Logo DBNL
De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1 (1976)

De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

(1976)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Eerste deel


Vorige Volgende

46 Opschrift.
Edele moghende Eerentfeste hoochgeleerde welwijse zeer voirsienighe Heeren, Mijne Heeren de gecommitteerde Raeden van de Ed.Mogh. H.H. Staeten van Hollandt ende Westvrieslandt.

1 Edele Moghende Eerentfeste Hoochgeleerde welwijse zeer 2 voirsienighe Heeren,

 

3 Op haere missive van xxiijen Novemb. ende de bijgevoech- 4 de requeste van Heinrick Claes Adriaensz: pachter tot 5 Naerden gelieve Uw Ed.Mogh. te verstaen, hoe dat ick 6 als noch niet en can vernemen dat de selve zedert het6 7 slaecken zijnes persoons wt der hechtenisse sich anders 8 soude hebben gewttert dan een getrouw onderdaen van8 9 sijne Overheden toestaet: ende geve God dat het duir9 10 hebbe. Is oock waer dat ick nae den ontfanck van Uwe 11 Ed.Mogh. schrijven in date den xxen Octobre, hem hebbe 12 te kennen gegeven dat mij was gepermitteert de sake 13 met hem af te maecken bij compositie, waer toe hij sich 14 lang te vooren had vertoont genegen te wesen: waer 15 op hij vraeghende wat mijnen ejsch mochte zijn van 16 mij t'antwoordt hadde, dat sij waere ter somme van 17 thien hondert pp. van xl grooten 't p., ter welcke uwe Ed.17 18 Mogh. hem hebbende doen caveren, alvooren dat hij mochte 19 ontslaeghen werden, de selve scheenen de swaerwichtich 20 vande actie, soo hooch getaxeert te hebben: niettemin 21 dat mij door gratie van Uwe Ed.Mogh. niet en was ge-21 22 limiteert op de volle somme preciselijck te staen. Soo 23 had ick dan, meende hij Heinrick, sijn borghen aen te23 24 spreken; hij hadde sijn gissinge op een roosennobel vier of24 25 vijf gemaeckt. Alsoo schijnt hij oock in de requeste 26 sijne misdaedt licht te slaen, deselve doorgaens noemende26 27 een misuis ende maer eenighe ongerijmth van spre-27 28 ken bekennende. Daer geheel Naerden bekent is dat hij de28 29 HH Vander Dussen ende Daiman der Ed.Mogh. H.H. 30 Staeten commissarisen, publijckelijck in 't aengesicht ge- 31 worpen heeft dat om den impost te verpachten op con- 32 ditie ende belofte van niet te composeren, gelijck haere 33 EE sulx voorhielden, Daer en hadden zij geen commissie33

