De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 476]

199 (P.C. Hooft aan C. Huygens.)

1 Mijn Heere,

2 Ick schijn misschien gesondight te hebben op UE beleeftheit, die² 3 de mijne ontsteecken moest; gemerkt de traegheidt in 't wedersen-³ 4 den vande bijgaende Tragiques; waer van het zenden zoo gereet ge-⁴ 5 weest was. Inden weghe sijn geweest d'een ende d'andere reise, en-⁵ 6 de gelijcke onleede, die 'er mij niet hebben laten aen blijven, ende⁶ 7 de smaekelijkheidt van haere veerloopende inzichten, die 'er mij⁷ 8 langsaem heeft laeten afscheiden. Luc<i>anus en Juvenalis hebben mij⁸ 9 eertijds al wat in 't harte geleghen: ende in dese, agnosco veteris⁹ 10 vestigia flammae. Der is 'er niettemin die honigh en melk voor de¹⁰ 11 twee lieflijkste leckernijen des lands van beloften houden, en alsze 12 gemenght zijn, zouden 'er geenen mondt aen steeken. Men kan te¹² 13 kiesch zijn. Maer seker de Satyra spint klokzeelen, ende is dat de¹³ 14 zinnelijkste draedt niet om waepenrocken te borduiren. Verworpe-¹⁴ 15 lingen van woorden, van straet op te raepen, ende doen dienen, 16 daer se deughen, al was 't onder de edelen, daer kanmen eer afheb-¹⁶ 17 ben. De dingen, simien en sinspreuken, dienen d'een nae d'ander te¹⁷ 18 zijn. Doch dit al onder verbeteringh, en in bieght tegens UE die¹⁸ 19 ook niet houdt van zakken met zijde te naejen; ende dewelke,¹⁹ 20 Mijn Heere, dat God houde in eere ende voorspoedt, bidt, nevens 21 hartelicke groete en gebiedenis,

22 UE 23 weldienstwillighe

24 P C Hóóft.

25 Wt Amsterdam, den ij^en van

26 Slachtmaendt 1623.

Hooft stuurt Agrippa d'Aubigné's Les Tragiques, donnés au public par le larcin de Promethée (1616) terug, en prijst die met het voorbehoud dat de schrijver soms met te grof geschut werkt.

2 op ... beleeftheit: steunend op, vertrouwend op uw goedheid, vriendelijkheid; die ... moest: die de mijne (hier: mijn correctheid, nl. in het op tijd terugzenden) zou moeten gaande maken (opwekken).

3 gemerkt ... Tragiques: gezien enz., gelet op enz.

4 Tragiques: satirisch werk van Th. Agrippa d'Aubigné, 1552-1630, protestants dichter uit de tijd van de godsdienstoorlogen in Frankrijk, een hekeldicht tegen de laatste Valois en hun tijd; zenden: (opponerend met wedersenden); gereet: prompt, snel.

5 d'een ... reise: een paar reizen.

6 gelijcke onleede: dergelijke drukte, bezigheid; die ... aen blijven: die mijn lectuur ervan hebben onderbroken, die maakten dat ik niet met het lezen ervan kon doorgaan (aen bij 'er).

7 de smaekelijkheit ... insichten: het aangename van hun (nl. van de Tragiques) diepgaande beschouwingen (WNT smakelijk 2028; inzicht 2213, vgl. ook 2214 op dit inzicht: op deze overweging, met citaat uit Hooft's Brieven); die ... afscheiden: die mij langzaam ervan heeft doen scheiden, die maakten dat ik er niet makkelijk mee kon ophouden (af bij 'er).

8 Lucanus: Romeins dichter, 39-65, viel in ongenade bij Nero door zijn onvoltooid epos over de burgeroorlog tussen Caesar en Pompeius.

9 al ... geleghen: heel wat, zeer na aan het hart gelegen; in dese ... flammae: hierin (in de Tragiques) herken ik de tekens van mijn oude liefde (nl. de satire) (Vergilius, Aeneis IV, 23).

10 Der ... houden: Er zijn evenwel mensen die enz. (zij houden dus meer van zoet).

12 en ... steeken: en (hier: maar) als ze gemengd zijn ze niet zouden lusten (Hooft gaat over op hoofdzinsconstructie met samentrekking van het subject, in 'er en die aangeduid. Hij bedoelt dat het zoete op zichzelf kan bekoren maar overmaat ervan walging wekt. Zo wordt hij bekoord door het scherpe en bittere van de satire, maar ook hierin schaadt het teveel).
Men ... zijn: (Deze zin te betrekken bij wat volgt, dus:) Men kan te kieskeurig zijn, (maar) ongetwijfeld spint de satire klokketouwen, werkt dus met een zeer grove draad, werkt met grof geschut zouden wij zeggen. Dat moet hij toegeven. Hij heeft dus bij alle waardering een reserve t.a.v. de satire, zonder overigens al te kieskeurig te willen zijn.

13 ende ... borduiren: en dat is niet de mooiste draad om op wapenrokken te borduren (d'Aubigné's satire ging tegen de Valois, veldheren, vechters).

14 Verworpelingen ... afhebben: Na de afkeuring waarvan de vorige zin blijk geeft volgt onmiddellijk weer een verdediging van het gebruik van grove woorden, op de juiste plaats aangewend, in de satire; Verworpelingen van woorden = straatwoorden, vergeleken bij vuil dat men wegwerpt.

16 de edelen hier: de edele, aanzienlijke woorden; afhebben op te vatten als af hebben (de bron is een Afschrift); af behoort bij Daer: daar kan men eer van hebben.

17 De ... zijn: (uitwerking van daer se deughen, r. 16). De zaken, betekenissen en uitdrukkingen moeten met elkaar overeenstemmen.

18 Doch ... verbeteringh: Maar dit alles (zeg ik) onder verbetering (openstaande voor correctie); in bieght jegens U.Ed.: vertrouwelijk tegenover u.

19 zakken ... naejen: dingen die niet bij elkaar passen bijeen te voegen; ende dewelke enz.: en die uw dienstw. P.C. Hooft bidt dat God in eer en voorspoed beware, met hartelijke groet en aanbeveling (in uw gunst); dewelke is object van de objectszin dat ... bidt; demonstratieve vertaling heft de prolepsis op: en uw dienstw. Hooft bidt dat God die (nl. UEd) in eer enz. beware.

Geen hs. Afschrift KA CLXXIa^b 39.