De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 3

Derde deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 611]

1223 Aan den H. Ridder Huighens, Heer van Zuilichem.

1Mijn' Heere,

2Terwijl U. Eed. Gestr. daar dondert en blixemt, teegens 't Sas,² 3 met groove stukken van metaal; dondren en blixemen wij hier, 4 met fijne stukken van kristaal teeghens U. Eed. Gestr. achteloosheit⁴ 5 in 't stuk van woordthouding aan dit huis, dien d'eere van een be-⁵6zoek belooft was, bij hantteeken en zeegel. D' een vermeet zich te⁶ 7 bewijzen, met den beeker in de handt, dien hij aanneemt daarop ujt⁷ 8 te veeghen, dat de windt slechts anderhalf aaz meer weeght dan⁸ 9 U. Eed. Gestr. D'ander wil staande houden met het zelfste geweer,⁹ 10 dat U. Eed. Gestr. wel drie aazen lichter is. De derde drijft, tot¹⁰ 11 naadeel van U. Eed. Gestr. dat het veel meer scheelt: ende voeght 12 'er bij nojt tot noch toe gelooft te hebben dat 'er IJdel in de natuur¹² 13 was; maar dat hij nu, oovertuight door ondervinding, het teeghen-14deel bekennen moet, houdende U. Eed. Gestr. voor 't ijdel. Elk 15 wat verzacht door 't drinken van den nectar ons geschonken in¹⁵ 16 haare laast ujtgekoome gedichten, bidt daarentussen voor U. Eed.¹⁶ 17 bekeering; ende maakt beurtelinx daarop, gelijk t'effens op haare¹⁷ 18 behoudenis, en den ondergank van 't Sas, een versch vat van drie¹⁸ 19 mutskens leedigh. Ach moghte dat leedighen wat helpen om 20 U. Eed. Gest. eens zoo leedigh te maaken, dat zij zich quaame te²⁰ 21 beleedighen tot voldoen van haare beloften? Dat waare om op te²¹ 22 vullen met vreughde,

23Mijn' Heere,

24U. Eed. Gestr.

25Dieners en dieneressen,

26Leonora Hellemans. Tesselscha

27Roemers. Graswinckel.

28P.C. Hóóft. Caspar Barlaeus.

27Van den Hujze te

28Mujde, 30 Aug. 1644.

2 Terwijl...Sas: 20 mei trok Huygens met de Prins naar het leger, 27 juli begon de belegering van Sas van Gent in het gezicht van de vijand. 6 sept. had de overgave plaats. Daarna begon het herstel van de vestingwerken. In die tijd valt Huygens' antwoord op deze brief (W. III, 321 Antwoord enz. van 12 sept.) Huygens was pas 25 oct. in Den Haag terug (Br. IV, Inl. VIII).

4 met...kristael: contrasterend met de grove stukken van metael (kanonnen): fijne kristallen glazen (al drinkende gaat men in Muiden te keer tegen de woordbreker).

5 in...huis: op het punt van het houden van zijn woord aan dit huis (zie boven Huygens' Verbintenisse van 19 april 1643 (W. III, 276)); dien: (antec. huis) waaraan.

6 bij...zegel: zie 1156.

7 ujt...veeghen: leeg te drinken (zie Oudemans, Taalk. Wdb. op de Werken van P.C. Hooft blz. 351).

8 aaz: kleinste gewicht in het oude stelsel (WNT aas 599), een tweeëndertigste van een engels; een ons had 20 engels en een engels 32 azen.

9 geweer: wapen, vgl. r. 4: stukken (van kristael).

10 drijft: beweert met nadruk, houdt staande.

12 Ijdel: een vacuum, volstrekte ledigheid.

15 wat...gedichten: Huygens' Momenta Desultoria waren reeds sedert het begin van de zomer direct na verschijnen door Huygens aan de vrienden gestuurd. Zie de brieven hierop betrekking hebbende (Br. IV, nr 3552 en vervolgens de vele reacties); verzacht: milder gestemd.

16 laast: het laatst (de jongste bundel).

17 daarop...Sas: daarop (op uw bekeering) evenals tegelijkertijd op uw behoud (veilige terugkeer) en de ondergang enz.

18 een...mutskens: een vers glas van 3 mutsjes (vochtmaat, een achtste pint (WNT mutsje 1284)).

20 leedigh: vrij van beslommering; zich...beleedighen: ertoe kwaamt u te verledigen, zich de tijd te gunnen.

21 Dat waare om: Dat zoUErtoe strekken om; op te vullen: (Ook dit woordspelend!).

Minuut. UBA II C 11.1001.
Hs. half enkel vel, fol. 2^r van een ontvangen brief. De door Hooft geschreven namen van de afzenders zijn aldus gegroepeerd ([-] duidt de hoek aan, die van het blad gescheurd is): regel 1: Leonora Hellemans. Tesselscha Roemers/r.2: Graswinckel (doorgestreept) P.C. Hóóft/r.3: Caspar Barlaeus, [-]/r.4: T. Graswinkel (door Brandt tussen r.3 en de onderkant van het blad geschreven) [-]. Niet alleen heeft Brandt de volgorde van de namen veranderd, maar de hypothese dat op de afgescheurde hoek ‘I. Vos’ gestaan heeft, vindt steun in het opschrift van Huygens' Antwoord op eenen brief tot Muijden aen mij geschreven 30 Aug. 1644. Door den Drost Hooft, den professor Barlaeus, den Fiscal Graswinckel, den glaesmaker Ian Vos, de Drostinne van Muijden ende Tesselschade. (W. III, 321). Deze hypothese zou zekerheid zijn, als 1223 het origineel van de brief was. Maar waarom zou Hooft in deze minuut de naam van de vierde gast weggelaten hebben, die klaarblijkelijk het origineel mee ondertekend had? Ill. 26.