34 toe: zij soudense toonen; waeren 's oock gehouden te34 35 doen: en, al of dat niet satis atrociter de dignitejt van35 36 haere EE ende HH Staeten geinjurieert waere, noch 37 daerenboven voor alle de omstanderen wtgecreten hij 38 wenschte dat de tonge met beroertheit geslaeghen wierde38 39 vande geene die op die conditien eerst geldt bieden39 40 soude: gelijck oock niemandt sich des onderwonden heeft;40 41 maer is bij onderhandelinge den impost aen sekere dorp-42 lujden van Goeijlandt moeten verpacht worden tot on- 43 trent vijf hondert guldens min als zij de laeste ses 44 maenden had opgebracht. Aengaende van heel beschon- 45 cken ende sijns doens onwetende geweest te hebben, acht 46 ick, dat hij dickwils bevonden is gewerden sijnen pacht 47 wel gaede te slaen sonder meer nuchterens moeds te47 48 wesen dan hij op die tijdt was; doen hij 't oock bij 49 geen spreken laetende, des Stadts roeper gehuirt ende aen 50 allen hoecken met de raetele heeft doen wtroepen: dat, 51 alsoo zijnen pacht noch eenighe daeghen duirde, wie mid- 52 ler tijdt bier inne begeerde te leggen ('t welck niet dan52 53 in fraude van den aencomenden pachter conde geschie-53 54 den) soude bij hem comen om te composeren den rijcken 55 om gelde; (dat was te luttel) den armen om Gods wille.55 56 Of die raetel onrust, ende luttel min als allarm kraejde,56 57 daer en slae ick niet veel twijffels aen. Ende die hem57 58 mochte zien ter torture gedrejcht, ick laet mij voorstaen, 59 wt d'onmaetighe vrese van aenden lijve gestraft te werden, 60 die hem, inder gevanckenisse, sijn verseerde Con- 61 scientie somwijlen aenjoech, datmen hooren soude van 62 complot om den pacht van 's gemeene lands middelen te 63 dwingen: de schaedelijxte monopolie, die tegens 't ge-63 64 meene Beste versiert kan werden. Hij geve dan hooch op64 65 van voorleden diensten, die ijemandt gunste behooren65 66 te maecken in misval, ende wederspoedt, afgunst in mis- 67 daedt en wederspannicheit. Maer ick kan niet bevinden 68 dat hij sich oijt in eenich gesegnaleert rencontre gevonden68 69 heeft geduirende d'oorlooghe; ende noch min ten tijde 70 van sijnen dienst; in dewelcke hij sich wt wulpsheit70 71 begeven hebbende nae vier of vijf maenden, niet lan- 72 ger, gelost is gewerden van sijn moeder, die voor een72 73 vrouw van middelen bekent binnen Naerden, maer desen73 74 eenighen soone en heeft tot erfgenaem van wel vijf of 75 ses duisendt guldens soo daer gelooft wert. Alsoo wei-75

76 nich blijckt mij van lijfsgevaer over 't invoeren van76 77 's gemeene lands middelen geloopen, met ontfangen van 78 quetsuiren; ofte dat hij daer af lijcktekenen soude ge- 79 houden hebben; maer is te geloven dat de geene die hij 80 heeft, zijn, van daer den naeme Hein duivel is, soo hij80 81 heet inde wandeling; te weten van sijn woest ende reucke- 82 loos leven 't welck hij in tapherberghen, tuisschen,82 83 en twistmaecken heeft doorgebracht: sulx dat hij bij83 84 wijlen mijnen predecesseur in officie oock eenen dood- 85 slach hadde geperpetreert, die niet met allen favorabel85 86 was, alhoewel hij daer over bij den gerechte van Naerden86 87 maer in een civile geldboete is gecondemneert ge-87 88 weest. Waer wt men afnemen mach of hij den man zij88 89 om soo nauw geset te wesen dat het leedtwesen van het89 90 tegenwoordich fajct hem soude doen 91 vallen in dese sieckte, die soo hij selve zejt hem wel 4 maenden 92 nae sijn relaxatie eerst is overgecomen: gelijck mede wel te92 93 dencken is hoe zeere die door mijn commineren verswaert93 94 can wesen, dewijl hij noch zedert, naemelijck den 28en 95 Novemb. selve op 't Stathuis van Naerden sekere sijne95 96 saken voor Gecommitteerde schepenen heeft gevordert: 97 ende claecht onder tusschen dat zijn cranckheit, die hij97 98 voorheenen lichter maeckt, hem twee maenden lang belet 99 heeft zijnen pacht waer te nemen; daer ick verstae dat99 100 hij noijt het bedde gehouden heeft. Oock heeft hij twee 101 voorkinderen van die jaeren dat sij boeckhouden ende101 102 cedullen wtgeven; ende, behalven dat zij moederlijck102 103 goedt ter Weescaemer hebben, haer voorts met huismans103 104 werck generende zijn, in veughen dat hem alleenelijck 105 tot laste comen zijne kinderen vande tegenwoordighe 106 huisvrouwe, die vier in getaele zijn. De middelen die hij 107 daer toe heeft, datmen weten kan, zijn een groot hujs107 108 t welck hij selve bewoont, met een schuire binnen Naer- 109 den daer hij paerden koejen ende bouwknecht hout;109 110 oock eenighe percelen landts: ende heeft van desen jaere 111 ongelijck veel meer vercocht, nae mij onderrecht wort;111 112 alsoo hij sijn werck maeckt van coopen ende verkoopen: 113 sulx dat hij in Naerden gansch

