De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2

Tweede deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 310]

519 A Monsieur, Mons^r Joost Baek, woonende inde Nes, naest de geringde kat, tot Amsterdam.

Loont.

1 Mons^r mon frere,

2 Ick vinde mij verplicht in UE vlijt om de boeken van Antwerpen² 3 gedaen. Zie wat de boekverkooper schrijft. Zoo hij Bernardin de³ 4 Mendoza bekomen kan, wild' het wel. Ulloa heb nu niet meer van⁴ 5 doen, als in Italiaensch gelezen ende luttel waerdt. Ook kan mij de⁵ 6 Historie niet dienen die met de doodt van Karel den Stouten⁶ 7 ophoudt. UE gelieve *te*⁺ twee ontfange boeken te betaelen vande 8 gl 401-16-8 van Haerlem, voor welke naerstigheit ende gerief U E⁸ 9 ook grooten dank hebbe. Het overschot der voors pen wenschte 10 wel aen Carel vander Wijen getelt, ende schrijf hem zulx. De¹⁰ 11 waerdt van D Hasius, genaemt Puppius bindt somtijds wel een boek¹¹ 12 voor mij, ende weet in wat gestalte. Mij zal vrundschap zijn dat¹² 13 UE hem beveele alzoo met de voors boeken te doen, ende dat op¹³ 14 't spoedighste. Zalze daer nae van UE verwachten.

15 Bij de loopmaeren zie ick 't Sweedsche geluk noch al zijnen gank¹⁵ 16 gaen. Mon frere Bartolottj had mij te vooren de geleghenheit ende¹⁶ 17 't verloop tot Augsburgh vertelt. Maer weete dat Milaen eens vast 18 inden zelven standt zijnde, vande Franchoizen gemist wert te¹⁸ 19 veroveren, bij mangel van den tijdt bij de wieken te vatten. Der-¹⁹ 20 zelve vreeze en kan mij niet ontslaen, voor de koning en is daer 21 binnen: alhoewel men wil dat hij in aentoght derwaerts was. Ick²¹ 22 heb die stadt voor een' der treflijxte van Christenheit aengezien, 23 leggende in een vlak, sterk nae dien tijdt, ende lichtlijk sterker te²³ 24 maken. Zulx, mijns oordeels, 't verzekeren derzelve van weldighen²⁴ 25 naedruck zijn zoude. UE zeidt van Schreijhoek; maer die is alleen²⁵ 26 tot Amsterdam niet. Alle liefhebbers van wetenschap ende wijsheit 27 zijn thans daer t'hujs. Noopende 't wederkeeren van dien goeden 28 Heere, en is mijn' hoope zoo goedt niet als d'uwe. Ick heb hem 29 voor een' wijle eens zeer smaekelijk hooren bijbrengen, daer 't in²⁹ 30 andere rede te pas quam, deze woorden: Ego, medius fidius, non³⁰ 31 existimo, tam omneis Deos aversos esse a salute populi R, ut 32 Octavius orandus sit pro salute cujusquam civis, nedum pro

2 vlijt gedaen: ijver, betracht.

3 B. de Mendoza, Commentarios de lo sucedido in los payses baxos desde el ano 1567 hasta el de ano 1577, Madrid 1592.

4 Alfonso de Ulloa, † ca. 1570, Spaans diplomaat en geschiedschrijver, schr. Commentarios (1569) en biografieën van Ferdinand I en Karel V.

5 als...waerdt: daar ik hem in 't Italiaans gelezen en weinig waard bevonden heb.

6 Breen wijst erop dat Hooft hier kan bedoelen de Anales de Flandres por Emanuel Sueyro, Anvers 1624, die tot 1477 lopen.

+ *de*

8 naerstigheit ende gerief: ijver en dienstbetoon.

10 getelt: uitbetaald.

11 Hasius, vgl. 374, 527 en verderop.

12 in wat gestalte: in welke vorm (wat voor band).

13 beveele: opdrage; ende dat: en wel.

15 Bij: Door, Door middel van, Aan; noch al...gaen: aldoor nog voortgaan.

16 de gelegenheit ende 't verloop: de omstandigheden en de gang van zaken.

18 standt: toestand; passivum van: De Fransen misten de stad te veroveren, d.i. de Fransen zagen geen kans, die te veroveren.

19 bij mangel...vatten: door 't ontbreken van snel optreden. De tijd werd dikwijls gevleugeld voorgesteld (vgl. het sonnet LSt. I 98); Derzelve...benam: Van de vrees daarvoor kan ik mij niet losmaken voordat G. Adolf daar binnen (binnen de muren van Augsburg) is.

