De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 506]

624 A Monsieur, Mons^r Joost Baak, bij 't oudemannenhujs, in N^o 3. tot Amsterdam.

(Baak: 1634 beantw 29 April)

Loont.

1 Mons^r mon frere,

2 'T geen UE ujt monde van Moeder van Erp, ende L'Hermite, bij² 3 geschrift zal stellen, ben ik, met verlangen, afwachtende, UE 4 naestleste had verschejde tijdingen, daer wel wat op te spieghelen 5 valt. Dat de Prins, dezen zoomer niet te velde zoude gaen, was mij, 6 te vooren door de ooren gewaejt, maer een donderslagh daerin⁶ 7 geweest. Want een van de punten, daer Charnacé op drong, was,⁷ 8 dat men in Bloeijmaendt op moest zijn, met all' onze krachten. Nu 9 zoude 't mij vreemdt geven, dat de Franchois van geldt zoude⁹ 10 schejden, zonder andre waer daer voor te hebben, dan enklen¹⁰ 11 toeleg op bescherming. Het stroojsel van dit gerucht, zal 12 moghelijk van eenen appel zijn, voor den vijandt, om meê te 13 spelen: alhoewel mij de bloem te blaeuw dunkt, om zijn oogh daer¹³ 14 meê te verlejden. De voorslaeghen van nieuwe schattingen zijn ook¹⁴ 15 geen teken, dat men denkt kleene kosten te maeken. Nu, wij 16 moeten den wondtheeler, met het zeer laeten bewerden, ende oft¹⁶ 17 wij schoon met de rug tegens 't hoogher boordt aendringen, 't 18 schip helt 'er niet te minder om. Een inzicht, 't welk ook de 19 betrachting zijner Door^t is, doet mij 't verdragh met Vrankrijk niet 20 ontijdigh achten: te weeten, dat men den Spanjaert hier heiligh²⁰ 21 avondt gunnende, hem de handen te rujm zoude laeten, om den²¹ 22 Dujtschen en Sweden in 't hajr te zitten; gemerkt het geschaepen²² 23 waer dapper onze beurte te worden, als hij dat werk afgehaspelt²³ 24 had. Zoo de loopmaeren 't lieghen afleeren, 't en waer geen' kleene 25 zaek, dat de Turk de Ragotzj tot koning van Hongrijen wilde in- 26 voeren. Vreesd' ik niet mij zelven te kittelen, ik zoud' het gaeren²⁶ 27 waeghen, met gelooven, dat 'er een' Noorderbui in dien hoek²⁷ 28 groejt. De toeleg van Bethlem Gabor, moet, dunkt mij, al wortels²⁸ 29 gehadt hebben, die noch niet ujtgerojt oft verrot zijn. Heerepeeren,²⁹ 30 zeitmen, weeten daer weenigh af. De Polak staet ons ook te³⁰ 31 erduchten in de persoon des Sweeds. Doch laete mij voorstaen, dat³¹

2 bij geschrift stellen: opschrijven.

6 maer...geweest: maar ik had het nauwelijks kunnen geloven.

7 Charnacé: de Franse gezant; op: te velde.

9 't zoude mij vreemdt geven: het zou mij erg verbazen (WNT geven 1943 V); van geldt zoude schejden: geld (subsidies) zou geven.

10 toeleg op bescherming: defensief opgezette oorlogvoering.

13 de bloem dunkt mij te blaeuw: het verhaal klinkt mij te ongeloofwaardig (WNT blauw (I) 2796 3).

14 voorslaeghen van nieuwe schattingen: voorstellen voor nieuwe belastingen.

16 den wondtheeler...bewerden: de arts (Fred. Hendrik) met de kwaal zijn gang laten gaan (WNT beworden 2435); oft wij schoon enz.: wij gewone burgers kunnen toch niets.

20 heiligh avondt: vrijaf, dus wapenstilstand.

21 den Dujtschen enz.: Spanje was immers Oostenrijks bondgenoot.

22 gemerkt...worden: omdat wij noodzakelijkerwijs aan de beurt zouden komen.

23 afgehaspelt: geklaard.

26 kittelen: vleien.

27 Noorderbui: (zeer oneigenlijk, daar Hongarije in het Zuiden ligt); gure bui.

28 Bethlem Gabor (Gabriël Bethlen), † 1629, vorst van Zevenburgen, koos de zijde van de protestanten en veroverde, ten nadele van de Keizer, een groot deel van Hongarije. Hij werd door de Turken en Tartaren gesteund. ‘De Ragotzj’ is George Rakoczy, † 1648, opvolger van Bethlen en voortzetter van zijn politiek, verbond zich met Zweden en Frankrijk; al: zeker wel.

29 Heerepeeren...niet: zegsw. die waarschijnlijk betekent ‘wat machtigen doen, houdt stand’ (WNT heerenperen 362 en heer (I) 338).

30 De Polak: Wladimir IV, † 1648, koning van Polen sedert 1632, behaalde enige successen tegenover de Russen, Turken en Zweden (vandaar ‘in den persoon des Zweeds’ want nederlagen van Russen en Turken raakten onze belangen niet).

31 Doch...had: Maar mij dunkt, dat de zaken daar nog niet volkomen geklaard, helemaal aan kant zijn (vgl. 362 r. 41).

[p. 507]

32 het daer noch zoo klaer niet is, oft het een' dujf gelezen had: 33 gemerkt de Moscovische Veltheer zoo groot een' ondank, bij³³ 34 zijnen meester, heeft ingelejdt. Godt weet ons aller best, ende zal 35 't UE wel gunnen, zoo verhoort wort het gebedt,

36 Mons^r mon frere, van

37 U E

38 Verplichten dienstw^en broeder

39 P C Hóóft.

38 Vanden H.t. Mujden,

39 27 Apr. 1634.

De internationale toestand.

33 ondank bij iemand inleggen: (oudere betekenis:) iemands misnoegen op zijn hals halen (WNT ondank 2^de art. 1182; inleggen 1771 7); de Moscovische Veltheer: de populaire Michaël Scheïn, die de tsaar in 1632 tot een veroveringsoorlog tegen Polen overhaalde, maar verslagen werd. Hooft bedoelt blijkbaar dat de Russen het daarbij niet zullen laten, zodat de Poolse druk op Zweden verminderen zal.

Origineel. UBA II C 13.91.