De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 334]

529 A Monsieur, Mons^r Joost Baak, inde Nes, naest de geringde kat, tot Amsterdam.

(Baak: 23 Maij 1632)

Loont.

1 Mons^r mon frere,

2 Hierin heeft UE van bejds: maer d'ouwde deuntjens dunken mij² 3 noch de best'al. Sint maendagh hebbe geen schrijven van³ 4 Amsterdam, ujtgezeit heden een briefken van mon frere Bartolottj 5 zonder eenighe tijdinge, maer zich beroepende op eenen anderen, 6 die gister schijnt aende steigher aldaer gebleven te zijn, bij mangel 7 van veerschujt. Niettemin hier was heden een jongman, die wist te 8 zeggen dat de Koning van Sweden Reghensburgh had laeten 9 leggen, om Walstein te genaeken, die hem aen zeekere stroom was⁹ 10 verwachtende, ende dacht te stujten. Ingolstadt had ick te vooren 11 gehoort, dat in onderhandeling met de beleggers stondt: dan 12 verstae nu dat de maere zoo goedt niet en is; alhoewel men wil dat¹² 13 Tilly daer begraeven zij. Maer men zeidt mij voor zeker toe, dat¹³ 14 Pappenhaim binnen Staeden in de knip is, ende vergeefs zich¹⁴ 15 onderwonden heeft door zijne vijanden te slaen. Maghmen dat¹⁵ 16 gelooven, ende in dien hoek het Oostenrijksch geluk wat in-¹⁶ 17 toomen, 't zal de achtbaerheit der Sweetsche waepenen grootelijx 18 stijven, alhoewel 't gros der zaeken op het punt van 's konings¹⁸ 19 swaert drejt. Men wil mij ook vroedt maeken van goeder plaetse¹⁹ 20 bericht te zijn, datmen in Brabandt gelooft had eenigh mis-²⁰ 21 verstandt tussen den prinsse ende d'algemeene Staeten gerezen te 22 zijn, 't welk onze koomst te velde scheen te beletten: maer nu het 23 tegendeel speurende, zich dapper bedremmelt vint, mits zoo groot²³ 24 een hoop krijsvolx nae boven gezonden is: ende noch meer om de²⁴ 25 verzaemeling van rujters en knechten bij Calis in Vrankrijk. Even-²⁵ 26 wel verstae tot Amsterdam lujden te zijn, die schrijven ujt²⁶ 27 Duinkerken hebben, datm' 'er daer kleene swaerigheit in zet. Wie²⁷ 28 weet waer de einden vast zijn? Maer nocht Franchoizen, nocht²⁸ 29 Nederlanders en konden aen die grenzen eertijds nojt veel voor- 30 deels d'eene op d'andere winnen. Ende zijn aldaer veele oorloghen 31 geëindight met wederlevering der veroverde plaetsen van bejde 32 zijden, zonder d'andere vrucht als onderlinge schaede, ende ver-

2 d' ouwde deuntjens: scherts voor ouder nieuws. Of voor het stuk uit Tacitus in vergelijking met een aflevering van de loopmaren? Het is ook mogelijk dat ‘van bejds’ op iets uit Baak's brief slaat dat wij niet weten.

3 noch al: bevestiging ondanks de verwachting van het tegendeel (WNT al 76 b).

9 Walstein: Wallenstein, de beroemde keizerlijke veldheer.

12 een van de keizerlijke legers, onder Tilly, was ingesloten in Ingolstadt. Tilly overleed er aan zijn wonden, maar de stad werd tevergeefs bestormd.

13 men...toe: men verzekert mij.

14 Staeden: haven bij Hamburg, Hanzestad.

15 (zich) door zijne vijanden te slaen (hapl.)

16 intoomen is transitief, het onderw. is een andere men dan het subj. van magh.

18 alhoewel...drejt: al is de militaire positie van G. Adolf zelf de hoofdzaak.

19 vroedt maeken: wijsmaken met een veel neutraler gevoelswaarde: iets onwaarschijnlijks doen geloven, zonder bedrieglijke bedoeling.

20 Ook hier bezigt Hooft men voor verschillende onbepaalde groepen: men in r. 20 verwijst naar een Brabantse groep, in r. 19 zijn het Hooft's eigen zegslieden.

23 het tegendeel, nl. de veldtocht langs de Maas; speurende: bespeurende; zich dapper bedremmelt vint: in ernstige ongelegenheid is (WNT bedremmeld 1217 3).

24 nae boven: stroomopwaarts, naar het hoger gelegen land, in Duitsland dus naar het Zuiden (ook in deze betekenis gebruikt als er geen rivier in de buurt is), vgl. 597, r. 5 en 17.

25 verzaemeling: concentratie.

26 verstae...zijn: ik hoor dat er te Amsterdam mensen zijn.

27 ook als zet geen verschrijving is voor ziet, moet het toch dezelfde betekenis hebben: onderstelt (Mnl. Wdb. setten 1016 9).

28 waer de einden vast zijn: (van losse einden touw gezegd waarvan men niet kan zien waar ze blijven) waar de werkelijke macht zich bevindt en kan doen gelden.

[p. 335]

33 woesting der gewesten. Het schijnt dat daer veele vestingen³³ 34 gevonden worden, die swaer om verkrachten zijn, ende al³⁴ 35 verkracht wezende lastigh om te houden voor den geenen die zijn' 36 lantpaele overtreedt. Immers wij hebben bij onzen tijdt den³⁶ 37 eenen ende den anderen schuw gezien om 't oorlogh met een blank³⁷ 38 hart aen te gaen. Bij omweghen jae, ende onder naem van 39 vreemden, en laeten zij niet het elkanderen zuir te maeken: gelijk 40 bij den krijgh in 't Landt te Cleef, bij Genoa, ende in 't Montferrat⁴⁰ 41 gevoert gebleken is. Oftmen nu, dat de Spanjaert zoo veel' handen⁴¹ 42 op zijn hooft, ende plaetsen waer te neemen heeft, meent eenigh⁴² 43 open te zien om hem een gewisse neep te geven, is mij onbekent.⁴³ 44 Altijds laete mij voorstaen, dat de Fransche raedt jeghenwoordelijk⁴⁴ 45 te gaeuw is om zich lichtlijk aen schijn van kleenen grondt te ver-⁴⁵ 46 gaepen. 'T zij Gode bevolen, ende denzelven UE met de haere, 47 aende welke zich hartelijk is gebiedende

48 Mons^r mon frere,

49 U E

50 Ganschdienstwillighe broeder

51 P C Hóóft.

50 In haeste, ujt mijn Torentjen,

51 23 Maj. 1632.

Over de oorlog in Duitsland en onze aarzelende samenwerking met Frankrijk.

33 daer: terwijl en dewijl.

34 swaer om verkrachten: moeilijk te veroveren.

36 lantpaelen: grenzen; den eenen ende anderen: Frankrijk en Spanje.

37 met een blank hart: geharnast, dus openlijk.

40 vgl. 398.

41 zoo veel handen op zijn hooft heeft: zich de ongunst van zovelen berokkend heeft (WNT hand 1756).

42 waerneemen: verzorgen, verdedigen.

43 open (subst.) zien: de gelegenheid schoon zien (WNT open (II) 532); een gewisse neep: een stellige klap.

44 raedt: inzicht.

45 gaeuw: intelligent; schijn van kleenen grondt: ongefundeerde schijn.

Origineel. UBA II C 13.121.