De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 441]

588 Aen den H. Rochus van den Hoonaert Eersten Raedt in den Hooghen Raede over Hollandt &c.

1 Ed^e &c.

2 Naerdien mijne misdraghten die genaede in UEd. heusheit ontmoet² 3 hebben, dat het derzelve gelieft, haere wanschaepenheden zoo³ 4 vruntlijk verbij te zien, oft met het blanketsel eener gunstighe⁴ 5 geneghenheit, lijdelijk in 't ooghe te maeken, en heb ik niet gerust⁵ 6 d'afschrijvers te prikkelen, om U.Ed. het voortshinken mijner⁶ 7 penne te vertoonen. Maer alzoo 't lujden zijn, die ujt liefde dienen,⁷ 8 ende dat men, in 't spoorleggen eener taele, quaelijk huirlingen te⁸ 9 werven weet, dien 't aen geen' aendacht en ijver mangele, om de 10 naeuwluisterende stellingen gaê te slaen, en de voetstappen des¹⁰ 11 voorgangers, stips en juistelijk nae te kuijeren, hebbe moeten met¹¹ 12 hunne traegheit het gedult neemen, dat ik UEd. bidde der mijne te¹² 13 gunnen. En zeker de strijdt, en 't verschil der geenen, die de Neder-¹³ 14 landsche zaeken te boek gestelt, en voor een groot deel, van swer-¹⁴ 15 vende papieren mengelinx te zaem genaejt hebben, is zoodaenigh,¹⁵ 16 dat het swaerlijk bezeft kan worden, dan bij den geenen, dien de¹⁶ 17 moejte lust, van 15 oft 18 schrijvers te vergelijken, en een eendragh-¹⁷ 18 tigh geschal uit zoo twistighe stemmen te smeeden. Ik ben nu niet- 19 temin tot inden jaere 1574, en over de Mooker neêrlaegh aenge-¹⁹ 20 sukkelt, ende verhoope allenskens den wegh wat beter gebaent te 21 vinden. Want, behalven dat de forme van den staet, haest onken-²¹ 22 baer, om de dwers en dommelkreuken in de pars der dienstbaerheit 23 gekreghen, met der tijdt zal beginnen te vermeukelen en aen eenigh 24 noemelijk aengezicht te raeken, zoo zal mij ook onderstutten het²⁴ 25 handtreiken van geesten bet verlicht met kennisse der wereldsche 26 dingen; en boven al te staede koomen de berichting der geenen,²⁶ 27 die, aen voltooijen der vrijheit, geoppert, ende nae 't vesten der-²⁷ 28 zelve, hunne pooze, in 't bestier der gemeene zaeke, te roer gestaen²⁸ 29 hebben: waer onder het overvlieghend vernuft, en ervaerenheit²⁹ 30 uwer Ed. mij (kan ik zoo veel verwerven) zekerste lejdstar en kom- 31 pas zullen strekken. Met eenen laet ik mij voorstaen, dat, gelijk het³¹ 32 vechten van veldtslaeghen, belegheren en verdaedighen van steden, 33 d'een'achter d'andre, (alhoewel het werken van prael en grooter³³ 34 schittering zijn) gemaklijker valt, dan met de verwarrenis te wor- 35 stelen, veelerleij hoofden en handelingen waer te neemen, de goede³⁵ 36 ordeningen ujt de bedorvene te schiften, en met nieuwe te stijven;³⁶ 37 alzoo ook het ontfouwen van dit laeste bedrijf meer haeperings aen³⁷

2 Naerdien...hebben: Omdat mijn misbaksels met zoveel genade door uw wellevendheid ontvangen zijn.

3 derzelve (dat.): u (Mem. 1).

4 oft...maeken: of door de vergoelijking van een welgezinde sympathie ooglijk te maken.

5 lijdelijk: zodat het ermee door kan (WNT lijdelijk 2199 3).

6 d'afschrijvers te prikkelen: de kopiïsten aan te zetten; het voortshinken (zelfkleinering).

7 die uit liefde dienen: die het voor niets doen.

8 in 't spoorleggen eener taele: bij het uitzetten van het spoor, de weg, van een taal (een plaats die bewijst, hoe zeer Hooft zich van zijn rol als gids en voorbeeld bewust was); huirlingen: betaalde krachten (die hun werk niet met inzicht doen).

10 stellingen: uitdrukkingswijzen (WNT stelling (I) 1332 2 d); gaê slaen: goed letten op.

11 stips: stipt (volgens WNT stip (II) een ‘pedantisme’ van Hooft).

12 der mijne: aan mijn traagheid.

13 En zeker: waarachtig; verschil: de onderlinge afwijking.

14 zaeken: geschiedenis (latin.).

15 mengelinx: doormekaar, ongeordend; te zaem genaejt (fig.).

16 dan bij: behalve door.

17 eendraghtigh geschal: homogeen geluid.

19 over: voorbij; aengesukkelt is het hoofdwerkwoord; adverb. bep. daarbij is tot....neerlaegh.

21 behalven...raeken: behalve dat de staatsinrichting, die haast niet waarneembaar is door de elkander op onduidelijke wijze doorkruisende wetten, verordeningen, plakkaten, costumen enz. (van verschillende instanties wier onderlinge machts- en competentieverhoudingen ook onduidelijk zijn enz.) in later jaren zal beginnen gladder te worden en een herkenbare en beschrijfbare vorm te krijgen (de japon heeft in een pers een oneindig aantal kreuken gekregen; later worden die minder scherp (ze vermeukelen) en wordt de snit beter zichtbaar).

24 zoo...dingen: ik zal gesteund worden door de hulp van geesten die meer kennis dragen van de dingen der wereld.

26 berichting: inlichtingen.

27 geoppert: geholpen; vesten: vestigen.

28 hunne pooze: hun tijd; in...zaeke: in het besturen van het land.

29 het overvlieghend vernuft: de hoogvliegende geest.

31 Met eenen: Ook.

33 achter: na.

35 veelerleij...neemen: het streven en doen van velen in de gaten te houden.

36 ordeningen: instellingen, regelingen (WNT ordening 1468 2); bedorvene: corrupte; stijven: bevestigen (WNT stijven 1650 a).

37 alzoo...heeft: (afh. v. dat, r. 31) zo ook het beschrijven van deze laatstgenoemde actie vaker hapert.

[p. 442]

38 heeft, dan 't vertellen, van 't eerste. Welk mijn oordeel, indien het de³⁸ 39 eere zal hebben, dat 'er UEd. haer zeghel aen steeke, dar ik ver- 40 trouwen, dat zij mij mijne langzaemheit dus verre vergeven zal.⁴⁰ 41 Ende op dezen toeverlaet, gebiede mij van heeler heeter harte in 42 gunste van UEd. ende mijnen Heere Schotte, die 't den almoghen-⁴² 43 den gelieve in gloorie en voorspoedt altijds te bewaeren, nae 44 wensch

45 Ed^e &c. van

46 Uwer Ed.

47 Onderdaensten Toegedaensten

48 dienaer

49 P C Hóóft.

48 Vanden Hujze te Mujden,

49 den j^en Augusti a 1633.

Over de Nederlandsche Historiën, het wachten op het afschrift en de moeilijkheid en ingewikkeldheid van de gezagsverhoudingen in vroeger eeuwen.

38 Welk...vertrouwen: (prolepsis) En indien dit oordeel van mij de eer zal genieten dat u het bevestigt, durf ik te vertrouwen.

40 dus verre (apposit. bij langzaemheit).

42 Schotte, vgl. 536.

Minuut. UBA II C 11.249. Afschrift KA CLXXIa^b 93.