118 nacht vande apprehensie ende eens op d'inspectie vande118 119 Privilegien van Naerden die U Ed.Mogh. mij belast had- 120 den te nemen, in als ontrent 14 g. op welcke somme120 121 ick bekenne t'over ontfangen te hebben ontrent de waerde121 122 van seven stuivers welcke alleen 't mijnen proffijte quae- 123 men: invidieus genot voor alle de moejte diemen met123 124 desen mensche gehadt heeft: op dat ick van 't perikel124 125 swijghe 't welck Burgermeesteren van Naerden mij wel 126 seggen konden, dat ick soude geleden hebben van haere126 127 gemeente, en waere de saecke niet in sulcken stillicheit 128 toegegaen dat de stadtspoorte wel achter den gevangen128 129 gesloten was eer ijemand buiten sijnen huise conde op-129 130 geweckt wesen. Te weten, hun was geleghen aen 't be-130 131 schermen van den getrouwen voorstander van 't proffijt 132 dat zij bij 't composeren tot naedeel vande gemeene 133 middelen genoten: alhoewel hij anders bij elck particu-133 134 lier nergens nae soo wel in den huisraedt en staet; als134 135 hebbende sich (gelijck den voornoemden HH Commissarisen 136 wel te vooren quam) in de geseide compositien seer par-136137 tijdich gedraeghen, sommighe zeer weinich anderen om 138 meer als civilijcken gevreest te zijn met bitterheit het138 139 wterste afperssende. Bij welcke maniere van doen hij sich 140 soo wel bevonden heeft dat het hem continuelijcken 't eene 141 jaer achter 't ander pachtende wel aen goede verwe soude 142 gebroken hebben om eenich versoeck van quijtscheldinge 143 of diergelijcke gratie wat oochs mede te geven. Om alle143 144 dese redenen dan ben ick verwachtende dat Uwe Ed.Mogh.144 145 het sijne voor wat anders dan een misuis sullen aen-145 146 nemen; ende sonder sijne gepretendeerde lijveloose dien-146 147 sten te compenseren met een fajct van sulcken weder-147 148 spannicheit ende van soo pernicieusen exempele tegens148 149 d'Authoritejt vande Hooghe Overicheit, oock sonder be-149 150 weecht te werden met sulcke sijne geringheit van midde-150 151 len, 't welck niet dan een loos voorgeven, immers geheel151 152 tegens d'apparentie is, Uwe Ed.Mogh. hem die 't ge-152 153 meene landt in sulcker wijse van vijfhondert guldens t' ef-153 154 fens gefraudeert heeft niet en sullen verstaen in eenighe154 155 lichte amende vervallen te wesen; daer tot de minste155 156 fraude jae tot die van een half vat biers de boete van156 157 tweehondert gulden is staende. Maer is in alle reve- 158 rentie mijn versoeck dat Uwe Ed.Mogh. gelieve hem te 159 belasten met een mulcte die eenichsins geproportionneert159

160 zij tegens de swaerheit van 't delict; 't welck ick mij ver-160 161 sekere van Uwer Ed.Mogh. discretie ende gebiede mij 162 Hiermede

163 Edele Moghende Eerentfeste hoochgeleerde welwijse zeer 164 voirsienighe Heeren in gratie vande selve wt alle mijn vermoghen 165 God biddende haere gelucksalighe regeringe op 't hoochste 166 te seghenen. Geschreven op 167 den huise te Muiden, den iijen 168 Decemb. a 1612.

nbsp;

169 Uwer Ed.Mogh.

170 Onderdaenste Dienaer

171 P C Hóóft.

 

Heinrick Claesz. heeft bij Gecommitteerde Raden een rekest ingediend om tot een veel lagere boete veroordeeld te worden. Zijn argumenten worden door Hooft, die kennelijk bevreesd is voor een te slappe houding van de overheid, weerlegd, terwijl hij op de ernst van het begane feit nogeens de nadruk legt. Vgl. 24, 45.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs