genoegh?
En wat al akkerkorst verlangt 'er nae de ploegh?
Waer 't dat d' halssterke maeghd noch yder veronwaerdeGa naar voetnoot77)
Op eenen nae, en dien tot haeren man aenvaerde,
Ick zagh er door. Maer zij en acht 'er (las!) niet een.Ga naar voetnoot79)
Bosman.
80[regelnummer]
Ach! laster Gloorroos niet, in alles heeft zij reên.
Slae 't oogh maer op. Gelijk als boven het bekroosenGa naar voetnoot81)
Het versgewassen schaep heeft recht te zien verkoosen
Zijn sujverlijke wol; gelijk gewilde róósGa naar voetnoot83)
Te magtigh is, in verw en reuk, de tijdeloos;Ga naar voetnoot84)
85[regelnummer]
Gelijk zich Pan zijn leest moet bij Diane schaemen,
Zoo wint het Gloorroos af de schoonten altesaemen.Ga naar voetnoot86)
| |
[pagina 229]
| |
Wat wilt ghij, dat die handt, die, met haer sneeuw, verblent,Ga naar voetnoot87)
Zich in de vingren van een houten harder ent'?
Ent dan de pers' op eik. Wat wilt ghij dat die haerenGa naar voetnoot89)
90[regelnummer]
Die met haer' fijnt' en glans beschaemen 't dierste gaeren,Ga naar voetnoot90)
Aen eenen lompen arm, verstrekken waerde boey?
Naejt dan de sak met zijd', en hujft met goudt de koey.Ga naar voetnoot92)
Wat wilt ghij hebben? dat dat schaepemellexzopje,
Die blanke stremsel van dat poeselighe kropje,
95[regelnummer]
Door zeedeloosen mondt gesoopen werd? die blaênGa naar voetnoot95)
Van versse roosen, daer haer wang meed' is gelaên,
Wat wilt ghij, segt doch, die doen leesen ende stróóken
Van lippen, die de zon deed drooghen en verschróóken?Ga naar voetnoot98)
Die lieve lipjes voort, zoo gloejende zoo varsGa naar voetnoot99)
100[regelnummer]
Als tussen 't sujr en 't soet, de glimp is van een kars,Ga naar voetnoot100)
Wat wilt ghij, dat een boer die met zijn grooven aessem
En lucht nae swaere spijs, onhebbelijk bewaessem?
Laet dan het kalf vrij toe dat het de room inslok;
En geef de rooselaer ten besten aen den bok.
105[regelnummer]
Laet dan, al leschtse dorst, bet als de koelste stroomen,Ga naar voetnoot105)
De karmosijne kars vrij rotten op de boomen.
Wat wilt ghij? dat die klaer' en krachtigh' ooghen, wien
De veerverwonne zon haer' waeghen hoort te biên,Ga naar voetnoot108)
Die tintelstarren, daer de starren die gaen doolen
110[regelnummer]
Aen 's hemels welfsel, niet bij zijn dan doove koolen,
Met maetrijk swieren van haer straelen, spreeken aen
De geene die zich niet op hunnen loop verstaen?
Dat meer is, yder boer en wachter van de schaepen,
Zich aen de bujtebast van 't lichaem blijft vergaepen,
115[regelnummer]
En niemandt en belonkt het geen, daer allermeest
De liefd op staerren moest, de gaeven van haer 'geest:
Dien goddelijken geest, die op haer voorhooft schildert
Dat lieffelijk ontsigh dat d' allerwoest' ontwildert:Ga naar voetnoot118)
Dien goddelijken geest, die all' der dingen drangGa naar voetnoot119)
120[regelnummer]
Die zonder naedruk zijn en luttel van verlang,Ga naar voetnoot120)
Zoo zoetelijk belacht: maer, met doorvlijmend' ooghen,
Opvliênde tegens 't stejl, ontdekt, tot in den hooghen,Ga naar voetnoot122)
De zaeken van gevolgh, welk' aen al wat 'er isGa naar voetnoot123)
Zijn geevende de wet, en de beweeghenis.Ga naar voetnoot124)
125[regelnummer]
Wat waent ghij Haeghenaer, dat zij magh zijn geneghen
Om weeten waer de min van Swaentjen is geleghen;
Wie Wolfaert in der daedt, wie dat hij vrijt in schijn;
Van hoeveel morghen lands dat Bouwers brujkers zijn;Ga naar voetnoot128)
Oft hoeveel beesten Dujf tot nog toe heeft gemolken?Ga naar voetnoot129)
130[regelnummer]
Zoo doen geen geesten, die met voeten treen de wolken.
| |
[pagina 230]
| |
Haer lust is overleg van 't wightighe belejdt
Der wereltlijke goôn; en, met bescheidenheit,Ga naar voetnoot132)
Te wikken hun bedrijf; te raemen op het naeuwsteGa naar voetnoot133)
Waer dat hun raedt op 't rijpst, waer die was op het raeuwste.
