Gedichten. Deel 1
(1899)–P.C. Hooft–
Auteursrecht onbekendKlacht over 't vertreck des heeren Laurens Reael oud oppersten van hollandt in indien,
| |
[pagina 191]
| |
5[regelnummer]
Het ooghelijn der jeughd van d' Amstelsche landdouwen;Ga naar voetnoot5)
En zelve wist zij 't niet. Maer doen hem niet kon houwen
De bujrt van sijn' geboort, en hij trock noordwaert an,
Braght sijn vertrocken zijn haer daer de tijding van.
Aen 't zaghjes zuchten doen, aen 't binnensmondsche steenen,Ga naar voetnoot9)
10[regelnummer]
Aen 't ooghjes kleên in rouw, aen het bedeesde weenenGa naar voetnoot10)
Een arbejdt van 't gemoedt, die voor de middernacht,Ga naar voetnoot11)
Op klachten wtquam, en dit liedt ter wereld braght.
Wat legt ghij u te kóst, met opgespanne kaeckenGa naar voetnoot13)
Aen 't ronden van het zeil, en blaest te bersten 't laeken,Ga naar voetnoot14)
15[regelnummer]
Windt, ongenaeghe windt? Nu ghij gaet maeken t' zoek
Mijn Eedlaert, maekt ghij mij dooteetster aen Schreyhoek.Ga naar voetnoot16)
Ach neemt het zachjes op. Ghij hebt zoo veel te sleepen
Aen al den windtvang niet van d' Amsterdamsche schepenGa naar voetnoot18)
Als aen den grooten man, daer ghij meed' heene veeght,
20[regelnummer]
Zoo ghij de swaert' alleen van zijne deughden weeght.
Ach neemt het zaghjes op: oft hem noch in moght vallen
De kinderlijcke liefd tot straet en burreghwallen,Ga naar voetnoot22)
Die in der heughenis vernieuwen zujr en zoet,
En naeghelen den geest, daer 't lijf was opgevoedt.
25[regelnummer]
Maer straet en burreghwal en markt, en kerke mede,
Jae yder ledemaet der vaederlijcke stede
Aen d' uwe zijn verplicht door weldaên zonder tal;Ga naar voetnoot27)
Doch zijn verplight aen u wel verre boven al.
Gelijck de Zeevaert is de prael des Aemsterlanders,
30[regelnummer]
Gelijck de mast het schick van 't schip is, en de standersGa naar voetnoot30)
De staetsy van de mast, des hopmans stal het swaerdt,Ga naar voetnoot31)
Zoo zijt ghij al' de eer van d' uwe', o Edelaert.
Wat vliedt ghij dit gewest? Laet loopen hen, die gaeren
Bij onttijd leggen toe, op achter wt te vaerenGa naar voetnoot34)
35[regelnummer]
Wanneer de schuldenaers verliesen hun gedult.
Oft vliedt gh' om dat de stadt zoo diep staet in uw' schuldt,
En soeckt, wt heusheidt groot, u selven haer t' ontdraegenGa naar voetnoot37)
Om haer gestaedigh geen rood aensicht aen te jaeghen
Met jeghenwoordigheidt, die haer gedencken doet
40[regelnummer]
Dat zij in eeuwigheidt u schuldigh blijven moet?
Avrechtsche bankrottier. Oft hebt ghij hooren praetenGa naar voetnoot41)
Dat de weldaeden zich met lust genieten laeten,
Zoo lang wel als men weet tot hun' vergelding raedt,
Maer datmens', alsse gaen daer boven, lóónt met haet?
| |
[pagina 192]
| |
45[regelnummer]
Dat vaeck verdienste sprong verdiender voor de scheenen,Ga naar voetnoot45)
Belijden in haer' biecht, Carthage, Rom', Athenen:
Der welck' ondanckbaerheidt de dwingelanden dwank
Het volck te leeren, danck biên tegens zijnen danck.Ga naar voetnoot48)
Doorgaends is 't waerheidt oock, dat niemandt wel magh veelen,
50[regelnummer]
'T verheffen van propheet, met wien hij jong liep speelen.