21 Ick heb enz., nl. tijdens zijn terugreis uit Italië op 6 april 1601 (Reis-heuchenis, vVl. II blz. 439).

23 leggende in een vlak: ald.: ‘gelegen in een plain’.

24 van weldighen naedruk: van zeer groot belang (Augsburg werd door G. Adolf ingenomen).

25 schreihoek noemde men de hoek die de Amsterdamse stadssingel (Geldersekade) met het IJ maakt en waar de Schreierstoren staat. De afleiding van deze naam is onzeker, maar de verklaring dat de vrouwen hier schreiend de uitvarende schepen nawuifden, is volksetymologie (D'Ailly-Wijnman, Historische gids van Amsterdam, 1963, blz. 149 e.v.); Alle liefhebbers enz.: zie de volgende zin: alle intellectuelen zitten in de schreihoek omdat Grotius (‘dien goeden Heer’) waarschijnlijk niet terugkomt. Zie 505.

29 bijbrengen, nl. als voorbeeld ter vergelijking aanhalen; daer: toen.

30 rede: betoog; gesprek; Ego, etc.: ‘Ik ben waarachtig niet van mening, dat alle goden zo onwelwillend staan tegenover het behoud van het volk van Rome, dat men Octavius zou moeten aanroepen voor het behoud van ook maar énen burger, om nu maar niet te zeggen: voor de bevrijders van het wereldrond’.
M. Brutus in een brief bij Cicero, Epistulae ad Brutum 1, 16, 2, waar voor omneis staat omnes, voor R. Romani, voor nedum non dicam.
Brutus, een van hen, die op 15 maart 44 de wereld hadden bevrijd van den dictator Caesar, heeft vernomen, dat Cicero voor het leven van Brutus heeft gepleit bij den door Caesar als zoon geadopteerden Octavianus, in juni 43 de rijzende zon. De republikein is met Cicero's serviliteit niet zeer gelukkig en vreest, dat de 15^e maart niet de uitroeiing der dictatuur heeft gebracht, maar enkel een wijziging in de persoon van den dictator.

[p. 311]

33 liberatoribus orbis terrarum. Dat is: Ick, bij de heiligheidt der 34 trouwe, en achte alle de Goden zoo afkerigh niet vande behoudenis 35 des Roomschen volx, dat Octavius te bidden zij voor de 36 behoudenis van eenighen burgher, laet staen, voor de bevrijders 37 des aerdbodems. 'T is ujt een' brief aen Cicero geschreven van 38 Brutus, dewelke mij onlanx ingevallen is, dat van den onzen³⁸ 39 naegetreden wort. Ende zoo ick deeze spijker op 't hooft slae, legge 40 hem niet toe eenigher wijze te kreuken. Niettemin men zoude⁴⁰ 41 moghen onderscheit speuren tussen de geleghentheden van den 42 eenen ende den anderen, mitsgaeders de staeten waer in zij geboren⁴² 43 zijn. Mijn Heer Reael zoude UE den heelen brief konnen verduit- 44 schen, oft anders D. Hasius, daer wel wat op te spieghelen valt, ende⁴⁴ 45 meer als dit papier vermagh. 'T welk ‘er hier een’ spelde bij steekt,⁴⁵ 46 mits alvooren overdraeghende, mijne dienstighe gebiedenis ende 47 groete, met aenroeping Gods om den welgemelden Heere samt⁴⁷ 48 UE ende allen eerlijken lujden te verleenen alles wat zaelighst is, 49 blijvende

50 Mons^r mon frere,

51 U E

52 Toegeneghe dienstw^e broeder

53 P C Hóóft.

52 In haeste, vanden Hujze

53 te Mujden, 20 Apr. 1632.

Over het aanschaffen en binden van geschiedwerken. Over Gustaaf Adolf. De mogelijke terugkeer van Hugo de Groot in ons land.

38 dewelke...wort: waarvan mij onlangs te binnen geschoten is, dat hij door de onzen nagevolgd wordt.

40 kreuken: buigen, m.a.w. als ik hierin gelijk heb, heb ik ook groot gelijk.

42 staeten: standen.

44 daer, nl. op de brief van Brutus.

45 meer als dit papier vermagh: het was bijna vol; 't welk...steekt: het papier maakt er hier een eind aan.

47 welgemelden: bovengenoemden.

Origineel. UBA II C 13.125.
T.r. 27-28 in marg. ‘Hugo de Groot’ (GBr).