135[regelnummer]
Noch dunkt haer dit een deun. Zij stijght met ijver ópGa naar voetnoot135)
En voert zich krachtelijk tot aen des hemels tóp,
Zien wat de Wijsheit, die daer is ten troon geseeten,
Voor lessen leest; en voeght de werken nae haer weeten.Ga naar voetnoot138)
Dus komt in haer bedrijf te schitteren zoo zeer
140[regelnummer]
Dat deftigh lachend licht van d' overblinkend' eerGa naar voetnoot140)
Die wt de deughde sprujt met eeuwighe cieraeden
Van onverganklijk lof bekroonend' al haer daeden.
En is 't niet meer als reên dan dat zij, oudt en jonk,
Dat zij 't al steek aen brandt, en niemandt haer ontfonk'?
Haeghenaer.
145[regelnummer]
En is 't niet meer als reên dan ook dat yder trachte
Van een onleschbaer vier zorghvuldigh zich te wachte',
En niemandt waen' te gaen van ongenaede vrij?
Bosman.
'K weet waer ghij wesen wilt. Ghij maekt beslujt dat mij
Geen beter lot en is beschooren als den andren.
150[regelnummer]
Maer wijd hun wit en 't mijn verscheelen van elkandren.Ga naar voetnoot150)
Zij dienen al om loon: zijn meer sich selven vriendt,Ga naar voetnoot151)
Als haer. Ick dien alleen op dat zij zij gedient.
Zijlieden vol zijn van begeert om te genieten.
Ick stae nae niet van 't haer.Ga naar voetnoot154)
Haeghenaer.
Dit kond u licht ontschieten.
155[regelnummer]
De Liefde vlaejt alsoo den minnaer, in het eerst,
Maer maekt zich metter tijdt zoo maghtigh dat zij heerst
Bejd' over lijf en ziel, en doet hem deerlijk quijnen,
'T en zij zijn lief haer' zin laet' vallen op den zijnen,
En slujt' een vast verbondt van zoete zinlijkheên.Ga naar voetnoot159)
160[regelnummer]
Gelooft mij, liefde pooght van twee te maeken een;
En als haer dat mislukt, zoo moet zij lodsigh glijen,Ga naar voetnoot161)
In zorghen zonder endt, en een mistroostigh lijen.
'T intoomen van die vlam vertrouw u selven niet.
| |
[pagina 231]
| |
Bosman.
Indien het ongeluk wil dat het mij ontschiet,Ga naar voetnoot164)
165[regelnummer]
Zoo dat dit vier met pijn mijn sinnen komt te snerpen,
Het zal mij des te bet haer' waerdigheen inscherpen.
En als 't gedacht van smart geklopt wort, zal het daer
Tot antwoort dit gelujdt op slaen; jck lijd' om haer.
Ten quaedsten dat de brandt mijn mergh en been vertere
170[regelnummer]
En dat jck t' eenemael in eenen gloedt verkeere,
Opoffrende mijn zijn, haer wonderheên, ten dank,
En doe, gelijk de zon, een schoonen ondergank.
Want (ziet ghij 't niet?) de star der starren, nu zij daelen
Komt inde Westerzee, met fijner goudt van straelen
175[regelnummer]
Zich ophult, en verheught der sterffelijken ooghGa naar voetnoot175)
Bet, als doen in haer kracht zij midwegh hing om hoogh.
Maer evenwel zij zinkt: en eer wij kunnen stallen
Ons witgewolde vee, zal het de nacht bevallen.Ga naar voetnoot178)
Dies jck goên avont zeg.
Haeghenaer.
En jck u goeden nacht.
Bosman.
180[regelnummer]
'T is altijds dagh met mij tot dat mijn vlam versmacht.Ga naar voetnoot180)
Aug. 1625.
|
|