Cecrops zijn' burgerij steld' op het droogh te pronckGa naar voetnoot51)
De kiel die zegherijck veel' vijands kielen zonck,Ga naar voetnoot52)
Als afgedanckt. Die niet doorluchtighs en bedreven,Ga naar voetnoot53)
Galeijen slecht van dienst, wel in 't vaerwaeter bleeven.Ga naar voetnoot54)
55[regelnummer]
Maer als een' dappre deughd gemeene deughd ontwast,Ga naar voetnoot55)
En in haer' schaduw bluscht; gelijck de Noorsche mastGa naar voetnoot56)
Die nae de starren toght, met sijn' dickhajrde prujcken,Ga naar voetnoot57)
Den glans der son verbiedt aen braem en bróssche strujcken:
Men houdtse voor een strael der Godtheidt, en dat hij
60[regelnummer]
Die daer med' is begaeft, alleen moet heerschappij
En voeren in der handt het loonen en het straffen.
De nijdt dar, aen den staf, van sulken heldt niet baffen.Ga naar voetnoot62)
Geen ander voesterzoon heeft oyt de stróóm van 't Y
Doen draeghen hoogher moedt, o Edelaerdt, als ghij:Ga naar voetnoot64)
65[regelnummer]
Noyt yemandt van de stam der Aemstellandsche jeughden,Ga naar voetnoot65)
Den overoudren bet doen poplen 't hart van vreughden,Ga naar voetnoot66)
Nojt Amsterdammer kindt, van overzeesche strandt,
Met sulck' een' heerlijckheidt, t'hujskomend' is gelandt.
Wat vloejd' 'er volx, dat pas? wat grimmelden de gassen?Ga naar voetnoot69)
70[regelnummer]
Hoe hadden schujt en jaght gevloert de groote plassen?
Wat viel 'er ooghs op u, en op uw' ooghen fier
Ontsteecken 't een aen Mars, het tweed' aen Venus vier?Ga naar voetnoot72)
Hoe ouwling d' oorloghsvorst bij d' achtbaere QuirjtenGa naar voetnoot73)Ga naar voetnoot73)
Ontfaên werd, als hij quam van treden en versmijtenGa naar voetnoot74)
75[regelnummer]
Der dwingelandsche trots, hoord jck u eens verslaen.Ga naar voetnoot75)
Nae dat jck kan bevroên, daer moest het zoo toe gaen.
Het staet mij leevend voor. Ick sie de meeste lujden
Zich aen geselschap, pracht, en sleep, verijdeltujden,Ga naar voetnoot78)
En reeknen hoe ghij quijt een' grooten horren waertGa naar voetnoot79)
80[regelnummer]
Van 't aerdsche leeven quaêr gespilt als op der aerdt.Ga naar voetnoot80)
Die wijder dencken, en uw' afkoomst oyt beminden,Ga naar voetnoot81)
Dees' maecken staet van d' eer, die ghij voor u, voor vrinden,Ga naar voetnoot82)
Voor Hollandt hebt behaelt. Dees' roemen aldermeest
De welgeschaepenheidt van uw' verheven geest,
| |
[pagina 193]
| |
85[regelnummer]
Die op het heetst der jeughd, nocht smelten kon, nocht slappen;
Maer in de waepens sweet', en in de wetenschappen:Ga naar voetnoot86)
Dien moed op waepen en op wetenschap, 't verstaenGa naar voetnoot87)
Der handeling van koop, geenssins en deed versmaên.
Daer was 'er wel zoo weeck, dat d' ooghen traenen droeghen
90[regelnummer]
Tot tujghen hoe in 't hart de zielen lieflijck loeghen,Ga naar voetnoot90)
Mits zij beleefden, dat hun' Aemstel was geraecktGa naar voetnoot91)
Aen eighen burgher, die had Coningen gemaekt.
Wat hoogher hoogheidt weet de staetzucht oock te tóónen,
Als datmen magh, nae lust, verschencken opperkroonen?
