De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 470]

196 Aen J^r Fred. van Nievelt etc.

1 Mijn Heere,

2 Nae dat ick den voorleden soomer al een wijle had getoeft nae 3 d'informatien tegens eenighe hujslujden van mijn quartier sich heb- 4 bende gevonden op seker conventikel in UEd. jurisdictie, die UEd.⁴ 5 mij belooft had toe te senden, soo heb UEd. memorie dienaengaen- 6 de bij missive gepooght te ververssen ende met eenen versocht d'in- 7 formatien aldaer genoomen op den manslaght bij Gelis Bartsz. 8 bujrknecht in Weesper<c>arspel geperpetreert; maer nocht een⁸ 9 nocht ander becomen: 't welck mij moght stellen in onsekerheidt 10 van U Ed. intentie nopende 't geene tussen ons was gehandelt van¹⁰ 11 correspondentie in t stuck der Conventiculen ende communicatie 12 der proffijten. Niettemin ben wel te vreden dat UE schout Hans van¹² 13 Ceulen oft UEd. als Hooftofficier sijne portie hebbe aen t geene sal 14 koomen van de saecke aen 't Bijdelmeer waerin hij den schout van¹⁴ 15 Weesp trouwelijck ende industrieuselijck heeft geassisteert. Ende¹⁵ 16 om echter alle dispute in desen te excluderen is mijn verstandt dat¹⁶ 17 UEd. in mijne jurisdictie, ende ick in de sijne t zij in persoon ofte door 18 substitujten sullen moghen steuren alle conventiculen mits paertende¹⁸ 19 egaelijck 't sujver overschot van boete daer afkomende; Ende van gelijcken 20 al 't geene komen sal van conventikulen bij onslujden oft onse substitujten 21 te saemen gesteurt soo in des eenes als des anderen jurisdictie: Welver-²¹ 22 staende 't geene geboet sal worden bij persoonen op der daedt geattrappeert. 23 Maer 't geene bij persoonen naederhandt ontdeckt oft overtujght, sal wor-²³ 24 den verbeurt, sal koomen ten proffite vanden geenen onder wien deselve in 25 rechte ressorteren. 'T welck ick in mijn quartier selden duchte te sul- 26 len gebeuren gemerkt het placcaet vande Ed. Mo. HH Staeten van 27 Hollandt nocht dat vande Ho. Mo. HH Staeten, de geattrappeerde 28 niet en obligeert hunne metconventicularisen bekent te maecken.²⁸ 29 UEd. voors schout slaet wel voor van de twee vrouwen aen 't Bij- 30 delmeer achterhaelt op desen Hujse te ontbieden ende te examine-³⁰ 31 ren. Maer alsoo zij ressorteren onder speciaele rechtsbanck ende³¹ 32 sulx ongehouden sijn hier te verschijnen zoude mij des niet gaeren³² 33 onderwinde<n>, ingesien zij mochten weigheren, ende quam in-³³ 34 decorum sit attrectare quod non obtineatur. Doch wil ick gaerne bij 35 de selve onderstaen oft zij ijet souden willen melden wanneer zij³⁵ 36 compareren. Want ick haer aen rechte heb doen vorderen ende niet 37 van meeninge ben tot compositie te koomen, alhoewel den Hooft- 38 officieren van Hollandt sulx is geconsenteert bij expresse acte van

4 sich hebbende gevonden: geweest zijnde; conventikel: geheime samenkomst, hier van katholieken; Frederik van Zuylen van Nievelt was maarschalk van het Nederkwartier van Utrecht, dat aan Gooiland grensde.

8 bujrknecht: knecht in dienst van de buurschap (WNT i.v.).

10 gehandelt van correspondentie: gesproken over samenwerking.

12 proffijten: nl. de boeten; ben (ick) wel te vreden: ga ik ermee akkoord.

14 de saecke aen 't Bijdelmeer, vgl. 278, 342.

15 industrieutselijck: ijverig.

16 echter: hierna; verstandt: opvatting.

18 mits paertende egaelijck: mits wij gelijk delen.

21 welverstaende: welteverstaan.

23 overtuigd, door getuigenis schuldig bevonden (WNT overtuigen 2143 3 a).

28 metconventicularisen: wie ook deelgenomen hebben aan de bijeenkomst.

30 achterhaelt: betrapt.

31 speciaele rechtsbanck, vgl. 278, 342.

32 ongehouden: niet verplicht.

33 ingesien: aangezien; quam etc.: hoe smadelijk zou het zijn, zich met iets in te laten, dat niet kon worden doorgezet. Tacitus, Annales 3, 52, 3 met invoeging van sit en verandering van obtineret in obtineatur.

35 onderstaen: uitvorsen, vragen (WNT onderstaan 1471 5); melden: verklappen.

[p. 471]

39 de Ed. Mo. HH Staeten. Bij dewelcke indien UEd. door voorschrij-³⁹ 40 vens der Ed. Mo. HH Staeten van Wtrecht ijets meent te vermoghen 41 soude ten hooghsten dienstigh zijn te weghe te brengen dat Hunne 42 Ed. Mo. geliefde alle conventicularisen te verpeenen tot meldinge⁴² 43 van hunne metverwanten. Wa[n]t aengaet de hujslujden, die den⁴³ 44 schout hebben geaggresseert ende de misgewaeden etc afgevordert, 45 dat is een saecke op sich selve ende die ick crimjnelijck heb geordon-⁴⁵ 46 neert te intenteren. Konnende in desen oft anderen occasien UEd 47 naeder dienst doen, wil mij nerghens 't soeck maecken, ende deselve⁴⁷ 48 Mijn Heere,

49 in protectie de allerhooghsten nevens vruntlijcke groetenis bevelen.⁴⁹

50 Van den Hujse te Mujden,

51 den 29^en Apr. 1623.

51 UEd.

52 Ganschdienstw^e geaffectionneerde

53 Vriendt ende Confrere

54 P C Hóóft.

De voors informatien wensche mij noch moghen werden ter handt geschickt ende dat UEd. mij speciaelijck antwoorde op 't geene in desen is gesubreguleert.

Overleg over samenwerking in zake de verboden bijeenkomsten van katholieken en de verdeling van de uit de overtredingen voortvloeiende boeten. De samenwerking heeft van de kant van de geadresseerde nogal te wensen overgelaten, Hooft dringt aan op afdoening en betuigt zijn bereidheid.

39 Bij ... vermoghen: En als u bij hen, door aanbeveling van de Staten van Utrecht, iets meent te kunnen bereiken.

42 verpeenen: verplichten, onder bedreiging met straf.

43 metverwanten: medeplichtigen (UW 1 268).

45 criminelijck intenteren: als een criminele zaak aanpakken.

47 mij 't soeck maecken: mij onttrekken.

49 de: het kan een datief zijn, maar een verschrijving voor des is minder uitzonderlijk, dit geldt ook voor allerhooghsten: gen.sing. is veel waarschijnlijker dan dat. plur.

[p. 472]

Minuut. UBA II C II. 181.