95[regelnummer]
Als sonder tegenspraeck, gelijck des hemels handt
Staet op ghij Vorst, sit ghij, te schrijven aen de want?Ga naar voetnoot96)
Daer was 'er, die 't belejdt, van stip tot stip, nae redenGa naar voetnoot97)
Van staet gekujert, die, zoo veel zorghvuldighedenGa naar voetnoot98)
Bekroopen nojt van vaeck, opwoeghen boven al;
100[regelnummer]
Als daer ghij minst voor waert gehouden in 't geval.Ga naar voetnoot100)
Dees' suften in het sien op sinnen zoo ervaeren
En afgerecht op list des rijx, in 't lompst der jaeren;Ga naar voetnoot102)
En van uw' lof vervoert en vonden nauwlijx naem
Voor deughde staend' aen 't roer van soo veel toelegs t' zaem.Ga naar voetnoot104)
105[regelnummer]
Maer onse schitterjeughd, die siedende gemoeden
Uw' rapsheidt en uw' raedt, in 't midden van het woedenGa naar voetnoot106)
Des oorloghs, maelen af, met trommelslaenden mondt;
En hoe ghij den soldaet aen uw' geboden bondt;
Hoe Mars met een gesicht meer moeds u in kon blaesen,
110[regelnummer]
Dan daerse vejligh stoft, men sujpt wt Bachus glaesen:Ga naar voetnoot110)
Hoe 't hart den Spanjaert klopt, wanneer men uws gewaeght:
En meer, dat jck wel sey, zoo d' adem eener maeghdt
Niet al te swack en viel, en dat mijn kaecken moghten
Beswangren een trompet van zoo veel koopre boghten,
115[regelnummer]
Als daer toe zijn vereischt. Met sulck een' glans men zagh
U keeren wt het Oost, en 't kriecken van den dagh,
Als of ghij zijd' aen zijd' had met de Zon gereden,
En van haer straelen braght tot in d' Hollandsche steden:
Oft, oft ghij voerde met uw' vlooten diep gelaên
120[regelnummer]
De rijcke soomers van Molucken herwaert aen,
En strekt' een' volle zon van onwaerdeerlijck wonder.Ga naar voetnoot121)
En nu gaet ghij mij, laes! recht in de kruinstip onder;Ga naar voetnoot122)
Te soet op 't zout der zee. Ach! zoo ghij dat bemindt,Ga naar voetnoot123)
Ghij voert wel beter bij het waeter en den windt
| |
[pagina 194]
| |
125[regelnummer]
Gevloten wt mijn licht, getooghen wt mijn longen.Ga naar voetnoot125)
Hier had uw schip geen' noodt van doodelijcke sprongen.
In plaets van dat de baer daer vijantlijcken dreight,
Soudt ghij hier speuren blijck van hart u toegeneight.
Hoe ver hebt ghij 't gemunt door d' ongebaende weghen?Ga naar voetnoot129)
130[regelnummer]
Gelooft mij Edelaert, die voorwindt is u tegen.
Wat kan bejaeghen een die vliedt van die hem mindt?
Hoe dat ghij sneller zeilt, hoe dat ghij minder windt.
Maer windt verwindt mijn' klaght, eer zij u komt ter ooren.
En ziet ghij niet eens om nae de Schrejhoecker tóóren?
135[regelnummer]
Als ghij de daecken, recht oft Amsterdam verdween,
Ziet kleenen, lieve doch, wordt dan uw hart niet kleen?
Wat laet ghij, nevens mij, hier maeghden arm van zinnen!Ga naar voetnoot137)
U zullen jancken nae de blancke Meereminnen,Ga naar voetnoot138)
Wanneer uw' steven slipt de koele Vecht verbij,
140[regelnummer]
De Vecht die speelgenoot van 't onglijck rijcker Y?
De toorens die daer staen, hoe zullenz' op die zangen,
Hun' krujnen trecken in, kanteelen laeten hangen?
De boomen in slaghoord rondom haer houden stal.Ga naar voetnoot143)
De planten van beneên beklimmen nu de wal.
145[regelnummer]
Maer deese lejde maer zal hun zoo zeer verdrieten,Ga naar voetnoot145)
Dat willigh weeligh eerst wil weighren lot te schieten.Ga naar voetnoot146)
De vroolijck' ype sal gelijck vergeven staen,
En kladden met een roest de groente van haer' blaên.
'T ooftdraegende geslaght door groote rouw gedwongen
150[regelnummer]
Sal 't zógh ontseggen aen sijn wtgeworpe jongen,
En roepen om de bijl, en geeven sich aen 't vier,
Als nergens meer toe nut. Wat sal de gaerdenier?Ga naar voetnoot152)
Indien dat mijn pençeel zijn droefheidt wt moest spreecken,
Hij soud geschildert staen tot een weemoedigh teecken
155[regelnummer]
Van onwtdruckelijcken druck, 't aenschijn bedeckt:
Gelijck sich hier mijn hóóft mistroostigh onder treckt.
Met een beneveld' zij haer' lichten met het laecken,Ga naar voetnoot157)
En nam de goede slaep haer af den last van 't waecken.
19 Julio 1623.
|
|